Transcript Çoklu Zeka
ÇOKLU ZEKA KURAMI Çoklu Zeka Kuramı, 1983 yılında Harvard Üniversitesi Profesörü Howard Gardner tarafından ortaya atılmıştır ve her insanın en az sekiz farklı zeka alanı olduğunu savunur. Bu zeka alanlarının bir kısmı, bireylerde, gelişim dönemi özelliklerine de bağlı olarak ön plana çıkabilir. Bu doğrultuda tek tip zeka tanımlaması artık geçerliliğini yitirmiştir. 1 Howard Gardner göre ise, insanlarda tek bir zeka yoktur. İnsanoğlunda IQ ile tanımlanan tek parçalı bir zekâdan çok, bireylerde birbirinden faklı sekiz yetenek alanı vardır. 2 Zeka, testlerle ölçülemeyecek kadar karmaşık yapıdadır. Gerçek yaşamda karşılaştığı problemleri çözemeyen bir kişinin, zeka testlerindeki sayısal ya da sözel problemleri çözüyor oluşu çok önemli değildir. 3 Çoklu Zeka Alanları 4 Zekanın Gelişiminde Önemli Faktörler Biyolojik kalıtımsal veri (Genetik yapı ve çevre) Kişisel yaşam geçmişi (Anne, baba,öğretmen) Kültürel ve tarihsel temel (Belli şeylerin öne çıkması) Coğrafi faktörler (Yaşanılan yerin etkileri) Ailesel faktörler (Çocuk ve ailenin istek ve beklentilerinin uyuşumu) Durumsal faktörler (Yaşam koşulları) Özden, 2005 5 Çoklu zekâ teorisi iki önemli koşul üzerine kuruludur. İnsanlar tüm zekâ alanlarına sahiptir, Herkes farklıdır, çünkü herkesin farklı bir kişiliği, mizacı ve zekâ profili vardır (İkizlerin, hatta klonların bile profilleri farklıdır) 6 ÇOKLU ZEKA KURAMININ TEMEL SAVUNULARI Farklı zeka türleri Her insan aktif olarak kullandığı zekaları ile özel bir karışıma sahiptir. Her insanın kendine özgü bir zeka profili vardır. Zekaların her biri insanda farklı bir gelişim sürecine sahiptir. Bütün zekalar dinamiktir. İnsandaki zekalar tanımlanabilir ve geliştirilebilir. 7 Her bir zekanın gelişimi kendi içinde değerlendirilmelidir. Her bir zeka hafıza, dikkat, algı ve problem çözümü açısından farklı bir sisteme sahiptir. Bir zekanın kullanımı esnasında diğer zekalardan da faydalanılabilir. 8 Bütün zekalar, insanın kendini gerçekleştirmesi yolunda farklı ve özel kaynaklardır. İnsan gelişimini değerlendiren tüm bilimsel teoriler çoklu zeka teorisini desteklemektedir. Şu anda bilinen zeka türlerinden daha farklı zekalar da olabilir 9 Sözel-Dilsel Zeka Anadili veya başka bir dili kullanma kapasitesi ve düşüncelerini başkalarının anlayacağı şekilde ifade edebilme kapasitesidir. Edebiyat, yazarlık, şair, arşivcilik, dil bilim, hukuk, siyaset gibi alanlarında başarılı olurlar. 10 Mantıksal-Matematiksel Zeka Neden-sonuç ilişkisi kurabilme, bir şeyin çalışma ilkelerini ortaya koyabilmektir. Matematik, fizik, elektronik araç kullanma, problem çözme, tahmin etme ve keşfetme çalışmalarında başarılı olurlar. 11 Görsel-Uzamsal Zeka Boşluğu zihinde canlandırabilme yeteneğidir. İnsanın dış dünyayı doğru bir şekilde algılaması ve tekrar yaratabilme kapasitesidir. Geometri, coğrafya, resim, çizim, grafikler, tahminlerde başarılı olurlar. 12 Müziksel-Ritmik Zeka Ritimleri “algılama”, “ayırt etme”, “aranje etme” ve “yorumlama” kapasitesidir. Müzik, ritmik, dans, müzikli çalışmalar, müzik aletleri çalma alanlarında başarılı olurlar. 13 Doğa Zekası Doğayı, doğal kaynakları ve doğal olayları izleme, anlama; bitkileri ve hayvanları anlama, ayırt etme, ve sınıflama kapasitesidir. Ekoloji, biyoloji, Kimya alanlarında başarılı olurlar. 14 İçsel Zeka İnsanın kendi duygu ve düşüncelerinin farkında olma, sınırlılıklarını bilme, kendi iç dünyası ile irtibatlı olma, kim olduğu üzerine yoğunlaşabilme kapasitesidir. Kendini yönlendirebildiğinden seçtiği alanlarda başarılıdırlar. 15 Sosyal Zeka İnsanların hislerini, niyetlerini motivasyonlarını, karakterlerini, ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini anlama ve değerlendirme kapasitesidir. Ekip çalışması gerektiren aktivitelerde, sorun çözmede, yardım gerektiren çalışmalarda başarılı olurlar. 16 Bedensel Zeka Vücut hareketlerini kontrol edebilme ve ellerini ustaca kullanabilme kapasitesidir. Spor, seramik, tiyatro, sinema, fotoğraf çekme, gibi alanlarda başarılı olurlar. 17 Varoluşcu Zeka Varoluşçu zekada güçlü olan kişiler insanın var oluşuna ilişkin temel felsefi sorulara anlayış ve açıklık getirirler. Biz kimiz, nereden geldik, niye buradayız, bize ne olacak gibi sorular sorarlar ve yanıt ararlar. 18