Transcript درس بهداشت جامعه 1
هچخيرات هعماج تشادهب
هعماج تشادهب هچخيرات
: هعماج تشادهب هچخيرات هصلاخ
) حيسم دلوــت زا شيپ لاس 5000 ( ناتساب نارود 1
دش یم یقلت رشب یاه یراکهبت و تافاکم باتزاب اه یراميب .
طارقب ، ) Hygiea ( ايژيه ، ) 1200 ( Acsclepios سويپلكسا .) اه یيايرآ، تشترز ،نايلباب، ديشمج ( ناتساب ناريا
) 500 1500 ( یطسو نورق 2
) اپورا هايس نارود و نايناريا و بارعا تفرشيپ ( تعجر و تفرشيپ نارود .
ملاسا یيافوکش نارود،انيس یلعوبا ،یزار
) 15 16 نورق ( سناسنر هرود 3
یکشزپ یايحا ،یملع و یتعنص یاه تيقفوم .
اهيراميب يريگاو هيضرف ) Fracastoro ( وروتساكارف صيخشت ( ناتسلگنا طارقب هب فورعم ) Thomas Sydenham ( ماهنديس ساموت .) يقارتفا
18 و 17 ياه هدس 4
طسوت نوخ نايرج فشك دننام .
دوب رت جيهم تايفشك زا ولمم Lion ( كوه نويل طسوت پوكسوركيم فشك و .
هلبآ يبوك هيام و ) هلبآ Harway نسكاو .
( يوراه ) Howk
: مهدزون و مهدجه نورق 5
.
اب و عويش، ) یعامتجا و یتعنص تلاکشم شيازفا ( یتعنص بلاقنا نوناق « عضو و » طيحم يزاسهب گرزب شبنج « ) Chadvik ( كيوداچ John Snow ( ونسا ناج ، ناتسلگنارد » يمومع تشادهب .) ابو يژولويمديپا و ) Ferdinad Kohen ( نهوكدنانيدرف، ) عادبا ار اهيرتكاب يزاسادج ياهشور ) Loei pastor ( روتساپ يئول Robert Cokh ( خك تربور .
دندرك
صو صخم يراميب كي هک نوعاط .
و ايرلاام يراميب لقان هشپ یياسانش دنك يم رشتنم ار نآ كك و تسا شوم
: متسيب نرق رد تشادهب 6
،ه عماج يتشادهب ياهتبقارم هنيمز رد ، يمومع تشادهب هنماد شرتسگ ياه تفرشيپ ، نازومآ شناد تشادهب و ناكدوك و ناردام هافر .
دش لصاح يرايسب ) world Health organization ( يناهج تشادهب نامزاس سيسأت .
همه يارب يتملاس روشنم نيودت و 1946 لاسرد يسرتسد ينعي » 2010 لاس ات همه يارب تشادهب « نيمأت فده و يداصتقا يگدنز كي هب « ناهج مدرم همه هك يتملاس زا يحطس » دنسرب روراب يعامتجا
: هعماج تشادهب هچخيرات
: ناتساب نارود رد تشادهب هتخيمآ نامرد و تشادهب ) حيسم دلوــت زا شيپ لاس 5000 دودح رد ( .
تسا هدوب يرگوداج و بهذم ،تافارخ زا يا و نانهاك هليسوب ) ، نايادخ مشخ ندناشنورف لماش زين ناتساب ناسنا يكشزپ دش يم ندب زا ناطيش حور ندنار و ندرك ينابرق ،نارگوداج ( .
دش يم تياعر نايادخ رظن رد ندرك هولج كاپ روظنم هب طقف زين يدرف تشادهب رد .
تسا هتشاد يمهم ياج تشادهب : ناتسودنه يناتساب يكشزپ شيپ لاس 2000 ( دنس ياه هرد رد يسانش ناتساب ياه شواك .
بآ يسدنهم و بآ نيمأت ،طيحم يزاسهب ) دلايمزا
رد
.
بلاضاف و بآ تاسيسأت : يبونج ياكيرمآ و رصم يناسنا ةلبآ زا يريگشيپ و يزاس ينميا ناماگشيپ نيتسخن : اه ينيچ دندوب
بآ ، حيحص يياذغ ميژر ، يدرف تشادهب تياعر ) 2700 ( ينيچ ناكشزپ دندرك يم زيوجت ار يبوك هلبآ و ينامرد
ياهبلاضاف و يمومع ياه هبامرگ هب زهجم يياهرهش ناتساب رصم رد يتملاس يادخ مان
ةرابرد ن
)
Houras .
( ) 2000 ساروه .
( نايرصم ينيمز ريز .
دوب
ديشيدنا هب ار مدرم اريز ،دنناتساب يايند نادنورهش نيرت مانشوخ زا ناينانوي دنداد يم شزومآ ؟ ردقچ و !
ارچ Acsclepios
سويپلكسا نانوي يـــكشزپ ناماگشيپ نيتسخن زا يكي
.
دوب ) دلايم زا شيپ لاس 1200 (
يتملاس يوناب دزيا ناونعب ) Hygiea ( ايژيه .
يكشزپ يوناب دزيا نونعب ) Panacea ( آ هساناپ تن س و )ا يكشزپردپ ( تسا هدوب طارقب ناتساب نانوي ناكشزپ نيرت فورعمزا يكي ياهرا ك زا .
داد رييغت يكشزپ رد ينيلاب ياهشور دربراك هب ار يكشزپ رد يرگوداج .
تسا هدش يكشزپ قلاخا يلصا يانبريز هك ، تسوا هماندنگوس وا رگيد ي راميب لاس نارازه يارب ،ناتساب نارود رد تفگ ناوتيم هصلاخ روطب دش يم يقلت رشب ياه يراكهبت و تافاكم باتزاب ،ريگ همه ياه
ي ب ياه هناسفا رد ، زين ناتساب ناريا رد تشادهب و بط ءاشنم .
تسا هدش نايب يرامش تب سن ناريا يناتساب هاشداپ نيمراهچ ،ديشمج نارود هب روشك نيا رد ار بط يفرعم .
دنهد يم زا لبق لاس و دند ار اهن 4000 وب دقتعم ًابيرقت ( شيپ ددعتم نايادخ آ ،ناگدنب ندرك راميب اب لاس 6000 هب نايلباب .
دودح لباب رد يكشزپ لوحت دش زاغآ ) نانوي بط شياديپ ، نايادخ نيا زا يضعب هك دنتشادنپ يم .
دننك يم تافاكم ،دنوش يم بكترم هك يناهانگ ببس هب ي ر ياس و اتيهانآ دبعم .
دوب عونمم هايگ و شتآ ،كاخ ،بآ ندرك هدولآ ،تشترز نيئآ رد م نشور ار بلاضاف و بآ ياهريسم يشكهز و اه هبامرگ دوجو هك يناتساب راثآ .
تسا نامز نآ رد تشادهب تيمها زا يكاح ، دنك يرادهگن و هلابز يروآ عمج ،يگدولآ زا يريگشيپ ياهشور هلمج زا زا سگم ، تارشح نايم رد .
دوب يگدنز لحم زا جراخ رويط و ماد دمآ يم باسح هب رت كانرطخ و رترابنايز همه نفد و نفك هژيو نيئآ ) دنتشاد هجوت اهيراميبزا يريگشيپ و تشادهب هب زين اه ييايرآ .) ناگدرم
.
.
درا د رارق هاشنامرک هب نادمه هار رس رب رواگنک رهش زکرم رد اتيهانآ دبعم هب فورعم یانب .
دنا هتسناد اتيهانآ ههلا یارب یدبعم ار انب نيا نيخروم زا یخرب .
تسا هدوب ملاسا زا شيپ نارود رد تکرب و یناوارف ،یيابيز ،ناور یاه بآ یوناب دزيا اتيهانآ .
دنا هدرک یفرعم زيورپ ورسخ یارب مامتان یخاک ار انب نيا نيققحم زا رگيد یخرب هب ار نآ رگيد هدع و م .
ق مود هدس زاغآ و موس هدس رخاوا هب ار نآ تخاس نامز زين یا هدع .
دنهد یم تبسن م .
ق لوا هدس
) 1500 ات 500 ( يطسو نورق رد تشادهب
( هايس گرم اب و زاغآ ةرود نيا .
يدلايم 542 لاس نوعاط اب يطسو نورق دش كيدزن دوخ ناياپ هب يدلايم 1348 لاس ) نوعاط هك ، دنمان يم
يكشزپ هايس نارود
ور نآ زا ار ينايم ياه هدس و يسايس يعامتجا ياه ينوگرگد ،گرزب ياهزيتس نارود .
دوب تعجر و تفرشيپ
طاقن ةيقب رد بارعا ،دندرب يم رس هب هايس نارود رد اه يئاپورا هك يلاح رد .
دنتفر يم شيپ هب ناهج ندمتم ينات ساب شناد ظفحرد و همجرت يبرع هب ار يمور و ينانوي يكشزپ ياهباتك بارعا دندومن كمك .
دندوب نايناريا ،يبرع يكشزپ ناماگشيپ
هلمج زا ) 980 1037 (
انيس يلعوبا
و ) يدلايم 865 925 (
يزار
.
دندوب نارود نيا يكشزپ ناماگشيپ
رد يو .
تسا يكشزپرد وا ياهراك و تارظن ةناشن ) انيس نبا ( يكشزپ نوناق باتك د ش تاجرد نيرت هبترم دنلب ات ،يملاسا يكشزپ ياقترا بجوم ، يطسو نورق
تفا يارب نيد هك يتيمها و ملاسا نارود رد نونف و مولع دشر اب ظن ،ملاسا ييافوكش نارود رد يملاسا ياهرهش نانكاس ،دوب لئاق تشادهب دندركيم تياعر ار تشادهب و : سناسنر ةرود رد تشادهب .
دوب هارمه رايسب يملع ياه تيقفوم اب 16 و 15 نرق رخاوارد يتعنص ياه تفرشيپ ةرود هك 1600 ات وروتساكارف 1453 ياهلاس نيب ةرود رد يكشزپ يايحا ،ناخروم زا يرايسب رظن زا ،هرود نيا ياه تيصخشزا .
تسا هداد يور ،دوب دارفا يملع ششوك هب و ا .
درك نايب ار اهيراميب يريگاو هيضرف هك ، دوب ييايلاتيا كشزپ ) Fracastoro ( ق يرط زا نيلفيس ، هك ندرك ناونع و درب يپ ، زير يئرمان تراذ هار زا تنوفع لاقتنا .
د وب يژولويمديپا راذگ هياپ وا .
دوش يم لقتنم رگيد صخش هب ی صخش زا،شزيمآ هب فورعم ) Thomas Sydenham ( ماهنديس ساموت يكشزپ رادمان نادرمزارگيد يكي ار اب و و ينوخ لاهسا ،ايرلاام ،كلمخم نيب يقارتفا صيخشت هك،دوب ناتسلگنا طارقب .
داد ماجنا نايرج فشك دننام .
دوب رت جيهم تايفشك زا ولمم ، دلايم زا سپ .
) Lion Howk ( كوه نويل طسوت پوكسوركيم فشك و 18 و 17 ياه هدس ) Harway ( يوراه طسوت نوخ نيا و .
درك فشك كوه 17 نرق رد،ار ينيب هرذ تادوجوم ةرابرداه هناشن نيلوا عقاو رد .
درك دشر جيردت هب ،دنشاب يرسم ياه يراميب لماع تسا نكمم ا ه مسيناگراوركيم هك هديقع .
دش لوادتم مه هلبآ يبوك هيام و فشك زين هلبآ نسكاو ناورد نيا رد
: مهدزون و مهدجه نورق رد تشادهب .
دش رايسب تلاضعم زورب بجوم ، 18 نرق رد یتعنص بلاقنا و اپورا رد تيعمج شيازفا ر د ينيشن هغاز ندمآ ديدپ ،اهنادنز بسانمان طيارش ،لاسكي ريز ناكدوك ريم و گرم .
د شيازفا ،هلابز عمجت .
تشاد لابند هب يراوگان تارثا ، تيعمج مكارت و اهرهش فارطا رك لتخم ار مدرم يگدنز و يتملاس ،يعامتجا و يتعنص تلاكشم ،اه يراميب نازيم ناد قوقح ) 1800 1890 ( ) Chadvik ( كيوداچ ، دش ثعاب 1832 لاس رد ابو عويش .
دنك يسررب ار ناتسلگنا گرزب ياهرهش نانكاس يتشادهب تيعضو،يسيلگنا يشهوژپ » ناتسلگنا رد يرگراك ةعماج طيحم يزاسهب طيارش « مان هب وا شرازگ .
تسا يمومع تشادهب خيرات رد ، دنمشزرا هد ش ناونع ناسنا نمشد نيرتگرزب ، تلاوضف زا يشان ياه يگدولآ ،شرازگ نآ رد » يمومع تشادهب نوناق « عضو هب » طيحم يزاسهب گرزب شبنج « نيا .
دوب .
دش رجنم ناتسلگنا رد همه ،يسيلگنا تسيژولويمديپا ) John Snow ( ونسا ناج 1854 ات 1848 ياهلاسرد .
درا د شقن يراميب راشتنا رد ، هدولآ ينديماشآ بآ هك ، درك تباث و يسررب ار ابو يريگ رد يمومع تشادهب ريدم نيتسخن ) 1816 1904 ( ) John simon ( نوميس ناج ار نايناهج نيسحت هك ، دروآ دوجوب يماظن يمومع تشادهب يارب وا .
دوب ندنل » يراميب اب هزرابم هلحرم « هك دوب يمومع تشادهب ةرود نيتسخن نيا .
تخيگنارب .
دش هديمان
ياهيراميب رد از يراميب لماع ناونع هب بوركيم فشك .
داد رييغت ار اهيراميب يسانش ببس هاگديد ، ينوفع
) Ferdinad Kohen ( نهوكدنانيدرف، ) Loei pastor ( روتساپ يئول ار اهيرتكاب يزاسادج ياهشور ) Robert Cokh ( خك تربور و .
دندرك عادبا
لقان ناونع هب ار هشپ يسيلگنا كشزپ .
)
Ronaldrass
( ساردلانور درك يياسانش ايرلاام يراميب
يدهاوش ، يوسنارف تسيژولويمديپا ) Loey simond ( دنوميس يئول تسا شوم صوصخم يراميب كي نوعاط هكنيا رب ينبم .
، داد هئارا دنك يم رشتنم ار نآ كك و ةديدپ هب هجوت ساسا هك ، درك حرطم ار هدننك تظافح ياه نسكاو لوصا روتساپ .
دوب ينميا و دو ب ينوفع ياهيراميب اب هزرابم موهفم هب .
دو ب يريگشيپ نارود نيا رد هتخانشان يميهافم ، موس عون و مود عون ،لوا عون يريگشيپ
: متسيب نرق رد تشادهب .
درك اديپ شرتسگ يمومع تشادهب هنماد،مهدزون نرق ناياپ زا طيحم ،ملاس بآ رب يمومع تشادهب ساسا .
، يبرغ ياهروشك رد متسيب نرق زاغآرد دش هتشاذگ يعامتجا تلاكشم اب هزرابم و بسانم نكسم ،ملاس و ناكدوك و ناردام هافر ،هعماج يتشادهب ياهتبقارم هنيمز رد نرق نيا لوا همين رد .
دش لصاح يرايسب ياه تفرشيپ ، نازومآ شناد تشادهب و ، اهنآ يتملاس ظفح دارفا و اههورگ ،رطخ لماوع يياسانش ،ملاس دارفا هب هجوت ، رد ، نرق نيا رد لصاح ياه تيقفوم زا ، Screening شرتسگ يرگلابرغ قيرط زا رطخ ضرعم رد .
دوب يمومع تشادهب هنيمز هعسوت لاحرد ياهروشك رد يمومع تشادهب ةعسوت دنور .
دوب دنكرايسب،يبرغ ياهروشك اب هسياقمرد يناهج تشادهب نامزاس سيسأت اب اما و 1946 لاسرد ، ) world Health organization ( شوختسد زين اهروشك نيا رد يمومع تشادهب ،همه يارب يتملاس روشنم نيودت .
دش لوحت
راهچ ناوت يم ، يمومع تشادهب هنيشيپ رد هصلاخروطب : لماش هك درك زيامتم ار صخشم ةلحرم :) يدلايم 1920 ات 1880 ياهلاس رد (
اهيراميب اب هزرابم هلحرم
1 و يزاسهب تاررقم عضو اب يمومع تشادهب لماوع اب ناسنا هزرابم ، مهدزون نرق رد عفد و ملاس بآ نيمأت و هيهت لثم ،طيحم تشادهب تاحلاصا ددصرد ،يتشادهب شور هب تلاوضف اب هزرابم قيرط زا و ريبادت نيا .
دوب تسيز طيحم يكيزيف .
دشخب دوبهب ار مدرم تملاس تيعضو تسناوت ، اهيراميب :
تشادهب ءاقترا هلحرم
2 ،دو ب يا هزات موهفم هك » تشادهب ياقترا « موهفم ، متسيب ةدس زاغآرد تم لاس تيلوئسم لوبق اب نرق نيا يادتبا رد .
تفرگ لكش مك مك يمومع تشادهب ءاقترا تهج يمهم ياهماگ ، اهتلود طسوت مدرم .
دش هتشادرب درك اديپ موهفم مه يمومع تشادهب يراتسرپ نامز نيمه رد
هدهع ار مدرم تملاس ميقتسم تيلوئسم تلود نوچ هلحرم نيارد .
درك عورش ار مهم تكرح ود ناسنا لماكت يارب ،دوب راد قيرط زا هك ، دوب » تشادهب يساسا تامدخ « كرادت تكرح نيلوا .
دوب رودقم يياتسور و يرهش قطانمرد ، ينامرد يتشادهب زكارم نوسواد طسوت هعماج تشادهب نامزاس زا 1920 لاس رد ينامرد يتشادهب زكارم سيسأت ةيرظن 1931 لاس رد .
دش حرطم ) Dowson ( يسيلگنا .
دمآ لمعب توعد ينامرد يتشادهب زكارم سيسأت يارب ، للم تشادهب ءاقترا يارب » هعماج هعسوت همانرب « گرزب و مهم تكرح نيمود ز كارم سيسأت و هعماج دارفا همه لاعف و ميقتسم تكراشم قيرط زا ، اهاتسور .
د وب يياتسور قطانم رد تشادهب ياه هناخ مانب يعرف زكارم و ينامرد يتشادهب :
يعامتجا يسدنهم هلحرم
3
•
تشاده ب تامادقا و يريگشيپ يكشزپ رد هدمآ تسدب ياه تفرشيپ اب اديپ ر ييغت مك مك اهيراميب يوگلا ،هتفرشيپ ياهروشك رد يمومع .
دندمآ رد لرتنك تحت داح ياهيراميب و هدرك
و ي بلق ياهيراميب ،مسيلكلا ،يئوراد دايتعا لثم نمزم ياهيراميب يلو ه لوزيا ،يزاس نميا ياهشور اب هك ، هدرك اديپ روفو ناطرس و تبايد ،يقورع .
دوبن رسيم اهنآ اب هزرابم ناكما ييادزدنگ و ندرك تهجرد هك » يعامتجا يسدنهم « مانب يا هزات هلحرم تلاكشم نيا دوجوب 1960 لاس رد ، ار تسا يعامتجا فادها هب يبايتسد تيولوا ،
يراميب يعامتجا و يراتفر
ياه هبنج هب نآ رد هك ، دروآ .
دش هداد يرتشيب دننام .
دش ناسكي مه اب يريگشيپ يكشزپ و يمومع تشادهب فادها ،دنيآرف نيارد ، رمع لوط شيازفا و تشادهب ءاقترا ،اهيراميب زا يريگشيپ و هدرك اديپ ينوگرگد ينعم رظن زا يمومع تشادهب حلاطصا هكنيا هصلاخ و .
دمآ رد » هعماج تشادهب « تروصب : } 1981 – 2000 ) 2010 ( {
لاس ات همه يارب تشادهب هلحرم
4 ياهر وشك اب هسياقمرد ، تفرشي هبور ياهروشك رد تشادهب لكشم ، اهنرق تشذگ اب .
دش ي م هديد يحضاو توافت ،يكشزپ ملع ياهتفرشيپ هب هجوت اب ، هتفرشيپ
و تشادهب « مانب دوخ باتك همدقم رد ) John Brayan ( نايارب ناج ياقآ هور گ « : دسيون يم يتملاس يساسا ياهيربارب ان دروم رد » تفرشيپ هبور ناهج
تبقارم عون چيه
هب ،
ناهج مدرمزا يمين
زا شيب دودحرد يريثك ي سرتسد هك مه اهنآ زا يرايسب هدمع و ، دنرادن يسرتسد
يتشادهب
» .
تسين اهنآ ياه يراوشد يوگخساپ ، هدش هئارا تامدخ ،دنراد نيب ةلصاف ات ، دش يا هزات شبنج هب رجنم يناهج نادجو تاكرحت .
دور ب نيب زا ناكما دح رد و .
دوش رتمك اهروشك نيب رد ينغ و ريقف تامدخ زا .
د ، دنراد قح نوش رادروخرب ، مه ناهج هتفر داي زا مدرم % 80 هك تسا ملسم هك يياهيراميب نامرد و كدوك و ردام ياهتبقارم ،هيلوا تشادهب تسا هتخومآ ار اهنآ اب هزرابم شيپ اهتدم زا ناسنا ار دوخ ، يناهج تشادهب نامزاس وضع ياهروشك 1981 لاسرد ،هنيمز نيا هب هجوت اب يسرتسد ينعي »
2000 لاس ات همه يارب تشادهب
« نيمأت فده هب و يداصتقا يگدنز كي هب « ناهج مدرم همه هك يتملاس زا يحطس يار ب تشادهب هب نونكا راعش نيا (.
دندومن دهعتم » دنسرب روراب يعامتجا .) تسا هدرك اديپ رييغت 2010 لاس ات،همه
تدم زارد هاگديد « هرابرد ، .
دراد هاگديد ود همه يارب تشادهب فده
تشادهب يناهج نامزاس فده نديشخب ققحت روظنم هب .
تسا » تملاس نكمم حطس نيرتلااب هب مدرم همه يبايتسد دنن اوتب هك ، دنسرب تملاس زا يحطس هب دياب ، اهروشك همه رد مدرم مامت هكنيا لقادح ت كراشم ، دننك يم يگدنز نآ رد هك يا هعماج يعامتجا يگدنز رد هنلااعف روطب .
دنيامن سرتسدرد « يا هعماج ره رد تشادهب دياب ينعي ، همه يارب تشادهب رگيد هاگديد بآ ، ليبق زا يعناوم ندرك فرط رب ، نآ و » دشاب هعماج نآ دارفا زا كي ره .
تسا ...
و هيذغت ءوس ،يتشادهب ريغ نكسم ،يراميب ،هدولآ
2010 لاس رد همه يارب تشادهب هب يبايتسد
رضاح لاحرد وضع ياهروشك و WHO يمسر فده و يلصا عوضوم ،
يدلايم
و
يبلاقنا موهفم
كي ناونعب ، همه يارب تشادهب نينچمه .
تسا نآ .
تسا هدش فيصوت نآ يلماكت دنيآرف رظنزا
يخيرات تكرح
لوا دج رد زين يراميب تيلع ياه هيرظن و يتشادهب تبقارم هچخيرات زا يا هصلاخ .
تسا هدش هدروآ باتک 2 و 1 هرامش