Transcript 1 - 3ο ΓΕΛ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ
ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
(PROJECT) ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ
2012-2013
ΤΑΞΗ Α΄
ΘΕΜΑ: Γράφω, Διαβάζω, Επικοινωνώ: Από τη γραφίδα, τις
πήλινες πινακίδες και τις φρυκτωρίες στα πλήκτρα του
υπολογιστή, το e-book και το skype.
• Σας καλούμε να μας ακολουθήσετε σε ένα ταξίδι στο χώρο και
το χρόνο εξερευνώντας μαζί μας το μαγικό κόσμο της γραφής
και του βιβλίου....
• Από τις βραχογραφίες, στη σφηνοειδή γραφή των Σουμερίων,
τα ιερογλυφικά των Αιγυπτίων, τις γραμμικές γραφές του
αιγαιακού χώρου και την ελληνική αλφαβητική γραφή…
• Κι ακόμη μια περιπλάνηση στα μοναστήρια του Μεσαίωνα και το
εργαστήρι του Γουτεμβέργιου, μια περιδιάβαση στις μεγάλες
βιβλιοθήκες της αρχαιότητας και του σύγχρονου κόσμου αλλά
και μια προσπάθεια για μύηση στον σύγχρονο κόσμο της
τεχνολογίας…
• Η γραφή της μουσικής μάς κίνησε, επίσης, το ενδιαφέρον, ενώ
παράλληλα εστιάσαμε στους τρόπους επικοινωνίας των
ανθρώπων χθες και σήμερα…
Καλό σας ταξίδι…
Επιμέλεια: Λογοθέτη Κυριακή, φιλόλογος
ΛΟΓΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΓΡΑΦΗΣ
Τα λογογραφικά συστήματα γραφής
απεικονίζουν λέξεις.
Η Σφηνοειδής Γραφή των
Σουμερίων
Πριν από χιλιάδες χρόνια…
• οι Σουμέριοι
χρησιμοποίησαν
πρώτοι γραφή.
• Αποκρυπτογραφήθηκε
στις αρχές του 19ου
αιώνα.
στη Μεσοποταμία
Εικονογράμματα και…
• Είναι η σφηνοειδής
γραφή. Η σφήνα,
μεταλλικό ή ξύλινο
εργαλείο, σε σχήμα
πρίσματος
σχηματίζει τα
γράμματα.
• Χρησιμοποιήθηκαν
εικονογράμματα:
δηλαδή μια εικόνα
παρίστανε μια λέξη
…Ιδεογράμματα
• και ιδεογράμματα:
μια
σχηματοποιημένη
αναπαράσταση της
εικόνας παρίστανε
μια λέξη
Τα Ιερογλυφικά
της Αιγύπτου
Η δοξασία
Η επινόηση της γραφής, αποτέλεσε
παράγοντα τόσο σημαντικό για την
πρόοδο των λαών που την εφηύραν, ώστε
σχεδόν όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί
αποδίδουν στην γραφή θεία προέλευση.
Στην αρχαία Αίγυπτο, λοιπόν, υπήρχε μια
τέτοια δοξασία. Σύμφωνα με τους
κατοίκους του Νείλου, μία θεότητα που
ονομαζόταν Θωθ, άλλοτε αρσενική,
άλλοτε θηλυκή, παρέδωσε τη γνώση της
γραφής στους ανθρώπους. Ένα πτηνό με
μακριά πόδια, κεφάλι ίβιδος, με μακρύ,
αμβλύ και κυρτό ράμφος, ο Θωθ, ήταν ο
φύλακας των γραπτών συμβόλων. Ίσως,
για τούτο το λόγο, μόνο εκλεκτοί
γνώριζαν ανάγνωση και γραφή. Η γνώση
τους ήταν μοναδικό και αποκλειστικό
προνόμιο μιας τάξης αξιωματούχων και
επαγγελματιών, της τάξης των γραφέων
και των ιερών (σπανιότερα).
Τα Σύμβολα
Στα ιερογλυφικά, σχεδόν όλα τα σύμβολα είναι ζωγραφιές ή χαρακτικά
ταυτιζόμενα με συγκεκριμένες μορφές ανθρώπων, ζώων ή φυτών. Δεν
ενώνονται κατά την γραφή μεταξύ τους όπως τα ακκαδικά και τα εβραϊκά.
ΑΠΕΙΚΌΝΙΣΗ ΖΏΩΝ:
Απεικονίζονται πολλά
φανταστικά όντα. Ήταν πολύ
συχνά, και κάθε σύμβολο είχε
διαφορετική σημασία και φθόγγο.
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ:
Εντάσσονται στα ιερογλυφικά ως
ειδικά σύμβολα, με σκοπό να
αποσαφηνίζουν την σημασία του
αντικειμένου ή όντος το οποίο
αντιπροσώπευαν.
ΦΩΝΟΓΡΑΜΜΑΤΑ: Εντάσσονται
στα ιερογλυφικά ως μεταγραφή
απλών ήχων και είναι
αντίστοιχα με τα γράμματα του
σύγχρονου αλφαβήτου.
ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑΤΑ: Εντάχτηκαν
στην γραφή, σε συνδυασμό με
άλλα σύμβολα για να
εκφράσουν συγκεκριμένους
όρους, έννοιες και ιδέες.
ΔΕΛΤΟΙ: Στα ιερογλυφικά, οι
δέλτοι αντιπροσώπευαν το
όνομα του Φαραώ.
1
Οι Γραφείς έπρεπε να γίνουν ειδικοί στην
γραφή αυτή, η οποία ήταν περίτεχνη
(εικονική, βραδύτατη,
με 700 περίπου
διαφορετικά
σύμβολα).
Σκόπιμα
την
διατηρούσαν τόσο μπερδεμένη, έτσι που να
μην μπορούν να την μαθαίνουν πάρα πολύ
άνθρωποι, για να κρατούν τις θέσεις τους.
4 Αργότερα, αναπτύχθηκε μια ακόμα πιο
γρήγορη γραφή. Ονομαζόταν λαϊκή
και την χρησιμοποιούσαν συχνά στα
νομικά έγγραφα..
5 Το γεγονός πως η γραφή, όσο περνούσε
2 Τα ιερογλυφικά,
χρησιμοποιούνταν σε
κρατικά μνημεία, ναούς,
τάφους και θρησκευτικούς
παπύρους. Γράφονταν από
αριστερά στα δεξιά, από
δεξιά στα αριστερά ή από
πάνω προς τα κάτω.
3
ο καιρός, γινόταν πιο απλή και ρέουσα,
διευκόλυνε τη διάδοση της τέχνης της σε
ευρύτερα στρώματα. Η τάξη των γραφέων
επεκτάθηκε σε άτομα λαϊκότερης
καταγωγής κατά το τέλος του
Αιγυπτιακού πολιτισμού.
Για εμπορικές συμφωνίες, γράμματα και ιστορίες,
υπήρχε μια διαφορετική μορφή γραφής , η ιερατική,
στην πραγματικότητα μια γρήγορα γραφόμενη
εκδοχή των ιερογλυφικών, πάντα από τα δεξιά προς τα
αριστερά. Οι χαρακτήρες της απομακρύνθηκαν από το
πρωταρχικό σχήμα των ιερογλυφικών και γράφονταν
συνδεδεμένοι μεταξύ τους, και επίσης,
χρησιμοποιούνταν έντονες και ευμεγέθεις κόκκινες
τελείες, για τον διαχωρισμό των προτάσεων.
Η Στήλη της Ροζέτης
Το εκπληκτικό αυτό μνημείο της Αιγυπτιακής
γραφής, λέγεται πως βρέθηκε στην πόλη Ροζέτη,
η οποία βρίσκεται 70 χλμ. ανατολικά της
Αλεξάνδρειας. Πρόκειται για μια τρίγλωσση
επιγραφή: το κάτω τμήμα είναι στα ελληνικά, το
κεντρικό στην λαϊκή αιγυπτιακή γλώσσα και το
πάνω στα ιερογλυφικά. Η στήλη πρωτοστήθηκε
σε ναό. Οδήγησε στην αποκρυπτογράφηση της
μέχρι τότε άγνωστης γλώσσας των Φαραώ.
Αποκρυπτογραφήθηκε το 1822, από τον γλωσσολόγο Ζαν Φ.
Σαμπολιόν.
Όταν έγινε γνωστό ότι η στήλη περιλάμβανε βασιλικά ονόματα, όπως
του Πτολεμαίου, μπόρεσαν να διαβάσουν το αντίστοιχο όνομα στα
ιερογλυφικά. Έτσι, μελέτησαν λεπτομερώς τα ιερογλυφικά που
σχημάτιζαν άλλες λέξεις, και το κείμενο αποκρυπτογραφήθηκε
σταδιακά.
ΣΥΛΛΑΒΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΓΡΑΦΗΣ
Τα συλλαβικά συστήματα γραφής
απεικονίζουν συλλαβές.
Η Μινωική γραφή
της Κρήτης
(Η Γραμμική Α΄)
Εισαγωγή
•
Η Γραμμική Α΄ ανακαλύφθηκε στην Κρήτη.
• Είναι αποτυπωμένη κυρίως σε πήλινες πινακίδες.
Τέτοιες πινακίδες έχουν βρεθεί στην Κνωσό, στη Φαιστό,
στην Αγία Τριάδα, αλλά και εκτός Κρήτης στη Μήλο, στα
Κύθηρα, στη Θήρα.
• Χρονολογείται πριν από την έλευση των Μυκηναίων στην
Κρήτη, από το 1800 ως το 1450 π.Χ περίπου.
•
Η Γραμμική Α αποτελείται από συλλαβογράμματα
(χαρακτήρες με συγκεκριμένη συλλαβική φωνητική αξία)
και ιδεογράμματα (χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν
αντικείμενα).
•
Έχουν βρεθεί περίπου 60-70 συλλαβογράμματα
και 60 ιδεογράμματα.
Το μυστήριο της
αποκρυπτογράφησης
Η Γραμμική Α δεν έχει
αποκρυπτογραφηθεί
και
αποτελεί
ένα
από
τα
μεγαλύτερα μυστήρια της
σύγχρονης αρχαιολογίας. Η
αποκρυπτογράφησή της θα
αποκαλύψει τη γλώσσα και
ενδεχομένως
και
την
καταγωγή των Μινωϊτών.
Τα
ιδεογράμματα
μας
επιτρέπουν
να
συμπεράνουμε με αρκετή
ασφάλεια το περιεχόμενο
των πινακίδων. Πρόκειται
για καταλόγους ανθρώπων
και αγαθών.
Γραμμική
Γραφή Α΄
Μινωική Ιερογλυφική Γραφή,
θεωρείται πρόγονος της Γραμμικής
Ο Δίσκος της Φαιστού
Ένα άλυτο ακόμη μυστήριο…
•
•
•
•
•
•
Πρόκειται για αρχαιολογικό εύρημα από τη
Φαιστό και χρονολογείται πιθανώς τον 17ο
αιώνα π.Χ.
Ο σκοπός της κατασκευής του και το νόημα
των
όσων
αναγράφονται
σε
αυτόν
παραμένουν άγνωστα.
Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από πηλό. Η μέση
διάμετρός του είναι 16 εκατοστά και το μέσο
πάχος του 2.1 εκατοστά.
Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά
σύμβολα, πολλά από τα οποία αναπαριστούν
εύκολα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, όπως
ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πουλιά, έντομα,
φυτά. Συνολικά υπάρχουν 241 σύμβολα, 122
στην 1η πλευρά και 119 στη 2η, τοποθετημένα
σπειροειδώς.
Έχουν προταθεί πάρα πολλές ερμηνείες του
κειμένου του, όπως ότι πρόκειται για
προσευχή, για τη διήγηση μίας ιστορίας, για
ένα γεωμετρικό θεώρημα, για ημερολόγιο.
Παρόλα αυτά η επιστημονική κοινότητα δεν
έχει αποδεχθεί καμία από τις προτεινόμενες
αποκρυπτογραφήσεις και ο δίσκος παραμένει
ένα άλυτο μυστήριο.
Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός και
η Γραφή του
Η Γραμμική Γραφή Β΄
•
•
•
•
•
•
•
•
Είναι η γραφή του Μυκηναϊκού
πολιτισμού.
Αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100
π.Χ.
Κείμενα με αυτή τη γραφή έχουν
βρεθεί σε πινακίδες.
Οι πινακίδες είναι πήλινες,
αποξηραμμένες στον ήλιο. Τα
γράμματα χαράσσονταν με αιχμηρά
όργανα.
Περιλαμβάνουν καταλόγους ονομάτων
και πραγμάτων.
Η γραμμική Β είναι συλλαβογραφική
γραφή. Κάθε σύμβολο δηλαδή
αντιστοιχεί σε μία συλλαβή.
Περιλαμβάνει περίπου 90
συλλαβογράμματα και 260
ιδεογράμματα, τα οποία διευκόλυναν
την ανάγνωση της γραφής.
Είναι αποδεδειγμένη ελληνική
προϊστορική γραφή.
Πινακίδες από πηλό
Αλφάβητο και γραφή.
Η Αποκρυπτογράφηση
•
•
Αποκρυπτογραφήθηκε το 1952
από το νεαρό αρχιτέκτονα Μάικλ
Βέντρις (M. Ventris). Ο Βέντρις
ζήτησε τη βοήθεια του κλασικού
φιλολόγου Τζων Τσάντγουικ (J.
Chadwick) και μαζί δημοσίευσαν
ένα ιστορικό άρθρο στο Journal of
Hellenic Studies
Εκεί ερμήνευαν με σιγουριά 65
από τα 88 τότε γνωστά σύμβολά
της, διατύπωναν τους βασικούς
κανόνες ορθογραφίας της και
έφερναν στο φως μια αρχαϊκή
ελληνική διάλεκτο πέντε αιώνες
παλαιότερη από τα Ελληνικά του
Ομήρου.
1η ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σφηνοειδής Γραφή: Κρυστάλλης Κωνσταντίνος
Ιερογλυφικά και Γραμμική Α: Μαλούχος Γιάννης
Γραμμική Γραφή Β΄: Ρήγας Δημήτρης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Έντυπη Βιβλιογραφία: Οι Φαραώ, Αρχαία Αίγυπτος,
Μεγάλοι Πολιτισμοί (εγκυκλοπαίδειες)
 Ηλεκτρονική βιβλιογραφία:
wikipedia,incrediblecrete, clab.edc.uoc