T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANA BİLİM DALI

VATANDAŞLIK BİLGİSİ

ESRA ERİŞ 4-B 20070061 KONU : YARGI 1

3.Görev ve yetkileri

 Anayasa değişikliklerini şekil; kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM İçtüzüğünün hem şekil , hem de esas bakımından Anayasaya uygunluğunu denetler.

 Belli hakları kamu gücü tarafından ihlal edilen kişiler Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi bu tür davalara bakar.

 Anayasa Mahkemesi Yüce Divan görevi de görür.

 Uyuşmazlık Mahkemesi başkanını kendi üyeleri arasından seçer.

 Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara bakar.

 Siyasi partilerin mali denetimini yapar.

2

4.Çalışma ve yargılama usulü:

 Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışır.

 Kararlarını salt çoğunlukla alır.

 Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına veya Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verebilmesi için toplantıya katılan üyelerin 2/3 oy çokluğu şarttır.

 Kuruluşu, yargılama usulleri, başkan, başkanvekili ve üyelerin disiplin işleri kanunla; Mahkemenin çalışma esasları, bölüm ve komisyonların oluşumu ve işbölümü kendi yapacağı İçtüzükle düzenlenir.

3

5.İptal davası

Doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı:  Cumhurbaşkanına ,  İktidar ve anamuhalefet partisi Meclis gruplarına,  TBMM üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir.

4

6.Dava açma süresi:

Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, iptali istenen kanun, kanun hükmünde kararname veya içtüzüğünün Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak altmış gün sonra düşer.(m.151) 5

7.Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi:

 Diğer mahkemelerde bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin Anayasaya aykırı olduğu görülürse, Anayasa Mahkemesini bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır.

 Mahkeme, aykırılık iddiasını ciddi görmezse, gerekçeleri ile birlikte karara bağlar.

 Anayasa Mahkemesi, beş ay içinde kararını verir ve açıklar. Bu süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı yürürlükteki kanuna göre sonuçlandırır.

6

 Anayasa Mahkemesi red kararı vermiş ise, bu karar Resmi Gazetede yayımlandıktan sonraki on yıl içinde aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.

8.Anayasa Mahkemesinin kararları:

 Anayasa Mahkemesinin kararları kesindir.İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.(m.151/1  Kanun, kanun hükmünde kararname veya TBMM İçtüzüğü veya bunların hükümleri, iptal kararının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar.(bazı durumlarda iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarih Anayasa Mahkemesince belirtilir.)  İptal kararları sonradan değiştirilemez.

7

B.Yargıtay

 Adliye Mahkemeleri tarafından verilen karar ve hükümlerin son inceleme yeridir. Yargıtay adli yargı alanındaki en yüksek mahkemedir .

 Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.(m.154/2)  Kuruluşu, işleyişi, başkan,başkanvekilleri,üyelerin seçimleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

8

C.Danıştay

 Danıştay, genel idari yargı alanındaki yüksek idare mahkemesidir.

 Danıştay; davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları hakkındaki düşüncesini bildirmek, idari uyuşmazlıkları çözümlemek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla yükümlüdür.

9

D.Askeri Yargıtay

 Askeri Mahkemelerde verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Ayrıca, asker kişilerin kanunla gösterilen belli davalarına ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

 Üyeleri, birinci sınıf askeri hakimler arasından Askeri Yargıtay Genel Kurulun üye tamsayısının salt çoğunluğu ile gizli oyla,her boş yer için göstereceği üçer aday arsından Cumhurbaşkanınca seçilir.

 Kuruluşu, işleyişi, üyelerinin disiplin ve özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

10

E.Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

 Asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir.

 Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin askeri hakim sınıfından olan üyeleri, mahkemenin bu sınıftan olan başkan ve üyeleri tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oy ile birinci sınıf askeri hakimler arasından her boş yer için gösterilecek üç aday içinden; hakim sınıfından olmayan üyeleri, rütbe ve nitelikleri kanunda gösterilen subaylar arasından, Genelkurmay Başkanlığınca her boş yer için gösterilecek üç aday içinden Cumhurbaşkanınca seçilir 11

 Kuruluşu, işleyişi, yargılama usulleri, üyelerinin disiplin ve özlük işleri, mahkemelerin bağımsızlığı, hakimlik teminatı ve askerlik hizmetlerinin gereklerine göre kanunla düzenlenir.

F.Uyuşmazlık Mahkemesi

 Adli, idari ve askeri yargı arasındaki uyuşmazlıkları çözen mahkemelerdir.

 Uyuşmazlık Mahkemesinin başkanlığını, Anayasa Mahkemesince, kendi üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar.

 Diğer mahkemelerle Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.

12