Transcript kanun hükmünde kararnameler

VATANDAŞLIK BİLGİSİ
KONULAR:
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME
YÖNETMELİKLER
GENELGE
HAZIRLAYAN:
YUSUF SÜNETCİ
4-B 20070086
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER
“Kanun hükmünde kararname, yasama
organının bir kanun ile verdiği yetki
üzerine, Bakanlar Kurulunun, yürürlükteki
kanunları değiştiren ve daha önce hiç
düzenleme yapılmamış yeni bir alanda
düzenleme yapabildiği işlemleridir.”
(GÜRPINAR, 2008, Sf. 67)
“Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna
kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi
verebilir. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü
haller saklı kalmak üzere, Anayasanın ikinci
kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan
temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile
dördüncü bölümünde yer alan siyasî haklar ve
ödevler kanun hükmünde kararnamelerle
düzenlenemez.” (1982 ANAYASASI,
MADDE.91)
“Bakanlar Kurulunun böyle bir Kararname
ile Kanun Gücünde Hukuk Kuralları
koyabilmesi için, önceden, Türkiye Büyük
Millet Meclisince çıkarılmış, kendisine bu
konuda yetki veren bir Yetki Kanununun
mevcudiyeti şarttır.” (ÖNEN, 1991, Sf.
101)
Kanun hükmünde kararnameler, Resmî
Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe
girerler. Ancak, kararnamede yürürlük
tarihi olarak daha sonraki bir tarih de
gösterilebilir.
Kararnameler, Resmî Gazetede
yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunulur.
“Kanun Hükmünde Kararnameler, olağan
ve olağanüstü dönemlere özgü olmak
üzere iki kategoriye ayrılmaktadır.
Olağan Dönemlere Özgü KHK
Hükümeti güçlendirmek ve değişken ekonomik,
sosyal şartların ortaya çıkardığı sorunlara
acele çözümler getirilmesi amacı ile
hükümetlere verilmiş bir yetkidir. Kanun
hükmünde kararnamelerle, ağır işleyen yasama
faaliyetlerine karşı hükümete kısa sürede
etkin önlemler alabilmesi yolu açılmıştır.
Olağanüstü Dönemlere Özgü KHK
“Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının
başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu,
olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda,
kanun hükmünde kararnameler çıkarabilir. Bu
kararnameler, Resmî Gazetede yayımlanır ve
aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin
onayına sunulur; bunların Meclisce
onaylanmasına ilişkin süre ve usul, İçtüzükte
belirlenir.” (1982 ANAYASASI, MADDE.121)
YÖNETMELİKLER
Yönetmelik, yürütmenin en geniş uygulama
alanına sahip işlem türüdür. (AYAN, 1998, Sf.
42,43)
Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri,
kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve
tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve
bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler
çıkarabilirler. (1982 ANAYASASI
MADDE.124)
Yönetmelik çıkarmak için yönetimin
kanun ile yetkili kılınmasına gerek
yoktur. Çünkü kamu yönetimi yönetmelik
çıkarma yetkisine kendiliğinden sahiptir.
Yönetmelikler idari ve uygulama
yönetmelikleri diye ikiye ayrılırlar:
İdari Yönetmelikler
Bunlar bir idareden ona bağlı olan diğer
bir idareye verilen talimat karakteri
taşıdığından bağlayıcı nitelikleri
yoktur. Kapsamı sınırlıdır, söz konusu
olan idarenin iç ilişkilerini düzenler ve
yalnız talimatın verildiği idareyi bağlar.
Uygulama Yönetmelikleri
Kanunun ve tüzüğün öngördüğü açık bir
hükme dayanılarak çıkarılır ve o kanunu
tamamlama amacını güder. Bu tür
yönetmelikler aynen kanun gibi bağlayıcı
nitelik taşırlar. (ESENER, 1998, Sf. 201)
GENELGE
Genelgeler, kamu kuruluşlarının kendi
bünyeleri içinde yönetmelik, tüzük,
kararname ve kanunların uygulanmasına
ilişkin olmak üzere yayınladıkları yazılı
belgelerdir. Resmi Gazetede
yayımlanmak zorunluluğu yoktur.
(ATASOY, 2007, Sf. 173)
KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR
1. 1982 Anayasası’na göre, sıkıyönetim ve
olağanüstü haller saklı kalmak üzere
aşağıdaki temel hak ve hürriyetlerin
hangisi bir kanun hükmünde kararname ile
düzenlenebilir? (KPSS 2006)
A) Çalışma ve sözleşme hürriyeti
B) Düzeltme ve cevap hakkı
C) Bilim ve sanat hürriyeti
D) İspat hakkı
E) Dilekçe hakkı
2. Aşağıdakilerden hangisi, 1982
Anayasası’nda yönetmelik çıkarma
yetkisi açıkça tanınmış birimlerden
biridir? (KPSS 2006)
A) Bakanlar Kurulu
B) Kamu tüzel kişileri
C) Milli Güvenlik Kurulu
D) Devlet Planlama Teşkilatı
E) Genelkurmay Başkanlığı
3. 1982 Anayasası’na göre, olağan kanun hükmünde
kararnamelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
(KPSS 2007)
A) Yetki kanununda çıkarılacak kanun hükmünde kararnamenin
kapsamının ve kullanma süresinin gösterilmesi gerekir.
B) Kanun hükmünde kararnameler Resmî Gaze-te’de
yayımlandıkları gün TBMM’ye sunulur.
C) Bakanlar Kurulunun istifası ya da düşürülmesi belli bir süre
için verilmiş yetkinin sona ermesine sebep olmaz.
D) Yasama döneminin bitmesi, belli bir süre için ve-rilmiş de olsa
kanun hükmünde kararname çıkar-ma yetkisinin sona ermesine yol
açar.
E) Yetki yasaları ve bunlara dayanan kanun hük-münde
kararnameler, TBMM’de öncelik ve ivedi-likle görüşülür.
4. Yönetmeliklerle ilgili aşağıdaki
ifadelerden hangi-si yanlıştır? (KPSS 2007)
A) Anayasa’nın yönetmelik çıkarılabileceğine
açıkça izin vermediği konularda yönetmelik
çıkarılamaz.
B) Yönetmelikle düzenlenen bir konunun
mutlaka yasal dayanağının bulunması gerekir.
C) Yönetmelikle suç ve ceza konulamaz.
D) Bakanlıklar yönetmelik çıkarabilirler.
E) Normlar hiyerarşisinde
5. 1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisi
Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkileri arasında
yer almaz? (KPSS 2008)
A) Yasaların, kanun hükmünde kararnamelerin ve
TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu
denetlemek
B) Siyasi partilerin kapatılması davalarına bakmak
C) TBMM üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması
kararlarını denetlemek
D) Anayasa’da belirtilen kişileri görevleriyle ilgili
suçlarından dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılamak
E) Yüksek mahkemeler arasında çıkan görev ve hüküm
uyuşmazlıklarını kesin karara bağlamak
6. 1982 Anayasası’na göre, Anayasa
Mahkemesi aşağıdakilerden hangisini sadece
şekil yönünden denetleyebilir? (KPSS 2008)
A) Kanunlar
B) TBMM İçtüzüğü
C) Anayasa değişiklikleri
D) Milletlerarası antlaşmalar
E) Kanun hükmünde kararnameler
7. Aşağıdakilerden hangisi yürütme organının
çıkardığı bütçe hukuku kaynakları arasında
yer almaz? (KPSS 2009)
A) Tüzükler
B) Tebliğler
C) Bakanlar Kurulu kararları
D) İçtihadı birleştirme kararları
E) Kanun hükmünde kararnameler
8.
I. Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet
Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanun
II. Sakarya İlinde Büyükşehir Belediyesi Kurulması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
III. Tapu Planları Tüzüğü
Yukarıdakilerden hangileri Bakanlar Kurulu
tarafından yapılan işlemlerden biridir? (KPSS 2009)
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I,
II ve III