Transcript ბაროკოს ეპოქის რომანი

გერმანულენოვანი
ლიტერატურა შუა
საუკუნეებში
ლევან ცაგარელი
გერმანულენოვანი
ლიტერატურა ბაროკოს
ეპოქაში (1620-1720)
ლექცია მეხუთე
ეპოქა








ოცდაათწლიანი ომი (1618-1648):
აუგსბურგის რელიგიური ზავი (1555) - თავადთა რელიგიური
დამოუკიდებლობა
კათოლიკური ლიგა და პროტესტანტული კავშირი
საფრანგეთის, დანიისა და შვედეთის ჩარევა
კონტრუბუციები, ყაჩაღობა, ძალადობა → მოსახლეობის
გაღატაკება; შიმშილობა და ეპიდემიები; მოსახლეობის
შემცირება და ეკონომიკის დაქვეითება
პესიმიზმი, ამქვეყნიურობის უარყობა, ნუგეშის ძიება
ქრისტიანულ მოძღვრებაში
ვესტფალიის ზავი (1648) - იმპერიის დანაწევრება
სათავადოებად
აბსოლუტიზმი: ძალაუფლების ცენტრალიზება
კონფესიონალიზმი და ღვთისმოშიშობა (პიეტიზმი)
აბსოლუტიზმი
ეპოქა (გაგრძელება)



რენესანსის ეპოქის კოსმოლოგიური აღმოჩენები (სამყაროს
ჰელიოცენტრული მოდელი, სამყაროს უსასრულობა...) →
დაეჭვება ადამიანის არსებობის არსში
სამყაროს რელიგიური აღქმის აქტუალურობა: ამქვეყნიურობის
წარმავლობა და ამაოება (Vanitas), ამქვეყნიური ტანჯვა
როგორც ღვთის განგების ნაწილი (Stoizismus)
ანტისაკარო მოძრაობა: პატრიოტიზმი, პურიზმი
 Fruchtbringende Gesellschaft (1617)
 Aufrichtige Tannengesellschaft
 Der löbliche Hirten- und Blumenorden an der Pegnitz
 Teutschgesinnte Genossenschaft
 Elbschwanenorden
Fruchtbringende Gesellschaft
ბაროკო
(პორტ. pérola barocca)









რიტორიზაცია
კლასიციზმი
მანიერიზმი
პეტრარკიზმი
პასტორალური მოტივები
იტალია: ლოპე დე ვეგა,
კალდერონი (XVI ს. II ნახ.)
საფრანგეთი: რონსარი,
პლეადები
ინგლისი: მილტონი
გერმანია - პირველი და
მეორე სილეზიური სკოლები
(XVII-XVIII სს.): მარტინ
ოპიცი, ლოენშტაინი,
ჰოფმანსვალდაუ...
ბაროკოს ეპოქის
ხუროთმოძღვრება
ბაროკოს ეპოქის მებაღეობა
ბაროკოს ეპოქის მხატვრობა
ბაროკოს ეპოქის მწერლობა



სწავლულთა მწერლობა - poeta doctus: nobiltas generis –
nobilitas litterae
ემბლემურობა: inscriptio – pictura – subscriptio
მარტინ ოპიცი: Buch der deutschen Poeterey (1624) ნორმატიული პოეტიკა:
 პოეტური ენა - წმინდა და ნათელი; რიტორიკული სამკაულით
(ტროპებით) შემკული; ახალი სიტყვები - decorum
 პოეზია = ბუნების მიბაძვა
 ბუნება, ისტორია, მითოლოგია - მასალა
 ტექნიკური სრულყოფილება
 მოძღვრება სამი სტილის შესახებ:



Genus sublime - მეფეები და თავადები, ტრაგედია
Genus medium - ბიურგერობა, საყოფაცხოვრებო მწერლობა
Genus humile - მდაბიო და ცუდი ადამიანები, კომედია
ბაროკოს ეპოქის ლირიკა







ოპიცის სალექსო რეფორმა: მკაცრი მეტრული პრინციპები
(ალტერნაცია)
სიმღერა: მხიარულება, ბუნება, ზომიერი ტკბობა
(პეტრარკიზმი, პასტორალური მოტივები)
სონეტი (Klinggedicht): ალექსანდიული ტაეპი შუაში ცეზურით
(ანტითეტიკა)
ეპიგრამა
მეტრულად რთული სალექსო ფორმები: რონდო
(Ringelgedicht), Echogedicht, ფიგურული ლექსი
პინდარული ოდა
პაულ ფლემინგი, ანდრეას გრიფიუსი, გეორგ ფილიპ ფონ
ჰარსდორფერი, პაულ გერჰარტი, ანგელუს სილეზიუსი (იოჰან
შეფლერი)
Herrn Pauli Flemingi der Med. Doct. Grabschrifft so er ihm
selbst gemacht in Hamburg den xxiix. Tag deß Mertzens m.
dc. xl auff seinem Todtbette drey Tage vor seinem seel:
Absterben.
Ich war an Kunst und Gut und Stande groß und reich.
Deß Glückes lieber Sohn. Von Eltern guter Ehren.
Frey; Meine. Kunte mich aus meinen Mitteln nehren.
Mein Schall floh überweit. Kein Landsmann sang mir gleich.
Von reisen hochgepreist; für keiner Mühe bleich.
Jung wachsam unbesorgt. Man wird mich nennen hören
Biß daß die letzte Glut diß alles wird verstören.
Diß Deütsche Klarien diß gantze danck' ich Euch.
Verzeiht mir bin ichs werth Gott Vater Liebste Freunde.
Ich sag' Euch gute Nacht und trette willig ab.
Sonst alles ist gethan biß an das schwartze Grab.
Was frey dem Tode steht das thu er seinem Feinde.
Was bin ich viel besorgt den Othem auffzugeben?
An mir ist minder nichts das lebet als mein Leben.
ЭПИТАФИЯ
господина Пауля Флеминга, д-ра мед., кою он сочинил
сам в Гамбурге марта 28 дня лета 1640 на смертном одре,
за три дня до его блаженной кончины
Я был любим судьбой; в искусстве знал успех;
Был сын удачливый прославленного рода.
Все было - почести, богатство и свобода;
Но меру знал во всем. И пел прекрасней всех.
Был вдумчив, хоть и юн; не избегал утех,
Труда тяжелого и дальнего похода.
Покуда полымя не хлынет с небосвода –
Звучать стихам моим, не ведая помех.
Простите вы, Господь, отец, друзья, подруга,
Покойной ночи вам! Не надо больше слов...
Дела закончены. И гроб уже готов.
Кто гонит смерть - тому по смерти будет туго.
Готов к покою я. Зачем же сердце сжалось?
Всё умерло во мне. И только жизнь осталась.
გრიუფიუსის ეპიგრამები
Auf das newe Jahr
Was zehlt ihr newe Jahr? es bleibt die alte Zeitt?
Wer newgebohren wird erlangt die Ewigkeitt.
An Paulinam
Fragt ihr! Warumb ich nicht woll' euch Paulina kennen?
Weil ich ein Christ und ihr euch lasset Göttin nennen.
An Lucium
Dorinde will dein Bild/ du weist nicht was zu thun/
Du wirst vor Freuden kranck und kanst vor Lust nicht ruhn.
Du meinst der Kauff sey klar/ fürwar es jammert mich!
Ach dreymal armer Mensch sie wil dein Bild; nicht dich.
Georg Rodolf Weckherlin
Rund-vmb
Glick zu / du Hof vnd du Hofleben /
Da wenig Trauben vnd vil Reben /
Da weder warheit / trew noch zucht /
Des prachts / lists vnd betrugs erbsucht
Mit Schalckheit vnd Torheit verweben.
Du Hof / an dem die sünden kleben /
Mit allen Lastern rund-vmbgeben /
Du Nest der Trägheit vnd Vnzucht
Glick zu.
Dein mund ist milt / dein hertz darneben /
Stehts falsch / will wanckelbar vmbschweben /
Du hast vil Hofnung / wenig frucht;
Darumb von dir nem ich die flucht /
Vnd sag dir / freyhend jetz mein leben /
Glick zu.
Philipp von Zesen
Das Ander Lied. Auff Echonische Art
j.
DIch Lustkind Echo wil ich fragen /
Echo. diß dein klagen?
Ja klagen: Wo fühl' ich die
Schmertzen?
E. In dem Hertzen.
Wer macht die Gluth / die mich
entzündet?
E. die dich bindet.
iij.
Wenn wird die Last von mir
genommen?
E. Sie wird kommen.
Wird Sie dann balde mich
befreyen?
E. Gantz verneuen.
Wie lange wird es sich verzihen?
E. Zeit muß flihen.
ij.
Wer macht die Angst / die mich
betrübet?
E. die dich liebet.
Was kan doch lindern solch
betrüben?
E. Treulich lieben.
Wie sol mich dann mein Schatz
ümbfangen?
E. Mit den Wangen.
jv.
Wovor wird doch geschickt die
Krohne?
E. Dir zu Lohne.
Was macht der Krantz von Gold
und Seide
E. Lauter Freuden.
Ach möcht ich nur Sie selbsten
haben!
E. Dich zu laben.
ფიგურული ლექსი
Andreas Gryphius
Vanitas! Vanitatum Vanitas!
Die Herrlikeit der Erden
Mus rauch aschen werden/
Kein fels/ kein ärtz kan stehn.
Dis was vns kan ergetzen/
Was wir für ewig schätzen/
Wirdt als ein leichter traum
vergehn.
Der ruhm nach dem wir trachtẽ/
Den wir vnsterblich achten/
Ist nur ein falscher wahn.
So baldt der geist gewichen:
Vnd dieser mundt erblichen:
Fragt keiner/ was man hier
gethan.
Was sindt doch alle sachen/
Die vns ein hertze machen/
Als schlechte nichtikeit?
Waß ist der Menschen leben/
Der immer vmb mus schweben/
Als eine phantasie der zeit.
Es hilfft kein weises wissen/
Wir werden hingerissen/
Ohn einen vnterscheidt/
Was nützt der schlösser menge/
Dem hie die Welt zu enge/
Dem wird ein enges grab zu weitt.
ბაროკოს ეპოქის დრამა






თეატრის რეპრეზენტაციული დანიშნულება
სასცენო ტექნიკის განვითარება: კულისები, კოსტუმი,
ორკესტრი → თეატრალური ილუზია
იტალიელი საოპერო გუნდები → პირველი გერმანული
საოპერო დადგმა - 1627 წ., ინგლისელი კომედიანტები →
შექსპირი, იტალიელი მსახიობები (commedia dell’arte) →
არლეკინი; გერმანული სამსახიობო გუნდები - XVII ს. II ნახ. იდევნებოდა ეკლესიის მიერ
ბაროკოს ეპოქის დრამის სათავეებთან: იეზუიტთა სკოლები
და პროტესტანტული გიმნაზიები
ალეგორიულობა, ესქატოლოგიზმი, სტოიციზმი, პათოსი,
მონოლოგები ან სტიქომითია, genus sublime, განსწავლულობა
ანდრეას გრიფიუსი, დანიელ კასპარ ფონ ლოენშტაინი
Andreas Gryphius (1616-1664)







Poeta doctus
პოეზია: სონეტის ოსტატი,
პინდარული ოდები
თემატიკა: vanitas, memento
mori, contempus mundi
სტილი: ალეგორიულობა,
ჰიპერბოლიზაცია
ტრაგედიები: constantia vs.
fortuna, მეფეები,თავადები =
მარტვილნი: Leo Arminius,
Catharina von Georgien,
Carolus Stuardus ემბლემური სტრუქტურა
კომედიები: Horribilicribrifax
Teutsch
ეპიტაფიები (dissertationes
funebres)
ბაროკოს ეპოქის რომანი



ეპიკური ტრადიციის
წყვეტა
რომანი პოპულარული,
გასართობი ჟანრი
ბაროკოს ეპოქის
რომანის 3 ტიპი:



საკარო ისტორიული
რომანი
პასტორალური რომანი
პიკარესკული რომანი
Hans Jacob Christoffel von
Grimmelshausen (1621-1676)






ავტოდიდაქტი
ფსევდონიმები → გარიყული
მწერალი
რეალისტური იუმორი და
ცოცხალი თხრობა
ომის საშინელება და
ჯარისკაცის ცხოვრება
Simplicissimus Teutsch (1668):
გლეხის კარმიდამო → ტყე →
ჯარი → პარიზული
ბუდუარები → სამშობლო →
მოგზაურობა →
წუთისოფლისგან განდგომა
წარმატებული რომანი