Transcript Okulöncesi Eğitimde Farklı Yaklaşımlar Açık Eğitim Yaklaşımı

Arş. Gör. Uzm. Seda ŞAHİN
Açık Eğitim Nedir?
 “Açık sınıf”, “açık alan”, “açık yapı”, “bütünleştirilmiş
gün”, “örgün olmayan eğitim” adlarıyla bilinmektedir.
 Açık eğitimin diğer eğitim yaklaşımlarından farklı
olarak açık prensipleri, tek bir felsefesi ya da evrensel
olarak onaylanmış varsayımları bulunmamaktadır.
 Açık eğitimin tek bir tanımını yapmak da, açık eğitimi
sınırlayacaktır. Bu nedenle açık eğitimin ne olduğundan
çok neler yaptığını incelemek gerekir.
 Açık eğitim okul öncesi ve ilkokul seviyelerini
kapsamakla birlikte diğer düzeylerde de başarılı olarak
uygulanmaktadır.
 Açık
sınıflarda
çocuklar
kendi
kendilerine
öğrenmekte, ilgi ve eğilimleri doğrultusunda
istedikleri etkinliği seçmektedirler.
 Öğretmen nispeten pasif ve çocuğun öğrenmesini
“kolaylaştırıcı” bir kişi olarak davranmaktadır. Açık
sınıf öğretmeni, öğretme ile değil öğrenme ile
ilgilenmektedir. Öğretmen teşvik edici, motive
edicidir.
 Öğretmen, doğrudan olmamak koşuluyla çocuklara
rehberlik eder.
 Açık eğitim, izin verici olma ve müdahale etmeme ilkesi
olan bir modeldir. Müdahale etmemeleri geleneği, kendi
kendilerine öğrenen çocuklara çok önemli seçenekler
sunmaktadır.
 Açık eğitimde öğretmen-çocuk ilişkisi karar vermeye
katılım üzerine kuruludur. Çocuk öğrenme sürecinin
merkezidir ve kendisi bizzat öğrenmeden sorumludur.
 Açık sınıf öğretme-öğrenme sürecinde hem çocuğun hem
öğretmenin aktif katılımcı olduğu bir sınıftır.
 Açık sınıfta öğrenme etkileşimci ve katılımcı bir
süreçtir. Bu süreçte öğretmen ve çocuk hedefleri
planlamada, karar vermede, ortamı düzenlemede ve
uygulamada katılımcıdırlar.
 Açık eğitimde konu ile öğrenci etkinliklerinin
bütünleştirilmesi söz konusudur.
 Okulun bir günü etkinliklerin sıra sıra dizildiği bir gün
değildir.
 Belirli konular bulunmasına rağmen konular günlük
yaşamla bağlantılı şekle dönüştürülmektedir.
 Bunların yanında yaratıcı sanat etkinliklerine de yer
verilmektedir.
 Konular çocuklara doğrudan empoze edilmek yerine,
etkinliklerle bütünleştirilerek sunulur ve
bütünleştirme bir eğitim aracı halini alır.
Bunun dışında bütünleştirme;
1.
2.
3.
4.
5.
Çocuğun geçmiş yaşantıları ve şu andaki ilgi ve
ihtiyaçlarının bütünleştirilmesini,
Çocuğa belirli sınırlar içinde özgürlük tanıyarak ve
istediği yere gitmesine izin vererek çocuk ve alanın
(ortamın) bütünleşmesini,
Okul çevresi ile okul dışı çevrenin (özellikle
toplumun) bütünleşmesini,
Çocuğun ilgilerinin konularla bütünleşmesini,
Çocuğun sosyal olarak bütünleşmesini böylece
topluma uyum sağlamasını,
6. Okulun bütünleşmesini böylece çocuğun farklı yaş
gruplarında değişik yaşantılar geçirmesini,
7. Öğretmenin yaşantısının her bir kişiyle ve çocuklarla
bütünleşmesini (sosyal etkinlikler ve ev ziyaretleri
yoluyla),
8. Çocuğun ev yaşantısı ile okul yaşantısının
bütünleşmesini ifade eder.
 Bütünleştirme anlayışı ile açık eğitim gerçek dünyaya
ve topluma açılmaktadır. Çocuklar belirli etkinlikleri
gerçekleştirmek için oyun alanlarına ve diğer açık
alanlara gidebilirler.
 Örneğin; kuşları gözlemek ya da kuşları gözleyen
insanlarla konuşmak için kuş gözlem yerlerine gitmek
gibi.
 Ayrıca toplumu oluşturan bireyler çocuklarla bilgi
beceri ve deneyimlerini paylaşmak için okula
gelebilirler.
 Açık eğitim okul duvarlarını yıkmakta ve öğrenme
dünyasını gerçekte bütün dünya olarak
düşünmektedir.
 Sınıfın dört duvarını eğitim yeri olarak kabul
etmemektedir, tüm dünya bir sınıftır, oyun alanları ve
toplumda sınıflardır ve çocuklar bu dünyaya çıkmakta,
öğrendiklerini uygulamada özgür olmalıdır.
 Okul, çocukları hayata hazırlarken kendisi de bir hayat
olarak görülmektedir.
 Okul, çocukların gerçek dünyaya gitmek için stratejiler
geliştirmesini sağlarken onları koruyan bir sığınaktır.
Açık Eğitimde Program
Bireyselleştirme
 Açık eğitimde programın kalbi ve merkezi
bireyselleştirmedir.
 Bireyselleştirme bir çocuk için özel hedeflerin geliştirilmesi
ve bunların uygulanması için özel yöntemlerin
geliştirilmesini ifade eder.
 Açık eğitimde aynı hedef birden çok çocuk için ele
alınabilir.
 Açık sınıflarda öğretmen bir hedefin gerçekleşmesi için
birden fazla yöntem belirleyebilmelidir.
Çocukların Gruplanması
 “Aile Gruplaması” : Okul öncesi sınıflarda bütünleştirme
düşüncesinden dolayı çocuklar karışık yaş grubundadırlar.
 “Fonksiyonel gruplama”: İki türünden söz edilebilir.
1. İlgi ya da Çalışma Grupları: Öğretmenin yardımıyla
oluşabileceği gibi öğretmenin müdahalesi olmaksızın
çocuklar da kendi ilgileri doğrultusunda oluşturabilirler.
2. Öğrenme Grupları: öğretmen tarafından seçilirler ve
benzer yetenek gruplarından oluşurlar. Özel bir ihtiyacı
karşılamak için bir araya gelen eğitim gruplardır. Bu
gruplardaki çocuklar bireysel potansiyellerini etkili bir
biçimde kullanabilirler.
Günlük Programlar
 Açık eğitimde günlük program sadece bir çerçeve
olarak düşünülür. Bu çerçeve içerisinde bireysel
programlar uygulanır. Güne başlama şekli ise her
grupta farklıdır.
 Günlük program örneği:
09.00-09.20 - Açık Hava Etkinlikleri
09.20-09.30 – Grup Toplantısı
09.30-10.40 – İlgi Köşelerinde bireysel ve küçük grup çalışma zamanı
10.40-10.45 - Temizlik
10.45-11.00 – Sessiz Etkinlikler (okuma, hikaye, bulyaplar)
11.00-11.20 – Açık Hava Etkinlikleri
11.20-11.45 – Grup zamanı, şarkı, müzik, hikaye
Çocuk sabah okula geldiğinde yapacağı etkinliği
bulur. Bunun için çeşitli alternatifler vardır:





Doğrudan öğretmene sorarak,
Ortamda sunulmuş etkinliklerden birini seçerek,
Öğretmeni ile birlikte,
Daha büyük yaşlardaki çocuklarla birlikte,
Küçük bir grup çocuk ile planlama sürecine dahil
olabilirler.
 Bütün grup, ne yapacaklarını, nasıl yapacaklarını ve ne
kadar süre yapacaklarını birlikte planlayabilirler.
 Çocuk daha önceki etkinlikler ve olaylara dayanarak kendi
planını yapabilir.
08.30
Okula Geliş
Planlama
12.00
Planlanan etkinliklere katılım
(hikaye, kavram etkinlikleri)
Öğle yemeği
Planlanan yaratıcı ve çevresel etkinliklere katılım
15.30
Günün değerlendirilmesi/Özet/Planlama
Ayrılış
Çevre ve Materyaller
Çevre:
 Keşfetmeye ortam sağlar.
 Karar vermeye ve bilgi elde etmeye yarayan olanaklarla
doludur.
 Değişik şekillerde düzenlendiği gibi kişilerin değişik
biçimde kullanmasına elverişlidir.
Çevrenin bu özelliklere sahip olabilmesi için
önceden eğitimci tarafından düzenlenmesi gerekir.
Karşılıklı etkileşime olanak vermelidir.
 Sınıf alanı mümkün olduğunca esnek ve belirsiz
olmalıdır.
 Öğretmenin ihtiyacına ve çocukların planlamalarına
uygun olacak şekilde düzenlemeler yapılmasına olanak
sağlamalıdır.
 Oyun odaları görsel olarak ilgi çekiciliğe sahiptir.
 Oyun odalarının yeri, çocukların çevrelerini farklı
perspektiflerden algılayabilecekleri şekilde
düzenlenmiştir.
 Küçük grup etkinlikleri için sık sık değişiklik yapmaya
uygun panolar vardır.
 Kullanım amacı önceden belirli olan ilgi köşeleri dahi
esneklik ve belirsizlik ilkesine uymaktadır.
 Çocuğun istenilen bilgi, beceri ve deneyimleri
kazanacağına inandığı materyali seçmesi ve
düzenlemesi gerekir.
Öğretmenin Rolü
Öğretmen iyi bir planlayıcı olmalıdır. Planlama
yaparken şu sorulara cevap vermelidir:
1. Gruptaki çocukların beceri ve yetenekleri ne
düzeydedir?
2. Onların ne öğrenmelerini istiyorum?
3. Gruptaki çocukların ilgileri nelerdir?
4. Çocuklar ne öğrenmek istiyorlar?
5. Onları nereye yönlendirmek istiyorum?
6. Planladıklarımızı nasıl başarcağız?
 Çocukların tercihine dayalı bir eğitim söz konusu
olduğu için detaylı planlama yapmak mümkün
değildir.
 Bunun yerine daha genel planlar yapılabilir.
 Her gün özel olarak birkaç çocuk ya da bir grup çocuk
için planlamalar yapılabilir.
 Öğretmenler ekip halinde çalışabilir ve planlamaları
birlikte yapabilirler.
 Öğretmen planlama ile birlikte kayıt da tutmalıdır.
 Öğrencilerin daha önceki başarılarını değerlendirmesi
gerekir.
 Gözlem, görüşme ve informal yollarla değerlendirme
yapılabileceği gibi, standart testlerle de yapılabilir.
 Çocuklarda da basit ve yeterli bir kayıt tutma
sisteminin geliştirilmesi gerekir. Çocuk ilkokul
seviyesine geldiğinde kendi kayıtlarını tutabilir hale
gelmelidir.
 Öğretmenin sabırlı olması gerekir. İşleri oluruna
bırakmalı, hemen sonuç alamaya çalışmamalıdır.
 Öğretmen aynı zamanda üzerinde durduğu yöntem ve
süreçler konusunda kararlı olmalıdır.
 Öğretmenin farklı yaklaşımları ve alternatif yolları
deneyerek bunları çocukların öğrenme şekillerine ve
açık eğitime uyarlayabilmesi gerekir.
 Öğretmenin çocukların farklı öğrenme şekillerine ve
sınıfın sesli ortamına da uyum sağlayabilmesi gerekir.
 Çocukların ilgilerini onlara sorarak, gözlemler yaparak
belirlemeli, bu ilgilerden yola çıkarak konuları
belirlemelidir. Öğretmenin bilmediği konular
çocukların ilgisini çekerse öğretmen araştırmalı,
tanımaya ve öğrenmeye açık olmalıdır.
 Öğretmen çocuklara saygı duymalıdır.
 Çocukları olduğu gibi kabul etmelidir.
Açık Eğitim Yaklaşımında Çocuk
 Çocuklar bir çok konuda sorumluluk üstlenmelidir. Bu
sorumluluklar:
 Karar verme
 Çevredeki yerler
 İnsanlar ve nesnelerle ilgilenme
 Yaptıklarını ve yapmakta olduklarını kaydetme
 İnsanlarla ilişkilerinde sosyal rolleri düşünme
Bu davranışlar açık eğitime yeni katılan çocuklardan
hemen beklenmemektedir. Bunlar ortamda gelişmekte,
öğretmen rehberliğinde olgunlaşmaktadır. Öğretmen
sorumluluk duygusunun gelişmesi için çocuklara fırsatlar
sunmalıdır.
 Karar verme ile sorumluluk alma birbiriyle
bağlantılıdır.
 Çocuk kendi kendine öğrenme sorumluluğu taşırsa,
aynı zamanda karar vermede de deneyime sahip
olacaktır.
 Öğretmenlerin, çocukların bunları uygulayabilmesini
sağlayacak şekilde yetiştirilmesi, geleneksel,
kalıplaşmış tutum ve davranışlardan arınmış bir
şekilde eğitilmesi gerekir.
Açık Eğitim
Çocuk
O andaki
ilgiler
Özgürlük
Çocuk
merkezli
program
Etkinlikler
Uygulama
Beceriler
Açık Eğitim
Okullar
Öğretmen
 Açık kavram-hareketliliğe
 Çocuklarla öğrenir, öğretme
teşvik, ilgi alanlarını seçme ve
katılım.
 Eğitimin bireyselleştirilmesi,
sürekli ilerleme, sınıflara
ayırma yok, karışık yaş
gruplaması
 Davranış standartlarını
oluşturmak için çocukların
hareket özgürlüğü.
 Katı bir zaman programı yok,
etkinliğe ne kadar zaman
ayrılacağını ilgiler belirler.
ve öğrenme birlikte ilerleyen
bir süreçtir.
 Deneyimlerin organize
edilerek eğitime
dönüştürülmesi.
 Rehber, yönetici.
 Konunun değil, çocukların
öğretmeni
Açık Eğitim
Program
 Çocuk
merkezli etkinlikler ve problem çözme
yaşantıları ilgilere dayanır.
 Çocukların ilgilerine göre esnektir.
 Etkinlik merkezli-bilgi kendi başına bir sonuç değil,
sonuca götüren bir araçtır. Konu deneyimlerden ortaya
çıkar.