Transcript Temel Yaşam Desteği
Temel Yaşam Desteği
Dr. F. Mutlu KUKUL GÜVEN Acil Tıp AD.
Sivas
Temel Yaşam Desteği Nedir?
İlk dakikalar içinde yapılan yaşam kurtarıcı uygulamalar
• BLS-BASİC LİFE SUPPORT= TYD- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
Otomatik eksternal defibrilator (OED-AED)
Kardiyopulmoner arrest
• Kalp ve solunum durması
Kardiyopulmoner Resusitasyon(KPR)
• Kalbin durması ile yaşamı kesintiye uğramış kişide, kalbin normal olarak çalışmaya başlamasına kadar yaşamsal organ fonksiyonlarının sürdürülmesi amacıyla yapılan semptomatik uygulamalar • KPSR= kardiyopulmoner ve serebral resusitasyon
Ölümcül Ritimler
Kardiyak Arrest VF Ventriküler Fibrilasyon Nabızsız VT Nabızsız Ventriküler Taşikardi = Defibrilasyon (Şok) Kullanılan Ritimler NEA Nabızsız Elektriksel Aktivite Asistoli
• Ventriküler fibrilasyon • Nabızsız ventriküler taşikardi
KPR Gelişim süreci
• 1960’lara kadar sadece solunum desteği • 1956 - ilk defibrilasyon • 1958 - Safar ve Elam - “ebe tekniği” (Ağızdan ağıza solunum-başın geriye itilmesi) • 1960 - Kouwenhoven - “göğüs masajı” • 1960’ların sonu - Safar - “modern KPR”
Öneri Sınıflandırması (Recommendation Classification) •
Sınıf I:
Mükemmel; Kesinlikle önerilmektedir. Çok iyi çalışma sonuçlarıyla desteklenmektedir. Etkisi ve yeterliliği ispatlanmıştır.
•
Sınıf II a:
Çok iyi; Kabul edilebilir ve yararlıdır. Çok sayıda çalışma ile desteklenmektedir ve kanıtlanmıştır. •
Sınıf II b:
İyi; Kabul edilebilir ve yararlıdır. Az sayıda çalışma vardır ve az sayıda kanıt ve destek vardır.
•
Belirsiz Sınıf:
Araştırma ve çalışma aşamasındadır. Sonuç verebilmek için yeterli kanıt yoktur. Sonuçlar umut vericidir. Ancak ilave desteğe gereksinim vardır. Zararı yoktur ama yararı da belli değildir.
•
Sınıf III:
Kabul edilemez. Kaydedilmiş yararı yoktur. Zararlı olabilir.
• • • • • • • • •
Kanıt seviyesi (
Level of Evidence, LOE)
Kanıt düzeyi Açıklama A
Randomize klinik calışmalar veya onemli tedavi etkileri olan coklu klinik calışmaların meta-analizleri
B
Duşuk veya az anlamlı tedavi etkileri olan randomize klinik calışmalar
C
Prospektif, kontrollu, randomize olmayan kohort calışmalar
D
Onemli, randomize olmayan kohort calışma veya vaka-kontrol calışmalar
E
Vaka serileri; kontrol grubu olmayan hastaların derlenmiş vakalar serileri
F
Hayvan veya mekanik modellerle yapılan calışmalar
G
Başka nedenlerle toplanan, varsayıma dayanan analizler sonucu elde edilen veriler veya tahminler
H
Mantıklı tahminler (ortak yaklaşımlar); kanıta dayalı protokoller kabul edilmeden once sık uygulanan gunluk pratikler
KPR ne zaman başlamalı?
• Zaman çok önemli
Beyin hasarı ortalama 4dk(4-6 dk) da başlar.
• Bu nedenle kalp ve solunum durmasının en geç – 4.dakikasında temel yaşam desteği, – 8.dakikasında ileri kardiyak yaşam desteği, başlatılmış olmalıdır
Müdahale Süresi
• < 2 dk – Sağ kalım • >10 dk – Sağ kalım % 48 <%10 Holmberg M, Holmberg S, Herlitz J. The
problem of out-of-hospital cardiac arrest prevalence of sudden death in Europe today. Am J Cardiol 1999; 83 (Suppl 5B): 88D-90D.
• 0 - 4 dk.
Geri dönüşsüz beyin hasarı yoktur • 4 - 6 dk. Beyin hasarı görülebilir • 6 -10 dk.
Beyin hasarı olasılığı yüksek • 10 dk. Geri dönüşsüz beyin hasarı
• Etkin bir KPR için normal kan dolaşımının en az 1/4 veya 1/3 ü kadar akım sağlanmalıdır.
KPR uygulamalı mıyım???
solunumu olmayan yanıtsız kişilerde KPR uygulanmalı
•
Nonarrest grupta göğüs kompresyonuna bağlı önemli yaralanma sıklığı ve kardiyak arrest, oldukça düşük. (KLAS 1 – LOE B)
– Erişkin kişi cevapsız bulunduğunda • 112’yi ara
» Neden???
• Bilinç olmadığı saptanan kişilerde defibrilatöre erken ulaşım ve erken defibrilasyon için önce acil yardım sistemi aktive edilmelidir.
Yetişkin-Çocuk Sağ Kalım Zinciri
• 1. Derhal kardiyak arrestin
tanınması ve acil
yanıt sisteminin
aktivasyonu
• 2. Erken
CPR
• 3. Hızlı
defibrilasyon
• 4. Etkin
ileri yaşam desteği
• 5. Entegre
post kardiyak arrest bakımı
BLS algoritm ası Copyright ©2010 American Heart Association
Berg, R. A. et al. Circulation 2010;122:S685-S705
TYD Basamakları
• Değerlendirme • 112 acil yardım sistemi aktivasyonu • Kardiyopulmoner resusitasyon • Defibrilasyon
Değerlendirme
Öncelikle olay yerini incele Kendinin ve hastanın güvenliğini sağla Uygun değerlendirme yapana kadar CPR yapma !
Değerlendirme
•
RAP
• • •
R
-Responsiveness (cevabı kontrol et) – Omuzdan tutarak sars ve seslen “ İyi misiniz ? ”
A
- Activate EMS ( cevapsız ise) –
– Veya araması için birisini görevlendir
P
- Position on back • Her zaman baş ve spinal kord hasarı olabileceğini unutma • Boyun ve spinal kordu destekle
112’ yi Yönlendirme
• Olay yeri (yer, numarası, cadde adı,vs) ?
• Telefon numarası ?
• Olay nedir ? (kalp krizi, trafik kazası, vs) • Hasta sayısı ?
• Hastaların durumu ?
• Siz ne yaptınız ?
• Gerekliyse diğer bilgiler.
KPR için Pozisyon
• Sert bir zeminde sırt üstü düz yatar pozisyon • Asla farklı pozisyon (yan, yüzükoyun, düşey) verilmez.
• Taşınacaksa hastanın baş, boyun ve sırtı birlikte hareket ettirilir
Dolaşım
Cevapsızlığı değerlendir, • Dolaşım bulgularını ara:
• Diğer dolaşım belirtileri, – normal solunum, öksürük, hareket vb.
•
Toplam 10 sn
• Dolaşım bulguları yok kompresyon= göğüs basısına başla
• Sağlık calışanı nabız kontrolu icin 10 saniyeden fazla zaman harcamamalıdır • ve 10 sn icinde nabız kesin olarak hissedilmezse; CPR’ye • başlanmalı ve uygun olduğunda AED kullanılmalıdır.
Dolaşım
Sadece sağlık personeli nabız kontrolü yapmalıdır (Class IIa)
Göğüs Kompresyonu
• Seri, ritmik basınç uygulanması • En az 100/dk kompresyon
(Class IIa)
• Kompresyon / Ventilasyon :
30/2
– Erişkin ve tek kurtarıcılı çocuk ve infant
(Class IIa)
– İki kurtarıcılı çocuk ve infant KPR 15:2 (Class IIb) – Yenidoğan (
3:1
)
• Yetişkinlerde en azından 2 inc (5 cm) bası derinliği • ve infant ve cocuklarda en azından 1/3 bası derinliği – infantlarda yaklaşık 11/2 inc (4 cm) – ve cocuklarda 2 inc (5 cm).
• • • Her bir bası sonrası göğüsün tam geri dönmesine izin verilmeli
Göğüs basılarında kesinti ya da araları en aza indirmek.
Aşırı ventilasyonu engellemek.
Göğüs Kompresyonu
Masaj sırasında vücudunuzu hastanın vücuduna dik olacak şekilde tutun.
Göğüs Kompresyonu
Yaş gruplarına göre toraks kompresyon yöntemleri
Yenidoğanda kalp masajı(Thumb yöntemi)
Yenidoğanda kalp masajı
Hava Yolu (A)
• Solunumu olmayan hastada uygun pozisyon “ supin pozisyon ” • Hava yolu obstruksiyonunun en sık nedeni “
dil
”
Hava Yolu (A)
Çene itme manevrası
(boyun travması şüphesinde etkin)
Baş geri- çene yukarı Manevrası (tüm kurtarıcılar) sınıf IIa
Jaw thrust Travma şühesi varlığında sadece sağlık personeli
A - Hava yolu
• Orofarengeal airway – Bilinci kapalı hastalarda kullan – Tecrübeli kişilerce uygulanmalı • Nazofarengeal airway – Bilinci tam kapanmamış ya da trismus olan hastalarda kullan – Kafa tabanı kırıklarına dikkat!!
Solunum(B)
• Solunum normal
Derlenme (Recovery) pozisyonuna al
Yardım iste Solunumun kontrol ü
Size yakın kolu dirsekten 90 derece açı ile yukarı doğru ve avuç içi yukarı bakacak şekilde yerleştir Size uzak kolu göğüs üzerinden el sırtı hastanın size yakın yanağına gelecek şekilde getir Diğer elinizle size uzak bacağı diz üzerinden kavra ve ayak yerde kalacak şekilde yukarı ve kendinize doğru çek Derlenme pozisyonu
Solunum(B)
Ağızdan ağıza solunum
2 soluk ver Her biri 1 sn.
Sınıf 2a
• Her 6-8 saniyede bir (yaklaşık dakikada 8 10 solunum) sağlanabilir.
• Aşırı ventilasyondan kaçınılmalıdır.
Ventilasyon zorluğunun En sık nedeni uygun Olmayan baş çene pozisyonu.
İki Kurtarıcılı CPR
• •
1. kurtarıcı:
• Baş pozisyonunda • Hava yolu • Nabız kontrolu • Kurtarıcı soluk
2. kurtarıcı:
• Yan pozisyonda • Göğüs kompresyonu • 30:2
DEFİBRİLASYON !!!
• Defibrilasyon öncesi göğüs kompresyonu • Tek defibrilasyon • Bifazik defibrilatörde 150-200 J • Monofazik defibrilatörde 360 J • VF/VT de yaşam %85-95 • Her dakika %7-10 azalır • 12 dakika üzerinde %2
hastanede 3 dakika alanda 5 dakika
Bir yaş ve üzerindekiler için OED kullanımı
• Bir yaşın üzerindeki çocuklar için OED kullanımı önerilir. • Çocuklarda tanıklık edilen ve ani gelişen kollapslarda OED mümkün olduğunca hızlı kullanılmalıdır. • Bir yaşın altında bebeklerde OED kullanımıyla ilgili çalışmalar yetersizdir (class interminate).
Prekordial thumb
Sadece o anda tanı konmuş VF olgularında (monitorize hastalar) prekordial vuru uygulaması yapılabilir.
• 20 cm uzaklıktan, sternumun alt kısmına vuru uygulanması ile gerçekleştirilir. Vurudan hemen sonra el çekilmelidir.
YENİ 2010
• • •
UYGUN ORAN VE DERİNLİKTE KOMPRESYON
•
KOMPRESYON ARASINDA GÖĞSÜN DOLMASINA İZİN VER
•
GÖĞÜS KOMPRESYONUNA ARA VERMENİN AZALTILMASI
•
‘’BAK DİNLE HİSSET’’ KURALI KALDIRILDI EĞİTİMSİZ KURTARICILAR SADECE SÜREKLİ KOMPRESYON YAPMALI KOMPRESYONDAN ÖNCE KURTARICI SOLUNUM SIRASI DEGİŞTİ
•
‘’ABC YERİNE CAB’’
•
ASIRI VENTİLASYONDAN KAÇINMA
•
EĞİTİMLİ BİR TAKIM UYGUN KOŞULLARDA EŞZAMANLI, GÖREVİNİ BİLEREK YAPILAN KOMPRESYON, HAVAYOLU YÖNETİMİ, KURTARICI SOLUNUM, RİTİM SAPTAMA VE ŞOK UYGULAMA YAPABİLİR.
• •
DENEYİMLİ KİŞİLER GÖĞÜS KOMPRESYONUNA SPONTAN DOLAŞIM GELENE YADA RESÜSİTASYON SONUNA KADAR DEVAM ETMELİ ATROPİN YER ALMIYOR
Yabancı cisim aspirasyonu
Erişkinlerde tedavi Ciddiyeti belirle Bilinçsiz KPR başla Ciddi tıkanma Etkisiz öksürük Bilinçli 5 sırt vurusu 5 abdominal vuru Hafif tıkanma Etkili öksürük Öksürmeye devam ettir Etkisiz öksürük gelişene kadar veya tıkanma ortadan kalkana kadar yakın izlem
Yanıt veren hastada heimlich manevrası
Self-thrust manevra
Pediatrik Temel Yaşam Desteği
A
İki önemli problem: hava kaçağı ve obstruksiyon
Yabancı cisim aspirasyonu:
• Nefes alıyor-öksürebiliyorsa bırak öksürerek çıkarsın • Ses çıkaramıyor ise: Çocuk: Heimlich İnfant: 5 kez sırta şamar, 5 kez göğüs sıkıştırma Cisim çıkana veya bilinç kaybolana kadar Bilinç kaybolduysa: havayolunu kontrol et, görerek temizle KPR’ye başla
İnfantlarda CPR
< 1 yaş
• Yalnız 2 parmakla • Meme başları bileşkesi orta hattı hemen altı
Çocuk ve İnfant CPR
• Göğüs AP çapı 1/3’ ü derinlik • 30:2 kompresyon:ventilasyon (tek kurtarıcı) – 15:2 kompresyon:ventilasyon (2 kurtarıcı) • Yeterli nabız basıncı oluşturmalı.
• Parmaklar yerinde kalmalı.
• Kompresyon ve ventilasyon aynı anda .
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
Yanıt alınamıyor Solunum yok , normal solunum yok ( Gasping ) 112’yi arayın AED / Defibrilatör bulun veya ikinci kurtarıcıyı araması için gönderin Nabzı kontrol edin Düzenli nabız var mı?
( 10 sn’yi geçmeyecek şekilde değerlendirin )
YOK VAR
•5-6 saniyede 1 soluk ver •Her iki dakikada bir nabzı kontrol et 30 kompresyon / 2 soluk olacak şekilde KPR döngüsüne başla AED / Defibrilatör gelince ritmi değerlendir.
ŞOKLANABİLİR RİTM
1 şok ver.
Hemen KPR uygulamaya devam et.(2 dakika)
ŞOKLANAMAZ RİTM
Hemen KPR uygulamaya devam et.
2 dakikada bir ritm kontrolü yap.