Transcript Slayt 1

TÜRKİYE’DE ORMANCILIĞIN SU ÜRETİMİ GÖREVİ
VE
ORMANLARIN KURULUŞU
İLE
TOPRAK KORUMASI ÇALIŞMALARI YAPILMASI GEREKEN ALAN
M. DOĞAN KANTARCI
2011
ŞEKİL 1. ORMANLARIN SU ÜRETİMİNE ETKİSİ
ALAKONAN SU
BUHARLAŞIR
YAĞIŞ
1. AZ YAĞIŞLARDA AĞAÇ YAPRAKLARINDA ALAKONAN SU BUHARLAŞIR.
YAĞIŞIN PEK AZI TOPRAĞA ULAŞIR.
2. SAĞANAK YAĞIŞLARDA ORMAN
VE ÖLÜ ÖRTÜ YAĞIŞIN TOPRAĞA
SIZMASINI SAĞLAR VE SEL OLUŞUMUNU ÖNLER.
YAĞIŞ
TOPRAK
TOPRAK
1.YAĞIŞ TOPRAĞA ULAŞIR VE SIZAR.
2. SAĞANAK YAĞIŞLARIN ETKİSİNİ
ÖLÜ ÖRTÜ ÖNLER. SUYUN TOPRAĞA
SIZMASINI SAĞLAR.
3. TOPRAĞA SIZAN SU UZUN SÜREDE
TABAN SUYUNA VE YER ALTI SUYUNA
ULAŞIR. KAYNAKLARI BESLER.
4. BÖYLECE ORMAN SEL OLUŞUMUNU
ÖNLER VE DÜZENLİ BİR SU ÜRETİMİNİ SAĞLAR
SIZINTI SUYU
ÖLÜ
ÖRTÜ
ANAKAYA
TARIM VE YERLEŞME
ALANLARI
ŞEKİL 1.1. YAZ MEVSİMİNDE ORMAN ALANLARINDA
ALAKONAN SU
BUHARLAŞIR
YAĞIŞ
1. ORMAN ARTIĞI ÇALILLIK (MAKİ VB.)
ALANLARDA YAZ YAĞIŞLARI YAPRAKLARDA TUTULUR VE BUHARLAŞIR.
2. SAĞANAK YAĞIŞLARIN SELLERE DÖNÜŞÜP TOPRAĞI TAŞIMASI ÇALILAR VE
ÖLÜ ÖRTÜ TARAFINDAN ÖNLENİR.
ANAKAYA
ŞEKİL 1.2. KIŞ MEVSİMİNDE
ÖLÜ
ÖRTÜ
TARIM ALANI
YER ALTI SUYUNA
TABAN SUYU
1. ORMANIN VE ORMAN ARTIĞI ÇALILIKLARIN(MAKİ vb.) TAHRİP EDİLDİĞİ
ALANLARDA TOPRAK TAŞINIR. DAĞLIK ARAZİDE TOPRAK SIĞLAŞIR.
KAYALIKLAR OLUŞUR.
2. YAĞIŞ SULARI SIĞ TOPRAK TARAFINDAN EMİLEMEZ. OLUŞAN SELLERİN
TAŞIDIĞI MOLOZLAR TARIM VE YERLEŞME ALANLARINI KAPLAR
BARAJLARI DOLDURUR VE SU DEPOLAMA HACIMLARINI AZALTIR.
YAĞIŞ
SELLERE DÖNÜŞÜR
TOPRAK
ANAKAYA
ÖLÜ
ÖRTÜ
TARIM VE
YERLEŞME ALANLARI
TARIM VE YERLEŞME ALANLARINI
TAŞINTI MATERYALLERİ KAPLAR
ANAKAYA
ŞEKİL 1.4. ORMANIN TAHRİP EDİLDİĞİ ALANLARDA SU DEĞİL,
SEL ÜRETİLİR
SONUÇ: DAĞLIK ARAZİDE VE SU TOPLAMA HAVZALARINDA ORMANLARIN, ORMAN ARTIĞI ÇALILIKLARIN TAHRİP EDİLMESİ,
ORMAN ALANLARININ 2-B KAPSAMINA ALINIP ORMAN REJİMİ DIŞINA ÇIKARILMASI , ÇALILAŞMIŞ ORMAN ALANLARININ
(FUNDALIKLAR, MAKİLİKLER VB.) ORMAN KAPSAMI DIŞINA ÇIKARILMASI ÜLKEMİZİN BARINILABİLİRLİĞİNE VE
DEVAMLILIĞINA YAPILABİLECEK EN BÜYÜK KÖTÜLÜKLERİN BAŞINDA GELİR. DAĞLIK ARAZİDE SEL DEĞİL, DENGELİ BİR AKIŞ
DÜZENİ İLE TEMİZ SU ÜRETMELİYİZ. BUAMAÇLA DA ORMANLARIMIZI VE TOPRAKLARIMIZI KORUMAMIZ GEREKMEKTEDİR.
ŞEKİL 1.3. ÇALILAŞMIŞ (MAKİ vb.) ORMAN ALANLARINDA
M. DOĞAN KANTARCI
TÜRKİYE’NİN ARAZİ KULLANIM DURUMU
VE
ORMAN ALANLARI
İLE
TOPRAK EROZYONU
TABLO 1. TÜRKİYE’DE EĞİM VE ARAZİ YETENEK SINIFLARI, ARAZİ KULLANIMI VE TOPRAK EROZYONU SINIFLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER
MEVCUT
ÇALILAŞMIŞ AKTARMA AKTARMA ÖNGÖRÜLEN
ORMAN
ORMAN
TARIMA
ORMAN
TOPLAM
ALANI
ALANI
ORMANA VE OTLAĞA
ALANI
23 468 656 = 20 703 122
2 765 534 2 248 991
- 338 931
25 378 716
% 100
81,6
10,9
8,8
-1,3
% 100
20 990 630
EROZYONA UĞRAMAMIŞ TOPRAK HORİZONLARI
Ah
Ah
Ah HUMUSUN KARIŞTIĞI MİNERAL TOPRAK
% 100
Ael
Ael YIKANMA HORİZONU
27 821 523
A–B
A – B GEÇİŞ HORİZONU
% 100
Bst BİRİKME HORİZONU
Bst
958 404
B – C GEÇİŞ HORİZONU
B–C
% 100
73 239 218
Cv
Cv ANAKAYADAN OLUŞMUŞ ANA MATERYAL
% 100
TOPRAK SU ARAZİ SINIFLANDIRMASINA (1978) GÖRE ORMAN, OTLAK VE TARIM ALANLARI
ARAZİ
I+II+III
ORMAN ALANI ha
667 749
%
% 2,9
OTLAK ALANI ha
1 222 497
%
% 5,8
TARIM ALANI ha 16 994 919
%
% 61,1
DİĞER ARAZİ ha
460 404
%
% 48,04
TOPLAM ha
19 345 569
%
% 26,4
YETENEK SINIFLARI
IV
V+VI+VII
839 515 21 961 392
% 3,6
% 93,6
1 541 341 18 226 792
% 7,3
% 87
4 701 026 6 125 278
% 16,9
% 22,0
119 134
378 871
% 12,43
% 39,53
7 201 016 46 692 633
% 9,8
% 63,8
DİK EĞİMLİ ARAZİDE ÇIPLAK ALANLAR (TARIM ALANLARI),
BOZUK VE ÇOK BOZUK ORMAN ALANLARI VE BOZULMUŞ
OTLAKLAR SELLERİN OLUŞMASINA, TOPRAKLARIN
TAŞINMASINA , KULLANILABİLECEK SUYUN KAYBINA,
BARAJLARIN DOLMASINA , ALÇAK ARAZİDEKİ TARIM VE
YERLEŞME ALANLARININ TAHRİBİNE SEBEP OLURLAR.
TARIM ALANLARINI SEL BASAR,
SELİN GETİRDİĞİ MATERYAL
KAPLAR, SU YETERSİZLİĞİ VE
KURAKLIK BAŞLAR
BARAJ MATERYAL
İLE DOLAR
< %5
% 5 – 15
EĞİM
ALAN
ORAN
TOPLAM
ORAN
Bst
B-C
Cv
ORTA
ŞİDDETLİ
ÇOK ŞİDDETLİ
KAYALIK
ha
ha
ha
ha
ha
15 592 750 28 334 933 17 366 463
(% 20,3)
(% 37,0)
(% 22,6)
48 632 329
21 204 642
(% 63,4)
(% 27,7)
2 950 933
(% 3,8)
ŞİDDETLİ EROZYONA TOPRAĞIN
Ah HORİZONUNUN TÜMÜ VE
B HORİZONUNUN ÜST YARISI TAŞINIR.
Bst BİRİKME HORİZONU KALINTISI
B-C GEÇİŞ HORİZONU
Cv ANAKAYADAN OLUŞMUŞ ANAMATERYAL
Cn ANAKAYA
ÇOK ŞİDDETLİ EROZYONA UĞRAMIŞ TOPRAĞIN
YÜZEYİNDE EROZYON KALDIRIMI OLUŞUR.
ALTTA ANAMATERYAL KALMIŞTIR.
TAŞINMA DEVAM EDERSE ARAZİ ÇIPLAK
KAYALIĞA DÖNÜŞÜR.
> % 15
HAFİF
5 611 692
(% 7,3)
Cn ANAKAYA
Cn
Cn
TOPRAĞIN TAŞINDIĞI ARAZİDE YAĞIŞ SUYUNUN SIZDIRILMASI,
EMİLMESİ VE DEPOLANMASI MÜMKÜN OLAMAYACAĞI İÇİN,
SU YÜZEYSEL AKIŞ İLE KAYBEDİLİR, SAĞANAK YAĞIŞLAR İSE
SELLERE DÖNÜŞÜRLER.
M.DOĞAN KANTARCI
TÜRKİYE’YE DÜŞEN ORTALAMA YAĞIŞ,
BUHARLAŞMA
VE
SU ÜRETİMİ
TABLO 2. TÜRKİYE’DE ORMANLARA VE OTLAKLARA DÜŞEN YAĞIŞ, YÜZEYSEL AKIŞ, KULLANILABİLEN SULAMA SUYU, SULANABİLEN
TARIM ALANLARI, BARAJLARIMIZ VE KURAKLAŞMA SÜRECİNDE KULLANILABİLİR SUYU ARTTIRMAK İÇİN ÖNERİLER.
ALAN
MİLYON
ha
ORTALAMA
YILLIK YAĞIŞ
(642.6 mm / m²)
m³ / ha
ALANA DÜŞEN
TOPLAM YAĞIŞ
1 m BALÇIK TOPRAĞINDA
TUTULAN SU
(F.S.K. = 210 mm / m³ İÇİN)
% 32.7 m³ / ha
m³ / ALAN
YÜZEYSEL AKIŞA
GEÇEN SU
% 37
m³ / ha
BİTKİ YÜZEYİNDE
ALAKONULUP
BUHARLAŞAN SU
% 30.3 mз / ha
ORMAN 20.7
6 426
133.0 milyar m³ / yıl
43.5 milyar m³ / yıl
49.2 milyar m³ / yıl
40.3 milyar m³ / yıl
OTLAK 21.0
6 426
134.9 milyar m³ / yıl
44.0 milyar m³ / yıl
49.9 milyar m³ / yıl
41.0 milyar m³ / yıl
267.9 milyar m³ / yıl
83.5 milyar m³ / yıl
99.1 milyar m³ / yıl
81.3 milyar m³ / yıl
TOPLAM
(Kantarcı,M.D. 2005’ten)
YAĞIŞ
YAĞIŞ
TEPEDE ALAKONULAN
SU BUHARLAŞIR
OTLAK
BİTKİLERİN KULLANDIĞI SU
İLE
TOPRAKTAN BUHARLAŞAN SU
YÜZEYSEL AKIŞTAN KULLANILAN SULAMA SUYU 32.9 milyar m³/yıl
YER ALTI SUYUNDAN KULLANILAN SULAMA SUYU 6.0 milyar m³/yıl
TOPLAM KULLANILAN SU 38.9 milyar m³/yıl
BARAJLAR
İŞLETMEDE OLAN
199 + 13
ESKİ BENT
İNŞAATI DEVAM EDEN 109
YAPILMASI GEREKEN 422
(52’Sİ İHALEYE HAZIR)
TOPLAM (DSİ 1999) 730
YÜZEYSEL AKIŞTAN KULLANILAMAYAN
SULAMA SUYU
YER ALTI SUYUNDAN KULLANILAMAYAN
SULAMA SUYU
TOPLAM KULLANILAMAYAN SU
SIZINTI
SUYU
YÜZEY
AKIŞI
AKARSUYA
VE BARAJA
62.1 milyar m³/yıl
6.2 milyar m³/yıl
66.3 milyar m³/yıl
SULANABİLEN TARIM ALANI 4.6 milyon ha
SU BEKLEYEN TARIM ALANI 4.4 milyon ha
TOPLAM SULANABİLİR ALAN 9.0 milyon ha
BOŞA AKAN SUYU BARAJLARDA TOPLAYABİLİRSEK , İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNDEKİ
ISINMA / KURAKLAŞMA ETKİSİNİ SULAMA SUYU İLE KARŞILAYABİLİRİZ .
TOPRAKLARIMIZI KORUMAK, BOZUK ORMANLARI AĞAÇLANDIRMAK,
OTLAKLARI İSLAH ETMEK, BÖYLECE SEL DEĞİL SU ÜRETMEK ZORUNDAYIZ .
GÖL /DENİZ
M.DOĞAN KANTARCI
TÜRKİYE’NİN ORMAN VARLIĞI
ORMANLARININ KURULUŞU
KORU VE BALTALIK ORMAN ALANLARINDAKİ DEĞİŞİM
VE
TOPRAK KORUMA ÇALIŞMALARI YAPILMASI GEREKEN ALAN
TABLO 3. TÜRKİYE’NİN ORMAN VARLIĞININ 1963 – 70 VE 1993 – 2003 ENVANTERLERİNE GÖRE 40 YILLIK DEĞİŞİMİ VE DURUMU
DÖNEM
KORU ORMANLARI
SIK
ARALANBOZUK
ÇOK
MIŞ
BOZUK
% 71-100 % 41-70
% 11-40
< % 10
ha
1963 - 1970
1 903 106
% 9,42
1995 - 2003
2 807 688 2 485 005
% 13,56
FARK
AĞAÇLANDIRILAN
SÜRGÜN KORUSU
TOPLAM
ha
ha
2 668 051 1 605 742
% 13,21
% 7,95
% 12,00
2 615 568
% 12,63
ha
4 757 708
% 23,55
GENÇLEŞ- TOPLAM
TİRME
TIRAŞLANMIŞ
ha
KORU
SIK
% 71-100
ha
ha
10 934 607 2 679 558
% 54,13 % 13,27
5 836 321 94 594 13 839 176 2 332 810
% 28,20 % 0,46 % 66,85 % 11,27
+ 904 582 - 183 046 + 1 009 826 +1 078 613 + 94 594 +2 904 569 - 346 708
557 834 +1 999 987 = 2 557 821
346 748
346 768
346 768
KORUYA
904 582
2 904 569
BALTALIK ORMANLAR
BOZUK
ÇOK BOZUK
TOPLAM
% 11-40
< % 10
BALTALIK
ha
ha
6 585 131
% 32,60
TÜRKİYE TOPLAMI
TOPLAM ORMAN
DIŞI
ORMAN
ALAN
TÜRKİYE
ALANI
ha
ha
ha
ha
9 264 689 20 199 296 56 710 134 76 909 430
% 45,87
% 100
% 26,6
% 73,74
% 100
212 322
4 318 814 6 863 946 20 703 122 56 206 308 76 909 430
% 1,02
% 20,86
% 33,11
% 100
(ÇALILAŞMIŞ % 8.39 1 694 871 )
% 26,92 % 73,08
% 100
+ 212 322
- 2 266 317 -2 400 743 + 503 826 - 503 826
+ 2 053 995 + 503 826
=2 904 569
AĞAÇLANDIRILAN AĞAÇLANDIRILAN TOPLAM
(M. DOĞAN KANTARCI 2005’ten)
AÇIKLAMA:
1 . TÜRK ORMANCILIĞI SON 40 YILDA YAPTIĞI AĞAÇLANDIRMALAR, KORUYA DÖNÜŞTÜRMELER VE
GENÇLEŞTİRME ÇALIŞMALARI İLE HEM VERİMLİ ORMAN ALANLARINI ARTTIRMIŞ, HEM DE ORMANLARIMIZIN DAHA FAZLA KARBONDİOKSİT EMMESİNİ VE DEPOLAMASINI SAĞLAMIŞTIR.
2. ANCAK DAHA GENÇLEŞTİRİLMESİ GEREKEN 1 912 658 ha (1 605 742+94 594+212 322 ha) orman alanı,
AĞAÇLANDIRILMASI GEREKEN 14 091 047 ha ALAN VARDIR.
AĞAÇLANDIRILMASI GEREKEN ALANIN;
9 076 522 ha’ı BOZUK KORU İLE ÇOK BOZUK BALTALIK ORMANLAR ( 4 757 708 + 4 318 814 ),
2 765 534 ha’ı ÇALILAŞMIŞ ESKİ ORMAN ARTIKLARI İLE KAPLI ARAZİ (TOPRAK SU 1978’e GÖRE),
2 248 991 ha’ı ORMANA AKTARILMASI GEREKEN VI. VE VII. SINIF ARAZİDEKİ TARIM ALANLARIDIR.
SIK KORU ORMANI
ARALANMIŞ KORU
ORMANI
BOZUK KORU
ORMANI
ÇOK BOZUK KORU
ORMANI
M.DOĞAN KANTARCI
ORMANDA TOPRAK KORUMA ÇALIŞMALARI
YAPILMASI GEREKEN ALAN 16 003 705 ha
(1 605 742+ 4 757 708 + 212 322 + 4 318 814)
(ORMANA AKTARILACAK 2 765 534+2 248 991)
ÇALILAŞMIŞ+TARIMDAN
SIK BALTALIK
ORMAN
ÇOK BOZUK BALTALIK
ORMAN