Transcript รัฐวิสาหกิจไทย - Praipol Koomsup|Home

รัฐวิสาหกิจไทย:
อดีต ปัจจุบัน และอนาคต
พรายพล คุม้ ทรัพย์
เอกสารอ้ างอิง:
“The Privatization Challenge: A Strategic,
Legal, and Institutional Analysis of
International Experience” by
Pierre Guislain, The World Bank, 1997
เอกสารอ้ างอิง:
• “การแปรรูปรัฐวิสาหกิจ”
ฝ่ ายวิชาการ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2542
• “สาระน่ ารู้: การปฏิรูปรัฐวิสาหกิจ”
สานักรัฐวิสาหกิจและหลักทรัพย์ ของรัฐ
กระทรวงการคลัง และ คณะเศรษฐศาสตร์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2543
เอกสารอ้ างอิง:
• “สั มปทานในกิจการสาธารณูปโภค”
พรายพล คุ้มทรัพย์ และ สมัย โกรธินทาคม 2544
• “State Enterprises and Privatization
in Thailand: Problems, Progress and Prospects”
by Praipol Koomsup 2003
เค้ าโครงการบรรยาย 2 ส่ วน :
• ความเป็ นมา ปัญหา และความพยายามปรับปรุง
รัฐวิสาหกิจไทย
• การปฏิรูปรัฐวิสาหกิจ
บทบาทของภาครัฐในด้ านเศรษฐกิจ
• นโยบายและแผน
• บริหารและกากับดูแล
• ผลิตสิ นค้ าและบริการ
บทบาทของภาครัฐในด้ านเศรษฐกิจ
• หน่ วยราชการ: นโยบายและบริหาร บริการ/
สิ นค้ าสาธารณะ (ใช้ เงินภาษี)
• รัฐวิสาหกิจ: ผลิตสิ นค้ าและบริการ
(คิดค่ าสิ นค้ าและบริการโดยตรง)
โดยปกติภาคเอกชนผลิตสิ นค้ าและบริการได้
ทาไมจึงต้ องมีรัฐวิสาหกิจ?
• รัฐวิสาหกิจลงทุนและผลิต ในกรณีที่สินค้ าและ
บริการมีความสาคัญต่ อเศรษฐกิจและสั งคม โดย
– ไม่ ควรให้ เอกชนทา (เพือ่ “ความมั่นคง”)
– ผูกขาดธรรมชาติ (natural monopoly) และ
จาเป็ นต่ อการครองชีพ (สาธารณูปโภค)
โดยปกติภาคเอกชนผลิตสิ นค้ าและบริการได้
ทาไมจึงต้ องมีรัฐวิสาหกิจ?
• รัฐวิสาหกิจลงทุนและผลิต ในกรณีที่สินค้ าและ
บริการมีความสาคัญต่ อเศรษฐกิจและสั งคม โดย
– ไม่ คุ้มค่ าเชิงพาณิชย์
– ใช้ เงินลงทุนสู ง
– เป็ นอบายมุข (ต้ องควบคุม และเพือ่ รายได้ )
แบ่ งรัฐวิสาหกิจไทยได้ 5 ประเภท
• สาธารณูปโภค (ไฟฟ้ า ประปา โทรศัพท์ ขนส่ ง)
• รายได้ จากอบายมุข (บุหรี่ สลากกินแบ่ ง สุ รา)
• ส่ งเสริมบางสาขา/สวัสดิการ (กีฬา สวนสั ตว์
ท่ องเทีย่ ว นิคมอุตสาหกรรม โคนม ยาง ยา วิจัย)
แบ่ งรัฐวิสาหกิจไทยได้ 5 ประเภท
• สถาบันการเงิน (ธนาคารพาณิชย์ ธนาคารพัฒนา
เฉพาะด้ าน: ออมสิ น ธกส. ธอส. Exim SME)
• ความมั่นคงทางทหาร (หนัง ทอผ้ า แก้ ว
อาหารสาเร็จ แบตเตอรี่ อู่เรือ)
ความสาคัญของรัฐวิสาหกิจไทย
• 60 แห่ ง
• สิ นทรัพย์ 2 ล้ านล้ านบาท (40% ของ GDP)
โดยไม่ รวมสถาบันการเงิน
• รายจ่ ายสู งกว่ างบประมาณของรัฐบาล
ความสาคัญของรัฐวิสาหกิจไทย
• หนี้ =1/3 ของหนีส้ าธารณะ
– ส่ วนใหญ่ มีกระทรวงการคลังคา้ ประกัน
• พนักงาน 250,000 คน (1% ของกาลังแรงงาน)
• ส่ งรายได้ เป็ น 6% ของรายได้ รวมรัฐบาล
รัฐวิสาหกิจไหนเอ่ ย?
ปัญหาของรัฐวิสาหกิจไทย
• บริการไม่ น่าพอใจ
– กรณีตัวอย่ าง: รถไฟ ขสมก. ท่ าเรือ ประปา
• ภาระการเงินสาหรับภาครัฐ
– ไม่ ขาดทุน
– แต่ ต้องกู้ยมื เพือ่ ลงทุนทุกปี
ภาระหนีส้ าหรับภาครัฐ
สาเหตุของปัญหา 3 ประการ
• ข้ อจากัดทางการเงิน
• ข้ อบกพร่ องของระบบและองค์ กร
• การผูกขาด (ขาดการแข่ งขัน)
สาเหตุของปัญหา
• ข้ อจากัดทางการเงิน
–การปรับราคาและแรงกดดันทางการเมือง
–ความจาเป็ นในการลงทุนและการกู้ยมื
–การขาดทุนและการปรับปรุงคุณภาพบริการ
สาเหตุของปัญหา
• ข้ อบกพร่ องทางระบบและองค์ กร:
–กฎ ระเบียบ ไม่ คล่ องตัว
–ระบบเงินเดือน สวัสดิการ และแรงจูงใจในการ
ทางาน
–ความเหมาะสมของคณะกรรมการ/ผู้บริหาร
สาเหตุของปัญหา
• ข้ อบกพร่ องทางระบบและองค์ กร:
–โครงสร้ างการควบคุมและกากับดูแล
–การแทรกแซงทางการเมือง
สาเหตุของปัญหา
• การผูกขาด
–ผูกขาดโดยธรรมชาติ หรือ โดยนโยบาย
–ผู้บริโภคมีทางเลือกน้ อย --> คุณภาพบริการต่า
–การให้ สัมปทานกับเอกชน แต่ รัฐวิสาหกิจเป็ น
คู่แข่ งทีท่ าหน้ าทีก่ ากับดูแลด้ วย
การปรับปรุงกิจการรัฐวิสาหกิจไทย
• เริ่มตั้งแต่ แผนพัฒนาที่ 1
– แต่ จริงจังในช่ วงกว่ า 10 ปี ที่ผ่านมา
• ในทศวรรษ 1990 ให้ สัมปทานเอกชนในสาขา
ไฟฟ้ า โทรคมนาคม ทางด่ วน ท่ าเรือ ประปา
การปรับปรุงกิจการรัฐวิสาหกิจไทย
• อานาจการผูกขาดและการกากับดูแลของ
รัฐวิสาหกิจ ยังเป็ นอุปสรรคต่ อการแข่ งขัน
• การขยาย - ยุบรัฐวิสาหกิจบางแห่ ง
การปรับปรุงกิจการรัฐวิสาหกิจไทย
• การปรับปรุง “ธรรมาภิบาล” ของรัฐวิสาหกิจ
– รัฐวิสาหกิจชั้นดี
– การสรรหา แต่ งตั้ง และดารงตาแหน่ งของผู้บริหาร
การปรับปรุงกิจการรัฐวิสาหกิจไทย
• ความจาเป็ นในการแปรรูปรัฐวิสาหกิจอย่ าง
จริงจัง (เพิม่ บทบาทของเอกชน)