Transcript Prof. Dr. Bülent Gülçubuk` un Sunumu

KALKINMA ve YÖNETİŞİM
BAĞLAMINDA DOĞA TURİZMİ
Prof.Dr.Bülent GÜLÇUBUK, Ankara Üniversitesi
11.Ocak.2013, Zonguldak
Kalkınma ve Alternatif Turizm (!)

Sanayi Devrimi-teknoloji ve üretim artışı, tarım ve
sanayi, turizm ve kalkınma

Tarım-çiftçilik, gıda üretimi-sağlıklı beslenme ve
toplum yapısı: yeni arayışlar

Sağlıklı yaşam-tarım-tarımla uğraşanlar-kırsalda
yaşayanlar doğa turizmi misyonu

Yoksulluk-işsizlik-kentleşme-sağlıksız beslenmegıda tüketimi : organik tarım ve kırsal kalkınma
Türkiye-turizm-avantajlar: doğa, toprak, kültür
İSTİHDAM-GELİR ALANI-ÇEVRE ALANI

2
Tartışmalar: Ana tema











Kalkınma Neden Gündemde?
Kalkınma: neden-sonuç
Kırsallık-doğa-yerellik algılaması
Sorun algılaması
Kalkınma yaklaşımlarında değişimler
Turizm yaklaşımlarında değişimler
Nasıl bir kalkınma isteniyor?
Nasıl bir turizm isteniyor? Ve, kim istiyor?
Türkiye’de kalkınma ve turizm deneyimi
Kurumsal yapılanma/lar kalkınma uygulamalarınıturizm uygulamalarını nasıl etkiliyor?
Sonuç: ne oluyor, nasıl olmalı?
Neden Kalkınma? Neden Doğa turizmi?












Kırsalda refah için
Sürdürülebilir kaynak kullanımı için
Sürdürülebilir üretim için
Yerindelik için
Kentlere zorunlu akışı azaltmak için
Demokratik yurttaşlık hak talepleri için
Doğayı yereldekilerin önceliklerine göre değerlendirmek için,
Doğal değerleri korumak ve gelecek kuşakların da kullanımına
sunmak için,
Farklılık yaratmak için,
Herkeisn doğanın içinde yer alaması ve sorumluluklarını da
hatırlatması için,
Kamuyu da duyarlı hale getirmek için
…………………………..
Kalkınma – Turizm Yaklaşımı
(kırsal, doğa- tarım, soft,….)





Amaç: bireylerin refahı, kırsalın canlanması, tarımın
üretkenliği, sağlıklı beslenme, doğanın korunması
Ana yaklaşım:korumacılığa özen, sürdürülebilir ve
gözetlenebilir turizm
Süreç nasıl gidiyor: doğayı, kırsalı,tarımı göz ardı etme,
doğanın doğası ile oynama, kırsalı ihmal etme, kırsalın
kendi gücünden gelecek kalkınmasına inanmama,
kalkınmayı unutma, turizmi popülariteye kurban etme.
Süreçte neler ortaya çıkıyor: işlenmeyen topraklar,
azalan hayvanlar, yaşlanan kır nüfusu, yapay ürünler,
yoksulluk, işsizlik, bozulan doğa-toprak…..
Yeni süreç: sorunların yoğunlaşması ile tarım, kırsal
kalkınma ve turizm gündemde.
5

Sorunların çözüme kavuşması, kavuşabilmesi
İyi bir yönetişimi, koordinasyonu, uzun
vadeli düşünmeyi, doğayı-çevreyi-yereli-yereldekini
gözetmeyi gerektirmektedir.

Yönetişim; bir ülkenin işlerini tüm boyutlarda yönetecek
ekonomik, politik, kültürel, yönetim
otoritelerinin birlikte karar vericiliği ve otorite
paylaşımıdır.
Soru: Doğa turizminin yerel muhatapları bu otorite
paylaşımında ne kadar söz sahibi (mi) ?
Yönetişim;
Vatandaşların, hedef grupların ortak çıkarlarını
bir noktada birleştirecekleri, yasal haklarını
uygulayacakları,
sorumluluklarını
yerine
getirecekleri, sorunlarını çözebilecekleri sistem
mekanizma ve süreçleri kapsar.
Bu
ancak
aktörlerin ortak kararı ve kararlılığı ile olur.
Yönetişim; Devlet – kamu, yerel yönetim,
özel sektör, Sivil Toplum Kuruluşları (STK),
yerel halk.
Yönetişimin;
 Ekonomik, politik, kültürel, yönetsel,
çevresel bileşenleri vardır.
Ekonomik Yönetişim; adalet, yoksulluk, yaşam
kalitesi üzerinde etkisi olan ve bir ülkenin
ekonomik faaliyetlerini etkileyen karar
süreçleridir.
Devlet- Kamu, Yerel Yönetim, Özel Sektör
Sivil Toplum Kuruluşları ve Yerel Halk;
İyi yönetişimin gerçekleştirilebilmesi,
 değişimin sürekli olması,
 Sürdürülebilir kalkınmanın ve doğa-kırsal
turizmin hedeflerine ulaşması için
bu aktörler arasında geniş,
aktif, etkin ve sürekli bir etkileşim gerekir.












Katılımcı,
Şeffaf,
Kamu sorumluluğu duyan,
Gücünü paylaşan,
Etkin,
Eşitlikçi,
Adaleti gözeten,
Hukuk düzenini özendiren,
Kamu sorumluluğunu dikkate alan,
Çevreyi gelecek için de planlayan,
Bireyi ön plana çıkaran
yönetişimdir.
İyi Yönetişim…..
İyi yönetişimde etkin devlet;
 Kırsalda refahı artıran, bireylerine daha mutlu yaşama
ortamını sağlayabilen,
 Çevreyi, doğayı gözeten,
 Yerelin önceliklerine ve sorunlarına eğilen,
 Pazar yaratabilen, pazarı büyütebilen, bireylerine
ekonomik gelecek sağlayan malları, hizmetleri ve
koşullara göre kuralları özendiren,
 Ekonomik, kültürel ve toplumsal kalkınmada ortak,
kolaylaştırıcı ve katalizör olarak rol alan ve çevreyi
gözetendir.
Devlet-kamu bunu gerçekleştirmek için kalkınmanın ve
yerelin yönetişim aktörleri otoriteyi paylaşmak, ortak
çalışma durumundadır.
Devlet bunun için; paylaşımcılığı, katılımcılığı, şeffaflığı
öngörmelidir.
İyi Yönetişim – Kalkınma-Doğa Turizmi İlişkisi?
KAMU OTORİTESİ;









Gıda, konut, sağlık ve eğitim gibi temel insan ihtiyaçlarını
karşılamak için çaba göstererek,
Vatandaşın seçeneklerini arttırarak,
Eşitliği-adaleti sağlayarak,
Kırılganlıkları azaltarak,
Vatandaşların yaşamlarını etkileyen kararlara katılmalarını
sağlayarak,
Yerindeliğe dikkat ederek,
Bireyleri bulunduğu çevreye-doğaya yabancılaştırmayarak,
Doğal değerleri ekonomik rant kaynaklarının ve sermaye
birikiminin oluşum aracı olarak GÖRMEYEREK,
Ekonomik kalkınma ve olumlu toplumsal gelişmeden toplumun
tüm kesimlerinin faydalanmasını sağlayarak.
Sürdürülebilir turizm ve kalkınmaya ortam sağlanmasına katkıda
bulunur.
Yönetişim Kurumları; Kalkınmaya-Turizme Nasıl Katkıda Bulunabilir ?











Kırsal refahı sağlamaya,
yoksulluğu sona erdirmeye,
istihdam yaratmaya,
işleme tesisleri oluşturmaya,
yerelde örgütlenmeye,
sürdürülebilir çevre korumaya,
cinsiyet dengeli kalkınmaya,
eşitlik-etkinlik ve adalet dengesine,
doğal kaynakları sorumlu kullanmaya,
Bireyleri bulunduğu yere yabancılaştırmamaya,
değişen hizmet taleplerini karşılamaya
yönelik politik, yasal, ekonomik, yönetsel, kültürel,
çevresel ve sosyal şartları oluşturarak hizmet edebilir ve etmelidir.
Sürdürülebilir kalkınma temelinde YÖNETİŞİM sorunları
Kurumsal tanım fazlalığı
Kamunun-Devletin güç ve otoritesi
Kalkınmada – turizm uygulamarında devletin-kamunun rolü
Yaklaşımlarda;
◦ Aşağıdan-yukarıya!
◦ Yerelden –merkeze!
◦ Yataydan-dikeye!, bakış eksikliği …….
Koordinasyon-eşgüdümde sorunlar
Soru-Çözüm: Kalkınmada-turizm uygulamalarında
kolaylaştırıcılar kim, kimler olabilir, yerel halk nerede
yer alacak, nasıl bir rol üstlenecek? Geleceğe nasıl
hesap verilecek?
Sonuç Yerine:1.
Doğa Turizminin Nedenselliği
Kırsal alanlar ve tarım neden terk edildi, şimdi neden yeniden tekrar
eski haline gelsin?
 Doğaya neden yeniden dönüş ve özlem başladı?
 Sorumlusu kim veya sorumluluk neden yeniden kırsalın omzuna
yüklenmektedir?
 Bo bedelini sanayi, kentleşme, modernite, yığın üretim verebiliyor
mu, yoksa yine bedel mi ödettiriliyor? Eğer yeniden kırsala misyon
yüklenecekse, bu nasıl bir kırsalda olmalı?


Nasıl bir doğa turizmi?
herkesin yerleşim yeri hakkında ve çevresine saygı gösterildiği
doğanın metalaştırılmadığı
yerelde yeterli gelir kaynaklarının üretildiği
nüfus-toprak-doğa dengesinin gözetildiği
yerel ile doğayı bütüncül gören
yereli olmayacak beklentiler içine bırakmayan
……………………
15
Sonuç Yerine:2.
Yönetişimi dikkate alan bir kalkınma politikasında, turizm
uygulamasında




Kalkınmada aktörlerin iyi yönetişimi SAĞLAMASI; bireyi ön plana
çıkaran, toplumsallığı ön plana alan, güç ve otorite yerine
katılımcılığı ve paylaşımcılığı öne çıkaran sonuçlar verebilecektir.
Doğa turizmi, kırsal turizm uygulamalarında ekonomik kaygıları değil
sürdürülebilirliği, yerelin gereksinimlerini dikkate alan, kaynak
kullanım etkinliğinde şeffaflığı ve hesap verebilirliği yönetişim
temelinde dikkate alan uygulamalar sürdürülebilirlik açısından olumlu
sonuçlar verebilecektir.
Master planları: katılımcı, sürdürülebilir, farklı senaryolar, politik
kaygılardan arındırılmış, yerel öncelikleri gözeten bir yaklaşım ele
alınma durumundadır.Plan koşullarına her aşamada herkes uymalıdır.
BÜYÜKŞEHİR-BÜTÜNŞEHİR YASASI? NASIL BİR YÖNETİŞİM
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK
16
Teşekkürler……
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK
[email protected]