Transcript db_hafta vıı_final

Davranış Bilimleri
Hafta VII
GRUP YAPISI VE DİNAMİĞİ
GRUP NEDİR?
Birbirleri ile etkileşim durumunda olan, ortak bir amaç ya
da amaçlar için bir araya gelmiş insan kümesi/topluluğudur.
Kısaca ;
Birbirleriyle etkileşim halinde bulunan, psikolojik olarak
birbirlerinin varlığından haberdar olan ve kendisini bir grup
olarak algılayan küçük veya büyük insan topluluğudur.
NE ZAMAN BİR GRUPTAN SÖZ EDEBİLİRİZ?
Bir gruptan söz edebilmek için ;
• En az iki kişinin varlığı,
• Ortak amaç, değer ve normların bulunması,
(Bu kişilerin belli bir amaç için toplanmış olmaları ve amaca
yönelik işbirliği içinde olmaları)
• Üyeler arasında bir etkileşimin varlığı ya da en azından
birbirlerinin varlığından haberdar olmaları, iletişimin varlığı,
• Üyelerin kendilerini bir grup olarak algılamaları,
• Fiziksel yakınlık,
• Rol ve mevki dağılımı,
• Bireysel tutum ve davranışların başkaları tarafından
etkilenmesi
gerekir
BAŞLANGIÇ SORULARI
• Hangi grupların üyesiyiz?
• Bu gruplara nasıl üye olduk?
• Bu gruplara neden üye olduk?
Hangi grupların üyesiyiz?
•
•
•
•
•
•
•
Ailemiz
Öğrenci kulüpleri
Mezunlar grubu
Dernekler
Meslek grupları
Çalışma grupları
…………
Bu gruplara nasıl üye olduk?
•
•
•
•
Grup dışından atandık
Grup tarafından seçildik
Gönüllü katıldık
Anlaşma ya da görev alma zorunluluğu ile
gruba üye olduk
• Kendiliğinden olduk çünkü o grupta
doğduk
Bu gruplara neden üye olduk?
(Grupların işlevleri nelerdir?)
• Önemli psikolojik ve sosyal gereksinimlerimizi karşılamak
için (Bir yere ait olmak veya başkalarından ilgi görmek
gibi).
• Yalnız başımıza altından kalkamayacağımız işlerin altından
kalkmak için (Bir elin nesi var iki elin sesi var).
• Kendimizi güvencede hissetmek için
• Olumlu bir sosyal kimlik edinmek için
GRUBU OLUŞTURAN NEDENLER NELERDİR?
Birarada Yaşama Gereksinimi
İnsanlar yaradılış gereği doğal hatta içgüdüsel olarak
diğer insanlarla bir arada yaşama gereksinimi
gösterirler.
İşbölümü ve dayanışma,
Fiziksel gücün yetersizliği,
Ussal ve ruhsal yalnızlıktan kurtulmak,
Sevgi, yakınlık, ilgi gereksinimleri
bu durumun açıklayıcısı olabilir.
Benlik-Ego Yansıması
Başkalarınca kabul edilme gereksinimi (toplumsal
saygınlık)
Başkalarınca değer verilme, övülme gereksinimi,
Sosyal üretimden en iyi payı alma,
Benliği destekleyici diğer ekonomik, toplumsal ve
siyasal gereksinimler.
Güç
Kişisel statü ve söz sahibi olma isteği.
Çıkar Dürtüsü
Bireysel, ekonomik, toplumsal, siyasal ve psikolojik
ereklere ulaşabilmek.
Bireysel yeteneklerin bileşimi ile çıkarlara daha kolay
ulaşılabilmesi gerçeği.
Güvenlik
Gereksinimlerin (ekonomik, toplumsal siyasal, psikolojik)
karşılanmasında sürekliliğin sağlanması.
GRUP NORMLARI
Grup üyelerinin gerek grup içi bireysel faaliyetlerinde ve
gerekse birbirleri ile karşılıklı ilişkilerinde uydukları kurallar.
• Grubun amaçlarına doğru faaliyette bulunmasında ve başarılarının
artmasında yardım edici ve düzenleyici birer araçtırlar.
• Ortak değer yargılarıdır.
• Kişisel düşünce ve duyguları sosyal baskı altına alır.
• Oluşmaları belli bir süreyi alır.
• Oluşan grup değer ve normları bireyin davranış
,ve düşüncelerine baskı yapmakta ve grup
üyelerinin davranışlarını değiştirmektedir. Birey
gruba uyum sağlamaktadır.
• Uyma:
– İtaat
– Özdeşleşme
– Benimseme
biçiminde gerçekleşebilir.
GRUBUN BİREYE ETKİSİ – GRUP DİNAMİĞİ
A. GRUBUN BİREY ÜZERİNDEKİ NORMATİF ETKİSİ
DITES VE KELLY (1956)
1. Grup
• Çevre seni seçti.
• Çok seviliyor ve sayılıyorsun.
• Sana değer veriliyor.
• Vazgeçilmezsin.
2. Grup
• Seni isteyenler de var istemeyenler de.
• Durumun ileride iyileşebilir de kötüleşebilir de.
• Hakkında kesin bir yargıya varılamadı.
3. Grup
• Grup seni seçmedi.
• Grup içinde olman değerli görülmüyor.
En az uyma davranışı geliştirenler 1. gruptakilerdir.
• Grupça oluşturulan bir statüye yerleştiklerini düşünmektedirler.
• Güven duygusu içindedirler ve grup tarafından ödüllendirildiklerini
sanmaktadırlar.
• Bu durum Hollander (1958) tarafından öndere atfedilen “kendine özgü
davranabilme yetisi” ile açıklanmıştır.
• Hollander’e göre; önder hem uyma hem uymama davranışları gösterir.
• Önder, grup normlarına sıkı sıkıya uyarak statüsünü yükseltir ve önder
olur.
• Önderliği kabul edildikten sonra ise bir dereceye kadar grup normundan
bağımsız hareket etme özgürlüğüne sahip olur.
En fazla uyma davranışı 2. grupta görülmüştür.
• Orta düzeydeki statülerini korumak hatta bir üst statüye yükselmek için
özel bir çaba içine girmişlerdir.
• Bu davranışlarının temelinde “benimseme ile uyma” yatmaktadır.
3. grupta da 2.’deki kadar olmasa da uyma davranışı görülmüştür.
• Bu davranışlarının temelinde “itaat ile uyma” yatmaktadır.
• Bu itaat yani gruba uyar gözükme, gruptan tamamen atılmamak içindir.
B. GRUBUN BİREYSEL TUTUM DEĞİŞİMİNE ETKİSİ
• Grup, üyelerinde tutum değişimini arttırabilir de
engelleyebilir de.
• Tutum değişimi grup normu doğrultusundaysa, grup bunu
arttırıcı yönde rol oynar.
• Tutum değişimi grup normuna ters düşüyorsa, grup bu
değişimi engelleyici rol oynar.
C. GRUBUN BİREYİN VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ
Yapılacak İşin Türü ve Grup Performansı :
• Gruptaki her bireyin katkısının toplanması sonucu ortaya
çıkan işler.
• Bütün üyelerin katkılarının ortalaması alınarak sonuca
varıldığı iş türleri.
• Grubun en iyi üyesinin grubun tüm performansını
belirlediği işler.
• Grubun başarısının grubun en zayıf üyesi ile belirlendiği
işler.
SOSYAL HIZLANDIRMA
• Grup içinde birey, yalnız olduğundan daha fazla iş çıkarır.
• Ancak grup içinde birey sayısal olarak fazla iş çıkarmasına
karşın, bu iş nitelikli sayılmaz. Diğer bir deyişle, yapılan işin
niteliği düşmektedir.
• Grup içinde “öğrenme” yavaştır.
• Başka kişilerin varlığı, kişilerin güdülenme ve faaliyet düzeyini
arttırmaktadır. Böyle olunca kişinin yapma eğiliminde olduğu
tepkilerini yapma olasılığı artar. Yanlış yapma eğilimi varsa bu
da artacaktır. Dolayısıyla niteliksel bir atış ancak basit işlerde
olanaklı olur.
• Grup içinde diğerlerince değerlendirildiğini sanan bireyin
verimi artmaktadır. Bu kanı ne kadar güçlüyse verimlilik de o
kadar artar.
SOSYAL KAYTARMA
• Bir grupta yer alma, bireyin başkalarının çabasına sırtını
dayayarak elinden geleni yapmamasına neden olabilir.
• Özellikle grupta bulunan insanların emeklerinin toplamı
sonucu ortaya bir işin çıkarılacağı durumlarda kaytarma
ortaya çıkabilir.
• Birden çok kişinin emeği geçtiği bir durumda kimin ne
ölçüde katkıda bulunduğu ölçülemiyorsa kaytarma
olasılığı artmaktadır.
ELEŞTİRİSİZ GRUP TARTIŞMASI
(BRAINSTORMING)
Grupta yer alan ve değişik statülerde bulunan, değişik
işlevler üstlenen farklı kişilikteki bütün üyelerin
katıldıkları toplantıda yapılır.
D. SOSYAL KİMLİK
• Bireyselliğin Yitirilmesi (Kimliksizleşme)
GRUP YAPISI VE SÜRECİ
a. İletişim Yapısı
b. Yetkeci-Demokratik Grup Yapısı
c. Etkileşim Süreci Çözümlemesi ve Liderlik
Oluşumu
d. Liderlikte Rol Farklılaşması
a. İletişim Yapısı (Biçimleri)
b. Yetkeci-Demokratik Grup Yapısı
- Merkezileşme
(Merkezileşme arttıkça daha yetkeci bir grup düzeni, merkezileşme
azaldıkça daha demokratik bir grup düzeni söz konusudur. Bu
açıdan, lidersiz daire en demokratik, liderli tekerlek de en yetkeci
grup düzeni)
- Liderlik
(Yetkeci düzende; iletişim lidere yapılır, üyeler arası iletişim
kısıtlıdır. Demokratik düzende ise üyeler arası iletişim serbesttir.
Grup, lidere bağımlı değildir.
Lewin’in Araştırması
Yetkeci Grup
• Elde edilen çıktılar (yapılan iş) nicelik olarak fazladır. Ancak
nitelikleri göreceli olarak düşüktür.
• Üyeler, söz sahibi üyeye karşı uyumlu ve saygılı olmalarına
karşın, kendi aralarında geçimsizdirler.
• Grup üyeleri yapılan çalışmadan memnun kalmamışlardır.
Doyumları düşüktür.
Demokratik Grup
• Elde edilen çıktılar (yapılan iş) nicelik olarak düşük
düzeydedir. Ancak çıktıların niteliği göreceli olarak
yüksektir.
• Üyeler, birbirleri ile iyi geçinmekte ve birbirlerine
yardımcı olmaktadırlar.
• Grup üyeleri yapılan çalışmadan memnun kalmışlardır.
Doyumları yüksektir.
c. Etkileşim Süreci Çözümlemesi ve Liderlik
Oluşumu
Grup süreci, süregelen grup içi faaliyetlerdir. Bu
faaliyetler, grubun amacına yönelik davranışlar ve
bununla ilgili etkileşim örüntülerini kapsar. Grup
içindeki bütün konuşmalar, çalışmalar, duygusal ve
ussal davranışlar vb. gibi tüm faaliyetler, grup
sürecini oluşturur.
d. Liderlikte Rol Farklılaşması
Liderlikte rol farklılaşması, ne zaman ve hangi koşullar
altında görülür ?
a.
Yeni kurulmakta olan (yerleşmemiş) gruplarda
b.
Üyelerinin yapılan işi tatmin edici bulmadıkları
gruplarda
LİDERLİĞİN KAVRAMLAŞTIRILMASI
A.
ETKİLEŞİM LİDERLİK MODELİ
B.
KİŞİSEL LİDERLİK MODELİ
C.
ORTAMSAL LİDERLİK MODELİ
D.
FİEDLER’İN ETKİN LİDERLİK MODELİ
E.
KARİZMATİK LİDERLİK MODELİ
- KÜLTÜRÜN ETKİSİ
- CİNSİYETİN ETKİSİ
GRUPLARDA KARAR VERME
• Riske Girme
• Uçlara Kayma
• Gruplarda Uzlaşma
• Grup Düşünü
Sosyal Çıkmazlar
• Grup Çıkarları ve Kişisel Çıkarlar
• Sosyal Çıkmazların Çözümü
İş Ortamlarında Görülen Çatışmalar
ve Çözümü
DÖNEM BOYU GÖSTERMİŞ
OLDUĞUNUZ İLGİ VE KATILIM
İÇİN
ÇOK TEŞEKKÜR EDERİM…