Aleksandra Derra [email protected]

Stereo typy

w kulturze edukacji i wychowaniu

Stereotyp

Z greckiego:

Stereos: przestrzenny Typos: wzorzec, odcisk

Konstrukcja myślowa, zawierająca komponent poznawczy (zwykle uproszczony), emocjonalny i zachowaniowy, zawierająca pewne fałszywe przeświadczenie, dotyczące różnych zjawisk, w tym innych grup społecznych.

Walter Lippmann

  obrazy w naszych głowach chodzenie na skróty  „Zdjęcia zawładnęły dzisiaj wyobraźnią, tak jak kiedyś słowo pisane, a jeszcze wcześniej mówione. Wydają się całkowicie rzeczywiste, realne.” 1922

cechy

Dlaczego płeć podatna na steroetyp?

      Ogólność informacji, uproszczenia Afektywność Subiektywne przekonanie o trafności sądu Mała podatność na zmiany Osoba z danej grupy jest taka sama jak inne Akceptacja społeczna: stabilizowanie

Czy płeć jest ważna?

 W sensie psychologicznym?

Jak brzmi pierwsze nasze pytanie gdy rodzi się dziecko?

 W sensie filozoficznym?

Na marginesie tradycyjnych rozważań nad podmiotem, który ma być neutralny względem płci.

o W sensie kulturowym?

Wydaje się być wszechobecna i skomercjalizowana.

psychologicznie

NAJWAŻNIEJSZY ELEMENT TOŻSAMOŚCI?

„Kiedy dorosnę będę piękną dziewczyną. Ale dzisiaj jestem dzieckiem, dzisiaj jestem chłopcem.” http://www.youtube.com/watch?

v=q0EiWlp2gvc

psychologicznie Kiedy moja dusza byłą zagubiona, przyszedłeś, by się o nią upomnieć.

Nie wiedziałam co było ze mną nie tak, póki twój pocałunek nie pomógł mi tego nazwać.

Teraz nie mam już wątpliwości po co żyję, ponieważ jeśli Cię uszczęśliwię, nie potrzeba mi niczego więcej.

Aretha Franklin http://www.youtube.com/watch ?v=dEWuAcMWDLY

PŁEĆ CZYNI RÓŻNICĘ!

Royal Society of London (1660) 1945 Parisian Académie Royale des Sciences (1666) 1976 Akademie der Wissenschaften (1700) 1949

KOBIETY STANOWIĄ POŁOWĘ POPULACJI NA ŚWIECIE WYKONUJĄ 2/3 PRZEPRACOWANYCH GODZIN NA ŚWIECIE ZARABIAJĄC 10% CAŁEGO ŚWIATOWEGO DOCHODU, POSIADAJĄ MNIEJ NIŻ 1% ŚWIATOWEJ WŁASNOŚCI

Tło badawcze

Perspektywa białego, piśmiennego bogatego człowieka zachodniego świata!

Sex/gender

Gender ma określać rolę społeczno-kulturową opartą na płci biologicznej (sex).

Simone de Beauvoir: genre

opresja

Szeroko rozumiany system powiązanych ze sobą sił, zależności i barier, który: 1) Organizuje ludzi w uprzywilejowane grupy oraz grupy podrzędne i marginalizowane.

2) Utrzymuje swoich członków przez systematyczne blokowanie i penalizowanie ich działań.

Bariery: prawo, zwyczaje, wartości, praktyka, presja społeczna itd.

To bardzo miłe iść razem na spacer, nie uważasz?

opresja

 Późno-nowoczesny dyskurs nauk społecznych  Psychologia stereotypów i uprzedzeń (zinternalizowanie)  Socjologia inności  Kategoria INNEGO w filozofii

opresyjne Wydarzenia, działania i idee, które wyrażają wzorce powyższego systemu…

 np. opresyjny jest nie tyle sam fakt ciąży i posiadania dziecka, ile jego patriarchalny kontekst (A. Rich)

opresjonowany(a)

Ocenia się go w odniesieniu do normy czy

standardu, które są ustalane przez tych,

którzy mają władzę; pozbawia się go prawa do nazwania i określenia samego siebie.

dyskryminacja



Pojęcie socjologiczne

odnoszące się do traktowania osoby lub grupy według jej przynależności klasowej, kategorialnej, płciowej itd.  Zachowanie w stosunku do powyższych, które polega na wykluczeniu i niedopuszczaniu do możliwości, które są dostępne innym grupom.

dyskryminacja

Ma charakter nielegalny, kiedy nie istnieją sensowne,

wiarygodne, uzasadnione

podstawy do postępowania dyskryminacyjnego.

Do 1970 w USA wszelka dyskryminacja dotycząca płci była uznana za sensowną!

discriminatio Nancy Chodorow

Sensowne odróżnianie jest potrzebne!

Judith Butler

Pojęcie różnic opartych na płci jest społecznie skonstruowane i funkcjonuje jako założenie dyskryminujące!

seksizm

Pojęcie wprowadzone w późnych latach 60tych XX wieku na określenie tych wzorców

społecznych, politycznych,

językowych czy wzorców działania, które wyrażały przekonanie, że kobiety mają niższą pozycję a mężczyźni wyższą, pierwszorzędną.

w języku

Leksykon danego języka oparty jest na strukturze, która zorganizowana jest w taki sposób, by gloryfikować to, co męskie, a ignorować, trywializować lub poniżać to, co kobiece!

(za Cheris Kramarae)

Ci, którzy mają

władzę

nazywania świata, mają wpływ na to, jaka jest rzeczywistość.

nazywanie

Doskonała figura kobiety:



Pełne ciało



Pusta głowa

patriarchat Władza ojców. Rodzinno-społeczny, ideologiczny, polityczny system, w którym mężczyźni używając siły, bezpośredniego nacisku czy rytuału, tradycji, prawa, języka, obyczajów, etykiety, edukacji i podziału pracy, rozstrzygają, jaką

rolę powinny lub nie odgrywać

kobiety.

rodzina Patriarchalny układ:

patrymonialny, patrylinearny, patrylokalny

oparty na idei WŁASNOŚCI .

Gdyby mama nie wyszła za tatę, ciekawe kim nasza mama mogłaby być?

Czym jest władza?

kłopotliwy logos

Co zrobić z logosem?

Jak go zinterpretować?

Mitologia słowa,

rozumu, racji i

prawdy.

Mitologia języka jako neutralnego i niewinnego medium

fallogocentryzm

To, co męskie jako główny punkt odniesienia, jedyne źródło ważności i autorytetu.

To, co kobiece jest definiowane jedynie w odniesieniu do tego, co męskie, najczęściej jako brak męskości.

Od

fallus

, o którym zakłada się, ze jest jedynym znaczącym organem seksualnym.

fallogocentryzm

ujęcie partykularne:

Uprzywilejowanie tego, co męskie w konstruowaniu „znaczących” (np. pismo versus mowa, Platon versus Derrida)…

Stereotypy kulturowe

Kobiecość=  Natura, cielesność, seksualność, wygląd

(mit piękna)

 Rodzenie dzieci (instytucjonalizacja macierzyństwa, przynależność do sfery domowej)  Nierozumność, bezrozumność, irracjonalność (mądry mężczyzna, emocjonalna kobieta)

Stereotypy filozoficzne Podmiot  racjonalny, rozumny,  spójny, niesprzeczny,  stały, posiadający fundament,  uniwersalny, bezcielesny,  zindywidualizowany, jednostkowy  ludzki (kobieta, mężczyzna)

FALE FEMINIZMU  I: walka o prawa wyborcze i prawo do własności  II: walka o zmianę mentalności, dookreślanie kobiecości  III: zakwestionowanie tradycyjnych ujęć podmiotowości

 1893 – Nowa Zelandia  1918 – Wielka Brytania (tylko dla kobiet powyżej 30 roku życia)  1918 – Polska, Finlandia  1920 – USA  1976 – Szwajcaria

Prawa wyborcze „Niezłomne”: Alice Paul

męskie = kobiece 

feminizm liberalny



feminizm jedności (utożsamienia)



feminizm tradycyjnej podmiotowości

męskie ǂ kobiece 

feminizm różnicy



feminizm korporalny



feminizm niejednorodnego, ucieleśnionego podmiotu

¬ (męskie vs. kobiece) 

feminizm post strukturalistyczny



feminizm post płciowy



feminizm anty-podmiotu

przykłady

natura, pasywna

Albert Dürer, Draughtsman Making a Perspective

Drawing of a Woman

porządek uczuć, rodziny, tego co subiektywne, prywatne, rodzinne

Stereotyp 1

Czy można ją uznać za uniwersalną metaforę kobiecości i przy czyjej interpretacji?

Antygona

Hegel

Kobieta jest koniecznym wiecznym wrogiem

trwania wspólnoty

(społeczeństwa), kierują nią

„prywatne” cele

związane z zasadami więzów krwi i uduchowioną naturą.

Hegel:

Jeśli kobiety stoją na czele państwa – państwo znajduje się w niebezpieczeństwie. Działają one bowiem nie według wymagań ogólności, lecz podług przypadkowej

skłonności i przypadkowego

mniemania.

Zasady filozofii prawa, § 166, 393

Jacques Lacan

Kobieta jest ukształtowana jako piękno (jako przedmiot pożądania), aby ukryć wszystko co zagraża ego.

Reprezentuje popęd śmierci i poświęcając własne ja potwierdza istotę swojej rodziny jaką jest destrukcyjne nieszczęście.

Jest Innym pozbawionym własnej istoty.

Ilustracja Sam Weber Irigaray Co to są więzy krwi?

Pochodzą od matki i ojca.

Matka – czerwona

krew związana z ciałem

Ojciec - biała krew związana ze

spermą i patriarchalnością.

I.

…BIAŁE duchy Edypalny porządek, w którym ja może ustalić swoją tożsamość jedynie odcinając się od Innego.

(Hegel, Lacan) 2 porządki symboliczne II.

…CZERWONA krew Relacja między ja i tym, co Inne jest płynna. Bycie kobietą polega na myśleniu o inności jako włączonej w obręb ja.

(relacja matka-córka)

Stereotyp 2

kobieta = matka

  http://www.youtube.com/watch?v=t00a7 -4xXxo Maria Peszek, Nie wiem czy chcę, Jezus MaRia Peszek

macierzyństwo Relacja matki i dziecka jest traktowana jako regresywna, nieproduktywna, a kultura zależy w pełni od relacji ojciec-syn.

Gustave Moreau, Edyp i Sfinks.

matka-córka Od skrajnej symbiozy i uzależnienia do radykalnego gniewu i nienawiści.

Matka i córka muszą opisać i wysłowić swoją historię.

Nieobecność

kulturowa mitu Demeter i Kory.