Transcript pobierz - aleksandra derra

Egzystencjalne ujęcie
kobiecej cielesności
Teoria Simone de Beauvoir
Egzystencjalny wymiar pisania
Etyka egzystencjalna
„Dramatem kobiety jest konflikt
między zasadniczymi roszczeniami
każdego podmiotu, który zawsze
ustawia się w pozycji istotnej, a
wymogami sytuacji, która
konstytuuje kobietę jako
nieistotną.”
Klasyka klasyki…
Istnieje źródło dobre, które
stworzyło porządek, światło i
człowieka – i źródło złe, które
stworzyło chaos, ciemność i
kobietę.
(Pitagoras)
Wszystko cokolwiek mężczyźnie
napisali o kobietach musi być
podejrzane, gdyż każdy z nich
jest jednocześnie sędzią i stroną.
(Poulain de la Barre)
Klasyka klasyki…
Cóż za nieszczęście być kobietą!
A przecież największe
nieszczęście dla kobiety – to nie
rozumieć, iż to jest nieszczęście.
(Kierkegaard)
Na wpół ofiary, na wpół
wspólniczki – jak wszyscy.
(J.P. Sartre)
On ne naît pas femme: on le devient.
de Beauvoir o „Drugiej płci”
(45)
Ciało… egzystujące
Obecność na świecie
wymaga istnienia ciała,
które jest rzeczą
przynależną do świata i
punktem widzenia na
świat.
Nie ma jednak znaczenia
jaką strukturę ma to ciało!
Ciało to sytuacja
Ujmowanie świata i
naszych projektów.
 Cechy biologiczne
nabierają takiej
wartości, jaką
nadaje mu
egzystujący
człowiek.

existence body
© 2008 Sandhya d'Emilio
Ciało-seksualność-egzystencja
Konkretna
egzystencja
wyraża się w
ciele i w
seksualności.
Echo i Narcyz, John Waterhouse
…jednak RÓŻNE ciała…
MĘSKIE
Rozwój fizyczny jest
prostszy.
Mężczyzna jest swoim
ciałem.
Akceptuje ciało i jest
z niego dumny.
Pozostaje mężczyzną
do śmierci.
KOBIECE
Rozwój zarodka
częściej ulega
inwersji.
Dojrzewanie ma
charakter kryzysu,
ciało jest obce.
Ciało kobiety jest
czymś innym niż ona
sama.
„Trzecia płeć”
Dalej o RÓŻNICACH…
chłopięce
Pojmuje ciało jako
sposób panowania nad
przyrodą.
Zachęcany jest by
spełniał się dla siebie.
Tworzył.
Czuje się wolny w
obliczu przyszłości.
Jego relacja do drugiej
płci jest jedną z wielu.
dziewczęce
Dowiaduje się, że chcąc
się podobać trzeba się o
to starać, trzeba stać się
przedmiotem.
Cały zapis jej kultury
opiewa mężczyznę.
Jej dzieje zostały już
zapisane, nie stworzy
swojego życia.
„trzecia płeć”
Brak siły w ciele – brak siebie!
Siła to atrybut
mężczyzn. Brak
wiary we
własne ciało, w
jego siłę,
powoduje
utratę wiary w
siebie!
Ciało męskie a ciało kobiece
„Nie musi być piękny”
„Nie posiada na własność
niczego poza ciałem”
Psychoanaliza o kobietach



Jej wartość to uznanie, że
egzystujący jest ciałem.
Nie potrafi wyjaśnić
dlaczego są one Innym.
(skąd przewaga mężczyzn)
Przyjmuje punkt widzenia
męski: męska postawa to
transcendowanie, kobieca
alienacja.
Kim jest kobieta faktycznie?
Istota, którą określa
wyłącznie stosunek
do mężczyzny.
Poznaje siebie oczami
mężczyzny i pragnie
istnieć nie dla siebie,
ale tak jak jej istnienie
określa mężczyzna.
Fragment filmu
„Des Amants du Flore”
/moment, w którym Simone de
Beauvoir publikuje „Drugą płeć”
i nastrój wokół recepcji tej
książki/
Kim jest kobieta dla
egzystencjalistki?
Istota, która
waha się przed
wyborem
proponowanej jej
roli przedmiotu
(innej) a
żądaniem
wolności.
Transcendowanie bytu…
Ludzkość kwestionuje
swój byt, wyżej stawia
wartości, dla których
żyje, niż samo życie,
stąd wyższa pozycja
mężczyzny.
New Beginnings, Chavach Kinloch
„Najgorszym przekleństwem, które
ciąży na kobiecie, jest wykluczenie
jej z wypraw wojennych. Człowiek
wznosi się ponad zwierzę nie przez
to, że daje życie, lecz przez to, że je
ryzykuje, dlatego ludzkość wyżej
stawia nie tę płeć, która rodzi, lecz
tę, która zabija…”
Po co mężczyźnie kobieta?
Biologicznie:
Przedłuża gatunek i
spełnia potrzeby
seksualne, aby
przekonać, że na
tym polega jej istota
powstały mitologia
kobiecości,
małżeństwa i
rodziny.
Przeznaczenie zamiast wyboru
Małżeństwo jest
przeznaczeniem
tradycyjnie oferowanym
kobiecie przez
społeczeństwo.
Nadal jest prawdą, że
większość kobiet jest
zamężna, lub była, lub
zamierza być, lub cierpi
że nie jest.
Ciąża z punktu widzenia
biologicznego…
Ciąża to wyczerpujący
wysiłek, który nie przynosi
kobiecie żadnej osobistej
korzyści…
Nudności: bunt organizmu
przeciwko gatunkowi,
który zgarnia go w
posiadanie!
Sakralizacja macierzyństwa





Ciąża – wyższa pozycja
społeczna
Mitologizowanie ciąży
Powstanie idei
uświęconego
macierzyństwa
Narzucenie mitu bycia
matką
Instytucjonalizacja
macierzyństwa
Macierzyństwo jako substytut
tworzenia…
Desperacka próba
zapełnienia pustki w
życiu kobiety.
Uwikłana w immanencję
i nieustanną
powtarzalność, jest
istotą nieproduktywną,
możliwość tworzenia
zostaje jej odebrana.
(obraz: Nora Heysen)
Zamiast wolności – pranie!
EGZYSTENCJALNY
PROJEKT PRZYSZŁOŚCI
„(…) któregoś dnia, gdy jej
matka zmywa talerze, dociera
do niej, że obie będą
przywiązane do takich
czynności aż do śmierci.
Jedzenie, spanie, sprzątaniedni już nie wznoszą się w
stronę nieba, rozciągają się,
szare i podobne. Walka z
kurzem i brudem nigdy nie
jest wygrana.”
„Ucisk kobiety ma swoją
przyczynę w chęci utrwalenia
rodziny, kobieta wyzwala się z
całkowitej zależności wtedy,
kiedy wyzwala się od rodziny…
Tym samym zaś wyzwala się od
mężczyzny.”
Po co mężczyźnie kobieta?
Egzystencjalnie:
Jest Inną, więc
dookreśla jego
tożsamość. Jest
bliższa ciału, i wiąże
go z naturą, która go
przeraża bo oznacza
śmierć.
Strach przed kobietą
Wstręt do własnej
cielesnej
przypadkowości
przerzuca
mężczyzna na
kobietę, bo ta jest
uosobieniem
cielesności, z niej
bowiem ciało
powstaje.
Ilustracje
Strach przed krwią miesięczną (course).
 Poród jako przypomnienie o śmiertelności.
 Relacja z kobietą to panowanie
(uwłaszczenie)
 Władza nad kobietą wyraża się w
podporządkowaniu jej ciała,
uprzedmiotowieniu go
 Historycznie istniejąca odraza wobec
kobiecego ciała.

Tertulian
św. Augustyn
Kobieta to świątynia
zbudowana nad kloaką.
Rodzimy się między
odbytem a moczowodem.
„Mężczyzna rzutuje w kobietę to,
czego pragnie i czego się lęka, to,
co kocha i czego nienawidzi. I tak
trudno jest coś o kobiecie
powiedzieć dlatego, że mężczyzna
chciałby w niej odnaleźć całego
siebie – że jest ona Wszystkim.”
Jak odzyskać transcendencję?
W swoich projektach
człowiek potwierdza
swój status podmiotu.
W związku z celami
które podejmuje, z
pieniędzmi i prawami,
które posiada, próbuje
i odczuwa swoją
odpowiedzialność.
Wolność
Dają prawa polityczne
(jak prawo głosu, prawo
własności)
oraz
niezależność ekonomiczna!
Trudy wyzwalania się
W tradycyjnym
społeczeństwie kobieta może
istnieć jedynie jako istota
okaleczona. Jej egzystencja
jest wielokrotnie
powtarzanym, bolesnym
wyborem pomiędzy
tradycyjną kobiecą rolą a
pragnieniem niezależności.
(Magdalena Dąbrowska)
Kobieta w potrzasku
Rola tradycyjna
Zamyka
przyszłość, odbiera
możliwość wolnego
tworzenia
własnego projektu,
a przez to
uniemożliwia
transcendencję.
Poza rolą tradycyjną
Trzeba odnaleźć
drogę do własnego
ja, własnej
kobiecości, nie
wolno o sobie
zapomnieć, co
przeszkadza w
dokonywaniu
wielkich rzeczy.
Kobieta w męskim świecie
“Wyparcie się własnej
płci jest także
upokorzeniem. (…)
Wyrzeczenie się własnej
kobiecości jest
wyrzeczeniem się części
własnego
człowieczeństwa.”
Zamiast konkluzji:
„Ludzkie powołanie nie stoi w
sprzeczności z męskim
przeznaczeniem (…) Kobieta musi
chcąc spełnić swoją kobiecość stać
się przedmiotem, zdobyczą, to
znaczy wyrzec się pretensji
suwerennego podmiotu”.
Zamiast konkluzji
„Nadejdą nowi poeci! Kiedy kobieta zrzuci
swe odwieczne jarzmo, kiedy zacznie żyć
sobą i dla siebie, kiedy mężczyzna,
dotychczas ohydny, da jej wreszcie odprawę
– wtedy ona także zostanie poetą! Kobieta
odkryje nieznane! Czy światy jej pojęć będą
się różnić od naszych? Znajdzie rzeczy
dziwne, niezgłębione, odpychające, urocze –
a my je przyjmiemy, my je zrozumiemy.”
Rimbaud, List do Piotra Demeny