Transcript Yenidoğan Tarama Programı Gözden Geçirme Toplantı Sunumu

YENİDOĞAN TARAMA
PROGRAMI GÖZDEN GEÇİRME
TOPLANTISI
2 Kasım 2012
Halk Sağlığı Müdürlüğü Çocuk Ergen
Kadın ve Üreme Hizmetleri
Şube Müdürlüğü
1
YENİDOĞAN TARAMA PROGRAMI
• Yenidoğan Tarama Programı Bakanlığımızın
2006/130 sayılı genelgesi ile ülke genelinde
yürütülmektedir.
• Kongenital Hipotiroidi, Fenilketonüri, Bioitinidaz
Eksikliği hastalıkları taranmaktadır.
• Tüm yenidoğanların tarama kapsamına alınması
ve taramaların ilgili genelde belirtilen akış
şemaları doğrultusunda olması gerekmektedir.
2
YENİDOĞAN TARAMALARI
• Taramanın amacına ulaşması için;
1. Tüm yenidoğanlar tarama kapsamına
alınmalı,
2. Tarama sonuçları netleşinceye kadar gerekli
işlemler ( T4, TSH ölçümleri, pediatrik
endokrinoloji, pediatrik beslenmemetabolizma klinikleri değerlendirme
sonuçları ) yapılarak tanı ve tedavi sürecinde
gecikme, kayıp olmamalıdır.
3
YENİDOĞAN TARAMA PROGRAMI
 Tüm yenidoğanların tarama kapsamına alınması,
 Taramaların ilgili genelgede belirtilen protokoller, akış şemaları
kapsamında olması,
 Kayıtların eksiksiz, doğru olması,
 Uygunsuz, hatalı örnek alımlarının olmaması,
 Örneklerin zamanında Şube Müdürlüğümüze ulaştırılması,
 Tarama sonucu şüpheli bulunan bebeklerden gecikmeden tekrar
örnek alımı veya gerekli tetkiklerin yapılması ve iletimi, bildirimi,
 Atlanmış yada geç tanı konmuş vakaların önlenmesi,
 YTP uygulamaları ile ilgili kurumsal düzenlemelerin (personel,
planlama, organizasyon, lojistik, uygulama, yürütme vb) yapılması,
 Vakaların tespiti, tanı ve tedavi sürecinin zamana karşı yarışla
herhangibir gecikme yaşanmadan ve hatalı uygulama olmadan
yürütülmesi sağlanmalıdır.
4
YTP ve GTP İLE İLGİLİ TÜM
UYGULAMALAR
• Kurum yöneticileri ve
• İlgili tüm personelin
ORTAK SORUMLUĞUNDADIR.
• Atlanmış yada geç tanı konmuş vakalarda
ortaya çıkan tıbbi ve hukuki sorumluluklar
ilgili personel ve kurum yöneticilerine aittir.
5
İZMİR İL HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇEKÜS ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
2012
TÜRKİYE’DE YENİDOĞAN TARAMALARI
Fenilketonüri Tarama Programı;
• 1987 yılında başlatılıp, 1993 yılında tüm Türkiye’ye
yaygınlaştırılmıştır
Ulusal Neonatal Tarama Programı;
• 25.12.2006 tarihinde tüm Türkiye’de Sağlık
Bakanlığı tarafından uygulamaya başlatılmıştır
(AÇSAP Gen.Mud. ve RSHM Başkanlığı
Koordinasyonu ile)
İşitme Taraması;
• 2000 yılında Ankara’da pilot çalışması yapılmıştır
• 2004 yılında S.B. Ted. Hiz. Gen. Müd.’nün
başlattığı, 2005 yılında AÇSAP Gen. Müd.
devralmıştır
Yenidoğan Tarama Programı-GEREKÇE
•21 ARALIK 2006 2006/130 Nolu Sağlık
Bakanlığı Genelgesi
•Tarama Programının güncellenen uygulama
protokolleri
•Yenidoğan Tarama Programı akış şemaları
•Resmi yazışmalar
NEONATAL TARAMA PROGRAMI
G.
25 Aralık 2006 tarihinde;
2006/130 Nolu Genelge ile:
Sağlık Bakanlığı tarafından (Ana Çocuk Sağlığı
ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Refik
Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı
koordinasyonu ile) Tüm Türkiye genelinde
başlatılan Neonatal Tarama Programı ile:
Ülkemizdeki tüm yenidoğanların Fenilketonüri
ve Konjenital Hipotiroidi yönünden taranması
amaçlanmıştır.
2008 Ekim ayı sonunda da panele Biyotinidaz
Eksikliği eklenmiştir.
NEONATAL TARAMA PROGRAMI
663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname ile:
Yenidoğan Tarama Programı; Türkiye Halk Sağlığı
Kurumu Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve
Kanser Başkan Yardımcılığı Çocuk ve Ergen Sağlığı
Daire Başkanlığı koordinatörlüğüne geçmiştir.
Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığının görevi:
Yenidoğan Tarama Programı kapsamında her
bebeğin taranması, tarama sonuçlarına göre
bebeklerin ilgili kliniklere yönlendirilmelerinin takibi ve
programın izlem ve değerlendirilmesi ile
sürdürülebilirliğinin sağlanmasıdır.
Tarama Programı Genel Uygulama
Doğum ve kan
örneği alımı
Doğum ve
bebeğin tespiti
Doğumdan
itibaren uygun
şartlarda, özel
filtre kağıtları
ile topuk kan
örneklerinin
alımı
Kayıtlar ve saklama
WEB
uygulamasına
alınan kan
örneklerinin
girişini n
yapılması,
Kan
örneklerinin
uygun şartlarda
saklanması ve
uygun
zamanlarda
gönderimi
Numune gönderim
ve teslim alımı
Kan örnekleri ve
listelerinin kontrol
edilerek teslim
alınması
Listelerin, kan
örneklerinin ve
web kayıtlarının
karşılaştırılarak
kayıtların
eşleştirilerek
gönderim kolisinin
oluşturulması
Kan örneklerinin
Yenidoğan Tarama
Laboratuarına
ulaştırılmasının
sağlanması,
Sorunlu numuneler!
Sonuçların
internet
ortamında
açıklanması,
Sorunlu
numuneler ve
şüpheli
vakaların tespit
edilerek
listelenmesi,
ilgili kurumlara
bildirimi
Tekrar numune alımı
ve/veya İlgili
Kliniklere
yönlendirme
Hastalık
yönünden
şüpheli çıkan
bebekler için
akış şemalarına
uygun olarak
tekrar numune
alımının
sağlanması
veya ilgili
kliniklere
sevkinin sevk
formları ile
gerçekleştirilm
esinin
sağlanması
Klinik tanı ve
sonuçların ve hasta
ya da şüpheli
bebeklerin takibi
İlgili klinikler
tarafından
verilen tanıları
ve sonuçları
web
uygulamasında
ki klinik tanı
girişlerinin
kullanılarak
kaydedilmesi
Bebeklerin
izlem ve
kontrollerinin
sağlanması.
Yenidoğan Tarama Programı Hizmet
Alanı ve Kapsamı
Türkiye genelinde doğum yapılan
veya bebeğe yönelik hizmet sunulan tüm
1., 2. ve 3. basamak sağlık
kuruluşlarındaki doğan/tespit
edilen/izlenen tüm yenidoğanların
TARAMA KAPSAMINA
alınması hedeflenmektedir.
Yenidoğan tarama programı
basamakları
EĞİTİM
TARAMA:
*Uygun kan örneği alımı
DEĞERLENDİRME
*Test Analizi
*Gerekirse tekrar kan örneği
YENİDOĞAN
TARAMA
PROGRAMI
TAKİP:
YÖNETİM:
*Sonuçların takibi
*Tedavi
*Uzun dönem takip
TANI:
*Uzman hekim ile değerlendirme
*Sonucu aile ile paylaşma
*Sonucun aileye bildirimi
*Kesin tanı için test
*Tedavi için sevk
YTP-Görev ve Sorumluluklar
Görev
Sorumluluk
Sağlık personeli bilgilendirmeleri ve hizmet İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS
içi eğitimleri
Şube Müdürlüğü YTP Birimi
Topuk kan örneklerinin alınması, kayıt
sistemine girilmesi ve Müdürlüğe iletilmesi
Kanın alındığı sağlık kurumları-KamuÖzel-Üniversite Hastaneleri, Tıp
Merkezleri, AHB, ASM,TSM
Örneklerin teslim alınması, kontrolü,
gerekli kayıt işlemlerinin yapılması
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS
Şube Müdürlüğü YTP Birimi
Kan örneklerinin alınış zamanına ve
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS
nedenine göre sınıflandırılması ve listelerin Şube Müdürlüğü YTP Birimi
oluşturulması
Gönderim kolisinin oluşturulması ve
Tarama Laboratuarına (İSTANBUL)
gönderilmesi
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS
Şube Müdürlüğü YTP Birimi
Tarama Programı WEB sayfasından
sonuçların elektronik ortamda takip
edilmesi
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS
Şube Müdürlüğü YTP Birimi
-TSM
Görev ve Sorumluluklar
Görev
Sorumluluk
Sonuçlar doğrultusunda tekrarı gereken
kan vakalara veya acil kliniğe
yönlendirilmesi, Serum T4, TSH
düzeylerine bakılması gereken vakalara
ulaşılması için ilgili kurum ve/veya kişilerin
bilgilendirilmesi- telefon/yazı ile
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS Şube
Müdürlüğü YTP Birimi
Sonuçlar doğrultusunda uygunsuz kan
örnekleri, tekrarı gereken kan örnekleri ve
kliniğe yönlendirilmesi gereken kan
örneklerinin ait olduğu bebeklere ivedilikle
ulaşılması
Sağlık Kurumları
Tekrar kan örneği istenen ya da sevki
gereken vakalara ulaşılması, gerekli
işlemlerin yapılması ve Halk Sağlığı
Müdürlüğüne bildirilmesi
Sağlık Kurumları
Görev ve Sorumluluklar
Görev
Sorumluluk
Taraması şüpheli olan yada kliniğe
yönlendirilen vakalarla ilgili gerekli
işlemlerin yapılması-tanı-tedavi
Sağlık Kurumları-Ped.Endokrinoloji/
Beslenme Metabolizma Klinikleri
Şüpheli vakaların sonucu-tanı alma
durumlarının takibi
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS Şube
Müdürlüğü YTP Birimi
Hastalık tanısı alan vakaların
tedaviye uyumlarının bildirimi
Sağlık Kurumları
Hastalık tanısı alan vakaların
tedaviye uyumlarının izlenmesi
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS Şube
Müdürlüğü YTP Birimi
-Sağlık Kurumları
Toplumun bilgilendirmesi, konuya
duyarlı kılınması
Sağlık Kurumları ve İl Halk Sağlığı
Müdürlüğü ÇEKÜS Şube Müdürlüğü
YTP Birimi
Kayıt- bildirim sisteminin yürütülmesi
Sağlık Kurumları- İl Halk Sağlığı
Müdürlüğü ÇEKÜS Şube Müdürlüğü
YTP Birimi
Lojistik desteğin sürekliliğinin
sağlanması
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ÇEKÜS Şube
Müdürlüğü YTP Birimi
Konjenital Hipotiroidi Akış Şeması
BEBEK BİR AYDAN BÜYÜKSE
İLK KAN ÖRNEĞİ
UYGUN KAN
ÖRNEĞİ
UYGUNSUZ
KAN ÖRNEĞİ
Min. 15 gün
TARAMA LABORATUARI
KAN
ÖRNEĞİ
TEKRARI
TSH < 15 mU/L
NORMAL
TSH> 50
mU/L
TSH 15-50
mU/L
TEKRAR TOPUK KANI
İLDEKİ UYGUN LAB. DA SERUM T4 VE
TSH BAKILMASI
TSH 15 mU/L ve üzeri
SERUM T4 VE
TSH NORMAL
PEDİATRİK ENDOKRİNOLOJİ
KLİNİĞİNE SEVK
DANIŞMAN UZMAN
HEKİM GÖRÜŞÜ
*Serum T4 , TSH
 Konjenital
Hipotiroidizm
Fenilketonüri Akış Şeması
KAN ÖRNEĞİ
Min. 15 gün
UYGUNSUZ KAN
ÖRNEĞİ
UYGUN KAN
ÖRNEĞİ
Tarama laboratuarı
Kan örneği
tekrarı
2 mg/dl ve
altı
NORMAL
4 mg/dl ve
üzeri
2.1-3.9
mg/dl
Tekrar topuk kanı
2.1 mg/dl ve üzeri
Pediatrik beslenme ve metabolizma
kliniğine sevk
Biyotinidaz Eksikliği Akış Şeması
KAN ÖRNEĞİ
Min. 15 gün
UYGUNSUZ KAN
ÖRNEĞİ
UYGUN KAN ÖRNEĞİ
Tarama laboratuarı
Kan örneği
tekrarı
ENZİM AKTİVİTESİ VAR
(+)
ENZİM AKTİVİTESİ DÜŞÜK
YA DA YOK (-)
Tekrar topuk kanı
ENZİM AKTİVİTESİ
VAR (+)
ENZİM AKTİVİTESİ
DÜŞÜK YA DA YOK (-)
NORMAL
Pediatrik beslenme ve metabolizma kliniğine
sevk
Unutulmamalı
• Tarama programında hastalıktan etkilenen
bebeklerin bir kısmı yakalanamayabilir (% 10).
• En mükemmel tarama programı bile
doktorların klinik şüphelerinin önüne
geçemez
• ilgili hastalıktan şüphelenilen her bebekte ileri
tetkik yapılmalıdır.
“İlgili Kliniğe Sevk?!”
Fenilalanin düzeyinde
artış saptanmış olan
bebekler, kesin tanı için
• Pediatrik Beslenme
Metabolizma Kliniği
Biyotinidaz Enzim
Eksikliği şüphesi ile
• Pediatrik Beslenme
Metabolizma Kliniği
TSH düzeyinde artış
• Pediatrik
saptanmış olan bebekler, Endokrinoloji Kliniği
kesin tanı için,
Erken
Tanı
Yenidoğan için
çok önemli olan
“Erken tanı”
şansını da
geciktirir
Yenidoğan Tarama
Programında en ufak
bir “Gecikme”
Gecikme
UYGULAMALAR
ÖRNEK ALIM KAĞIDI
• Kan örneği alım kağıtları 3 sayfadan oluşmaktadır.
• 1. sayfa “Ebeveyn Bilgilendirme Sayfası”
– Üzerindeki, gerekli bilgiler doldurulup, Anne ve babaya
verilecektir. Gerekirse okutularak ya da okunarak bilgilenme
sağlanacaktır.
• 2. sayfa: “Bilgi kayıt ve kan alım kağıdı”
– Gerekli bilgi kutucuklara doldurulur.
– Barkod etiketinin bir tanesi ilgili yere yapıştırılır,
– Kan örneği uygun biçimde ilgili dairelerin içine alınacak ve arka
yüze de tam olarak geçişi sağlanacaktır.
• 3. Sayfa: “Ebeveyn Rıza Beyanı”: okutularak imza altına
alınır.
– Barkot kağıdının 2.si bu kısımda ilgili yere yapıştırılır,
– Ayrıca arka sayfanın alt kısmında “Sağlık Personeli İçin Kullanım
Talimatı” yer alır,
• Tüm ilgili sağlık personelinin bu talimata uygun çalışması
gerekmektedir.
İŞLEM
 Barkotlar kontrol edilmeli, işaretli alana
yapıştırılmış olmalıdır,
 Kan örneği alınmadan önce Guthrie kağıdının
bilgi bölümü doldurulmalı
 Bilgilerin
 Eksiksiz
 Okunaklı (matba harfleri ile)
 Doğru olarak doldurulması sağlanmalı
 Örnek alım yeri her türlü etkilenmeden
korunmalı
 Yazılanlar kontrol edilmeli
 Gerekli kayıtlar da tamamlanmalı
NEONATAL TARAMA
PROGRAMI İÇİN
KAN ÖRNEĞİ
ALIMI
Örnek Alınması
Örnek alımı basit bir işlemdir.
Ancak yanlış sonuçların olmaması için
örneğin doğru alınmasına çok dikkat
etmek gerekmektedir.
Bu amaçla şu basamaklar izlenmelidir:…
TOPUK KAN ÖRNEĞİ ALIM ZAMANI
 İdeal topuk kan örneği alım zamanı doğumdan sonraki
48.-72. saat den itibaren, 3.-7. günler arasındadır.
 FKÜ taraması için bebeğin en az 24 saat beslenmiş
olması gerekmektedir.
 Ancak atlanmış yada geç tanı konmuş vakaların
önlenmesi için hastanelerde doğan bebeklerin taburcu
olurken hastaneyi terk ettiği son anda kan örneği
alınmalıdır.
 İkinci kez örnek alınması gereken bebeklerde, ikinci
kanın 48 saatlik oral beslenmeden sonra alınması
gerekmektedir.
Kan Numuneleri
NUMUNE
TANIM
AÇIKLAMA
48 saatlik numune
İlk 48 saat içinde alınan numune
Mükerreri alınmalıdır
İlk ( yeni) numune
İlk 48 saatte alınmayıp uygun
zamanda alınan numune
Mükerrer numune
48 saatlik numunesi alınmış olan
ama sonra uygun zamanda alınan
2. numune
Tekrar numune
Her hangi bir nedenle çalışılarak
tekrarı istenen numune
Mutlaka alınarak acil
gönderimi gerekir
Uygunsuz numune
Alım şekli ve saklama koşulları
uygun bulunmayan ve tekrarı
gereken numune
Mutlaka uygun şekilde
tekrarı alınarak
gönderilmedir
Şüpheli vakalar dışında topuk kan örneğinin
yenilenmesi gereken özel durumlar
• Beslenmeden 24 saat önce topuk kan örneği alımı
• Doğumdan sonra 48-72 saatten önce topuk kan
örneği alımı
• İntravenöz mayii alan yenidoğanlar
• Kan değişimi yapılmış bebekler
• Prematüre bebekler*
• Antibiyotik tedavisi alan bebekler*
*TARAMADA TEKRAR KAN ÖRNEĞİ ALIMI GEREKTİREN DURUMLAR DEĞİLDİR
AMA MUTLAKA KAĞITTA BELİRTİLMELİDİR
Hazırlık (Eldiven giy!)
•Bebeğin ayağı 3 dakika
boyunca ılık bir havlu ile ısıtılır.
Avuç içi de ısıtmak için
kullanılabilir,
Ayağı kalp seviyesinden
aşağıda tutmakta yarar sağlar,
Bu uygulamalar örneğin
alınacağı alana kan akımını
arttırmaktadır.
Hazırlık
•
•
Bebeğin topuğu %70’lik
izopropil alkol ile temizlenir.
Fazla alkolü, kuru steril bir
gazlı bez ile silinir ya da
kuruması beklenir. Deride
kalan alkol, örneği
seyrelterek test sonuçlarını
ters yönde etkileyebilir.
Topuk kurumaya bırakılır.
Kan Örneği Alımı
• Bebeğin topuğu steril bir
lanset ile derinliği 2.5
mm’den daha derin
olmayacak biçimde delinir.
Delme işlemi için topuğun
plantar yüzünün mediyal ve
lateral dış kenarları
kullanılır. Her bebek için
yeni bir lanset
kullanılmalıdır.
(Kullanılan lanset, gazlı
bez ve eldiven “Tıbbi Atık”
olarak imha edilir)
Kan Örneği Alım Yeri
Kan alma
bölgeleri
Kan Örneği için delme şekli
Kan Örneği Alımı
• İlk damla steril bir gazlı
bez ile silinir. Bu ilk kan,
örneği seyrelten doku
sıvısı içerebilir.
• Bölge çok hafif sıkılarak
ikinci damlanın
kendiliğinden serbest kan
akımı ile oluşması
beklenir.
Kan Örneği Alımı
• Oluşan kan damlası Guthrie
kağıdının ön yüzündeki işaretli
bölgenin ortasına değdirilerek
kartın uygun miktarda kan
damlasını emmesi sağlanır.
Taramaya uygun kan örneğinin
çapı 6 mm’den küçük olmamalı,
İşaretli alanın içinde kalmalı,
Kağıdın arka tarafına da eşit
büyüklükte geçtiğinden emin
olunmalıdır.
•Çıkan kan damlası bir
daire oluşturacak şekilde
gutrie kağıdına emdirilir
•Sadece kan damlasının
kağıda teması gerekir,
topuk temas ederse kan
alımı güçleşir.
• Eğer işaretli kısmın tümü
doldurulmadan kan akımı
durursa, bu kısım yeniden
kullanılmamalı, işlem
başka bir kağıtta
tekrarlanmalıdır.
Kurutma ve Saklama
• Örneğin en az 4 saat yatay bir pozisyonda oda
sıcaklığında (18-22 oC) kuruması beklenir
(Asla ıslak olarak zarfın içine konmaz).
• Kuruma sırasında ısı, ışık ve nemden
korunmalıdır.
• Farklı bebeklerden alınan kan örnekleri birbiri ile
temas etmemelidir.
• Özel filtre kağıdına ilişik kayıt fişine gerekli
bilgilerin tam ve doğru olarak yazıldığı kontrol
edilmelidir.
• Hastanelerde NTP sorumlusuna-veri girişi
yapacak sağlık personeline teslim edilmeldir.
Saklama
• Örnekler kurumda :
– Buzdolabında, (2-8 oC)
– Nem almayacak biçimde bir plastik zarf
içinde,
– Ve mümkünse bir kutuda biriktirilmelidir.
Müdürlüğe Teslim Zamanı
• Pazartesi-Perşembe günleri kan örnekleri
teslim alınır, (saat 15.00’a kadar)
• Son kontrol ve düzeltmeleri yapılır, listeler
oluşturulur ve kan örnekleri laboratuara
gönderilir.
• Bu süreçte oluşan gecikmeler tamamen
kurumların yaptıkları hatalardan
kaynaklanmaktadır.
Alım Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Filtre kağıdı asla kan damlasının damlatıldığı
yerden tutulmaz. Derideki yağ, ter, pudra,
kimyasal maddeler kanın emilimini bozarak
örneği kontamine edebilir.
• Alkolün yeterli kurumaması örneği seyreltebilir.
• Daha önce delinmiş bir yerden topuk
delinmemelidir.
Alım Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Sağmak ve sıvazlamak kanın hemolizine ve
doku sıvısının örneğe bulaşmasına yol açabilir.
• Kan damlacıkları üst üste konulmamalıdır.
Katman oluşması bozuk sonuçlara yol açabilir.
• Örneğe su, mama, antiseptikler gibi
solüsyonların bulaşması engellenmelidir.
• Örneğin yetersiz kuruması test sonucunu
bozabilir. Kurutmak için saç kurutma aleti vb.
kullanılmamalıdır.
YETERLİ ÖRNEK
Taramaya uygun kan
örneğinin çapı
6 mm.den küçük olmamalı
KAĞIDIN ARKA
YÜZÜ
Kan Örneği kağıdın arka yüzüne
de geçmiş olmalı
Uygun Kan Örneği
•
•
•
•
•
Daire içine tam olarak dağılmış
Tek bir damladan alınmış
Tabakalanmamış
Kontamine olmamış
Yeterli kan örneği
Uygunsuz Kan Örneği
Çalışılması için yeterli hacme ulaşmayan kan örneği
Olası Nedenler
• Kan damlası yeterince emdirilmemiş
• Yeterli dolum olmadan erken çekilmiş
• Kapiller tüpten kan aktarılmış
• Eldivenli yada eldivensiz olarak elle yada
el sıvılarına bulaşma
• Başka kontamine el yada kağıda temas
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneği dağıtılmış ya da
bölüm bölüm alınmış görünüyor
Olası Nedenler
• Kan damlası fazlaca emdirilmiş
• Kapiller tüpten kan aktarılmış
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneğinin rengi açık
Olası Neden
• Kan damlası yeterince kurumadan gönderilmiş
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneği çok satüre görülüyor
Olası Nedenler
• Kan damlası muhtemelen bir başka yolla alınmış
• Kapiller tüpten kan aktarılmış
• Kan örneği kağıdın her iki tarafından da alınmış
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneği rengi değişmiş, kontamine olmuş
ya da genişlemiş görülüyor
Olası Nedenler
• Örnek alanı delinmeden önce sıvazlanmış ya da
fazla ovalanmıştır
• Kan almadan önce ya da hemen sonra, kağıt;
(el, alkol, mama, anne sütü, antiseptik solüsyon, su, sıvı sabun, el kremi
kontamine olmuştur
• Örnek direkt sıcağa maruz kalmış
ya da pudra vb ile)
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneği rengi değişmiş, kontamine olmuş
ya da genişlemiş görülüyor
Olası Nedenler
• Örnek alanı önceden alkolle silinmemiş
• Örnek alanı delinmeden önce sıvazlanmış ya da
fazla ovalanmıştır
• Kan almadan önce ya da hemen sonra, kağıt
kontamine olmuştur
• Örnek uygunsuz kurutulmuş
• Kapiller tüpten kan aktarılmış
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneği kat kat olmuş-tabakalanmış görülüyor
Olası Nedenler
• Daireler defalarca kana temas ettirilmiş
• Kan örneğinde tabakalanma var
Uygunsuz Kan Örneği
Kan örneği bazı dairelere alınmamış
Olası Nedenler
• Yetersiz delinmiş
• Kan örneği alınması unutulmuş
Yetersiz alınmış kan örnekleri
Kontamine olmuş, tabakalanmış kan örnekleri
Tabakalanmış kan örnekleri
Kontamine olmuş, ıslanmış kan örneği
Birkaç kez aynı bölgeden farklı alanlara gelişi güzel alınmış kan
örneği
Eksik alınmış kan örnekleri
SORUNLAR
ÇÖZÜMLER
Sorunlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Uygunsuz kan örneği alımı ve gönderimi,
Guthrie kağıdı kayıtları, hatalar
Sistem kayıtları, hatalar,
Kayıtların onaylanması ya da teyit edilmesi,
Kan örneklerinin hazırlanması, yollanması, getirilmesi,
teslim edilmesi,
Liste ve çıktıların sistemden alınması,
Yenidoğan Karnesi kullanımı, kayıtları ve verilmesi,
Yatan bebek takibi ve kan alımı,
Hasta bebek takibinde “Aylık İstatistik Formu” nun
kullanımı ve gönderilmesi
103 formunun kullanımı,
Ölen bebeklerin bildirimi,
Sorun oluşumunda ulaşılacak yetkililer,
ÖRNEK ALIMINDAKİ SORUNLAR
•
•
•
•
•
Hizmetiçi eğitimlerin sürekliliğine rağmen;
Yetersiz, hatalı örnek alımı,
Kurumamış ve etkilenmiş örnek,
Örnek kağıdının kontamine olması,
Filtre kağıdında yırtık, vb hasar olması,
Örneklerin uygun koşullarda saklanmaması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• Sağlık müdürlüğü önüne “İzmir” ibaresinin
yazılmaması,
• Kısaltmaların anlaşılmaması,
• Kitap harfleri ile yazılmaması, el yazısı
kullanılması,
• Bilgilerin eksik, okunaksız, yanlış ve yetersiz
yazılması,
• Rıza Beyanı kısmının okutularak ve imzalatılarak
doldurulmaması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
•
•
•
•
•
İstenenden fazla bilgi yazılması,
Çoğul bebeklerle ilgili giriş hataları,
Diğer kısımların doldurulmaması,
Guthrie kağıdı bölümüne temas edilmesi,
Guthrie kağıdında yazılan bilgilerle, kayıt
listelerinin tutarsızlığı,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• Özellikle önemli olan Anne TC Kimlik No’sunun
eksik, fazla, okunaksız yazılması,
• Anne adının yanlış yazılması,
• Adresin eksik, yanlış ya da kısaltmalı yazılması,
• Adreste semt, ilçe, il adlarının yazılmaması,
• Aile tel. no. Eksik ya da hatalı alınması,
• Bebeğin özel durumu ile bilgi yazılmaması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• Sisteme doğru verilerin dikkatli girilmemesi,
• T.C. Kimlik sorgulamasının yapılmaması,
• Adres bilgilerinin tam eksiksiz ve doğru
doldurulmaması,
• İl ve ilçe seçiminin yapılmaması,
• Çoğul doğumlarda, bebeklerin girişlerine dikkat
edilmemesi, doğum saatine göre sistem otomatik
kayıt yapmaktadır,
• Tek bebeklerde ikinci kan örneğinin girişi
yapılırken “yeni numune” den yapılmaması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• Sistemin barkotu kabul etmediği durumlarda, yeni
barkotla girişin tekrarlanmaması,
• Gönderi listelerinin sistemden çıktısının
alınmaması,
• Kan örneklerinin kolay kontrolü için listeye
uyumlu olarak sıralanmaması,
• Sisteme girişlerin büyük harflerle yapılmaması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• Kan örneği aldırmak istemeyenlerde, ebeveyn
rıza beyanının doldurulup, imzalatılmaması,
• Bu beyanların fotokopilerinin üst yazı eşliğinde
Müdürlüğümüze gönderilmemesi,
• Kan örneği aldırmayanlarda, rıza beyanına,
barkot yapıştırılması,
• Kan örneklerinin üzerine “nikahsız” ibaresinin
yazılması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• “Yenidoğan Karnesi” kayıtlarının doğru ve tam
tutulmaması, eksik doldurulması,
• Aileye gerekli bilgilendirme yapılmadan karnelerin
verilmesi,
• Kan örneğinin alınma durumunun
işaretlenmemesi,
• Kan örneği alındığında barkot numarasının
yapıştırılmaması ya da barkotsuz alınması,
• Hasta dosyasına bilgilerin yazılmaması,
EN ÇOK YAPILAN HATALAR
• Yenidoğan servisi olan hastanelerin, yatan
bebeklerin kan örneklerinin sonuçlarını takip
etmemesi,
• Hastalık tanısı alan bebeklerin aylık istatistik
formu ile bildiriminin yapılmaması,
• 103 formunun alınan kan örneği sayısı ile uyumlu
şekilde doldurulmaması,
• Ölen bebeklerin bildiriminin yapılmaması,
• Herhangi bir sorunda Müdürlüğümüzde yetkili
kişilere ulaşılmadan, hatalı işlemler yapılması,
ÖRNEKLERİN ULAŞTIRILMASINDA
YAŞANAN SORUNLAR
• Örneklerin (rutin ve acil) zamanında
getirilmemesi,
• Kayıtlarda yer alan örnek sayısı ile getirilen
Guthrie kağıdı sayılarının tutarlı olmaması,
• Örneklerin ÇEKÜS Şubesi dışında farklı birimlere
bırakılması,
• Örneklerin zarf, poşet vb. ile getirilmesi sırasında
düşmesi, zayii olması, kaybolması vb durumlar,
YENİDOĞAN TARAMA PROGRAMI (NTP)
Yenidoğan Karnesi
• Hastaneler tarafından TÜM YENİDOĞANLAR için
doldurulur.(kan örneği alınsın ya da alınmasın)
• Bebek taburcu olurken ailesine verilmelidir.
• Amacı, uygun kan örneği alınıp alınmadığının
sorgulanması, alınmadıysa alınmasını sağlanmasıdır.
• Üzerinde Bebeğin Adı-Soyadı ve diğer bilgileri
bulunmalıdır.
Kan örneği alınmayan bebeklerin, kan alımına ait bilgileri (eğer
doldurulmadıysa veya yeniden doldurulması gerekiyorsa), birinci basamak
sağlık kurumunda kan alımını takiben doldurulmalıdır.
• Hastane tarafından verilen karneler bebek kartına
zımbalanmalı ve bebek kartı ile bilgilerin tutarlılığı kontrol
edilerek kurumlarda saklanmalıdır.
ÖNEMLİ
 Tarama Programı Web uygulamasında sistem,
ilk 48 saat içinde alınan kan örneklerinde ve
uygunsuz numunelerde “mükerrer kan örneği
gönderiniz” uyarısı vermektedir.
 Bu değerlendirmenin doğru yapılabilmesi için
kan alım kağıdında doğum ve kan alım saati
bilgisinin doğru yazılmış olması gereklidir.
ÖNEMLİ
 Web uygulamasında mükerrer kayıtların
önlenmesi için özellikle annenin T.C. Numarası
başta olmak üzere tüm bilgiler eksiksiz ve
doğru doldurulmalıdır.
 Numuneler sisteme girildikten sonra onay
işlemi, gönderim öncesi sadece İl Halk Sağlığı
Müdürlüğü ÇEKÜS Şube Müdürlüğü NTP
Birimi tarafından yapılmaktadır.
NTP İLETİŞİM
Kişi
Telefon
Dr. Serap GÖNENÇ
4418111-137
Dr. Boğaçhan AYTEKİN
4418111-128
Ebe Gülsüm SORKUN
4418111-269
Hem. Yasemin SOYDAN 4418111-136
Ebe Şükran ÖZCAN
4418111-136
Veri Giriş Elemanı İlknur 4418111-269
ÖZDEM