Transcript Yerel Yönetimler ve Özürlüler - Samsun Büyükşehir Belediyesi

Belediye Yönetimleri ve
Özürlüler
Dr. Sermet BAŞARAN
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Müşaviri
26 Haziran 2012 -Samsun
Özürlü Tanımı
Özürlü; doğuştan veya sonradan
herhangi bir hastalık veya kaza
sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal,
duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli
derecelerde kaybetmesi nedeniyle
normal yaşamın gereklerine uymama
durumunda olup; korunma, bakım,
rehabilitasyon, danışmanlık ve destek
hizmetlerine ihtiyacı olan kişi,” diye
tanımlanmaktadır.
Özürlülük Oranı ve Çeşitleri
Ülkemizin özürlülük oranı %12.29 olup,
yaklaşık 8.5 milyon vatandaşımız hayatını
özürlü olarak sürdürmektedir.
Ortopedik Özürlü
Görme Özürlü
İşitme Özürlü
Dil ve Konuşma Özürlü
Ruhsal ve Duygusal Özürlü
Zihinsel Özürlü
Süreğen Hastalık
Özürlülerin ( engellilerin)
Sorunları
Özürlülük konusu çeşitli disiplinleri ve
temel alanları ilgilendirmektedir.
Eğitim,
Sağlık,
Sosyal hizmet ve yardımlar,
Sosyal güvenlik,
İstihdam,
Ulaşılabilirlik ve bilgiye erişim.
Sosyal etkinlikler
Belediye Kanunu’nda Özürlüler
Belediyelerin görev ve sorumluluklarında,
“ Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin
durumuna uygun yöntemler uygulanır( Md. 14/b).”
Belediye başkanının görev ve yetkileri arasında;
“Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak,
özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezini
oluşturmak” bulunmaktadır (Md. 38/n).
Belediye Kanunu Madde 60 da belediyenin giderleri sayılırken;
“i) Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak
sosyal hizmet ve yardımlar.”
“…hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı
sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak
amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygular”
( Md. 77).
Büyükşehir ve Özürlüler
Büyükşehir Belediyeleri…
“Sağlık merkezleri, hastaneler, çocuklara yönelik
üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar,
gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve
kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu
amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri
kazandırma kursları açmak, işletmek veya
işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler,
yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve
sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak” görev,
yetki ve sorumlulukları verilmiştir (7/v).
5378 sayılı Kanunun Ek-1. maddesi uyarınca
büyükşehir belediyelerinde “Özürlü Hizmet
Birimleri” kurulması mecburiyeti getirilmiştir.
Karar Süreçlerine Katılım
Belediyelerde, mahalle muhtarları ve ildeki kamu
kuruluşlarının amirleri ile ildeki kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler,
sendikalar ve gündemdeki konularla ilgili sivil
toplum örgütlerinin temsilcileri, oy hakkı
olmaksızın kendi görev ve faaliyet alanlarına giren
konuların görüşüldüğü ihtisas komisyonu
toplantılarına katılabilir ve görüş bildirebilir.
Özürlüler belediye komisyonlarında, özürlülerle
ilgili sivil toplum kuruluşları vasıtasıyla kendilerini
ilgilendiren konularda görüş ve düşüncelerini
açıklayabileceklerdir. Ayrıca özürlülerle ilgili kurum
ve kuruluşlar da toplantılara katılarak görüş
bildirebilir(5393 SK.md.77ve 5216 SK. 24.md.).
İşbirlikleri Kurma
Belediyeler, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun
75’inci madde ( c ) bendi uyarınca “Kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına
çalışan dernekler, özürlü dernek ve vakıfları,
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış
vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar
Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak
hizmet projeleri gerçekleştirebilir.”
Buna göre, özürlülerle ilgili sivil toplum kuruluşları,
kamu yararı görülen her türlü yatırım ve
faaliyetlerini belediye ve diğer sivil toplum
kuruluşları işbirliğinde projelendirip
gerçekleştirebilirler.
Kent Konseyi ve Gönüllü
Hizmetler
Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve
hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun
korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal
yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve
hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata
geçirmeye çalışır
Belediyeler, kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, varsa üniversitelerin,
ilgili sivil toplum örgütlerinin, siyasi partilerin, kamu kurum ve
kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarının temsilcileri ile diğer
ilgililerin katılımıyla oluşan kent konseyinin faaliyetlerinin
etkili ve verimli yürütülmesi konusunda yardım ve destek
sağlar.
Kent konseyinde oluşturulan görüşler belediye
meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir
(Md.76).”
Bu katılım modeliyle özürlülerle ilgili görüş ve
düşünceler kent konseyi görüş ve düşüncesi (toplum görüşü)
altında toplanmış olarak belediyeye iletilmiş olacaktır.
Gönüllü Hizmetler
Belediye Kanununda gönüllü hizmetler teşvik
edilmiştir.
“Madde 77- Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre,
sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve
kültür hizmetleriyle, yaşlılara, kadın ve çocuklara,
özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin
yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı
sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği
artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik
programlar uygular.
Yeni Belediye Kanunu’nda gönüllülük esasını
yaygınlaştırmak amacıyla gönüllü kişilerden
yararlanması yönünde bir başlangıç yapılmıştır.
Gönüllü kişiler tarafından verilen hizmetlerin birçoğu
özürlüleri de kapsamaktadır. Bunu, özürlü hizmetleri
gönüllülük esasına daha uygun düşmektedir diye de
ifade edebiliriz.
Yerel Ölçekte Neler Yapılabilir?
Mevzuatımız merkezi yönetimin görev ve
sorumluluğunda olan birçok hizmeti yerel yönetimlere de
vermiştir. Başka bir ifadeyle; yerel yönetimler artık devlete ait
işleri yapar duruma gelmişlerdir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Yerel düzeyde özürlülerle ilgili veri tabanı oluşturmak.
Bölge, belde veya yöredeki özürlü sayısı, çeşitleri ve
oranları; istihdam, eğitim ve sosyal güvenlik durumlarına
ilişkin profilleri çıkarmak.
Özürlülüğün önlenmesi ve onlara sağlanan haklara
yönelik bilgilendirme, bilinçlendirme çalışmalarında
bulunmak. Rehberlik ve danışmanlık hizmeti vermek.
Özürlülerin hayatlarını kolaylaştırıcı ve toplumsal
bütünleşmelerini sağlayıcı çalışmalar yapmak, Bu çerçevede
kültürel ve sportif etkinliklerde bulunmak veya bunları teşvik
etmek.
Yerel ölçekte…
Kamu kurum ve kuruluşlarıyla, toplumun değişik
kesimleriyle işbirliği içinde toplum temelli
rehabilitasyon programları uygulamak.
Özürlüleri nitelikli işgücü haline getirmek.
Çalışma hayatına katılmalarını sağlamak üzere
mesleki eğitim ve rehabilitasyon hizmeti vermek.
Bu amaçla üniversite ve diğer kurum, kuruluş ve
kişilerle işbirliği yapmak.
Maddi durumu yerinde olmayan özürlülere
ayni ve nakdi yardımlarda bulunmak, ihtiyaç
duyulduğunda bulundukları yerden eğitim, sağlık
ve sosyal tesislere ulaşımlarını sağlamak.
Bakıma muhtaç özürlü ve yaşlılara doğrudan
veya ilgili mevzuat uyarınca hizmet satın alma
yoluyla bakım hizmeti vermek gibi konularda
hizmetler gerçekleştirilebilir.
Yerel ölçekte…
Temel insan hakları ve taraf olunan uluslar arası
sözleşmeler çerçevesinde hertürlü ayrımcılıkla
mücadele programları uygulamak,
Özürlü ve yaşlı hizmetlerine yönelik sosyal
inovasyon programı geliştirmek,
Hizmetlerde katılım ve paylaşımı teşvik ederek
hemşehrilik ve vatandaşlık duygusunu geliştirmek,
Sosyal sorumluluk projeleri geliştirmek ve
uygulamak,
Gönüllü hizmetleri organize etmek.
Yerel Faaliyetler
-Toplumu
bilgilendirme ve bilinçlendirme programlarıyla ilgili
olarak;
Görsel ve işitsel yayınlar çıkarıp dağıtmak, özür grupları
itibariyle seminerler düzenlemek, özürlü çocuklar, ergenler, kadınlar,
yaşlılar, çalışanlar ve özürlü eşlerin sorunları ve bunlarla baş etme
yollarına yönelik toplantılar yapmak, özürlü ailelerini eğitme, ev
ziyaretlerini gerçekleştirme, belirli gün ve haftalarda konferans ve
paneller düzenleme gibi çalışmaları kapsamaktadırTıbbi rehabilitasyon/ Fizik tedavi konuları
-Çocukların rehabilitasyonu,
-Erişkin rehabilitasyonu,
-Hidroterapi,
-Elektroterapi,
-Ortez- protez imalatıMesleki eğitim ve rehabilitasyon
Bilgisayar operatörlüğü, bilgisayar programlama, el sanatları,
kabartma yazı, diksiyon, santral operatörlüğü, LGS ve ÖSS hazırlık
kursları, elektrik tesisatçılığı ve tamirciliği, elektronik alet ve cihaz
tamirciliği(sertifikalı telefon tamirciliği), seramik ve çiçek sanatları,
bahçıvanlık, yabancı dil ve turizm rehberliği, bakıcılık ve temizlik
hizmetleri, inşaat işleri(sıva, fayans ve su tesisatçılığı ve tamirciliği)
vb.. alanlarda mesleki eğitim ve rehabilitasyon verilebilir.
Yerel…
Sosyal rehabilitasyon
okul, aile ve çevre ilişkilerinin düzenlenmesi,
Çocuklara ilişkin programlar,
Özürlüler yaz kampı,
Sportif etkinlikler,
Sosyal aktiviteler,
Özürlü ve yaşlı bireye sahip ailelere soluklanma desteği sağlanması
-Bakım hizmetleri
Özürlü ve yaşlıların evde veya kurumlarda özbakımını yapma,
günlük gereksinimlerini karşılama, gönüllü kişileri bakım
hizmetlerine yönlendirme ve onların organize edilmesi.
-Fiziksel ve mimari düzenlemeler (5378 SK. Geçici 2 ve 3.
md.ler)
Özürlülerin kullanımına uygun toplu taşım araçları, cadde, sokak,
meydan, park ( özürlüler parkı değil) ve rekreasyon alanları ve diğer
ortak kullanım alanlarından kütüphane ve lokallerin özürlülerin
erişebilirliğine ve kullanımına uygun olmalıdır. En çok kullanılma
özelliğindeki hastane, belediye, hükümet konakları, okullar ve alış
veriş merkezlerinin fiziki ve mimari açıdan özürlülere göre
düzenlenmesi gerekir.
Toplu taşım araçları da aynı şekilde özürlülerin ulaşımına ve
kullanımına uygun düzenlenmelidir.
Hizmetleri gerçekleştirmek için;
Özürlüler ve yaşlılar kendileriyle ilgili alınacak karar
süreçlerine dahil edilmelidir. Bu aynı zamanda demokratik,
katılımcı ve paylaşımcı yerel yönetim anlayışın ve mevzuat
gereğidir.
Özürlü ve yaşlılarla ilgili dernek ve vakıfları, gönüllü kişi
ve kurumları desteklemeli ve teşvik etmelidir. Bunların
organizasyonları madden desteklenmelidir. Belli bir özürlü
kadrosuyla çalışan programlara öncelik verilmelidir.
eğildir. Anılan hak ve hizmetler, hemşehri özürlü ve yaşlılar için bir hak iken; yerel yö
Belediyeler, özürlü ve ailesi ile toplum temelli
rehabilitasyon anlayışı içersinde sürekli ilişki içinde olmalıdır.
Onların faaliyetleri desteklemelidir.
Belediyeler; özürlüler, aileleri ve gönüllü kişilerin bir
araya gelerek bilgi ve deneyim alış verişinde bulunmalarını
sağlamalıdır.
Özürlülerin toplumsal bütünleşmesinde halkın sorumluluğu
vurgulanmalıdır.
Teşekkür ederiz…..