Transcript BEYNİN FONKSİYONEL ANATOMİSİ ve KANLANMASI

BEYİN ANATOMİSİ,
KANLANMASI ve
FONKSİYONU
Dr. Havva TURAÇ CİNGÖZ
Prof. Dr. Hatice UĞURLU
Sunum Planı:
Beynin yüzeyel yapıları
 Limbik sistem
 Bazal ganglionlar
 Ventriküler yapılar
 Beyincik ve beyin sapı
 Beynin kanlanması
 Venöz drenaj ve venöz sinüsler

Beynin Yüzeyleri
Sulcus
Fissür
Gyrus
Beynin Üst Yan Yüzeyi
Beynin Üst Yan Yüzeyi
Frontal lob

Presantral girus,
büyük kortikal
somatomotor
(motor homonculus)
alanı içerir.
Frontal Lob



4. alanı girus
presentralisteki primer
motor alandır.
6. alan, premotor alan,
sadece sekonder motor
alanı içerir.
8. alan, frontal göz alanı
göz hareketleri ile
ilgilidir.
Primary Motor
Cortex/ Precentral
Gyrus
Broca’s Area
Orbitofrontal
Cortex
Olfactory Bulb
Modified from: http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg
Frontal Lob
Gyrus frontalis inferiorda 44.-45. alanlar
( Broca) konuşmanın motor alanıdır.
 Prefrontal korteks duyuların assosiasyon
merkezidir.

Frontal Lob
Tümör veya kafa travması nedeniyle
prefrontal korteks zedelendiği zaman
hasta kabul edilmiş sosyal davranış
biçimlerine kayıtsız kalır.
 Karar verme ve yargılama yeteneklerini
yitirir.

Beynin Üst Yan Yüzeyi
Parietal lob

Postsantral gyrus,
büyüksomatik
duysal kortikal
alan buradadır.
Parietal Lob
1., 2. ve 3. alanlar gyrus postsentralisteki
primer duyu alanlarıdır.
 Talamusun ventral posteromedial ve
posterolateral çekirdeklerinden lifler alır.
 Diğer alanlar duyu ya da multimodal
assosiasyon alanlarıdır.

Primary
Somatosensory
Cortex/ Postcentral
Gyrus
Somatosensory
Association Cortex
Beynin Üst Yan Yüzeyi
Oksipital lob
Dış yüzeyi diğer
yüzeylere göre daha
küçüktür.
 Lunat oluk korteksin
vizüosensoryal
alanlarını sınırlar.

Oksipital Lob
17. alan primer
görme alanıdır.
 18. ve 19. alanlar
görmenin
assosiasyon
alanlarıdır.

Primary Visual
Cortex
Visual Association
Area
Beynin Üst Yan Yüzeyi
Temporal Lob
41. alan primer işitme
 22-42. alanlar
işitmenin assosiasyon
alanıdır .

Primer İşitme Alanı
Wernike Alanı
Beynin Medial Yüzeyi






Longitudinal yarık ve
falks serebri ile ayrılır.
Korpus kallozum
Forniks
Singulat girus
Parietooksipital oluk
Kalkarin oluk
Beynin Alt Yüzeyi
Orbital yüzey
 Tentorial yüzey
 Parahippokampal
girus

Lingual gyrus

Unkal gyrus

Bazal Ganglionlar
Gri cevherin simetrik subkortikal
alanlarıdır.
 Lentiform çekirdek
Putamen
Korpus striatum
Globus pallidus
 Kaudat çekirdek
 Klaustrum

Bazal Ganglionlar
Ekstrapiramidal
sistemi
oluştururlar.
 Postür ve
hareketin temelini
oluştururlar.

Rinensefalon ve Limbik Sistem








Olfaktor bulbus
Olfaktor yollar
Ön delikli cevher
Unkus
Dentat gyrus
Girus hipokampus
Habenular trigon
Amigdala
Limbik Sistem
Kişinin korunması ve
türün devamlılığının
sağlanmasına
yardımcı bir
sistemdir.
 Serebral korteksin
birçok yerinden
uyarılar alır.

Limbik Sistem
Hippokampus
 Hipotalamus ve
temporal lob alanları
ile bağlantılıdır.
 Hippokampus hafıza
ve uzaysal problem
çözmede hayati rol
oynar.
Limbik Sistem Bozuklukları
Olfaktor halusinasyonlar
 Duygusal değişimler
 Depresyon
 Hafıza bozuklukları
 Kluver- Bucy sendromu
 Temporal lob epilepsisi

Diensefalon (Arabeyin)
Talamus
 Hipotalamus
 Subtalamus
 Epitalamus

Diensefalon (Arabeyin)
Talamus:
 Sensorial, motor, limbik, multimodal
çekirdekleri içerir.
 Ağrı algılanması ve duyuların ince
ayrıntılarının algılanmasında önemlidir
Diensefalon (Arabeyin)
Talamik sendrom:
 Ani gelişen tek taraflı anestezi, daha
sonraki dönemde sıcak, soğuk ve iğne
batması gibi duyulara hassasiyet eşiğinin
yükselmesi
 Kalıcı yanma ve sıkıntı verici ağrılar
Diensefalon (Arabeyin)
Hipotalamus:
 Otonom, istemli fonksiyonları üstlenir.
 Beslenme merkezini uyarır.
 Vücut ısısının düzenlenmesinden
sorumludur.
 Sıvı alımını ayarlar.
Diensefalon (Arabeyin)
Hipotalamus
 Hipofiz ön lob sekresyonlarını etkileyerek
üreme, büyüme, tiroid ve adrenal korteks
sekresyonlarını içeren endokrin
fonksiyonları düzenler.
 Biyolojik ritmi düzenler.
Diensefalon (Arabeyin)
Hipotalamus lezyonlarında:
 Sürekli uyku halinden komaya kadar
seyreden klinik
 Uygunsuz ADH sendromu
 Diabetes insipitus
Diensefalon (Arabeyin)
Subtalamus:
 Bazal ganglionlarla afferent ve efferent lif
uzantıları içerir.
 Lezyonunda: Vücudun bir yarısını içeren
kol ve bacaklarda düzensiz kasılmalar
gözlenir.(Hemiballismus)
Beyin Sapı ve
Beyincik(Serebellum)
Pons ve bulbusu
içerir
 Çok sayıda inen ve
çıkan yol ve
çekirdek içerir

Beyin Sapının Damarlanması





A. İnferior posterior
serebelli
A. İnferior anterior
serebelli
A. Superior serebelli
A. Cerebri posterior
A. Pontini
Beyin Sapı Lezyonları:
Medial medullar sendrom
 Lateral medullar(Wallenberg) sendrom
 Bazal pontin sendromları
 Benedikt sendromu

Serebellum
Archeocerebellum: Flocculonoduler lob
denge ile ilgilidir.
 Palaeoserebellum: Yüzme, yürüme gibi
klişeleşmiş hareketlerle ilişkilidir.
 Neoserebellum: İnce hareketleri
koordine eder.

Serebellar lezyon bulguları:
Hipotoni ve ataksi
 Denge bozuklukları
 Nistagmus
 Asinerji (koordinasyon kaybı)
 Dismetri
 İstemli hareketlerde tremor
 Disdiadokinezi

ÖZET
Primer görme alanı: Oksipital lobda
 Motor homonculus: Frontal lobda,
presentral girus
 Postsentral gyrus: Parietal lobda, primer
duyu alanı
 Bazal ganglionlar: Globus pallidum,
putamen, caudat nukleus, ekstrapiramidal
sistem

Ventriküler Sistem

Beyin dokusu
içinde ependim
hücreleri ile örtülü
ve BOS ile dolu
boşluklardır
Ventriküler Sistem
Bu boşluklar:
 İki ventriculus
lateralis
 Ventriculus tertius
 Aquaductus
serebri
 Ventriculus
quartus
Ventriküler Sistem
4.Ventrikül çatısının üst kısmında
serebellum yer alır.
 Serebelluma ait kitle lezyonları ya da bu
bölgedeki enfarkt sonrası oluşan ödem ile
serebellum 4. ventriküle bası yapar.
 Bunun sonucunda akut obstrüktif
hidrosefali gelişebilir.

Ventiküllerin Kanlanması
A. Choroidea anterior
 A.Carotis internanın dalı
A.a. Choroidea postero lateralis
 A. Cerebri posteriorun dalı
A. Choroidea postero medialis
 A. Cerebri posteriorun dalı
A. İnferior posterior serebelli
Beyin zarları ve Boşluklar
Zarları:
 Duramater
 Araknoid
 Piamater
Boşlukları:
 Epidural alan
 Subdural alan
 Subaraknoid alan
Beyin zarları
Serebrospinal Sıvı (BOS)
Beynin mekanik destekçisidir.
 İyon bileşimini düzenler.
 Metabolitleri taşır.
 Basınç değişikliklerinden koruma sağlar.
 BOS hacmi 150 ml, günlük 400-500 ml
üretimi mevcut.

Serebrospinal Sıvı (BOS)
Normal BOS
 Renksiz, kokusuz, berrak
 Basınç: 70-190 mm su
 Hücre: 0-5 lenfosit
 Protein: ≤50 mg/ dl
 Glikoz: 50-75 mg/dl
BEYNİN KANLANMASI
Vücuttaki toplam kanın %18’i, vücut
ağırlığının sadece % 2’sini oluşturan beyni
besler.
 Akciğerler ile alınan O2’ nin % 20’si beyne
gider.
 Beyne oksijen ulaşımı durursa:
 15 sn altında şuur kaybolur.
 5 dk üzerinde ise geri dönüşümsüz hasar
meydana gelir.

Serebrovasküler Hastalık
İnme (strok) vasküler yapıdaki tıkanıklık
ya da kanama nedeniyle ortaya çıkar.
 Toplum içindeki nörolojik yetersizliğin en
başta gelen nedenidir.
 Gelişmiş ülkelerde 3. sıklıktaki ölüm
nedenidir.

Beynin Arteryel Beslenmesi
Willis poligonu:
2 internal karotid
arter
 Baziler arter
 1 anterior
kominikan arter
 2 posterior
kominikan arter

Beynin Arteryel Beslenmesi
Poligonun varyasyonları sıktır:
 Posterior kominikan arter tek veya çift
taraflı oldukça geniş
 Posterior serebral arter de ilk çıkış
yerinde çok dar
 Anterior kominikan arter eksik, çift ya da
ince olabilir.

Beynin Arteryel Beslenmesi
Arterler ilk çıkış yerlerinde beynin ön
yüzüne oldukça yakındır.,
 Besleyecekleri parankime girmeden önce
subaraknoid bölgede seyrederler.
 Her bir ana damar belli bölgeyi sınır
bölgesi diye adlandırılan ( watershed) yere
kadar besler.

Ana Serebral arterler
İnternal carotid
arter
Common carotid
arter
Vertebral arter
Arcus aorta
Sol Subclavian
arter
Beynin Arteryel Beslenmesi
Vertebral Arter:
 Beyin sapı
 Serebellum
 Oksipital lob
 Talamusun bir kısmı
Karotid arterler: Geriye kalan kısmı besler.
Baziler arter
Her iki vertebral
arter birleşir,
baziler artere
dönüşür.
 Baziler arter sağ
ve sol posterior
serebral arterlere
ayrılır.

Vertebrobaziler arter hastalığı
 Vertigo
 Ataksi
 Disartri
 Disfazi
 Bulantı, kusma
 Çift
görme*
Karotid Arter ve Dalları
 Posterior kominikan
arter
 Anterior koroidal
arter
 Oftalmik arter
 Orta
serebral
arter
 Anterior serebral
arter
Karotid arter hastalığı
 Karşı
tarafta kuvvet kaybı ve sensorial
kayıp
 Afazi
 Apraksi
Serebral Arterler
Orta Serebral Arter
 Serebrum
lateralinin
yüzeyel ve
derin birçok
kısmını
besler.
Orta serebral arter tutulumunda:
Karşı vücut tarafında daha çok yüz ve de
kolu etkiler.
 Bacakta belirgin güçsüzlük olmayabilir.

Anterior Serebral Arter
 Anterior
frontal
lob ve
uzanabildiği kadar
serebral
hemisferin medial
kısmını besler.
Anterior serebral arter tutulumu:
 Karşı
bacakta güçsüzlük ve sensorial kayıp
 İki taraflı anterior serebral arter
tutulumunda frontal lobların bilateral
etkilenmesi olur ve akinetik mutizm
gelişebilir.
Posterior Serebral Arter
 Oksipital
lob
 Temporal lobun bazal
yüzü
 3. ve lateral
ventrikülün koroid
pleksuslarını besler
 Lezyonunda görme
etkilenir.
Homonculus ve artreyel dolaşım
Anterior
serebral arter
Orta serebral arter
Posterior serebral
arter
Serebrovasküler Hastalık

Boyun bölgesindeki internal karotis arter
tek taraflı tıkanırsa, oftalmik arter
bağlantısı sayesinde tıkanan kısmın distali
eksternal karotid arterden beslenebilir.
Serebrovasküler Hastalık

Tıkanıklık ani değilde yavaş gelişirse,
anastomotik bağlantılardan kan akımının
yeterince çalışabilmesi için gerekli
kompensatuar mekanizmalar
işleyebileceğinden, enfarkt gelişme riski
daha az olacaktır.
VENÖZ DRENAJ
Serebral venler, venöz sinüsler, durada
bulunan meningeal venler ve kafa kemiği
içinden geçen diploik venler sayesinde
olmaktadır.
 Diğer vücut venlerinden farklı olarak
buradaki venlerde kapakçık yoktur ve
seyirlerinde arterlere eşlik etmezler.

İnternal Drenaj
Serebrumun içi
büyük serebral vene
(Galen veni) dökülür.
 Ön beyin bazalinin
drenajını sağlayan
bazal venler
(Rosenthal veni) de
Galen venine
dökülür.

Venöz Sinüsler
Duranın iç ve dış yaprağı arasında bulunan
kanallar dural sinüs olarak bilinirler.
 Tüm dural sinüsler internal juguler ven
ya da pterigoid pleksusa boşalırlar.
 Ekstrakranial venler ile bağlantı sağlayan
emisser venler de sinüslere boşalır.

Özet
Beyin total kanın %18 ‘ini alır
 Watershed alanlar…
 Willis poligonu: Baziller arter, İnternal
carotid arter, anterior- posterior
kominikan arter
 Ventriküller !!!

Kaynaklar
Stephen G.Waxman, Korrelatif
Nöroanatomi, LAGNE
 Prof. Dr.Murat Emre, The Netter
Collection of Medical Illustrations, Sinir
Sistemi, Anatomi ve Fizyoloji, NETTER
 http://www.med.harvard.edu
 http://medstat.med.utah.edu
 http://www.bioon.com/book/biology/whol
e/image/1/1-8.tif.jpg

TEŞEKKÜRLER…