Karakteristike razvoja turizma u SiCG Branislava Hristov

Obim i struktura objekata za smeštaj

 1954-1988.- kapaciteti su

rasli

po prosečnoj godišnjoj stopi od 7,8%  1988-2006.- kapaciteti su

opadali

po prosečnoj godišnjoj stopi od 1,2%  Odnos komplementarnih i osnovnih kapaciteta je bio nepovoljan  usled ekonomskih i političkih promena, veću rezistenciju su pokazali komplementarni kapaciteti neregistrovan smeštaj-mogućnost za rad u sivoj zoni  1988-2002. poboljšana struktura smeštajnih kapaciteta ali samo prividno, jer je razlog za to pad obima komplementarnih kapaciteta.

 hoteli su zauzimali dominantno mesto, a zatim privatne sobe  od 2002-2006.godine broj kreveta se povećao za 55000- realni rast je bio 6000, a ostatak se odnosi na registraciju postojećih kapaciteta- prevođenje iz sive zone u regularno poslovanje  I SiCG dominirali su hoteli sa 3* i 2* (65%)  loš sistem kategorizacije hotela

Ostvareni re zultati u turističkom prometu

 1989. SFRJ svrstana u 25 vodećih turističkih zemalja  Zabeležen je turistički promet od 20,5 mln turista sa oko 100,6 mln noćenja i oko 3 mlrd $ deviznog priliva  SiCG su apsorbovale oko 22% ukupnog turističkog prometa i 37% noćenja što je odgovaralo obimu smeštajnih kapaciteta (18% ukupno)  Razlozi za ovakvo stanje: 1.

Strani turisti se orijentišu pre svega na primorske destinacije 2.

Državna intervencija u oblasti turizma bila je selektivna i nedosledna 3. Crna Gora se tek 80 ih godina uključuje u turističke tokove 4.

Otežana saobraćajna pristupačnost

Obim turističkog prometa u Srbiji i Crnoj Gori

 Problemi u statističkom merenju podataka turističkih kretanja i njihovoj neobuhvatnosti nastaju zbog: 1. Ne uzimanja u obzir turista koji odsedaju u privatnim sobama, apartmanima i kućama koje nisu registrovane za prihvat gostiju 2.

Neevidentiranja turisičkog prometa turista vezanog za segment poseta rodbini i prijateljima 3.

Neevidentiranje turista koji borave u vlastitim stanovima i kućama za odmor 4.

Višestruko prijavljivanje istih turista u različitim smeštajnim objektima 5.

Nemogućnost uvida u podatke za KiM od 1999.godine

 U periodu od 1948 2006.godine dominantno učešće domaćeg turizma u ukupnim turističkim kretanjima.

 1948-1986.godine rast turističkog prometa (prema broju turista 6,4%, prema broju noći 5,3%)  1986-2006.godine pad turističkog prometa (prema broju turista 3,5%, prema broju noći 3,4%)  tri ključne godine u kojima je zabeležen najveći pad turističkog prometa su: • • • 1991. godina 1993. godina početak ratnih sukoba zabeležena hiperinflacija 1999. godine- NATO bombardovanje

Struktura turističkog prometa

 Najposećenija turistička mesta prema broju

dolazaka

su glavni administrativni centri (Beograd, Podgorica i Novi Sad)  Najposećenija turistička mesta prema broju

no ćenja

su primorska mesta (1/3 noćenja), dok su banjska i planinska mesta obuhvatala po 20% noćenja.

 Turistički promet po vrstama turističkog mesta je sličan u slučaju ukupnog i domaćeg turističkog prometa, dok se on razlikuje u slučaju inostranog tur.prometa.

 Srbija dominira u broju

dolazaka

Gora u broju

noćenja

stranih turista-poslovni posetioci, a Crna stranih turista uobičajeni turisti.

 Prosečna dužina boravka i u slučaju domaćih i u slučaju stranih turista je bila veća u Crnoj Gori nego u Srbiji.

 65% turista je odselo u hotelima, a u slučaju stranih turista taj procenat je 85%.

 Najveći broj dolazaka zabeležen je u slučaju turista koji su dolazili iz BiH, N emačke i Slovenije, dok je najveći broj noćenja zabeležen u slučaju turista koji su dolazili iz BiH, Nemačke i Češke.

 Beograd je bio najatraktivnija i najposećenija destinacija u SiCG

Karakteristike razvoja turizma u Srbiji

Turistički promet i kapaciteti za smeštaj

 1989-2010.godine turistički promet u Srbiji je imao tendenciju pada  2010. godine Srbija je ostvarila tek

54%

turističkog prometa iz 1989.godine

 Visoko učešće

domaćeg turističkog prometa

noćenjima) (66% u dolascima i 77% u  najvažniji inostrani izvor tražnje u Srbiji su turisti iz Slovenije (10% dolazaka) i turisti iz BiH (10% noćenja)

 najveće je učešće stranih turista iz bivših republika SFRJ  najvažnija turistička mesta u Srbiji bila su Beograd i Novi Sad- 1/3 svih dolazaka i 64% dolazaka stranih turista  Najvažnija turistička mesta što se tiče noćenja bila su banjska mesta  Beograd najvažnije turističko mesto

Kapaciteti za smeštaj

  2010. godine Srbija je raspolagala sa 119 000 ležaja Struktura smeštajnih kapaciteta: 1.

Osnovni smeštajni kapaciteti 51% • Hoteli (69%) 2.

Komplementarni smeštajni kapaciteti 49%  do 2002. godine broj smeštajnih kapaciteta stalno opada- opada broj prijavljenih ležaja  od 2003. godine primećuje se njegova tendencija rasta  2007. godine zabeležen je najveći porast kada je broj prijavljenih ležaja u komplementarnim kapacitetima porastao za 50% u odnosu na 2006. godinu

Turisti čki bilans Srbije

 2010.godine- AKTIVA- 798 mln $ prihoda od stranih turista PASIVA 953 mln USD potrošnja domaćih turista u inostranstvu DEFICIT TURISTIČKOG BILANSA- oko 150 mln $

Institucionalni okvir razvoja turizma u Srbiji

 Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja- sektor za turizam i sektor za turističku inspekciju: • • Odeljenje za tržište Odeljenje za razvoj • Odeljenje za međunarodnu saradnju  Turistička organizacija Srbije-promocija Srbije kao turističke destinacije: koordinacija pojedinačne ponude privatnog sektora u kreiranju destinacijskog proizvoda  Lokalne turističke organizacije- marketing turizma na nivou turističkih mesta  Udruženje putničkih agencija Srbije-

YUTA

tur.agencija i zaštita putnika (1954.) unapređenje rada   Udruženje turističkih agencija Srbije-

ATAS

Asocijacija nezavisnih turističkih agencija Srbije-

ANTAS

 Poslovno udruženje ugostitelja-

HORES

Trendovi u međunarodnom turizmu

 Turizam je veoma osetljiv na ekonomske fluktuacije i njegova glavna odrednica će i u budućnosti biti

svetski BDP

 Na njega u velikoj meri utiču politička stabilnost i bezbednost (teroristički napadi)   Trend ka kraćim odmorima (kraće radno vreme, raniji odlazak u prenziju, rast prihoda, last minute ponude..)  jak i pozitivan uticaj informacione tehnologije na turizam masovni turizam zamenjen turizmom po meri putnika  porast učešća starije populacije u turističkim putovanjima  Trend ka: avanturističkim putovanjima, krstarenjima, eko turizmu, kulturnom turizmu, tematskom turizmu..

 predlozi ka razvoju: religioznog turizma i pojavi sekundarnih gradova..

Ključni turistički proizvodi

 U Strtegiji razvoja turizma (2005.) definisani su najvažniji turistički proizvodi za Srbiju: • • Kratki gradski odmori (city break) Kružna putovanja (touring)-unutar granica ili kroz više zemalja • • • • • • • Poslovni turizam+MICE Zdravstveni turizam (Spa/Wellness, Medicinski turizam) Planine i jezera Nautika (more i mirne vode) Događaji (events) Ruralni turizam Specijalni interesi  Za Srbiju su ovi proizvodi bitni jer ih: karakteriše veliki i konstantan obim tražnje, dinamična stopa rasta tražnje i velika potrošnja po danu boravka.

Turističko strukturisanje Srbije

 “

quick win”

proizvodi proizvodi najvećeg potencijala za brzu primenu i komercijalizaciju  tradicionalna politika razvoja- bazirana na komparativnim prednostima destinacija (jeftina radna snaga, nekontrolisano korišćenje resursa, jeftin kapital, niski porezi..)  danas formirati odgovarajuće području.

turističke klastere

koje čini skup tur.atrakcija, tur.infrastruktura i suprastruktura, sadržaj i aktivnosti, odnosno uslužna i proizvodna preduzeća na jednom homogenom geografskom  u Srbiji se pored načela izgradnje konkurentnosti na bazi turističkog iskustva mora voditi računa i o: 1.

Veličini i kvalitetu nasleđenog internacionalnog tur.biznisa

2.

Poslovnoj atraktivnosti potencijalnih proizvoda u kojima Srbija konkuriše 3.

Strukturi atrakcija i mogućnosti izgradnje sistema tur.iskustava, imidža i brenda pojedinih klastera Primeri: Beograd, Vojvodina, Jugozapadna Srbija i Jugoistočna Srbija..

Projekcije rasta



Umerena varijanta

za 2015. godinu: • realizovano 15 mln turističkih noćenja- 48% stranih turista i 52% domaćih turista • • • Najvažniji turistički proizvodi: planine i jezera, poslovni turizam+MICE i zdravstveni turizam Najveći broj noćenja ostvario bi se na području klastera Jugozapadna Srbija Rast smeštajnih kapaciteta na 150 hiljada



Ambiciozna varijanta

za 2015. godinu: • realizovano 18 mln turističkih noćenja  DA LI SU OVE PROCENE REALNE???

 Pretpostavke klasterske distribucije i projekcije rasta turizma bazirane su na sledećim pretpostavkama: 1.

2.

3.

4.

društveno-ekonomski razvoj Srbije biće baziran na osnovama izraženog patriotizma i nacionalnog identiteta uz tendenciju priključenja EU razvoj turizma biće pod ingerencijom novoformirane centralizovane agencije za razvoj uvođenje i komercijalizacija novih turističkih proizvoda uklanjanje “uskih grla” i iznalaženje rešenja za komercijalizaciju turističkih proizvoda kao što su nautika, zdravstveni turizam, planine i jezera itd.

Osnovne pretpostavke daljeg razvoja turizma u Srbiji

• • • • Privatni sektor mora biti motor pokretač za turistički razvoj Srbije Vlada mora da bude uključena u dovoljnoj meri u razvoj i u pružanje pomoći privatnom sektoru Formiranje novih asocijacija privtnog sektora na inicijativu Vlade kako bi se sprovela bolja kooperacija i kolektivne akcije u privatnom sektoru Vlada mora da ima raznovrsne uloge u vođenju turističke politike

HVALA NA PAŽNjI!!!