Transcript Ölçme Değerlendirme

Ölçme ve Değerlendirmede
Yeni Yaklaşımlar
Arş. Gör. Ferudun SEZGİN
Sunu İçeriği

Ölçme ve Değerlendirme Kavramları

Neden Ölçme ve Değerlendirme

Geleneksel ve Yeni Değerlendirme Yaklaşımları

Sonuç ve Süreç Değerlendirmesi

Otantik Değerlendirme

Yeni Öğretim Programlarında Benimsenen Ölçme ve
Değerlendirme Yaklaşımının Özellikleri

Performans Değerlendirme

Performans Değerlendirme Kullanılan Başlıca Yöntemler
–
–
–
Performans Ödevleri
Projeler
Öğrenci Ürün Dosyaları
Sunu İçeriği

Performans Değerlendirme Araçları
–
Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrik)



Analitik
Bütüncül (Holistik)
–
Kontrol Listeleri
–
Hikaye-Anektod Kayıtları
–
Öz Değerlendirme
–
Akran Değerlendirme
–
Tutum Ölçekleri
–
Kavram Haritaları
Hangi Ölçme ve Değerlendirme Araç ya da Yöntemleri Seçilmelidir?
Tanıtım Seminerlerinden Beklentiler
Beklentiler
%
Yeni programlarla ilgili daha ayrıntılı basılı materyal
sağlanması
84.8
Müfettiş ve formatörlerce uygulamaya yönelik
daha ayrıntılı/uygulamalı çalışmalar yapılması
54.3
Internet üzerinden uygulama örneklerinin
sağlanması
59.3
Okul içinde zümre öğretmenlerinin yeni program
ile ilgili uygulama örnekleri üzerinde çalışmalar
yapmaları
55.6
Bilgilendirilmeye İhtiyaç Duyulan
Alanlar
İhtiyaç alanı
%
Programların yapısı ve içeriği
54.3
Uygulama örnekleri
86.9
Yeni programda ölçme ve değerlendirme
uygulamaları
69.1
Yeni programların uygulanmasında kullanılacak
öğretim yöntem ve teknikleri
64.4
Yeni programlarla birlikte ders kitabı, öğrenci
çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitaplarının
nasıl kullanılacağı
63.9
Ölçme
Ölçme, bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip
olup olmadığının, sahiplerse sahip oluş derecesinin belirlenerek
sonuçların sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade
edilmesidir.
Ölçme, niteliklerin nicelleştirilmesi işlemidir.
Ölçme, bir betimleme (tanımlama) işlemidir.
Değerlendirme
Değerlendirme ise, ölçme sonuçlarını bir ölçütle
kıyaslayarak, ölçülen nitelik hakkında bir karara varma
sürecidir.
Değerlendirme, bir yargılama işlemidir ve ölçme
sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasına dayanır.
Ölçme
A öğrencisinin 65
B öğrencisinin 40
Niteliğin miktarı
belirlenir.
Değerlendirme
A geçti ya da başarılı
B kaldı ya da başarısız
Miktarın yeterli olup
olmadığına karar verilir.
Değerlendirmenin Öğeleri

Ölçme

Ölçüm

Ölçüt

İşlem
Değerlendirme
Ölçme sonucunda elde edilen
ölçümlerin bir ölçütle karşılaştırılarak
nitelik hakkında yargıda bulunma sürecine
değerlendirme denir.
Neden Ölçme ve Değerlendirme?

Tanılama: Öğrencilerin zayıf ve güçlü yanlarını ve belirli
alanlardaki gelişimlerini saptama.

Seçme / Yerleştirme: Öğrencileri çeşitli programlara
seçme ya da uygun öğretim düzeylerine ayırma.

Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Öğrencilerin uygun
eğitsel ve mesleki kararlar vermesine yardım.
Neden Ölçme ve Değerlendirme?

Sertifikasyon: Belirli bir ölçüt alanında yeterliği (ustalığı)
belirleme.

Karar verme: Öğretim program ve yöntemlerinin etkililiğini
ve değerini saptama.

Kanıtlama: Kaynak sağlayıcılara harcamaların işe yarayıp
yaramadığına ilişkin veriler sunma.

Araştırma / Planlama: İleri araştırmalara ihtiyaç duyulan
alanları belirleme.
Neden Ölçme ve Değerlendirme?
Öğretmen:

Öğrencilerim belirtilen ders amaçlarına ne ölçüde ulaştılar?

Konuya ne kadar zaman ayırmalıyım?

Konuyu daha etkili bir yolla sunabilir miyim?

Öğrencilerim bu dersin hangi bölümlerini daha önemli buldu?

Öğrencilerime hangi notları vereyim?
Öğretmenler için:

Öğrencilerin belirli kazanımlara ulaşma düzeylerine ilişkin
veriler sağlar.

Öğrenmenin iyileştirilmesi için gerekli tanısal veriler sağlar.

Öğretim tasarımına yardım edecek geribildirim sağlar.

Öğretimin (kullanılan yöntem ve yaklaşımların) etkililiğini
belirlemeye yarayacak veriler sağlar.

Programın hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığını belirlemek için
gerekli verileri sağlar.

Öğrencilere not vermek için kullanılacak veriler sağlar.
Neden Ölçme ve Değerlendirme?
Öğrenciler:

Ders içeriğini öğrendim mi?

Bu dersi daha iyi öğrenmek için ne yapmalıyım?

Öğretmenimin bu derste en çok neye önem verdiğini
biliyor muyum?

Bu dersten kaç alıyorum?
Öğrenciler için:
• Dikkatlerini önemli hususlara yöneltir, böylece öğrenmede
etkililiği arttırır.
• Öğrenilenlerin hatırda tutulmasına ve transferine katkıda
bulunur.
• Öğrencilerin zayıf ve güçlü yönlerini tanımaları için gerekli
verileri sağlar.
• İyi tanımlanmış ölçütler ve beklentiler sayesinde öğrencilerin
öz değerlendirme ve öz yönetim becerilerini arttırır.
• Burs alma, üst eğitim kurumlarına geçiş ya da iş
başvurularında kullanılabilecek somut ölçütler (notlar) sağlar.
Yönetici ve İşverenler için:

Kaynakların tahsisinde kullanılabilecek veriler sağlar.

Personele ilişkin, işe alma, işten çıkarma, hizmet içi
eğitim gibi alınabilecek kararlarda kullanılabilecek veriler
sağlar.

İstihdam edilecek kişilerin neleri ne ölçüde öğrendiklerine
ilişkin veriler sağlar.
Amaç






Geçerli,
Güvenilir,
Kullanışlı,
Adil,
Duyarlı ve
Yapıcı bir değerlendirme
Güvenilir Ancak Geçerli Olmayan Test Sonucu
(Tutarlı ancak hatalı ölçüm)
Hedef
Hem Geçerliği Hem de Güvenirliği Düşük Test Sonucu
(Hem tutarsız hem de hatalı ölçüm)
Hedef
Hem Geçerliği Hem de Güvenirliği Yüksek Test Sonucu
(Hem doğru hem de tutarlı ölçüm)
Hedef
Geleneksel ve Yeni Değerlendirme
Yaklaşımları
Geleneksel Yaklaşım:
Yeni Yaklaşım:
Sonuca odaklı
Sürece odaklı
Bilginin hatırlanması
Bilginin uygulanması
Yazıya dayalı görevler
Otantik görevler
Geleneksel ve Yeni Değerlendirme
Yaklaşımları
Geleneksel Yaklaşım:
Yeni Yaklaşım:
Tek doğru cevap
Birden fazla doğru cevap
Örtülü ya da belirsiz ölçütler
Açık ve belirgin ölçütler
Öğretimin sonunda
Öğretim sırasında
Geleneksel ve Yeni Değerlendirme
Yaklaşımları
Geleneksel Yaklaşım:
Yeni Yaklaşım:
Çok az geribildirim
Yeterli ve zamanında
geribildirim
Yazılı sınavlar
Performansa dayalı ölçümler
Tek yöntemle ölçüm
Çoklu yöntemlerle ölçüm
Geleneksel ve Yeni Değerlendirme
Yaklaşımları
Geleneksel Yaklaşım:
Yeni Yaklaşımı:
Zaman zaman yapılan
ölçümler
Sürekli ölçüm
Birbirinden ayrılmış-kopuk
becerilerin ölçümü
Birbirini tamamlayan
becerilerin ölçümü
SONUÇ?
SÜREÇ?
Sonuç Değerlendirmesi:
Süreç Değerlendirmesi:
Öğretim sonunda amaçlanan
hedeflere ulaşıldı mı?
Öğrenmeyi (ya da programı
ya da ürünü) nasıl
geliştirebiliriz, artırabiliriz?
Öğrenci kazanımları ne
düzeyde gerçekleşti?
Öğrenmeyi değerlendirme
Öğretimin bitiminde
Not verme
Öğrenme için
değerlendirme
Öğretim sürerken
Geribildirim verme/alma
Sonuç Değerlendirmesi
Avantajları:
Öğrencilere not verme ve yerleştirme için gereklidir.
Öğretmen ve okul için ölçülebilirlik sağlar.
Öğretimsel yöntemlerin değerlendirilmesi için araçtır.
Öğrenciyi ders materyaline yönlendirir.
Sonuç Değerlendirmesi
Dezavantajları:
Notlara aşırı güvenme eğilimine yol açabilir.
Yüksek önemi nedeniyle kopyayı körükleyebilir.
“Testlerin öğretilmesi” sonucunu doğurabilir.
Hataların düzeltilmesi için geribildirim sağlamaz.
Süreç Değerlendirmesi
Avantajları:
Kavramsal hataların belirlenmesine imkan tanır.
Öğretimin etkililiğini artırmak için veri sağlar.
Öğrenmeyi iyileştirmek için geribildirime imkan verir.
Sonuçlarının doğası nedeniyle kopyaya yol açmaz.
Süreç Değerlendirmesi
Dezavantajları:
Öğrencileri motive etmek güç olabilir.
Etkili geribildirim oldukça fazla zaman alır.
Değerlendirme işlemi süreklilik gerektirir.
Kalabalık sınıflar için uygun olmayabilir.
Otantik Değerlendirme
Öğrencileri günlük hayatlarında her gün yaşadıkları veya
yaşayabilecekleri ya da bunları temsil eden durumlarla karşı
karşıya bırakarak yapılan değerlendirmedir.
Değerlendirmede yapılacak iş ya da çözülecek soru, bir şekilde
gerçek hayatla bağlantılı olmalıdır.
Doğrudan gerçek yaşamla ilişkili bir değerlendirme
Otantik Değerlendirme
NEDEN?
1. Doğrudan ölçüm
2. Öğrenme için de bir araç
3. Farklı beceri ya da yeteneklerin kullanılması
4. Gerçek yaşam becerilerinin geliştirilmesi
Otantik Değerlendirme
NEDEN?
 Üst düzey becerilerin geliştirilmesi
 Yaratıcı ya da sıra dışı fikir veya cevapların da
ortaya konulması
 Farklı yeteneklerin bütünleştirilmesi
 Öz değerlendirme
 İşbirliği
Otantik Değerlendirme
Zayıf Yanları:
1. Zaman alır.
2. Puanlama öznel olabilir.
3. Kalabalık sınıflar için uygun olmayabilir.
4. Yaratıcılık gerektirir.
Yeni Öğretim Programlarında Benimsenen
Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımının Özellikleri

Sonucun yanı sıra sürece de odaklanma,

Bilginin hatırlanmasından ziyade uygulanmasına ve
yapılandırılmasına önem verme,

Yazıya dayalı soyut görevlerden çok, gerçek hayata ilişkin,
performansa dayalı görevlere önem verme,

Tek doğru cevap yerine çok doğru cevap üretmeye önem
verme,

Örtülü, belirsiz ölçütlerden ziyade açık ve belirgin ölçütleri
tercih etme,
Yeni Öğretim Programlarında Benimsenen
Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımının Özellikleri

Sadece öğretimin sonunda değil, öğretimin her
aşamasında sürekli ölçme ve değerlendirme etkinlikleri
gerçekleştirme,

Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geribildirime
ağırlık verme,

Tek yöntemle ölçüm yerine çok yöntemle ölçüm yapma,

Ne kadar öğrenildiğini tespit etmenin yanı sıra nasıl
öğrenildiğini de belirleme,

Rekabet yerine işbirliğini destekleme.
Performans Değerlendirme
Öğrencilerin, bilgi ve becerilerini ortaya
koyarak oluşturdukları
çalışma,
ürün ya da
etkinliklerin
değerlendirilmesi sürecidir.
Performans Değerlendirmenin
Avantajları

Bilginin kullanılması ve gerçek yaşam durumlarına
uygulanması,

Performans değerlendirme kaynaklarının uyarlanabilir ve tekrar
kullanılabilir olması,

Analitik ve bütüncül değerlendirmeye uygunluk,

Gelişim sürecinin gözlenebilmesi.
Hangi Tür Etkinlikler Kullanılabilir?

Ürünler: Kompozisyon, makale yazma, grafik çizme, deney
düzeneği oluşturma, vb.

Üst düzey düşünme becerileri: Bilgiyi edinme, düzenleme,
kullanma, vb.

Gözlenebilir performanslar: Deney yapma, kroki, resim çizme,
bir araç yapma, vb.

Kişisel ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık,
başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum
yapabilme, vb.
Performans Değerlendirmenin Aşamaları
1) Amaçların belirlenmesi ya da
kazanımların gözden geçirilmesi:
Öğrenciler neleri yapabilmeli, hangi bilgi ve becerilere sahip
olmalı
Sonuçta ulaşılmak istenen nedir?
–
Ölçülebilir olmalı,
–
Kapsamı çok geniş ya da dar olmamalı,
–
Öğrencilerin ve velilerin de anlayabileceği açıklık ve
netlikte ifade edilmeli.
Performans Değerlendirmenin Aşamaları
2) Performans görevinin seçilmesi:
Amaçlara ne ölçüde ulaşıldığını belirlemek üzere değerlendirme yapılacak
ürün ya da etkinlikler belirlenir.
Bu değerlendirmeyi yapmadan önce öğrencilere öğretilmesi gereken
başka konular var mı?
Hangi araç-gereçlere ihtiyaç olacak? Sınıfta özel düzenlemeler yapmak
gerekiyor mu?
Ne tür yardım ya da müdahaleler öğretmen tarafından sağlanacak?
Öğretmenin sunamayacağı yardımlar neler?
Ne kadar süre gerekli?
Performans görevi,

Önemli bir kavram ya da beceriye odaklanıyor mu?

Gerçek hayatla bağlantısı var mı? Öğrenci buradan elde
edeceklerini kullanabilir mi?

Öğrencinin çeşitli bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıklarını bir arada
kullanabileceği nitelikte mi?

Güvenli ve ekonomik mi?

Öğrenciyi çok yönlü düşünmeye, makul düzeyde risk almaya
yönlendiriyor mu?

Çeşitli öğrenme stillerine sahip öğrenciler için uygun mu?

Öğrencilerin nihai ürün ya da sunumun biçimi hakkında söz
hakları var mı?
Performans Değerlendirmenin Aşamaları
3) Ölçütlerin belirlenmesi:
Söz konusu ürün ya da etkinliğin başarılı
performansının ölçütleri nedir?
4) Performansın puanlanması:
Performans Değerlendirmede
Kullanılan Başlıca Yöntemler
Performans Ödevleri
Projeler
Öğrenci Ürün Dosyaları
Performans Ödevi
Performans ödevleri, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve becerilerini
günlük yaşamla da ilişkilendirerek ortaya koymasını gerektiren
kısa dönemli çalışmalardır.
Öğrencinin gerçekleştirdiği ya da tamamladığı ve belirli performans
ölçütlerine göre öğretmen, öğrenci ya da arkadaşları tarafından
değerlendirilen etkinlik ya da görevden oluşur.
Performans ödevi, öğrencilerin bilgi ve becerilerini gerçek
yaşam durumlarına uygulamalarını gerektirir.
Performans Ödevi
(Örnek)
Sınıf: 2
Süre: 1 saat
Araç ve gereç: Çalışma kâğıtları, makas, yapıştırıcı.
Görev: Size bazı canlıların resimleri ile bunların yuvalarının resimleri verilmiştir. Bu
canlılarla yuvalarını eşleştirin.
Yapacaklarınız;

Birinci çalışma kâğıdındaki (Çalışma Kağıdı-1) canlıların ve yuvalarının resimlerini
kesin.

İkinci çalışma kâğıdındaki kutucukların her birine bir canlı ile yuvasının resmini
yapıştırın.

Aşağıdaki boşluğa canlıların neden yuvaya ihtiyaçları olduğunu yazın.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Canlıların yuvaları olmasaydı neler olurdu? Açıklayın.
……………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

ÇALIŞMA KÂĞIDI-1
ÇALIŞMA KÂĞIDI-2
Dereceli Puanlama Anahtarı
Puan
Canlılar ile
Yuvalarını
Eşleştirme
4
Resimleri verilen tüm canlılarla yuvalarını doğru olarak eşleştirmiş,
eşleştirdiklerini istenilen yere yapıştırmıştır.
3
Resimleri verilen canlıların yarıdan fazlasının yuvalarını doğru olarak
eşleştirmiş, eşleştirdiklerini istenilen yere yapıştırmıştır.
2
Resimleri verilen tüm canlıların yarıdan azının yuvalarını doğru olarak
eşleştirmiş, eşleştirdiklerini istenilen yere yapıştırmıştır.
1
Resimleri verilen canlılardan birisinin yuvasını doğru olarak eşleştirmiş.
Diğerlerini yanlış eşleştirmiştir.
Puan
Yuva
İhtiyacını
Açıklama
Tanımlayıcı İfadeler
Tanımlayıcı İfadeler
4
Canlıların yuvalarının olmasının gerekçelerini doğru olarak açıklamış ve
yuvaları olmaması durumunda olabilecekleri örneklerle doğru olarak
belirtmiştir.
3
Canlıların yuvasının olmasının gerekçelerini açıklamış ve yuvaları
olmaması durumunda olabilecekleri belirtmiş fakat her ikisinde de
çelişkili açıklamalar yapmıştır.
2
Canlıların yuvasının olmasının gerekçelerini ya da yuvaları olmaması
durumunda olabileceklerden birisini açıklamıştır.
1
Canlıların yuvasının olmasının gerekçelerini ve yuvaları olmaması
durumunda olabileceklerle ilgisiz açıklamalar yapmıştır.
Sevgili öğrenciler...
Sizden sınıf ve okul panolarında sergilenmek üzere aşağıdaki konuların
birinden, iki hafta içerisinde bir afiş hazırlamanız beklenmektedir. Bu
çalışma, sizin yaratıcı düşünme, karar verme, estetik zevk kazanma ve
araştırma yapma becerilerinizin gelişmesine yardımcı olacaktır.
Konularınız:









Umut
Mutluluk
Kaygı
Yalnızlık
Özlem
Bağışlama
Takdir etme
İdealler
Mizah
Bu çalışmayı yaparken izleyeceğiniz yol:

Yukarıdaki konulardan birini seçiniz.

Daha önce yapılmış afiş örneklerini
inceleyiniz.

Konunuzla ilgili bir afiş tasarımı yapınız.

Afişinize bir slogan bulunuz.

Afiş tasarımınızı resim öğretmenine
göstererek görüşlerini alınız.

Tasarımınızda varsa düzeltmeler yapınız.

Tasarımınıza son şeklini veriniz.
Örnek
Yandaki resimlerde
bir bölgede 1960 ile
2000 yılları arasında,
insanların doğayı
değiştirerek ondan
farklı şekilde
yararlanma biçimleri
gösterilmiştir.
Örnek
Bu bölgede yaşıyor olsaydınız;
1.
Meydana gelen değişikliklerin yaşantınıza ne gibi olumlu etkileri
olurdu? Bunlardan bir tanesini açıklayınız.
2.
Meydana gelen değişikliklerin yaşantınıza ne gibi olumsuz etkileri
olurdu? Bunlardan bir tanesini açıklayınız.
3.
Meydana gelen değişiklikler nedeniyle hangi doğal afetlerle
karşılaşabilirdiniz? Gerekçeleriyle açıklayınız.
4.
Bu doğal afetleri önlemek için nasıl bir çözüm yolu önerirsiniz?
5.
Bölgedeki değişikliklerin hayatınıza getirdiği olumlu ve olumsuz etkileri
düşünerek, aynı bölgede farklı zamanlarda yaşamak zorunda
olsaydınız, hangi zamanı tercih ederdiniz? Neden?
Örnekler
 Bir gazete makalesi yazın.
 Bir oyun düzenleyin / planlayın / icat edin.
 Bir metin ya da konuşmanın ana hatlarını yazın.
 Herhangi bir şey için bir sınıflama şeması geliştirin, kategorileri
açıklayın ve doğruluğunu savunun.
 Bir piyes yazın.
 Bir resim sergisi veya müzedeki sunumları tasvir eden ve
açıklayan bir gazete makalesi yazın.
 Müzik veya resim çalışmalarını ait oldukları döneme veya
kültüre göre sınıflandırın.
Örnekler
Bir yanardağ modeli yapın.
Bir kuş yuvası yapın.
Projeler
Daha uzun süreli ve kapsamlı, daha fazla yaratıcılık ya da üst
düzey beceri gerektiren performans ödevlerine ise proje adı verilir.
Proje çalışmaları, ünitelerde yer alan kazanımları kapsayan
ayrıntılı ödevlerdir.
Bireysel ya da grup olarak yapılabilir.
Proje konusu, öğrenci tarafından veya öğretmenin hazırlayacağı
listeden seçme yoluyla belirlenebilir.
Öğrenci, projenin amacını, izlenecek yolları, kullanılacak
malzemeleri ve karşılaşılacak olası durumları önceden planlar.
Proje Sürecinin Olumlu Yanları

Yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel
becerileri geliştirir.

Bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.

Grupla çalışma becerisinin geliştirilmesini sağlar.

Teknolojiyi kullanma becerisi kazanmalarına yardımcı olur.

Yaparak, yaşayarak, inceleyerek bilgi kazanırlar.

Yapılandırmacı öğrenme kuramı için uygun yöntemlerden
birisidir.
Örnek Proje – 1
Örnek Proje – 2
Örnek Proje Konusu
Kendinizi yurt dışından ülkemize göç etmiş birisi olarak
kabul edin. Bir dönem boyunca bu konumdaki bir kişi
olarak duygu ve düşüncelerinizi anlatan bir günlük tutun.
Geldiğiniz ülkeyi tanıtan bir sergi hazırlayın. Geldiğiniz
ülke ve ülkemizi … açılarından karşılaştırın.
Örnekler
 Tüketici tercihlerine ilişkin bir oylama yapın,
sonuçları grafikle ifade edin, sonuçları tartışın.
 Yörenizi tanıtan bir turistik broşür hazırlayın.
 Mahallenizin bir haritasını çizin.
Öğrenci Ürün Dosyası
(Portfolio)
Öğrenci ürün dosyası, öğrencinin bir öğrenme
alanındaki çaba, başarı ve gelişimini kanıtlayan, belirli
bir zaman dilimindeki (bir dönem, bir yıl) çalışmalarının,
organize edilmiş sistemli bir koleksiyonudur.
Ürün dosyalarında sınav kağıtları, resimler, fotoğraflar,
ses ya da görüntü kayıtları, performans görevleri,
projeler, her türlü değerlendirme formları, vb. yer alır.
Öğrenci Ürün Dosyası

Öğrenci ürün dosyası, bir öğrencinin, öğrenme
ortamındaki çabalarını, gelişim aşamalarını ve ortaya
koyduğu başarıyı planlı ve sistemli bir şekilde incelemeye
olanak sağlayan çalışmasıdır.

Bu çalışma sırasında öğrencinin gelişimi, velisi ve
öğretmeni tarafından rahatlıkla izlenebilir.

Öğrenci ürün dosyası aynı zamanda öğrenci ve öğretmen
için bir değerlendirme yöntemidir.
Öğrenci Ürün Dosyasının Kullanılma Amaçları

Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek
ve öğrencilere kendi kendini değerlendirme becerisi
kazandırmak,

Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü
değerlendirmelerin ve standart testlerin dışına çıkarak,
alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,

Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı
izleyebilmek,

Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve
ışık tutmak,

Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını
geliştirmek,
Öğrenci Ürün Dosyasının Kullanılma Amaçları

Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı
olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip
çalışmalarına başlangıç oluşturmak,

Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek,

Aile ile iletişimi sağlamak,

Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,

Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım etmek,

Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak,

Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesine katılımlarının
sağlanması yoluyla onların çalışmasını teşvik etmek.
Öğrenci ürün dosyalarında,
–
Öğrenci ürün dosyalarının ne olduğunu ve öğrencilerin ne
yapmaları gerektiğini anlamayı sağlayacak açıklamalar,
–
Öğrencilerin taslak halinde ya da bitmiş ürünleri, ödevleri,
–
Diyagramlar, fotoğraflar, resimler,
–
Grup ödevleri ve projeler,
–
Öğretmen anekdotları,
–
Öğretmen kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları,
–
Öğrencilerin tekrar yapmak/geliştirmek istediği ödevler,
–
Ödevlerin içinden seçtiği örnekler yer alabilir.
Öğrenci Ürün Dosyası
İki Temel Aşama
1) Öğrenci Ürün Dosyalarının
İçeriğinin Belirlenmesi
2) Öğrenci Ürün Dosyalarının
Değerlendirilmesi
Öğrenci Ürün Dosyalarının İçeriğinin
Belirlenmesi

Öğrenci ürün dosyasının amacının belirlenmesi

Öğrenci ürün dosyasında bulunacak
çalışmaların seçilmesi

Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalara ait
değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi
Öğrenci Ürün Dosyalarının İçeriğinin
Belirlenmesi
1. Öğrenci ürün dosyası politikası belirleme
2. Çalışma örnekleri toplama
3. Fotoğraf çekme
4. Öğrenme süreci için kayıt defteri tutma
Öğrenci Ürün Dosyalarının
Değerlendirilmesi

Birinci yaklaşımda, öğrenci ürün dosyasının içindeki
her bir çalışma ayrı ayrı puanlanır ve bu puanların
aritmetik ortalaması ürün dosyasının puanını belirler.

İkinci yaklaşımda (analitik puanlama sistemi), farklı
performanslar için ayrı puanların verildiği analitik bir
puanlama sistemi kullanılır.

Üçüncü yaklaşım ise, öğrenci ürün dosyasının
içindeki çalışmaların tümüne özelliğine ve bütün
içindeki ağırlığına göre genel bir puan vererek
değerlendirmektir.
Performans Değerlendirme Araçları
Dereceli Puanlama Anahtarı
Kontrol Listeleri
Hikaye-Anektod Kayıtları
Öz Değerlendirme
Akran Değerlendirme
Tutum Ölçekleri
Kavram Haritaları
Dereceli Puanlama Anahtarı
Bir ürünün, çalışmanın, etkinliğin ya da cevabın
niteliğinin değerlendirmesinde kullanılan puanlama
rehberidir.
Bir tür dereceleme ölçeği gibi düşünülebilir.
Dereceli Puanlama Anahtarı
Temel Unsurlar
1) Değerlendirme ölçütleri
2) Performans düzeyleri
3) Ölçüt tanımlamaları
4) Puanlama stratejisi
Örnek Dereceli Puanlama Anahtarı
(Araştırma için)
Ölçütler
Kaynakların sayısı
1x
İçeriğin doğruluğu
3x
Organizasyon
(düzenleme)
Kaynakların
kullanımı
1x
1x
1
2
3
1–4
5–9
10–12
Açık bir yanlış
yok
Çok fazla yanlış
Çok az yanlış
İçeriğin ve
kaynakların
düzenlenmesinde
sorun var.
İçeriğin ve
kaynakların
düzenlenmesi
kısmen kabul
edilebilir.
İçeriğin ve
kaynakların
düzenlenmesi
uygun.
Kaynakların çok azı
etkili kullanılmış.
Kaynakların
çoğu etkili
kullanılmış.
Tüm kaynaklar,
etkili
kullanılmış.
Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı
Ürünün temel ölçütleri belirlenir.
Performans, her bir ölçüt için ayrı ayrı
değerlendirilir.
Öğrenci Ürün Dosyasının
Değerlendirilmesinde Kullanılabilecek
Bir Analitik Dereceli Puanlama
Anahtarı
Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı
Performans, bir bütün olarak değerlendirilir.
Her bir performans düzeyi, tüm ölçütlere göre
davranışı yansıtır.
Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı
(Sözlü Sunum)
Mükemmel
 Genellikle göz teması kuruyor
 Ses seviyesi her zaman uygun
 Sunum boyunca istekli
 Özet tamamen doğru
Yeterli
 Genellikle göz teması kuruyor
 Ses tonu genellikle uygun
 Sunumun genelinde istekli
 Özette bir veya iki hata var
Gelişmekte
 Bazen göz teması kuruyor
 Ses tonu bazen uygun
 Sunumda ara sıra isteklilik gösteriyor
 Özette bazı hatalar var
Yetersiz
 Nadiren göz teması kuruyor veya hiç göz teması
kurmuyor
 Ses tonu uygun değil
 Sunumda nadiren isteklilik gösteriyor
 Özette çok fazla hata var
Bütüncül Dereceli Puanlama
Anahtarı
5 = Konu, ortam ve karakterler iyi organize edilmiş ve tam olarak
işlenmiş. Kim, ne, nerede, ne zaman ve neden sorularının cevapları
ilgi çekici bir dil ve yeterli detaylarla açıklanmış.
4 = Yukarıda sözü edilenlerin çoğu açısından hikaye yeterli ancak birkaç
boyutun biraz daha geliştirilmesi gerekli.
3 = Hikayenin bazı boyutları yeterli, ancak 4. kategorideki kadar detay ve
organizasyon yok.
2 = Hikayenin birkaç bölümü fena değil, ancak organizasyon ve kullanılan
dilin iyileştirilmeye ihtiyacı var.
1 = Hikaye ayrıntı ve organizasyona dikkat edilmeden ele alınmış.
Kontrol Listesi
Belirli bir etkinlik ya da ürün için hazırlanan
performans ölçütlerinden oluşan listedir.
Her bir ölçüt için evet/hayır ya da var/yok
biçiminde iki seçenekli bir ölçek kullanılır.
Kontrol Listesi
(Sözlü Sunum Becerisi)
Öğrencinin Adı-Soyadı:
Ölçütler
Dinleyiciyle göz teması kuruyor.
Beden dilini etkili kullanıyor.
Anlaşılır bir tonda konuşuyor.
Yerinde vurgulamalar yapıyor.
Akıcı konuşuyor.
Gereksiz sesler çıkarmıyor.
Düzgün ifadeler seçiyor.
Gereksiz tekrar yapmıyor.
Düşüncelerini ifade edebiliyor.
Bilgiyi organize edebiliyor.
Sonuç bölümünde özetleyebiliyor.
Tarih:
Evet
Hayır
Kontrol Listesi
(Kısa Cevaplı Maddelerle Hazırlanmış Bir Teste İlişkin)
Soru İfadeleri
1. Sorular, kazanımları ölçmek için en uygun sorular mıdır?
2. Sorular bir sayı, sembol, kelime veya kısa bir cümleyle cevaplanabilir
mi?
3. Kitap dilinin kullanımından kaçınılmış mı?
4. Sorular sadece bir tane seçeneğin doğru olacağı biçimde sorulmuş
mu?
5. Bırakılan boşlukların uzunluğu eşit mi?
6. Cevap boşlukları sorunun en sonunda mı?
7. Sorularda ipucu olacak mı?
8. Sayısal cevapların kesinlik derecesi belirtilmiş mi?
9. Sayısal sorular için kullanılacak olan birim belirtilmiş mi?
10. Sorular yazım hatalarını en aza indirecek biçimde sorulmuş mu?
11. Soru başka biçimde sorulduğunda, soru hala istenen hedefi
ölçebiliyor mu?
Evet
Hayır
Hikaye-Anektod Kayıtları
Öğretmenin sınıfta yapılan değerlendirme yöntemleriyle elde
edilemeyen performans görevi sırasında öğretmen tarafından
gözlenen davranışlar hikaye edilir.
Öğretmen, daha sonra bu kayıtlardan yola çıkarak öğrencilerin
performans standartlarını ne ölçüde gerçekleştirdiklerine karar
verebilir.
Anektod Kaydı
Öğrenci: …………………………
Olay:
Etkinlik:
Detaylar:
Yorum:
Öğretmen:
Tarih: …………..
Öz Değerlendirme
Belli bir konuda bireyin kendi kendisini
değerlendirmesine, öz değerlendirme denir.
Başka bir anlatımla, öğrencilerin kendi
öğrenmeleriyle, özellikle öğrenme sonuçları ve
başarılarıyla ilgili yargıda bulunmalarıdır.
Öz değerlendirme, öğrencinin;

Kendini değerlendirmesine, kendi güçlü ve zayıf
yönlerini tanımasına yardım eder.

Motivasyonunun yükselmesini sağlar.

Değişik durumlarda davranışlarını kontrol altına
alabilmesine yardımcı olur.

Öğrenme-öğretme sürecinin bir parçası olduğunu
hissetmesini sağlar.

Kendisine dışardan bakma yetisini geliştirir.
Öz Değerlendirme
(Örnek-1)










Problemin yönergesini anladım.___
Probleme bir cevap buldum.___
Bu problemi bir başkasına açıklayabilirim.___
Bu problemi çözerken zevk aldım.___
Bu problem çok zordu.___
Bu problem çok kolaydı.___
Bu problem tam bana göreydi.___
Daha önce böyle bir problem hiç görmedim.___
Bu problem bana çözdüğüm başka problemleri hatırlattı.___
Böyle başka problemler de çözmek isterim.___
1: Evet
2: Emin Değilim
3: Hayır
Öz Değerlendirme Formu (Örnek-2)
Bu form, kendinizi değerlendirebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (X) işareti koyunuz. Daha
sonraki üç soruda ise (9, 10 ve 11), cevaplarınızı boş bırakılan yerlere
yazınız.
Adı ve Soyadı:
Sınıfı:
Tarih:
No:
Dereceler
Öğrencilerin Değerlendireceği Davranışlar
1. Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinledim.
2. Yönergeyi izledim.
3. Arkadaşlarımı incitmeden teşvik ettim.
4. Ödevlerimi tamamladım.
5. Anlamadığım yerlerde sorular sordum.
6. Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek oldum.
7. Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca
kullandım.
8. Çalışmalarım sırasında değişik materyaller
kullandım.
Her zaman
Bazen
Hiçbir zaman
9. Bu etkinlikten neler öğrendim?
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
10. Bu etkinlik sırasında grubumdaki arkadaşlarıma nasıl yardım
ettim?
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
11. Bu etkinlik sırasında en iyi yaptığım şeyler nelerdir?
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
Öz Değerlendirme Formu
(Örnek-3)
Adı ve Soyadı:
Sınıfı:
Tarih:
No:
Bu çalışmada neler yaptım?
……………………………………………………………………………………
Bu çalışmadan neler öğrendim?
……………………………………………………………………………………
Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler?
……………………………………………………………………………………
Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler?
……………………………………………………………………………………
Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
……………………………………………………………………………………
Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım:
……………………………………………………………………………………
Akran Değerlendirme
Akran değerlendirme, gruptaki öğrencilerin belli ölçütler
çerçevesinde birbirlerini değerlendirme sürecidir.
Yani öğrencilerin, arkadaşlarının hazırladığı ödev,
araştırma, proje, rapor, vb. çalışmaları
değerlendirmeleridir.
Akran değerlendirme, öğrencinin;
 Kendisine olan güveninin artmasını sağlar.
 Eleştirel düşünme becerisini geliştirir.
 Öğretmen dışında farklı bir kaynaktan geri bildirim
almasını sağlar.
 Takım ruhu kazanmasına yardımcı olur.
Akran Değerlendirme
(örnek)
 Grup toplantılarına katılım
düzeyi___
5 = Grubun geri kalanından
çok yüksek
 Grup toplantılarındaki katkı
düzeyi___
4 = Grubun geri kalanından
yüksek
 Toplantı dışındaki zamanlardaki
katkı düzeyi___
 Yeni fikirler önerme___
 Önerilen fikirlerden yararlı şeyler
çıkarma___
 Görevleri yerine getirme___
 Grup iklimine katkıda bulunma___
3 = Gruptaki diğerleri kadar
2 = Grubun geri kalanından
düşük
1 = Grubun geri kalanından
çok düşük
0 = Hiç bir etkinlik
gözlenmedi
Akran Değerlendirme Formu
Tutum Ölçekleri
Tutum; belirli nesne, durum, kurum, kavram ya da diğer
insanlara karşı öğrenilmiş olumlu ya da olumsuz tepkide
bulunma eğilimidir.
Tutumların ölçülmesinde en yaygın yöntem, tutum
ölçekleridir.
Tutum ölçeği, tutum konusuyla ilgili olumlu ve olumsuz
cümlelerden oluşur.
Örnek Tutum Ölçeği
Kavram Haritaları
Kavram haritaları, temel bir kavram
etrafında, bu temel kavramla ilişkili diğer
kavramları ve bunların birbiriyle olan
ilişkilerini gösteren grafiksel yapılardır.
Öğrenciler,

Öğretmenleri tarafından verilen kavram adlarını kullanarak,

İskeleti oluşturulmuş bir kavram haritasını kullanarak,

Kitap veya bir metinde bulunan kavram sözcüklerini
kullanarak,

Kısmen oluşturulmuş bir kavram haritasını tamamlayarak,

Herhangi bir kaynağa bağlı olmadan kendi bireysel
bilgilerini kullanarak, kavram haritalarını oluşturabilirler.
Kavram haritalarının içerik açısından
değerlendirilmesi:

Önermeler: Bağlantı kelimeleri ve çizgilerle belirtilen iki kavram
arasındaki ilişki anlamlı ve tutarlı mı?

Hiyerarşi: Kavramlar, genelden özele doğru ve aynı
kapsamdaki kavramlar aynı seviyeye yerleştirilmiş mi?

Çapraz bağlantılar: Haritaların farklı kısımlarındaki kavramlar
arasında kurulan bağlantılar, hem geçerli hem de önemli mi?

Örnekler: Haritada belirtilen kavram örnekleri geçerli mi?
Öğretmen veya bir uzman tarafından oluşturulan kavram
haritası örneğinin ölçüt olarak alınıp, öğrencilerin hazırladığı
kavram haritalarıyla karşılaştırılması:
Ölçüt kavram haritasının bir veya birden fazla unsuru (önerme,
hiyerarşi, çapraz bağlantı, örnek, vb.), öğrencilerin kavram
haritasındaki aynı unsur ile ayrı ayrı karşılaştırılır.
Tutarlılık
%100-90 ise, tam kavrama,
%80-65 için önemli kavrama,
%64-33 için kısmi kavrama,
%32-1 için az kavrama ve
%0 için kavrama yok.
İlk iki yaklaşımın bir kombinasyonunun
uygulanması:
Ölçüt kavram haritası ve öğrencinin hazırladığı
kavram haritası ilk yaklaşımdaki dört ölçüte göre
değerlendirilir.
Öğrencinin kavram haritasının toplam puanı, ölçüt
kavram haritası toplam puanına yüzdelik (%) değer
verecek şekilde bölünür.
Kavram Haritası
Hangi Ölçme ve Değerlendirme
Araç ya da Yöntemleri Seçilmelidir?

Geçerliği, güvenirliği ve kullanışlığı yüksek
olan yöntem ya da araçlar seçilmelidir.

Soyut zihinsel etkinliklerin yanı sıra, otantikgerçek hayatla ilgili kazanımların da ölçülebildiği
yöntemlere ağırlık verilmelidir.

Öğrenci hakkında mümkün olduğunca ayrıntılı
bilgi veren ölçme ve değerlendirme yöntemleri
seçilmelidir.
Hangi Ölçme ve Değerlendirme
Araç ya da Yöntemleri Seçilmelidir?

Tek doğru cevaplı soruların yanı sıra, doğru
cevabı birden fazla olabilecek sorulara da yer
verilmelidir.

Öğrencilerin öğrenme süreç, ürün ve
performanslarının değerlendirilmesi amacıyla
yapılan etkinliklerin değerlendirilmesinde, tek bir
araç yerine mümkün olduğunca çeşitli araç ve
yöntemler kullanılmalıdır.