Transcript Serdar Aksoy`un sunumunu indirmek için tıklayınız.

AŞIRI GERİLİMİN OLUŞUM NEDENLERİ VE AŞIRI
GERİLİMDEN KORUYUCULARIN KULLANIM
ALANLARI
Sunum Planı
Aşırı Gerilimin Oluşma Nedenleri
1-Şalt hareketleri sonucu (anahtarlama
elemanları sonucu)ortaya çıkan Aşırı
Gerilimler.
2-Şebekeden kaynaklanan harmonik ve
darbeler sonucu oluşan Aşırı Gerilimler.
3-Yıldırım Deşarjı sonucu oluşan Aşırı
Gerilimler
4-Elektrostatik deşarj sonucu oluşan Aşırı
Gerilimler
Geçici Gerilim Dalgalanmaları Nedir?
K/
Aşırı 30
Gerilim
Faktör 26
ü
22
18
Yıldırım Darbeleri
Anahtarlama Darbeleri
Geçici Gerilim Dalgalanmaları
14
10
6
2
Harmonikler
Yavaş ve hızlı
Gerilim değişiklikleri
Gerilim düşmeleri
Kısa kesilmeler
Ûr
v
6000
(IV)
4000
(III)
2500
(II)
1500
(I)
Geçici Gerilim Dalgalanmaları mikro saniyeler mertebesinde kısa süreli olarak oluşan, ancak
nominal gerilimin birkaç katına ulaşabilen gerilimlerdir !
Yıldırımın Akım Değerleri ve Sıklıkları
Sıklık %
50 %
10 %
5%
1%
Yıldırım Akımının
Tepe Değeri
kA
30
80
100
200
Yıldırım Akımının
Azami Artış hızı
kA/ms
20
90
100
100
C
10
80
100
400
A2s
105
106
5.106
107
Yıldırımın Yükü
Yıldırım Akımı
Kare Darbe değeri
Yıldırım Deşarjı Nasıl Oluşur ?
Ölçülmüş yıldırım darbesi
Simüle edilmiş yıldırım darbesi, 10/350 µ
I (kA)
Ana Deşarj
-40
Deşarjın başladığı an ve
birkac ms sonraki periyot
Iimp
-20
İkinci deşarj
0
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
t (µs) 1100
Yıldırım deşarjının enerji etkisi laboratuvarlarda 10/350 µs test darbesi ile simüle
edilmektedir.
AŞIRI GERİLİM VE YILDIRIMDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ
1-İÇ YILDIRIMLIK SİSTEMİ
•
Parafudr
2-DIŞ YILDIRIMLIK SİSTEMİ





Kafes Sistemi
Ağ oluşturma Yön.
Franklin Çubuğu
Gergi Teli Metodu
Paratoner Sistemi
3-TOPRAKLAMA SİSTEMİ
4-EŞ POTANSİYEL SİSTEM
Aşırı Gerilimden Korunma Sistemleri –İç yıldırımlık sistemi
Yıldırımdan Korunma Tesisatına Yıldırım Düşmesi
Yıldırımdan Korunma Tesisatına Yıldırım
Düşmesi (Direct Strike) ve Eş potansiyel
Topraklama Sisteminin Var Olmaması
Durumu
Etkileri:
Gerilim Darbeleri
(aşırı gerilim) yalıtım
bozulması Nedeni:
Maksimum
darbe akımı
Yıldırım düşmesi sonucu oluşan yıldırım
akımı, toprağa yönlendiğinde, tesisatın
topraklama noktasında gerilim
yükselmesine neden olur. Bu, ev içindeki eş
potansiyel topraklama sisteminden geçer.
Yıldırımdan korunma için uygun bir eş
potansiyel topraklama elektrik tesisatının
zarar görmesini engeller.
Gerilim Darbelerinin Coupling Etkisi
Elektronikteki Uygulama Örnekleri Tarihi
Elektronikteki uygulama
örnekleri
Vakum
Tüpleri
Tranzistörler
Interferans
bağışıklığı
Entegre Devreler
PC
Time
1950
1960
1970
1980
1990
2000
Sigorta şirketleri
istatistikleri!!
Hasar Bildirimlerinin Dağılımları
Darbe Gerilimleri ve Yıldırım Düşmeleri dahil (direk ve endirek)
Yangın
Su
6%
İhmalkarlık
Hırsızlık
23%
7%
Diğerleri
27%
5%
Fırtına
Yıldırım ve Aşırı
Darbe Gerilimleri
31%
1%
9000 şikayetin analizi
Aşırı Gerilim Koruyucu Ürünlerinin Başlıca
Kullanım Alanları
-Yıldırımdan Korunma ve Topraklama Sektörü
-Güvenlik Firmaları
-Telekomünikasyon Sektörü
-Otomasyon Sektörü
-Endüstriyel Tesisler
-Hastaneler
Aşırı Gerilim Koruyucu Ürünlerinin Başlıca
Kullanım Alanları
-Askeri Tesisler
-Alışveriş Merkezleri
-Metro İstasyonları
-Oteller
-Güneş Panelleri ve Rüzgar Türbünü
Sistemleri
Aşırı Gerilim Darbe Koruyucu Seçimi
DIN VDE 0675 Bölüm 6 (A1/A2)’ya göre Aşırı Gerilim Darbe Koruyucu Seçimi
B Yıldırım Darbe Koruyucuları
Class I, IEC 61643-1:1998
(Ana koruma)
Tip1, EN 61643-11 (07/02)
C Aşırı Gerilim Darbe Koruyucuları (Orta koruma)
Class II, IEC 61643-1:1998
LPZ 1  2
Tip 2, EN 61643-11 (07/02)
D Aşırı Gerilim Darbe Koruyucuları (Cihaz/hassas koruma)
Class III, IEC 61643-1:1998
LPZ 0  1
Tip 3,EN 61643-11 (07/02)
LPZ 2  3
Darbe Koruyucusu Teknolojileri
Parafudrlarda Kullanılan
Teknolojiler
Spark Gaps
(Kıvılcım Aralığı)
Deşarj kapasiteleri nedeniyle
yüksek performanslı spark
gap’ler yıldırımdan korunma
elemanları olarak
kullanılmaktadırlar.
Spark gap’ler izleme
akımlarını
sönümlendirmektedir.
Varistörler
Diyotlar
Varistörler aşırı gerilim
darbe koruyucusu olarak
kullanılmaktadır. Diğer
aşırı gerilim darbe
koruyucularının tersine
yıldırım akımı taşıma
kapasiteleri sınırlıdır.
Transzorb diyotlar, aynı
zamanda sönümlendirici
diyotlar olarak bilinirler.
Hızlı tepki vermeleri
karakteristik özellikleri
olmakla birlikte, deşarj
kapasiteleri sınırlıdır.
Yıldırımdan Korunma Bölgelerinin Tanımlanması
Yıldırımdan Korunma Bölge
Kabulü
LPZ 0 A
LPZ 0 B
LPZ 1
LPZ 2
LPZ 3
LPZ = Lightning Protection Zone
Planlama Örneği
Yapılarda aşırı gerilim önleyici sistem kurulumu
4. Hassas Koruma class D1)
3. Darbe Koruyucu class C1)
required for line lengths > 10 m
2. Darbe Koruyucu B + C1)
or CombiController V25-B+C
1. Yıldırım Desarjı için classB1)
1)
Requirement class to DIN VDE 0675 Part 6.
Planlama Örneği
Yapılarda aşırı gerilim önleyici sistem kurulumu
3. Cihaz ve Hassas Koruma
D1)
2.Darbe Koruyucusu C1)
1. Yıldırım Desarjı için
B1)
or CombiController V25-B+C
1) Requirement class to DIN VDE 0675 Part 6.
Teşekkürler