Transcript b. türk-islam devletlerinde ekonomi

TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Türk-İslam Devletlerinde toprağın
dışındaki ekonomik hayat hayvancılık
ve ticarete dayalı idi. Halkın büyük
bölümü konar-göçerdi. Hayvanlara
otlaklar bulmak için yaylak ve kışlak
adı verilen yerlere göçerlerdi.
İlk Müslüman Türk Devletleri ticarete
büyük önem vermiş, özellikle ipek
yolunu kontrol altına almak ve ticaret
yollarını muhafızlar eşliğinde
emniyetli bir duruma getirmeyi amaç
edinmişlerdi.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Selçuklular, kademe kademe,
İpek Yolu üzerindeki şehirleri
ele geçirmeye çalışmışlardır.
XI-XIII. Yüzyıllarda bütün Türk
devletleri Orta Asya, Doğu
Avrupa, Uzak Doğu, Hindistan
ve Akdeniz limanları arasındaki
ticaretten pay almaya
çalışmıştır.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Selçuklular, kentlerin imarına
önem vererek yeni fethedilen
kentlerde vergi indirimlerine
yönelik siyaset izlemişlerdir.
Böylece savaşlarla harap
olmuş şehirler kısa zamanda
eski canlılıklarına
kavuşmuşlardır. Ülkenin her
yanında cami, medrese, han,
hamam, köprü, kervansaray ,
ribat, su kanalları yapılmıştır.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Gaznelilerin, Hindistan’ın
kuzeyini ele geçirmeleri ile
ticaret hız kazandı ve Büyük
Selçuklu topraklarından geçen
İpek ile Baharat yolları ticari
hayatı geliştirdi.
Bu yollar boyunca hanlar ve
kervansaraylar yapıldı.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Türkler, Anadolu’ya gelmeye
başladıklarında yerleşik
hayata geçerek şehir ve
köylerde oturmaya başladılar.
Yerleşik hayata geçiş
hızlanırken el sanatları ve
ticaret faaliyetleri de hızla
yayıldı.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
A. Türk – İslam Devletlerinde
İktisadi Kurumlar:
a. İkta Sistemi:
İslam dünyasında İkta sistemini ilk kez
kullanan, bu sistemi Sasanilerden
örnek almış olan Hz. Ömer’dir.
Emevi ve Abbasilerde de uygulanan
İkta sistemini Türk devletleri arasında
ilk defa Büyük Selçuklu Devleti
uygulamıştır. Amaç: Orta Asya’dan
gelen Oğuz Türklerine yer bulmak,
onlardan askeri kuvvetler oluşturmak,
memleket ve çiftçileri korumaktı.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
İkta toprakları, gelirleri,
hizmet ve maaş karşılığı
olarak kumandanlara,
askerlere ve devlet
adamlarına bırakılan
topraklarıdır. İkta sahibi olan
devlet adamı, komutan veya
askerler, ellerine bırakılmış
olan toprakların karşılığı
olarak, devlete belirli
sayıda asker yetiştirmek
zorundaydı.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
İktalar özel mülkiyet
olmadığından bunların hibe
edilmesine, vakıf haline
getirilmesine, alınıp satılmasına
müsaade edilmezdi.
Bununla beraber ilk Türk-İslam
devletlerinin uyguladığı İkta
sisteminde toprak babadan oğula
geçmekteydi. Bu durum pek çok
küçük iktalarda söz konusu idi.
Devlet, feodal yapılanmayı
önlemek için büyük iktalarda bu
duruma izin vermiyordu.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
İkta sahipleri kendilerine verilen
toprağı üç yıl üst üste boş
bırakamazdı. Aksi halde toprak
elinden alınırdı.
İkta sahipleri, devletin
belirlediği vergiden fazlasını da
alıp halka zulmedemezlerdi.
İkta sahibi görevden alınırsa
iktalarını da kaybederdi.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Bunların dışında ise:
*Orman ve Tuzla gelirleri,
*Ticaret yollarından alınan gümrük vergisi,
*Bağlı devlet ve beyliklerin gönderdiği vergilerden
oluşuyordu.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
c. Ahilik
Ahilik, Ahi Evran tarafından kurulan
esnaf dayanışma teşkilatıdır. Aslen
Horasan Kökenli
olup Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde
Anadolu’da
yaşayan Türkmen halkın sanat, ticaret, ek
onomi gibi çeşitli meslek alanlarında
yetişmelerini sağlayan, onları hem
ekonomik hem de ahlaki yönden
yetiştiren, çalışma yaşamını iyi insan
meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir
örgütlenmedir.
Ahi Evran
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Ahiliğin kendi kuralları vardır.
Günümüzün esnaf odalarına
benzer bir işlevi olan Ahilik iyi
ahlakın, doğruluğun, kardeşliğin,
yardımseverliğin kısacası bütün
güzel meziyetlerin birleştiği bir
sosyo-ekonomik düzendir.
Ahilik, Anadolu'da köylere kadar
yayılarak Anadolu'nun daha kısa
sürede Türkleşip İslamlaşmasını
sağlamıştır.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Göçebe Türkmenler yerleşik
hayata geçirilerek hem İslami
uyum kolaylaşmış, hem de Türk
şehirciliği hız kazanmıştır.
13.yy'ın ikinci yarısına kadar
çoğunlukla gayrimüslimlerin
elindeki sanat ve ticaret işlerine
Türkler de katılmış ve canlılık
kazandırmıştır.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Türk esnaf ve sanatkarları
arasında sağlanan dayanışma
sayesinde Ahilik önemli bir güç
haline gelmiş, asayişin
bozulduğu kendi otoritesini
yürütmüştür.
Dini ve ahlaki yapı
korunmuştur.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
ç. Vakıf Sistemi
Ekonomik refahı toplumun
bütün kesimlerine yayma aracı
olan Vakıfların kökeni Uygurlara
kadar gitmektedir.
Çin Vakayinamelerinde Uygur
ülkesinde fakirlik olmadığı ve bir
kişinin maddi sıkıntı içine
düştüğü takdirde toplumun ona
yardım ederek muhtaçlıktan
kurtardığı belirtilmektedir.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
İslam tarihinde Abbasilerden
itibaren görülmeye başlanan
vakıflar, Karahanlılar ve
Gazneliler dönemlerinde de
görülmelerine rağmen,
Büyük Selçuklu Devleti ve
doğudaki Müslümanların
Türk hakimiyetine girmesiyle
birlikte hızla yayılmıştır.
2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ
Büyük bir mali güce
sahip olan Selçuklu
Sultanları, Melikleri
ve Emirleri, Vakıf
kurmak konusunda
birbirleri ile adeta
yarışmışlardır.