Transcript İbrahim Sarıay ()

İŞLETMELERİN PİYASA DEĞERİNİN GERÇEĞE
UYGUN ŞEKİLDE SUNULMASI İÇİN FİNANSAL
RAPORLARIN DİPNOTLARINDA ENTELEKTÜEL
SERMAYE UNSURLARININ KULLANIMI
Öğr. Gör. M. A. İbrahim SARIAY
Aksaray Üniversitesi
ÇALIŞMANIN AMACI
Bilgi kullanıcılarının kararlarını değiştirebilecek
bir etkiye sahip olan entelektüel sermaye unsurlarının,
finansal
raporların
dipnotlarında
sunulması
gerekliliğini ortaya koymak.
ENTELEKTÜEL SERMAYE VE UNSURLARI
Entelektüel Sermaye Kavramı
Basit bir ifade ile entelektüel sermaye, işletme tarafından değere dönüştürülebilen
bilgidir.
Fikir, Yenilik,
Teknoloji,
Yaratıcılık
İlişkiler, Süreçler,
Deneyimler,
İletişim Ağları
Değere
Dönüştürülebilen
Bilgi
Bilgisayar
Programları,
Dizaynlar,
Tasarımlar
Veri Kullanma
Yeteneği, Yayınlar,
Enformasyon
Bir başka tanıma göre;
Entelektüel sermaye
İnsan
Sermayesi
Yapısal
Sermaye
Müşteri
(İlişki)
Sermayesi
unsurlarından oluşan bir bileşendir.
Entelektüel sermaye değerinin ise, işletmenin piyasa değerinden
defter değerinin çıkartılmasıyla hesaplanabileceği ifade
edilmektedir.
PD
DD
ES
İnsan Sermayesi
İşletme çalışanlarının bireysel olarak
kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmeleri
için sahip oldukları bilgilerin, yeteneklerin ve
yaratıcılık özelliklerinin bir arada toplamış halidir.
• Teknik bilgi (know-how)
• Eğitim,
İnsan
sermayesinin
bileşenleri
• Mesleki yeterlilik,
• Bilgi üretimine yönelik çalışmalar,
• Yetenek/beceri oluşturmaya yönelik
çalışmalar,
• Girişimcilik, mucitlik,
• Değişimcilik.
Yapısal Sermaye
Yapısal sermaye kapsadığı farklı bileşenlerden dolayı;
Örgüt
Sermayesi
Süreç
Sermayesi
olarak gruplandırılabilir.
Yenilik
Sermayesi
Örgüt
Sermayesi
Süreç
Sermayesi
Yenilik
Sermayesi
• Kurumun iş yapma becerisini arttıracak örgütsel
felsefe ve sistemleri,
• Mal ve hizmet dağıtımını sağlayan ve geliştiren
teknikleri ve yöntemleri,
• İşletmenin tescil edilmiş entelektüel varlıkları ile
tüm beceri, hüner ve yeteneklerini ifade eder.
Yapısal sermaye entelektüel mülkiyete
konu olan unsurlar ve altyapı varlıkları
şeklinde bir ayırımla aşağıdaki gibi
sıralanabilir;
Entelektüel Mülkiyete Konu Unsurlar
Altyapı Varlıkları
Patentler
Yönetim felsefesi
Telif hakları
Örgüt kültürü
Dizayn hakları
Yönetim süreçleri
Ticari sırlar
Bilgi sistemleri
Ticari amblemler
Ağ sistemleri
Hizmetle ilgili amblemler
Finansal ilişkiler
Müşteri Sermayesi
Müşteri sermayesi, müşteri ilişkilerinin
değeri ve bu değerin işletmeye olan katkısı
olarak ifade edilmektedir.
Müşteri sermayesinin unsurları aşağıdaki gibi
sıralanabilir;









Markalar,
Müşteriler,
Müşteri Sadakati,
İşletme Adı,
Dağıtım Kanalları,
İşle İlgili İşbirliği,
Lisans Anlaşmaları,
Sözleşmeler,
Franchising Anlaşmaları.
ENTELEKTÜEL SERMAYE UNSURLARI
İnsan Sermayesi
Yapısal Sermaye
Müşteri Sermayesi
Know-how
Şerefiye
Markalar
Eğitim
Patent
Müşteri Tatmini
İletişim ve Motivasyon
Yönetim Felsefesi
Sipariş Tatmini
Mesl. Yeterlilik, Değerler
Öğrenme
Dağıtım Kanalları
Girişimcilik, Yaratıcılık
Dizaynlar, Sırlar
Birikmiş Siparişler
Liderlik
İşletme Kültürü
İşbirlikleri
İş Değerlendirmesi
Bilgi Sistemleri
Lisans Anlaşmaları
Bilgi ve Rekabet
Finansal İlişkiler
Sözleşmeler
FİNANSAL RAPORLARIN GERÇEĞE
UYGUN ŞEKİLDE SUNUMU VE
FİNANSAL RAPORLARIN
DİPNOTLARINDA ENTELEKTÜEL
SERMAYE UNSURLARININ KULLANIMI
Türkiye Muhasebe Standartları, işletmelerin finansal tablolarının kabulü ve
ölçümünde yer alan dört kabul görmüş kritere güven duymaktadır.
1
Unsurun bir varlık tanımını karşılaması,
2
Unsurun yeterli güvenilirlikte ölçülebilmesi,
3
4
Enformasyonun kararlarda bir farklılık yapabilme kapasitesinde olması,
Enformasyonun, temsil ettiği iddia edilen şeyin doğrulanabilir ve
tarafsız olmasıdır.
Entelektüel sermaye kısmen yeni bir kavram
olduğu için ve nasıl ölçüleceği ile ilgili genel bir kabul
olmadığından dolayı, çoğu entelektüel sermaye unsuru,
aşağıdaki kriterleri sağlamakta yetersiz kalmaktadır.
1
İkinci kriterde yer
alan,
“ölçümde güvenilirlik”
2
Dördüncü kriterde
ifade edilen,
“doğrulanabilirlik”
ÇALIŞMANIN DAYANAK NOKTALARI
1
2
3
4
Türkiye Muhasebe Standartlarına göre finansal raporlar
gerçeğe uygun şekilde sunulmalıdır.
Finansal raporların gerçeğe uygun sunumu,
muhasebenin temel kavramlarından Tam Açıklama ilkesinin bir gereğidir.
Uygulanabilir TFRS’ ler
Ölçümde güvenilirlik ve Doğrulanabilirlik
Finansal tabloların kullanıcılara yararlı olabilmesi için aşağıdaki
dört niteliksel özelliğe sahip olması gerekir:
Anlaşılabilirlik
İhtiyaca
uygunluk
Güvenilirlik
Karşılaştırılabilirlik
Microsoft 2000 Yılı 2. Çeyreği Bilançosu
KISA VADELİ
YATIRIMLAR
22 Milyar $
KISA, UZUN VADELİ
BORÇLAR VE ÖZ
KAYNAKLAR TOPLAMI
45 Milyar $
UZUN VADELİ
YATIRIMLAR
23 Milyar $
AKTİF = PASİF = 45 Milyar $
Hisse Senetlerinin
Piyasa Değeri
600 Milyar $
Defter değeri 45 miyar $
Piyasa değeri 600 milyar $
Bilanço gerçeğe uygun
sunumdan oldukça uzak.
 Uygulanabilir TFRS’ ler,
 Ölçümde güvenilirlik
 Doğrulanabilirlik
Uygulanabilir TFRS’ler ve bu iki
kritere göre, entelektüel sermaye
bilaçoda sunulamaz.
Çelişki
Bu büyük çelişkiyi ortadan kaldırabilmek
için, yine TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu
Standardına başvurmakta yarar vardır.
“TFRS’ ler, gerektiğinde ek açıklamalarla
birlikte uygulandığında, gerçeğe uygun sunuşu
sağladığı varsayılır”.
Bu varsayıma göre, entelektüel sermaye
unsurları finansal raporların dipnotlarında yer
alabilecektir.
Bu unsurların tespit edilip,
raporların dipnotlarında gösterilmesi,
uygun sunum ve standart kriterleri
meydana
gelen
çelişkileri
de
kaldıracaktır.
finansal
gerçeğe
arasında
ortadan
Finansal Raporlarda Dipnotlar
 Dipnotlar, metinsel açıklamalar ve muhasebeleştirme kriterlerini
sağlamayan kalemlerle ilgili bilgiler sağlar.
 TFRS kriterlerine göre entelektüel sermaye unsurları,
muhasebeleştirme kriterlerini tam olarak sağlayamamaktadır.
 TFRS gereğince finansal raporların gerçeğe uygun şekilde
sunulması için, muhasebeleştirme kriterlerini sağlayamayan bu
unsurlar dipnotlarda sunulmalıdır.
44 No’ lu dipnotta ve finansal durum
tablosunun 29 No’ lu dipnotunda; “mali tabloları
önemli ölçüde etkileyen ya da mali tabloların açık,
yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından
açıklanması gerekli olan diğer hususlar”, yer
almaktadır. Buna göre;
Microsoft 2000 Yılı 2. Çeyreği Bilançosu
KISA, UZUN VADELİ
BORÇLAR VE ÖZ
KAYNAKLAR TOPLAMI
KISA VADELİ
YATIRIMLAR
22 Milyar $
UZUN VADELİ
YATIRIMLAR
45 Milyar $
23 Milyar $
AKTİF = PASİF = 45 Milyar $
44 No’lu Bilanço Dipnotu
Entelektüel sermaye = 555 Milyar $
PD
600
DD
ES
45
555
Milyar
$
Hisse Senetlerinin
Piyasa Değeri
600 Milyar $
SONUÇ VE ÖNERİLER
Sonuç olarak çalışmada, entelektüel sermayenin
ve entelektüel sermaye unsurlarının 44 No’ lu dipnotta
gösterilmesi gerekliliği ortaya konulmuştur.
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER