Transcript Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar

Tarife Dışı Dış Ticaret
Politikası Araçları
..
1.
2.
3.
4.
orhan içöz
İçerik
A . Miktar Kısıtlamaları
İthalat Kotaları
İthalat Yasakları
Döviz Kontrolü
Çoklu Kur Sistemi
B. Diğer Tarife Dışı Araçlar
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
2
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
1. Gönüllü
İhracat Kısıtlamaları
2. Sağlık, Güvenlik, Çevre Standartları,
yönetsel Düzenlemeler
3. Damping (fiyat indirimi)
4. İhracat Sübvansiyonları (destekler)
5. İç Piyasaya Dönük Endüstrilere
Sübvansiyon
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
3
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
Fark Giderici Vergiler
7. Kamu İhaleleri ve Kamu
Kuruluşlarının Satın Alma
Politikaları
8. Yurtiçi Katkı Zorunluluğu
9. İhracat Vergileri
10. Uluslararası Karteller
6.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
4
Tarife Dışı Araçlar
 Günümüzde
tarife dışı araçlar gümrük
tarifelerinden daha çok kullanılmaktadır.
 Nedenleri;
1. II.Dünya savaşı’ndan sonra GATT’ın
yürürlüğe girmesi ile gümrük tarifelerinin
önemi giderek azalmıştır. Dünya ticaretini
kısıtlayıcı gümrük vergilerinin indirimi
GATT ile başlamıştır ve günümüzde DTÖ
çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
5
Tarife Dışı Araçlar
2. Gümrük tarifelerinin indirimine ilişkin
kararlar, yurtiçi ve uluslararası düzeyde
çok zor alınabilmektedir.
 Tarife
dışı araçların kullanımı çok daha
kolay olmaktadır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
6
Miktar Kısıtlamaları
1. İthalat Kotaları: Kotalar ithalat
miktarına ve değerine mutlak bir
sınırlama getirirler.Gümrük tarifeleri
ithal malın fiyatını arttırıp dolaylı
yoldan malları etkilerken, kotalar
doğrudan etkiler.
Kota uygulamasının nedeni; ülkenin dış
ticaretinde meydana gelen açığı
gidermek amacıyla ithalata ayırt edici
bir kontrol sistemi getirmektir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
7
Miktar Kısıtlamaları
Kotalar 3 grupta toplanabilir:
a. Ayrım gözetmeyen (global) kotalar; ithal
ve ihraç kotaları
b. Ayırımcı / seçici kotalar; bu kotalarda
toplam hacim sınırına ülke sınırı da
eklenir.
c. Tarife kotaları; belli bir sınıra kadar ithal
mala düşük tarife uygulanır.
Kotalar uluslararası ticarette ilk defa
1930’larda kullanılmaya başlanmıştır (İlk
kullanan ülke Fransa’dır)
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
8
Miktar Kısıtlamaları
 İthalat
kotaları, ulusal sanayiyi korumak
amacıyla uygulanır.
 Avrupa’da
2. Dünya savaşı sonrasında
yoğun olarak uygulanmıştır.
 Gelişmekte
olan ülkeler ithal ikamesini
sanayi ürünlerini, sektörlerini
koruyabilmek ve ödemeler dengesi
sorunlarını çözebilmek için
uygulamaktadır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
9
Miktar Kısıtlamaları
2. İthalat Kısıtlamaları
Yasaklanan malın/malların ülkeye girişi
önlenmektedir. İthal yasağı uygulamasının
nedenleri:
 Dış açıkların kapatılması,
 Yerli sanayinin dış rekabetten korunması,
 Döviz kaynağından tasarruf sağlamak.
 Bazı ekonomi dışı faktörler de etkili
olabilmektedir (halk sağlığı, kamu düzeni vb. )
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
10
Miktar Kısıtlamaları
-
Türkiye’de ithalat yasakları ya da
kısıtlamaları 24 Ocak kararlarına kadar çok
yoğun bir biçimde uygulanmıştır.
-
İthalat kotaları ve yasaklamalar aşırı koruma
duvarları oluşturarak ulusal ekonomiyi dış
dünyadan soyutlar.
-
Sonuçta iç fiyatlarla dünya piyasası
fiyatlarının bağlantısı bozulur, ekonomide
kaynak dağılımı olumsuz etkilenir ve ülkenin
ihracatı geriler.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
11
Miktar Kısıtlamaları
3. Döviz Kontrolü
 Döviz
kontrolü, hükümetlerin döviz
piyasasına yaptıkları müdahaleleri
kapsamaktadır.
müdahaleler döviz işlemlerini
sınırlandırmaya yönelik olarak
uygulanmaktadır.
 Bu
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
12
Miktar Kısıtlamaları
 En
katı döviz kontrolü uygulamalarında
serbest bir döviz piyasası yoktur, hükümet
bu piyasada tekeldir.
 Dış
alım ve satımlar merkez bankasının
kontrolü altındadır. Döviz kontrolü
genellikle sabit kur sisteminde kullanılır
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
13
Miktar Kısıtlamaları
4. Çoklu Kur Sistemi
 Çoklu
kur sisteminde, çeşitli mal ve
hizmetler ticaretine farklı döviz kurları
uygulanmaktadır
 Bu
kur sisteminde, ihracatı özendirilmek
istenen mallara yüksek kur uygulanırken;
diğer mallarda ise düşük kur uygulanır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
14
Miktar Kısıtlamaları
 Çoklu
kur sistemi sabit kur rejiminde
uygulanabilir.
 Bu
sistemin uygulanmasına dış
ticarette mallar arasında ayırımcı
olduğu, malların rekabet güçlerini
bozduğu gerekçesiyle IMF tarafından
izin verilmemektedir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
15
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
1. Gönüllü İhracat Kısıtlamaları
 Gönüllü
ihracat kısıtlamaları, ülkenin
ihracat malı üzerine koyduğu bir
çeşit özel kotadır.
 Uluslararası
ticarette kurumlar
arasında yapılan düzenlemelerle
ihracata kısıtlama getirir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
16
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
 1970’lerden
itibaren sıkça
uygulanmaya başlamıştır
 Buna
benzer diğer bir uygulama da,
pazar payı düzenleme anlaşmasıdır
 Devletler
arasında yapılan
anlaşmalarla ihracata kısıtlama getirir
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
17
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
2. Sağlık, Güvenlik, Çevre Standartları, İdari
Düzenlemeler
 Hükümetler
ülkelerinde yerli üreticiyi dış
rekabete karşı korumak amacıyla sağlık,
güvenlik ve çevre standartları gibi
konularda belli politikalar izleyip dış
ticareti sınırlandırabilir.
 Bu
uygulamaya görünmez engeller de
denmektedir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
18
3. Damping
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
Bir malın düşük maliyetle ya da ulusal
ekonomiye göre yurtdışına daha düşük
fiyattan ihracatıdır. Damping 3 gruba
ayrılabilir:
 Sürekli
damping, yurtiçinde mallarını en
yüksek fiyattan, uluslararası piyasada ise en
düşük fiyattan satarlar. Bu damping türüne
uluslararası fiyat farklılaşması da denir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
19
Damping
 Yıkıcı
damping, rekabetin yetersiz olduğu
durumlarda, uluslararası piyasada monopol
gücü elde edebilmek, yabancı üreticileri
piyasa dışında bırakmak için malın çok
düşük fiyattan / maliyetinin altından
satılması.
 Arada bir yapılan damping, üretim
fazlalıklarının oluşması durumunda, bu
fazlayı eritmek için malın çok düşük
fiyattan / maliyetinin altında satılması
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
20
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
4. İhracat Sübvansiyonları (Destekleri)
1. İhracatçıya yapılan doğrudan ödemeler
2. Vergi indirimleri
3. Borç destekleri
4. Düşük faizli kredi
Şeklinde olabilir.
• İhracat destekleri, ülkeler arasında
haksız rekabete neden olduklarından,
uluslararası anlaşmalarda kural dışı
olarak nitelendirilir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
21
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
5. İç Piyasaya Dönük Endüstrilere Sübvansiyon
•
Yurtiçi endüstriler iç piyasaya dönük
üretim yapan ve ithalatla rekabet
durumundaki endüstrilerdir.
•
İthalata rakip endüstrileri dış
rekabetten korumak amacıyla
hükümetler bu endüstrilere sübvansiyon
sağlamaktadır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
22
5. İç Piyasaya Dönük Endüstrilere Destek
•
Sübvansiyonla (devlet desteği ile)
korunan mal, yurt içinde serbest
dünya fiyatından satılır.
•
Yerli üreticiye serbest dünya fiyatı
ile bunun üzerinde kalan yurtiçi
maliyet arasındaki fark kadar
ödemede bulunulur.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
23
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
6.
Fark Giderici Vergiler
 Hükümetler
korumak istedikleri
sektördeki üreticiler için yüksek iç
fiyatlar belirler. Bu fiyatlar minimum
ithal fiyatını oluşturur.
 İç
piyasada belirlenen destekleme fiyatı
ile düşük ithal fiyatı arasındaki fark kadar
malın ithalinden vergi (fark giderici vergi)
alınır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
24
Fark Giderici Vergiler
 Fark
giderici vergiler ithalatı
kısıtlamaya yöneliktir. Ucuz malların
ülkeye girişi önlenmektedir.
 Örneğin;
Avrupa Birliği Ortak Tarım
Politikası kapsamında yurtiçi
destekleme fiyatı belirler, dünya
fiyatlarını eşitlemek için fark giderici
vergi alır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
25
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
7. Kamu İhaleleri ve Kamu Kuruluşlarının
Satın Alma Politikaları
 Bu politikalar yerli mal kullanımını
özendiren, bazı durumlarda emreden
düzenlemelerdir.
8. Yurtiçi Katkı Zorunluluğu
 Malın ülkede üretilmiş sayılabilmesi için
yurtiçi katkı payının belli bir sınırın
altına düşmemesi gerekir.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
26
Yurtiçi Katkı Zorunluluğu
 Gelişmekte
olan ülkeler, yabancı
sermaye kuruluşlarının zorunlu
olarak, ulusal ekonomiye katkı
sağlamak amacıyla belli oranda
yerli girdi kullanmalarını sağlar.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
27
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
9. İhracat Vergileri
 İhracatı
kısıtlamaya yöneliktir.
 Gelişmekte
olan ülkelerde yoğun
olarak kullanılır. Brezilya’da kahve,
Sri Lanka’da çay, Gana’da kakao
ihracatından vergi alınmaktadır.
 Bir
dönem Türkiye’de de
uygulanmıştır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
28
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
 Amacı;
hazineye gelir sağlamak,
hammaddenin yurtiçinde işlenmesini
özendirmek, doğal hammaddenin arzını
korumak, ticaret hadlerini dengelemektir.
 İhracatı
sınırlandırmak amacıyla ambargo
da uygulanabilmektedir. Bir ülkeden bir
malın ithalinin / ihracının yasaklanması
yani o ülkeye karşı dış ticaret yasağı
konması daha çok siyasi amaçlıdır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
29
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
10. Uluslararası Karteller




Uluslararası kartel, bir malın üreticisi
konumunda olan farklı ülkelerin bir araya
gelerek kurdukları bir organizasyondur.
Amacı; genelde kârları maksimize
etmektir.
Örneğin: OPEC ülkeleri gibi.
Amacı; üretimi ve ihracatı sınırlandırıp
karları arttırmaktır.
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
30
Diğer Tarife Dışı Kısıtlamalar
 Kartellerin
başarılı olabilmesi için gerekli
koşullar:
1. Malın
temel bir mal olması, ikame
edilebilirliğinin olmaması
2. Malı üreten üreticilerin sınırlı sayıda
olması
3. Malın üreticilerinin kartel kurallarına
uyma disiplinin olması
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
31
Slayt sonu......
orhan içöz
Tarife Dışı Dış Ticaret Politikası
Araçları
32