dr Iwo Augustyński

Chiny

Gospodarka chińska przed reformą

 Okres pierwszy – naśladownictwo modelu radzieckiego z kilkoma wyjątkami:  mniej radykalna kolektywizacja rolnictwa,  rolnictwo chińskie było generalnie działem samofinansującym,  głównym źródłem dochodów budżetowych były przychody przedsiębiorstw państwowych a nie podatek obrotowy

Gospodarka chińska przed reformą

 Wysokie nakłady na przemysł ciężki  Inwestycje w przemyśle stalowym pochłaniały w tym okresie ok. 85% całości nakładów inwestycyjnych  Inwestycje w rolnictwie ok. 8%  Stopa inwestycji kształtowała się na poziomie 20%-25%  W okresie 1953-78 przemysł ciężki powiększył produkcję 27 razy, przemysł lekki 9 razy

Wielki Skok (1958-1960)

 W rolnictwie utworzono system komun niedopuszczających nawet istnienia działek przyzagrodowych,  Utworzono mnóstwo małych, pracochłonnych zakładów przemysłowych (80 mln Chińczyków było zaangażowanych przy wytopie stali w miniaturowych piecach hutniczych),  Doszło do zerwania współpracy z ZSRR  Przyjęcie doktryny samowystarczalności

Rewolucja Kulturalna (1966-1969)

 Próba ukształtowania ”człowieka komunistycznego”  Recesja gospodarcza – średnio -2,5%

Po rewolucji Kulturalnej

 1971 – uznanie ChRL za legalny rząd Chiński przez USA i wejście do Rady Bezpieczeństwa ONZ,  Wejście na rynek kapitalistyczny i rezygnacja z polityki samowystarczalności,  W latach 1971-74 wymiana zagraniczna Chin wzrosła ponadtrzykrotnie,  1975 Program Czterech Modernizacji (wzrost produkcji zbóż, stali, kształtowanie kapitału przez zakupy zagranicznych fabryk i technologii),

Początki reform rynkowych

 1976 r. - doście do władzy Deng Xiaopinga,  Redukcja inwestycji w przemyśle ciężkim na rzecz przemysłu lekkiego i rolnictwa,  Zmniejszenie stopy akumulacji,  Zmiany w rolnictwie:  podwyżka cen produktów rolnych,  podniesienie cen dostaw obowiązkowych,  wprowadzenie 50% premii za dostawy ponadobowiązkowe,  powiększenie obszaru działek przyzagrodowych z 5% do 15% użytków rolnych;

Początki reform rynkowych

 W latach '80 pozwolono tworzyć małe przedsiębiorstwa prywatne,  nieefektywne zakłady przemysłowe przekazywano kolektywom pracowniczym,

Przyczyny sukcesu reform

I.

Stworzenie systemu przywilejów dla

biurokracji i armii

II.

Oparcie reformy na osobistym autorytecie Denga.

Zmiany w rolnictwie

 Rozpad systemu kolektywnego  W zamian za prawo użytkowania działki ziemi kolektywnej rodzina była zobowiązana do płacenia renty, podatku rolnego oraz dostarczenia zespołowi swego udziału w kwocie produkcyjnej,  Brak prywatyzacji ziemi,  Szybki rozwój przemysłu gminnego i wiejskiego zatrudniającego ok. 150 mln pracowników – ok. 35% rocznie w latach '80 i ok. 30% w latach '90

Zmiany w rolnictwie

 Osłabienie polityki jednego dziecka,  Zmniejszenie odsetka dzieci uczęszczających do szkoły,  Zmniejszanie świadczeń socjalnych,  Degradacja środowiska naturalnego,  Wzrost nierówności:  miasto – wieś,  wschód – zachód,  bogaci - biedni.

Zmiany w sektorze pozarolniczym

 Program reform (od '84 r.):  system cen kontrolowanych i cen wolnych,  pozbawienie administracji państwowej funkcji gospodarczych,  system płac bazujący na pracy,  wprowadzenie nowych form własności.

 wprowadzenie spółek joint ventures,  system kształcenia kadr kierowniczych dla gospodarki.

Zmiany w sektorze pozarolniczym

 autonomia przedsiębiorstw państwowych w niektórych dziedzinach,  reforma systemu bankowego,  wprowadzenie systemu kontraktowego do organizacji przemysłu:  kontraktowy system zarządzania,  system odpowiedzialności menedżerskiej,  system kontraktów wewnętrznych.

Zmiany w sektorze pozarolniczym

 komercjalizacja  1988 r. - wprowadzenie Kodeksu przedsiębiorstwa  kodyfikacja praw przedsiębiorstw państwowych,  dalsze rozszerzenie autonomii przedsiębiorstw,  1988 r. - ustawa o bankructwie przedsiębiorstwa,  1993 r. - ustawa o spółkach akcyjnych,  1997 r. - ustawa o spółkach partnerskich (o nieograniczonej odpowiedzialności),

Zmiany w sektorze pozarolniczym

 1999 r. - ustawa o przedsiębiorstwach jednoosobowych,  2001 r. - członkostwo w WTO  2004 r. - zmiany w konstytucji dopuszczające istnienie kapitału prywatnego i gwarantujące prawa własności

Kapitał zagraniczny

 Firmy zagraniczne płacą o połowę mniejsze podatki,  Głównym zadaniem firm zagranicznych jest podnoszenie efektywności gospodarki chińskiej, zwiększanie eksportu oraz wdrażanie nowych technologii i technik,  Celem inwestycji zagranicznych nie jest uzupełnianie braków kapitału,  Problemy z przestrzeganiem praw własności intelektualnej,

 Płatna edukacja,  60% usług służby zdrowia płacone prywatnie,