Transcript คลิก
การเลือกใช้วิธีวิเคราะห์ทางสถิติให้เหมาะสมกับแผนการทดลอง และการแปรผลการวิเคราะห์ อ.สพ.ญ.ดร.กรรณิการ์ ณ ลาปาง ภาควิชาชีวศาสตร์ ทางสัตวแพทย์ และสัตวแพทย์ สาธารณสุข โทรศัพท์ 053-948083 ต่ อ 115 e-mail: [email protected] 1 การเลือกใช้วธิ วี เิ คราะห์ทางสถิตกิ บั งานวิจยั พิจารณาจาก วัตถุประสงค์ ของงานวิจัย / สมมติฐานของงานวิจัย มาตรวัดของตัวแปร จานวนกลุ่มตัวอย่ างและลักษณะของกลุ่มตัวอย่ าง การกระจายตัวของข้ อมูล 2 วัตถุประสงค์ของงานวิจยั บรรยายลักษณะของประชากร ทดสอบความแตกต่ างระหว่ างกลุ่มประชากร อธิบายความสัมพันธ์ และการทานาย หาความสัมพันธ์ ระหว่ างตัวแปร 3 วัตถุประสงค์ของงานวิจยั บรรยายลักษณะของประชากร ดูลักษณะของตัวแปรที่ศกึ ษา จานวนฟาร์ มที่มีการใช้ ยาปฏิชีวนะ จานวนไก่ ต่อฟาร์ ม สถิตเิ ชิงพรรณนา 4 ค่ ากลางของข้ อมูล ค่ าการกระจายตัวของข้ อมูล การเลือกใช้สถิติ Scale Normal Categorical Continuous 5 Not normal Proportion Percent ค่ากลาง Mean Median (P50, Q2) การกระจาย SD IQR (Q3 – Q1) วัตถุประสงค์ของงานวิจยั ทดสอบความแตกต่ างระหว่ างกลุ่มประชากร 6 เปรี ยบเทียบจานวนผลผลิตไข่ และคุณภาพของไข่ เมื่อเสริมอาหารด้ วยสมุนไพร ความแตกต่ างของนา้ หนักสุกร เมื่อได้ รับสูตรอาหารต่ างกัน 3 สูตร เปรี ยบเทียบการเกิดโรคในกลุ่มที่ไดรั บวัคซีนกับไม่ ได้ รับวัคซีน วัตถุประสงค์ของงานวิจยั ทดสอบความแตกต่ างระหว่ างกลุ่มประชากร ตัวแปรแบบต่ อเนื่อง ตัวแปรแบบแบ่ งกลุ่ม จานวนตัวแปรต้ น > 1 7 ระดับโปรตีนกับระดับพลังงานต่ อนา้ หนักตัว วัตถุประสงค์ของงานวิจยั หาความสัมพันธ์ ระหว่ างตัวแปร ปริมาณอาหารที่กินกับนา้ หนักตัว การหาความสัมพันธ์ 8 ชนิดหรื อมาตรวัดของตัวแปร วัตถุประสงค์ของงานวิจยั อธิบายความสัมพันธ์ และการทานาย 9 ความเข้ มข้ นของแสงต่ อการเจริญเติบโต และทานายการเจริญเติบโตจากความเข้ มข้ น ของแสง ระยะเวลาการได้ รับแสงต่ อการเจริญเติบโต และทานายการเจริญเติบโตจากระยะเวลา การได้ รับแสง Correlation and regression Experimental Factor Outcome Pearson Correlation continuous (normal) continuous (normal) Rank Correlation (Spearman) continuous/categorical continuous/categorical Linear Regression continuous/categorical continuous (normal) Logistic Regression continuous/categorical Binary ประเภทและมาตรวัดของข้อมูล ประเภทของข้ อมูล : ลักษณะของข้ อมูล ข้ อมูลเชิงคุณภาพ ข้ อมูลเชิงปริ มาณ มาตรวัดข้ อมูล (Scale) 11 มาตรวัดแบบต่ อเนื่อง (Continuous scale) มาตรวัดแบบไม่ ต่อเนื่อง (Categorical scale) ลักษณะของมาตรวัด มาตรวัดแบบต่อเนื่อง (Continuous scale) มาตรวัดเชิงปริมาณ Numerical scale Discrete numerical scale มาตรวัดแบบแบ่งกลุม่ (Categorical scale) มาตรวัดเชิงคุณภาพ Ordinal scale Nominal scale 12 มาตรวัดแบบต่อเนื่ อง Numerical scale Discrete numerical scale 13 เป็ นตัวเลข ค่ าของตัวเลขมีความหมาย นา้ หนัก, ส่ วนสูง, อุณหภูมิ ค่ าที่วัดได้ เป็ นจานวนเต็ม จานวนลูก/คอก, จานวนตัวอย่ าง, จานวนโคโลนี มาตรวัดแบบไม่ต่อเนื่ อง Nominal scale Ordinal scale 14 sex, disease status (binary), serotype เป็ นมาตรวัดแบบแบ่ งกลุ่มที่มีระดับชัน้ แสดงความแตกต่ างระหว่ างกลุ่มได้ ระดับการศึกษา, body condition score (BCS) จานวนกลุ่มตัวอย่างและลักษณะของกลุ่มตัวอย่าง จานวนกลุม่ ตัวอย่าง 1 กลุม่ 2 กลุม่ > 2 กลุม่ ลักษณะของกลุม่ ตัวอย่าง 15 Pair/ match sample Un match sample การกระจายตัวของข้อมูล การกระจายตัวแบบปกติ Parametric statistic การกระจายตัวไม่ปกติ 16 Non-parametric statistic สถิติกลุ่มพาราเมตริก ข้ อมูลของตัวแปรตามเป็ นข้ อมูลเชิงปริมาณ ข้ อมูลควรมีการกระจายแบบปกติ (Normal Distribution) หากการกระจายต่ างไปจากแบบปกติกย็ ังใช้ ได้ หากจานวนตัวอย่ างมากพอ (> 30 ตัวอย่ าง) ข้ อดีคือ วิเคราะห์ ง่าย ให้ อานาจการบอกนัยสาคัญสูง 17 สถิตกิ ลุ่มพาราเมตริก Z-Test Student’s t-Test Analysis of Variance (One-Way, Multi-Way) Regression Pearson Correlation 18 สถิติกลุ่มนอนพาราเมตริก Sign Test Wilcoxon Signed Rank Sum Test Mann-Whitney U Test Kruskal-Wallis Test Friedman’s Test 19 การเลือกใช้สถิติสาหรับตัวแปรแบบต่อเนื่ อง Normally distributed NO YES *Independent ttest with -Equal variance -Unequal variance Parametric test 1 group 2 groups >2 groups Match YES One sample T-test Non parametric 20 test Match NO Paired T-test Independent sample T-test* Signrank test Wilcoxon Ranksum test YES Repeat Measured ANOVA NO ANOVA Kruskal Walis test การเลือกใช้สถิติสาหรับตัวแปรแบบแบ่งชัน้ 1 group Binomial test Independence test Test for trend 21 2 groups >2 groups Match YES McNemar test Match NO Fisher’s Exact test / Corrected Chi-square YES Logistic Regression With Random effect NO Fisher’s Exact test / Pearson Chi-square Mantel Haenszel Chi-square การแปรผลการวิเคราะห์ข้อมูล 22 การทดสอบสมมติฐานทางสถิติ ตัง้ สมมติฐาน (H0 และ Ha) กาหนดระดับนัยสาคัญของการทดสอบ () คานวณค่ า p-value สรุ ปผลการทดสอบ สมมติฐานทางสถิติ Null hypothesis (H0) ไม่ มีความสัมพันธ์ ระหว่ างปั จจัยกับ outcome ไม่ มีความแตกต่ างของผลการศึกษาระหว่ างกลุ่มที่ศึกษา Alternative hypothesis (Ha) มีความสัมพันธ์ ระหว่ างปั จจัยกับ outcome มีความแตกต่ างของผลการศึกษาระหว่ างกลุ่มที่ศึกษา กลุ่มที่ได้ รับอาหารสูตรใหม่ มีนา้ หนักมากกว่ ากลุ่มที่ไม่ ได้ รับอาหารสูตรใหม่ กลุ่มที่ได้ รับ vaccine เกิดโรคน้ อยกว่ ากลุ่มไม่ ได้ รับ vaccine การทดสอบสมมติฐาน การทดสอบแบบทางเดียว (one-sided test) มีการระบุค่าไม่ มากกว่ าหรื อน้ อยกว่ าของความสัมพันธ์ หรื อความแตกต่ าง H0 : 1 = k Ha : 1 > k การทดสอบแบบสองทาง (two-sided test) การหาความสัมพันธ์ & การหาความแตกต่ าง H0 : 1 = k Ha : 1 k การสรุปผลการทดสอบสมมติฐาน สรุปตาม H0 เมื่อ p-value > alpha () สรุ ปตาม Ha เมื่อ p-value alpha () นิยมกาหนด alpha () ไว้ ที่ 0.05 26