Transcript hasta güvenliği

HASTA GÜVENLİĞİ
Öğrt. Gör. Dr. NAZİKE DURUK
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ
DENİZLİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU
• Güvenlik temel insan gereksinimlerinden biridir ve insan
yaşamının her döneminde önemlidir. Tüm hemşirelik
bakımının temelini oluşturan güvenlik, tehlike, zarar ya da
riskten uzak olmaktır. Güvenlik, yaşamı sürdürmek için
temel olan önemli bir konudur ve diğer fizyolojik ve
psikososyal gereksinimlerin karşılanması kadar gereklidir.
• Hastanede, evde ve toplumda bireyin sağlığının korunması
ve geliştirilmesi, hastalıkların ve kazaların önlenmesi ve
tedavinin uygulanabilmesi için güvenli bir ortamın
sağlanması gerekir
GÜVENLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Güvenli ortam sağlanması ve sürdürülmesi ile hastayı ikincil
yaralanmalardan korumak, hemşirenin en önemli yasal ve etik
sorumluluklarından biridir.
Güvenliği etkileyen faktörler hastaya ve çevreye ait özellikler
olmak üzere iki grupta incelenebilir.
Hastaya ait özellikler;
yaş ve gelişim düzeyi,
hareketlilik ve sağlık durumu,
duyusal ve algısal değişiklikler,
bilişsel farkındalık, emosyonel durum,
iletişim becerisi, yaşam biçimi gibi faktörlerdir.
Hemşirenin güvenliği etkileyen faktörlerin farkında olması
potansiyel zararların tanımlanmasını ve iyilik halinin
arttırılmasını sağlar.
ÇEVREYE AİT ÖZELLİKLER
Hastane ve evlerde bireyin güvenliğini etkileyen faktörler, ısı,
nem, hava akımı, aydınlatma, gürültü, hava kirliliği, yetersiz
temizlik ve kaygan zemindir.
Aşırı gürültülü işlerde çalışma işitme kayıplarına neden olur. İş
yerlerinde makineler, makaralar ve kimyasallar yaralanmaya
neden olabilir.
Ayrıca çok yüksekte ya da yeraltında çalışmakta zarara neden
olabilir.
Hemşireler için de iş çevresinden kaynaklanan güvenlik
sorunları söz konusudur.
Örneğin ameliyathanede çalışan hemşireler,
üst solunum yolu irritasyonu ve delici kesici cisim
yaralanmalarına maruz kalabilir.
HASTA GÜVENLİĞİ VE HEMŞİRELİK SÜRECİ
TANILAMA
Hemşire, hastanın bireysel, çevresel ve özel risk faktörlerini
değerlendirmelidir, bireysel değerlendirme; hemşirelik öyküsü ve
fiziksel muayeneden oluşur.
Hemşirelik öyküsü
Hemşirelik öyküsü yaralanma riski ve hastanın güvenlik
uygulamalarına ilişkin önemli veri sağlar. Hemşirelik öyküsünde;
bireyin yaşı ve gelişim düzeyi, genel sağlık durumu, hareket
durumu, koku, görme, tat ve dokunma gibi duyusal
yetersizliklerinin olup olmadığı, bilişsel ve duyusal yeteneklerde
bozulmalar, madde kullanımı, suistimal veya ihmal belirtileri ve
kaza ve yaralanma risklerine ilişkin veriler elde edilir.
Birey daha önce düşme veya kaza geçirmiş mi? baston,
yürüteç gibi yürümeye yardımcı araçlar kullanıyor mu?, ilaç ya
da alkol kullanıyor mu? belirlenmelidir.
Aile bireyleri ve diğer önemli kişiler de değerli veri
kaynaklarıdır. Hemşirenin aile destek sistemlerini ve ev
çevresini bilmesi koruyucu sağlık uygulamaları için önemlidir.
Fizik muayene Fizik muayenede, hastanın hareket
durumu, iletişim yeteneği, farkındalık veya oryantasyon
düzeyi, duyusal algılaması değerlendirilmelidir. Güvenliği
tehdit eden risk faktörlerinin erken belirlenmesi
yaralanmaları önlemede önemlidir. Ayrıca ev içi şiddet
veya ihmal bulguları tanımlanmalıdır.
Çevrenin Değerlendirmesi
Ev, toplum ve sağlık kurumlarındaki riskler
yaralanmaya neden olabilir.
Hasta güvenliğini tehdit eden çevresel durumlar; düşmeler,
yangın, zehirlenme, boğulma ve motorlu araç kazaları ve
uygulama hatasına bağlı kazalardır.
Çevrede güvenliği tehdit eden durumlar ve riskli bireyler
tanımlanmalıdır. Bu faktörlerin tanımlanması hemşirenin
bireyselleştirilmiş bakım vermesini sağlar.
Değerlendirme hastanın gelişim düzeyi ve sağlık durumu üzerine
odaklanarak hem evdeki hem de sağlık kurumlarındaki risk
faktörlerinin farkında olunmasını içerir.
Özel Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi
Aşağıda hemşirelerin değerlendirmesi gereken özel risk faktörleri yer
almaktadır.
 Düşmeler
 Yangın
 Zehirlenme
 Boğulma
 Ateşli Silah Yaralanması
Düşmeler
Düşmeler hastanelerde, hasta güvenliğini olumsuz
etkileyen ve çok sık karşılaşılan olaylardı.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'nde Joint Commission
on Accreditation of Healthcare Organization (JCAHO)
2005 yılında 271 düşme yaşandığını ve tıbbi hataların
%5.8'inin düşme sonucu olduğunu belirtmiştir.
Klinikte yapılan bir araştırmada, düşme oranları nöroloji
servisinde binde 6.12, cerrahi servisinde binde 2.18,
ortopedi servisinde İse binde 0.8 olarak gösterilmektedir .
Düşmeler her yaşta oluşabilir fakat 65 yaş üzeri
bireylerde ölümcül yaralanmalar neden olmaktadır.
Toplumda yaşayan 65 yaş üstü bireylerin yıllık düşme
sıklığı %17-45 arasında değişirken, hastanelerde bu
oran %70'e çıkmaktadır.
Bu nedenle de hemşirelerin riskli hastaları belirlemesi
için düşme risk faktörlerini bilmesi son derece
önemlidir. Düşme için risk faktörleri şunlardır
• 65 yaş üzeri olma,
• Farkındalık düzeyinde değişimler
(Konfüzyon ya da oryantasyon bozukluğu)
• Denge bozuklukları
• Motor bozukluk
• Duyusal bozukluk
• Postural hipotansiyon
• İlaç kullanımı (antidepresan, benzodiazepin,
antihi- pertansif ilaçlar)
• Daha önce düşme öyküsünün olması
• İnkontinans
• Bilinmeyen çevre.
Hemşireler
düşme
riski
yüksek
olan
hastayı
değerlendirme ölçekleri ile belirlemeli ve düşmeyi
önlemeye yönelik planlama ve uygulama yapmalıdır.
Düşmeyi önlemeye yönelik uygulamalar, düşme için risk
faktörlerinin tanımlanması, önlemek için uygulamaların
başlatılması, risk faktörü bulunan hastaların yeniden
değerlendirilmesidir.
Bu önlemler ile hastanede yatan hastalarda düşme
oranları ve komplikasyonların azalması beklenmektedir.
Düşme, hemşirelik bakımında kalitenin bir göstergesi
olarak değerlendirilmektedir.
HEMŞİRELİK TANILARI
• Çevresel tehlikelerin farkındalığında yetersizliğe bağlı yaralanma
riski
• Görme yetersizliğine bağlı zehirlenme riski
• Küçük çocuklarda boğulma riski
• Travma riski
Çocuk Suistimalinin Fiziksel ve Davranışsal Belirtileri
Nedeni açıklanamayan ve tekrarlı yaralanma öyküsü
Çok fazla ya da nedeni açıklanamayan çürükler
Çoklu kırıklar(kollar, bacaklar, yüz, kostalar)
Düzenli ısı yanıkları
Yara izleri ya da değnek veya kamçı izi
Isırık izleri
Kafa yaralanması
Vajinal akıntı
Üriner sistem enfeksiyonu
Genital ağrı, kaşıntı, kırmızılık veya çürük
Cinsel yolla geçen hastalık
Uyku problemleri (kabuslar)
Psikosomatik hastalıklar
Aşırı cinsel merak veya oyun
Okuldaki başarı ve devamlılıkta azalma
Yabancılardan korkma
Suistimal şüphesi
DÜŞME İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ VE ÖNLEMEYE YÖNELİK GİRİŞİMLER
Risk Faktörleri
Önleyici Girişimler
Görmede yetersizlik
•
•
Uygun gözlüğün
kullanılması
Odanın uygun ve yeterli
biçimde aydınlatılması
•
Gerektiğinde kapı çıkışının
•
ve koridorların işaretlenmesi
•
Çevrenin düzenli tutulması
•
•
Bilişsel bozukluk
•
(konfüzyon, oryantasyon •
bozukluğu,
hafızada/
karar
vermede bozulma)
Alt ekstremitede fonksiyon
kaybına bağlı yürümede
güçlük veya dengesizlik
•
•
•
•
objelerin
Ayağa uyan ve kaymayan ayakkabı / terliklerin
giyilmesi
Yürümeye yardımcı araçların kullanılması (baston,
koltuk değneği, yürüteç, tekerlekli sandalye vb.)
•
Gerekirse yürüme sırasında yardım edilmesi
Denge durumunun gözlenmesi
Yer döşemesi için uygun materyalin seçilmesi
•
Kas gücü, eklem esnekliği ve denge için tolere
•
edilebilen aktivite ve egzersizlerin yaptırılması
•
•
Yatağa / sandalyeye
oturma ve kalkmada
güçlük
Aktivite düzeyinin belirlenmesi,
Batıcı, kesici vb. güvenli olmayan
uzaklaştırılması
•
•
•
•
•
Hastanın yardım istemesi konusunda
desteklenmesi
Yatak / sandalyenin düşük konuma ayarlanması
Banyoda tutunma kulplarının yerleştirilmesi
Tuvalet yükselticilerinin kullanılması
Ortostatik hipotansiyon
•
•
•
•
•
•
Sık idrara çıkma / diüretik
kullanma
•
•
•
•
Hastalık süreci ve tedavi
nedeniyle güçsüzlük
•
•
•
•
•
Ani hareketlerden kaçınılması
Hastaya, oturur ve yatar
pozisyonda iken yavaşça
kalkması ve yürümeden önce
bir süre ayakta durmanın
gerekliliğinin öğretilmesi
Yatağın yanına komod
yerleştirilmesi
Tuvalet Gereksiniminde
yardımcı olunması
Çağrı zilinin yatağın yakınında
olması ve kullanma konusunda
hastanın bilgilendirilmesi
Aktivite toleransının
değerlendirilmesi
Sedatif, hipnotik,
trankilizan, narkotik,
analjezik kullanımı
•
•
•
•
•
•
Yatak kenarlıklarının kaldırılması
Yatağın, en alçak pozisyonda tutulması
Hastanın oryantasyon ve uyanıklık
durumunun izlenmesi
Kullandığı ilaçlarla birlikte alkol kullanmaması
konusunda hastanın bilgilendirilmesi
Sağlık kurumlarında düşmeyi önlemek
Klinik ortamda hasta güvenliğini sağlamak hemşirenin
temel sorumluluklarından biridir.
Hemşireler, hastanelerdeki hasta düşmelerini tamamen
önleyemezler, ancak düşmeyi önlemeye yönelik
uygulamalar ile en aza indirebilir.
Bu açıdan hemşire düşme risk belirleme araçlarını
kullanarak bireyin düşme riskini önceden belirlemeli ve
düşmeyi azaltmaya yönelik hemşirelik müdahalelerinde
bulunmalıdır.
Kurumlarda yaygın olarak Hendrich II Düşme Riski
Değerlendirme Modeli kullanılmaktadır (Heindrioh
2007) (Tablo 19-4).
Akut ve uzun süreli bakım kurumlarında hemşireler
düşmeyi önlemeye yönelik girişimlerde bulunurlar .
İtaki Düşme Ölçeği de kullanılan ölçeklerden biridir.
Hendrich II Düşme Riski Değerlendirme Modeli
Risk faktörleri (beş puan ve üzeri yüksek risk oluşturur)
Risk puanı
Konfüze/dizoryantasyon
4
Semptom gösteren depresyon
2
Boşaltımda değişme
1
Baş dönmesi/vertigo
1
Cinsiyet (erkek)
1
Reçete edilen bir antiepileptik (antikonvulsanlar)
2
Reçete edilen bir benzodiazepezin
1
Test 2'ye geçin (sadece birini seçiniz)
"Sandalyeden kalkma"
Tek bir hareketle kalkabilir.
0
Bir hamle ile başarır, kendini yukarı iter.
1
Birçok hamle yapar ve başarır.
3
Yardımcı olmadan kalkamaz
4
Hastane Ortamında Düşmeyi Önlemeye Yönelik Hemşirelik Girişimleri
Hastanın fiziksel çevreye uyumu sağlanmalı hastanın düşme riski
değerlendirilmeli
Hastanın kapısına ya da gözlem formuna düşme riski belirtilmeli
Hastanın düşme riski, her vardiya değişiminde hemşire ve hekimlere bildirilmeli ve
kayıt edilmeli
Düşme riski olan hastaları hemşire odasının yakınına yerleştirmeli
Hastanın yatağı düşük seviyede tutulmalı
Yatak kenarındaki parmaklıklar yükseltilmeli
Yatak, tekerlekli sandalye ve sedye tekerlekleri kilitlenmeli
Hastaya çağrı zilinin kullanımı ile ilgili bilgi verilmeli
Çağrı zilini hastanın ulaşabileceği bir yere yerleştirmeli
Hasta çağrı zili çaldığında hemen hastanın yanına gitmeli
Hasta odası iyi aydınlatılmalı
Hasta odasındaki çöp kutusu, sivri kenarlı yemek masası ve ıslak zemin gibi fiziksel
tehlikeler ortadan kaldırılmalı Zeminin kaygan olması önlenmeli
Hastaların kaymayan ayakkabı veya terlik giymeleri sağlanmalı
Hastanın bireysel eşyaları ulaşabileceği bir yere yerleştirilmeli
Gerekli olduğunda tespitin yerine alternatif seçenekler kullanılmalı
Son seçenek olarak, kurum politikasına göre en az kısıtlayıcı fiziksel tespit
kullanılmalı
Eğer tespit uygulandı ise, aralıklı olarak hasta değerlendirilmeli
SAĞLIK KURUMLARINDA TESPİT KULLANIMI
Fiziksel tespit, konfüze, ajite, demans ya da deliryumdaki hastaların
kendilerine ya da çevrelerine zarar vermelerini önlemek amacıyla, hasta
hareketlerinin manuel bir yöntemle ya da hastanın vücuduna eklenen,
hasta tarafından kolayca kaldırılamayan, fiziksel ya da mekanik araçgereç ve materyallerle kısıtlanmasıdır.
Fiziksel tespit; konfüze ve demanslı hastaların yataktan düşmesini
önlemek, hasta hareketlerinin kontrol altında tutularak kendi vücuduna
bağlı tüp, dren ve tıbbi araç bağlantılarını çekip çıkararak kendine zarar
vermesini önlemek; yatağa bağımlı hastalarda uygun postürü koruyarak,
basınç yarası, kas ve eklem kontraktürü gelişmesini önlemek, ajite
hastalara tıbbi girişimlerin yapılabilmesini sağlamak amacıyla
uygulanmaktadır.
Akut bakım alan hastaların %3.4 ile %21 'inde hastanede
yattığı süre içinde 2.7-4.5 gün arasında fiziksel tespit
uygulandığı ve bu oranın yaşlı bakım evlerinde daha da
arttığı bildirilmektedir
En sık görülen fiziksel tespit çeşitleri el bileği, ayak bileği
ve bel tespitidir.
Kimyasal tespit, kişinin tıbbi tedavisinde bulunmayan
ilaçlar ile davranışının kontrol edilmesidir. Örneğin, ilaçla
sedasyon sağlama bir kimyasal tespit uygulamasıdır.
Tespit kullanımının fizyolojik zararları şunlardır;
• Boğulma
• Dolaşımda bozulma
• Deri bütünlüğünde değişme (aşınmalar, deri yırtıkları, çürükler)
• Basınç yarası ve buna bağlı enfeksiyon
• Kontraktürler
• Kas ve kemik kütlesinde azalma
• Kırıklar
• Beslenme ve hidrasyonda değişme
• Aspirasyon ve solunum zorlukları
• Üriner ve fekal inkontinans
Tespit kullanımının psikolojik zararları şunlardır;
• Uykusuzluk
• Ajitasyon
• Konfüzyon
• Korku
• Depresyon
• Kendine güvende ve saygıda azalma
• Beden imajında bozulma ve benlik saygısında azalma
• Duyu yoksunluğu.
•HEMŞİRELİK TANILARI
•Fiziksel Harekette Yetersizlik
•Deri Bütünlüğünde Bozulma Riski
•Periferal Nörovasküler Fonksiyonda Bozulma Riski
Anksiyete
Kendine Ya da Diğerlerine Yönelik Şiddet Riski Yaralanma
Riski
Öz Bakımda Yetersizlik
•
•
•
•
•
Güvenlik önlemlerine ilişkin bilgi eksikliği
Yaralanma riski
Fiziksel hareketin bozulması
Duyusal algıda bozulma
Hafızada bozulma
teşekkür ederim