Transcript 4_hafta - Anadolu Üniversitesi

ÇEŞİTLİ ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN
SEÇİMİ,TASARIMI VE HAZIRLANMASI
Bu ders…
 Öğretim Materyali
 Öğretim Materyali Neden Gereklidir?
 Öğretim Materyali Her Zaman Yararlı mıdır?
 Öğretim Materyalinin Seçim Süreci
 Öğretim Materyali Edinme
 Materyal Tasarımında Uygulanacak Ölçütler
 Materyal Hazırlama İlkeleri
 Görsel Tasarımın Amaçları
 Görsel Materyallerin Tasarlanma Süreci
Görsel ve Sözel Tasarım Unsurları
Biçimsel Tasarım Unsurları
Tasarımda Düzenlemeler
Öğretim Materyali
Farklı araçlarla sunulan bilgiler, mesajlar
ve malzemeler.
Bazı öğretim ortamlarında
öğretimi destekleyici amaçla,
bazı ortamlarda
öğretmen rolü üstlenerek içeriği
doğrudan öğrencilere aktarmaktadır.
Öğretim Materyali Neden Gereklidir?
 Çoklu öğrenme ortamı sağlar.


%10
%20
N
N
N 
NI
%30
%50
%70
%90
Neden Gereklidir?
 Öğrencilerin bireysel gereksinimlerinin
karşılanmasına yardımcı olur.
 Dikkat çeker ve hatırlamayı kolaylaştırır.
 Soyut kavramları somutlaştırır.
 Zamandan tasarruf sağlar.
 İçeriğin birbiriyle ilişkilendirilmesinde
kolaylık sağlar.
 Tekrar tekrar kullanılabilir.
Her Zaman Yararlı mıdır?
 Öğrencileri daha az düşünmeye
yönlendirebilir.
 Dilin kullanımını azaltabilir.
 Aracın elde edilmesi pahalı olabilir.
 İstenilen her aracı anında etkili bir
şekilde kullanmak için gerekli zaman ve
hazırlık yeterli olmayabilir.
 Bazı araçların kullanımında ilgi çabuk
dağılabilir.
Öğretim Materyali Seçim Süreci
 Gerçekleştirilmesi planlanan öğrenme
etkinliğine uygun bir yöntemin seçilmesi
 Yöntemin uygulanmasına elverişli bir
araç biçiminin (format) seçilmesi
 Seçilen araç biçimine uyumlu
materyallerin seçilmesi, değiştirilmesi
ve tasarımı
Öğretim Materyali Edinme
 Varolan materyalin seçilmesi
 Varolan materyalin değiştirilerek
kullanıma hazır hale getirilmesi
 Yeni materyallerin tasarlanması
Tasarımda Uygulanacak Ölçütler
Öğretim Amacı
Öğrencilerin ne öğrenmesi istenmektedir?
Hedef Kitle
Öğrenenlerin özellikleri nelerdir?
Maliyet
Yeterli bir bütçe var mı?
Uzmanlık
Gerekli uzmanlığa sahip misiniz?
Malzeme
Gerekli ve yeterli malzemeniz var mı?
Bina-Donanım
Materyalin kullanılacağı ortam uygun mu?
Zaman
Gerekli zamanı ayırabilecek durumda mısınız?
Materyal Hazırlama İlkeleri
 Basit, sade ve anlaşılabilir olmalıdır.
 Dersin amaç ve davranışlarına uygun
hazırlanmalıdır.
 Önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır.
 Görsel özellikler önemli noktalarını
vurgulama amacıyla kullanılmalıdır.
 Kullanılan yazılı metinler, görsel-işitsel
öğeler, öğrencinin özelliklerine uygun
olmalıdır.
 Gerçek hayatla tutarlılık göstermelidir.
Materyal Hazırlama İlkeleri_2
 Öğrenciye alıştırma ve uygulama imkanı
sağlamalıdır.
 Her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık
olmalıdır.
 Öğretmenler kadar öğrencilerin de
kullanabileceği düzeyde olmalıdır.
 Tekrar kullanılabileceği için dayanıklı
olmalıdır.
 Gerektiğinde kolaylıkla geliştirilebilir ve
güncelleştirilebilir olmalıdır.
Dikkat Edelim!
Herhangi bir görsel öğenin görme duyumuz
tarafından algılanması öğrenmenin
gerçekleşeceği anlamına gelmez!
Görsel öğenin doğru bir şekilde anlaşılması ve
yorumlanmasında öğrencilere rehberlik
edilmelidir.
Görsel Tasarımın Amaçları
 Okunaklılığın sağlanması
 Verilmek istenen mesajı yorumlamaya
harcanan emeğin miktarının en aza
indirgenmesi
 İzleyenlerin etkin katılımının sağlanması
 Verilmek istenen mesajın en can alıcı
kısmına odaklanılmasının sağlanması
Tasarlanma Süreci
Görsel tasarım unsurları
Biçimsel tasarım unsurları
Görsel-sözel unsurların
düzenlenmesi
Görsel Tasarım Unsurları
Görsel Unsurlar
Sözel Unsurlar
Çekicilik Katan Unsurlar
Gerçekçi
Yazı Tipi
Dikkat Çekici
Benzeşik
Stil Sayısı
Dokunulabilir
Şematik
Büyük Harf
Etkileşimli
Renk
Harf Boyutu
Boşluklar
Görsel Unsurlar-Gerçekçi
 Üzerinde durulan gerçek nesneyi
gösterirler.
Görsel Unsurlar-Benzeşik
 Bir kavramı veya konuyu açıklamak için
o kavrama benzer başka bir kavramla
ilgili bir şeyi gösterirler.
Görsel Unsurlar-Şematik
 Kavramlar arasındaki ilişkileri
gösterirler.
Sözel Unsurlar-Yazı Tipi
 Öğretim amaçlı materyallerde süslü
ve tırnaklı yazı tipleri (Times New
Roman, Book Antiqua, Georgia gibi)
yerine, “düz ve tırnaksız yazı”
tipleri (Arial, Verdana, Trebuchet
MS gibi) kullanılmalıdır.
 Uygun yazı tipi seçiminin amacı
yazıların kolay okunabilir olmasıdır.
Sözel Unsurlar-Stil Sayısı
 Bir görselde veya arka arkaya
kullanılacak bir grup görselde ikiden
fazla yazı tipi kullanılmamalıdır.
 Vurgulamalar için farklı biçimlere yer
verilmeli ancak en fazla dört çeşit ile
sınırlandırılmalıdır.
 “Kalın, yatık, altı çizili ve yazı boyutu”
gibi dikkat çekmek için kullanan stiller,
en fazla dört çeşit ile
sınırlandırılmalıdır.
Sözel Unsurlar-BÜYÜK HARF
Bir metinde yazıların okunabilir
olmalarını sağlamak için yalnızca küçük
harf ve sadece gerekli yerlerde büyük
harf kullanılmalıdır
BİR METİNDE YAZILARIN EN İYİ DERECEDE
OKUNURLUĞUNU SAĞLAMAK İÇİN KÜÇÜK
HARFLER KULLANILMALIDIR. BÜYÜK
HARFLERİN BOYUTLARI AYNI OLDUĞU İÇİN
GÖZÜN AYIRT ETME GÜCÜ AZALMAKTA VE
BU NEDENLE OKUMA HIZI DÜŞMEKTEDİR.
Sözel Unsurlar-Renk
 Metni okunaklı hale getirmek ve dikkat
çekmek için harflerin rengi arka planın
rengiyle zıt renkte olmalıdır.
Sarı Zemin
Siyah Yazı
Beyaz Zemin
Kırmızı Yazı
Mavi Zemin
Beyaz Yazı
Siyah Zemin
Beyaz Yazı
Beyaz Zemin
Siyah Yazı
Beyaz Zemin
Yeşil Yazı
Sözel Unsurlar-Harf Boyutu
 Hazırlanan metnin uzak mesafeden
okunabilir olması için yeterince
büyük punto kullanılması gerekir.
 Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için
yeterince büyük punto kullanılması gerekir.

Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için yeterince büyük punto
kullanılması gerekir.

Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için yeterince büyük punto kullanılması gerekir.
Sözel Unsurlar-Boşluklar
H a r f l e r i n A r a s ın d ak iBo ş lu k la r
Harflerin çok yakın olmamasına dikkat
edilmeli ve bütün harfler arasında eşit
düzeyde boşluklar bırakılmalıdır.
Satırların Arasındaki Boşluklar
Okumayı kolaylaştırması ve zorlaştırması
açısından satırlar arasında gerektiği kadar
boşluk bırakılmalıdır.
Sözel Unsurlar-Boşluklar
 Satırlar birbirlerine çok yakınsa belirli
uzaklıktan net olarak okunamazlar.
 Satırlar arasında çok boşluk bırakılırsa
birbirinden kopuk görünürler.
Çekicilik Katan (Destekleyici) Unsurlar
Dikkat Çekicilik
Dokunulabilirlik
Etkileşimlilik
Biçimsel Tasarım Unsurları
Hizalama
Şekil
Denge
Biçem
Renk Düzeni
Biçimsel Tasarım Unsurları-Hizalama
 Öğretim materyalindeki öğelerin
belirli bir düzen içinde hizalanması,
materyalin anlaşırlığını kolaylaştırır.
 Bireyler, dikey ya da yatay olarak
hizalanan öğeleri daha düzenli olarak
algılarlar ve düzenli bilgileri daha
kolay öğrenir ve hatırlarlar.
Biçimsel Tasarım Unsurları-Şekil
 Görsel ve sözel unsurları düzenlerken
onları izleyiciye tanıdık gelen bir
şekle sokmak dikkati en az çabayla
materyale çekmeyi sağlayacaktır.
Biçimsel Tasarım Unsurları-Denge
 Denge, hazırlanan görselde yer alan
tüm öğelerin eşit biçimde yüzeye
dağıtılmasıdır.
 İstenilen amaca yönelik olarak
objelerin bütününe yerleşimi ile denge
veya dengesizlik yaratılabilir.
Simetrik
Denge
Simetrik
Olmayan Denge
Dengenin
Olmadığı
Durum
Biçimsel Tasarım Unsurları- Biçimlendirme
 Hedef kitlenin özelliklerine uygun
biçem seçilmesi gereklidir.
 Bir yaş grubuna hitap edilen bir
ortamda kullanılacak yazı tipi, resim
türleri vb. diğer öğeler, bir yetişkin
grubuna yönelik bir materyalde farklı
olabilecektir.
Biçimsel Tasarım Unsurları-Renk Düzeni
 Görüntünün gerçekliğini arttırma
 Eşitlik ve farklılıkları vurgulamak
 Önemli veya ayrıntı bilgileri vurgulamak
 İstenilen duygusal etkiyi yaratmak
Görsel ve Sözel Öğelerin
Düzenlenmesi
Yakınlık
Yönlendiriciler
Uyumluluk
Görsel-Sözel Öğelerin Düzenlenmesi-Yakınlık
 Birbiriyle ilgili öğeler birbirine
yakınlaştırılmalı, birbirinden farklı
mesajlar veren kavram ve öğeler
de birbirlerinden
uzaklaştırılmalıdır.
Görsel-Sözel Öğelerin DüzenlenmesiYönlendiriciler
 Materyalin belli bir sıra izleyerek
kullanılması ya da belli yerlere dikkat
edilmesi istendiğinde çeşitli
yönlendiriciler kullanılarak dikkati
istenilen bölgeye çekmek mümkündür.
Görsel-Sözel Öğelerin DüzenlenmesiUyumluluk
 Aynı yapısal özelliklerin kullanımı


Hazırlanan bir sunum materyalinde
başlıklar düzeylerine göre
düzenlenmeli
her bir düzey başlık için kullanılan
renk, yazı boyutu ve yazı tipi gibi
özellikler, sunu materyali boyunca
bütün başlıklarda aynı şekilde
kullanılmalı
Çalışma Kaynakları
 Kabakçı, I. “Öğretim Materyallerinin Seçimi
ve Tasarımı”, Öğretim Teknolojileri ve
Materyal Tasarımı, Anadolu Üniversitesi
Yayınları, 2007. (4. Bölüm).
 Seferoğlu, S. Sadi. Öğretim Teknolojileri ve
Materyal Tasarımı, Ankara: PegemA Yayıncılık.
2006. (2. Bölüm)
 Yanpar, Tuğba. Öğretim Teknolojileri ve
Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
2005. (8. Bölüm)
 Yalın, Halil İbrahim. Öğretim Teknolojileri ve
Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
2003. (5.-6. ve 7. Bölümler)
Bir sonraki ders…
ÖĞRETİMDE GÖRSEL-İŞİTSEL
ARAÇLAR