Transcript 4. tüketici hukuku mahkeme kararları yargıtay içtihatları

TÜKETİCİ HUKUKU
MAHKEME KARARLARI
YARGITAY İÇTİHATLARI
SUNUM NOTLARI
Hazırlayan İlhan KARA
Ankara Hakimi-2011
BİRİNCİ BÖLÜM
1.AMAÇ:



Tüketici Hukuku ve Tüketici Kanunundaki
temel amaç TÜKETİCİ olarak ifade edilen
kitlenin korunması amaçlanmıştır.
Avrupa ve Amerika’da yaşanan gelişmelere
paralel olarak ülkemizde yasal mevzuat
hazırlanması ihtiyacı doğmuştur.
1995 yılında kamuoyunda PROMOSYON
YASASI olarak bilinen 4077 sayılı Tüketicinin
Korunması Hakkındaki Kanun yasalaşarak 08
Eylül 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.


Yürürlüğe giren kanun ihtiyaçları tam
olarak karşılamadığı için 2003 yılında
4822 sayılı yasa ile önemli değişiklikler
yapıldı ve bu değişiklikler 14 Haziran
2003 tarihinde yürürlüğe girdi.
Yapılan bu değişikliklerle kamuyararına
uygun olarak tüketicilerin güncel ve
önemli temel sorunlarının çözülmesi
amaçlanmıştır.









4822 yasa ile yapılan değişikliklerle
Tüketicilerin
SAĞLIK
GÜVENLİK,
EKONOMİK ÇIKARLARI KORUMA,
AYDINLATMA-BİLGİLENDİRME,
EĞİTİM,
ÇEVRESEL TEHLİKELERDEN KORUMA VE
ÖNLEM ALMA,
GÖNÜLLÜ ÖRGÜTLER KURMA,
MADDİ-MANEVİ ZARARLARIN TAZMİNİ
AMAÇLANMIŞTIR.
 TÜKETİCİNİN
KORUNMASINA İLİŞKİN
TEMEL NEDEN :
TÜKETİCİLERİN
KORUMYAYA MUHTAÇ VE
DAHA ZAYIF KONUMDA
OLMASIDIR.


4077 SAYILI KANUN’UN KORUMA
ALANI VE KAPSAMI:
TÜKETİCİ KANUNU MAL VE HİZMET
PİYASALARINDA TÜKETİCİ İLE
SATICI-SAĞLAYICI (ÜRETİCİ,
İTHALATÇI, BAYİ, ACENTE, KREDİ
VEREN, SAĞLAYICI VB.) ARASINDA
YAPILAN HER TÜRLÜ İŞLEMİ
TÜKETİCİ SÖZLEŞMESİ SAYMAK
SURETİYLE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE
GENİŞLETMİŞTİR.
 TÜKETİCİ
SÖZLEŞMELERİNİN
TESPİTİNDE DOKTRİNDE VE
UYGULAMADA ÜÇ FARKLI
YÖNTEM KULLANILMAKTADIR.
 OBJEKTİF YÖNTEM,
 SUBJEKTİF YÖNTEM,
 KARMA YÖNTEM,
OBJEKTİF YÖNTEM:
 YASA
KOYUCUNUN SINIRLI
SAYIDA (TADADİ-TAHDİDİ) TEK
TEK SAYDIĞI SÖZLEŞMELER
TÜKETİCİ İŞLEMİ KABUL EDİLİR.
BU HAHDE TARAFLARIN HİÇBİR
ÖNEMİ YOKTUR.
SUBJEKTİF YÖNTEM:
 ESAS
KISTAS TÜKETİCİ OLUP,
TÜKETİCİNİN YAPTIĞI BÜTÜN
İŞLEMLER AYRIM
GÖZETMEKSİZİN TÜKETİCİ
SÖZLEŞMESİ OLARAK KABUL
EDİLİR.
KARMA YÖNTEM:

BAZI SÖZLEŞMELERİN TÜKETİCİ
İŞLEMİ OLACAĞI VEYA OLMAYACAĞI
BELİRTİLDİKTEN SONRA BUNUN
DIŞINDA KALAN TÜKETİCİNİN TARAF
OLDUĞU TÜM SÖZLEŞMELER
TÜKETİCİ SÖZLEŞMESİ OLARAK
KABUL EDİLİR.
TÜKETİCİ KİMDİR?
 TÜKETİCİ
BİR MAL VEYA
HİZMETİ TİCARİ VEYA
MESLEKİ OLMAYAN
AMAÇLARLA EDİNEN,
KULLANAN VEYA YARARLANAN
GERÇEK YADA TÜZEL KİŞİDİR.
TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNİN TEMEL
ÖZELLİKLERİ:
1.
2.












MAL VEYA HİZMET ALINMASINI AMAÇLAR,
SÖZLEŞMENİN ÇEŞİDİ VE NİTELİĞİ ÖNEM TAŞIMAZ,
SATIŞ SÖZLEŞMESİ,
TRAMPA SÖZLEŞMESİ,
TAKSİTLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİ,
DEVRE TATİL SÖZLEŞMESİ,
PAKET TUR SÖZLEŞMESİ,
KAMPANYALI SATIŞ SÖZLEŞMELERİ,
KAPIDAN SATIŞ SÖZLEŞMELERİ,
KREDİ KARTI SÖZLEŞMESİ,
TÜKETİCİ KREDİ SÖZLEŞMELERİ, (BİREYSEL BANKACILIK
İŞLEMLERİ)
- Tüketici Kredisi,
- Konut Kredisi,
- Taşıt Kredisi,
- Nakit Kredi Sözleşmesi vb.
ABONELİK SÖZLEŞMELERİ,(Su, Elektrik, Doğalgaz, Dergi vb.)
EĞİTİM SÖZLEŞMELERİ,
KONUT VE TATİL AMAÇLI TAŞINMAZ ALIM SÖZLEŞMELERİ,
 YARGITAY
UYGULAMASINDA
BAZI SÖZLEŞMELER TÜKETİCİ
SÖZLEŞMESİ OLARAK KABUL
EDİLMEMEKTEDİR.




ESER SÖZLEŞMESİ,
VEKALET SÖZLEŞMESİ,
TAŞIMA SÖZLEŞMESİ,
SİGORTA SÖZLEŞMESİ,



BİR SÖZLEŞMENİN TÜKETİCİ
SÖZLEŞMESİ KABUL EDİLMESİ İÇİN
TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE ESAS ALINAN
KISTAS TÜKETİCİ OLMASI NEDENİYLE
TARAFLARDAN BİRİNİN TÜKETİCİ
OLMASI,
KARŞI TARAFIN SATICI VEYA SAĞLAYICI
OLMASI ZORUNLU VE YETERLİDİR.
BUNUN DIŞINDA ARANAN BAŞKA BİR
UNSUR YOKTUR.
GÖREVLİ MAHKEME:



MAHKEMELERİN GÖREVİ KANUNLA BELİRLENİR.
GÖREVE İLİŞKİN KURALLAR KAMU
DÜZENİNDENDİR.(YENİ HMK m.1)
GÖREV DAVA ŞARTI OLUP YARGILAMANIN HER
AŞAMASINDA HAKİM TARAFINDAN RE’SEN NAZARA
ALINIR.
TÜKETİCİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN
İHTİLAFLARDA TÜKETİCİ MAHKEMELERİ
GÖREVLİDİR. MÜSTAKİL TÜKETİCİ MAHKEMESİ
OLMAYAN YERLERDE ASLİYE HUKUK
MAHKEMELERİ TÜKETİCİ MAHKEMESİ SIFATIYLA
DAVAYA BAKAR.
TÜKETİCİ MAHKEMELERİNİN
TARİHÇESİ:





4077 SAYILI TÜKETİCİ KANUNU 08 EYLÜL 1995 TARİHİNDE YÜRÜRLÜĞE
GİRDİ.
HSYK 22.06.1995,437-2 SAYILI KARARI İLE 4077 SAYILI YASA
KAPSAMINDA KALAN DAVALARA DEĞERE BAKILMAKSIZIN ASLİYE
TİCARET MAHKEMELERİ
OLMAYAN YERLERDE ASLİYE HUKUK MAHKEMELERİ BU DAVALARA
BAKMAKLA GÖREVLENDİRİLDİ.
HSYK 24.03.2005 TARİH VE 188 SAYILI KARARI İLE MÜSTAKİL TÜKETİCİ
MAHKEMESİ KURULAN YERLERDE (ANKARA, İZMİR, İSTANBUL, BURSA,
ADANA, KAYSERİ, SAMSUN…) BU MAHKEMELER OLMAYAN YERLERDE
ASLİYE HUKUK MAHKEMELERİ TÜKETİCİ MAHKEMESİ SIFATIYLA BU
DAVALARA BAKMAKLA GÖREVLENDİRİLMİŞTİR.
TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNİ TÜRK TİCARET KANUNU ANLAMINDA
TARAFLARDAN BİRİSİ TACİR OLDUĞUNDAN TİCARİ İŞ
MAHİYETİNDEDİR. BU MAHKEMELER FAALİYET ALANI AÇISINDAN EN
ÇOK TİCARET MAHKEMELERİNE BENZER.
TÜKETİCİ MAHKEMELERİNİN
NİTELİĞİ:




ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ NEVADINDA BİR
MAHKEMEDİR.
TÜKETİCİ MAHKEMESİ SULH MAHKEMESİ EŞİTİ
BİR MAHKEME DEĞİLDİR.
TÜKETİCİ MAHKEMESİ, ASLİYE HUKUK
MAHKEMESİ NEVADINDAN BİR MAHKEME
OLDUĞUNDAN TEMYİZ SÜRESİ TEBLİĞDEN
İTİBAREN 15 GÜNDÜR.
TÜKETİCİ MAHKEMESİNDE YARGILAMA USULÜ
BASİT YARGILAMA USULÜNE TABİDİR.
TÜKETİCİ MAHKEMESİNE KİMLER
DAVA AÇABİLİR?






TÜKETİCİLER,
TÜKETİCİ ÖRGÜTLERİ,
TÜKETİCİ DERNEKLERİ,
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI,
TÜKETİCİ SÖZLEŞMESİNE TARAF OLAN,
- SATICI,
- İMALATÇI,
- BAYİİ,
- ACENTE,
- BANKA DAVA AÇABİLİR.
TÜKETİCİ MAHKELERİNDE SADECE TÜKETİCİLERİN DAVA
AÇABİLECEĞİNE İLİŞKİN DÜŞÜNCE YASA KOYUCUNUN AMACINA UYGUN
OLMADIĞI GİBİ YASADAKİ MEVCUT DÜZENLEMEYEDE UYĞUN
DEĞİLDİR. SÖZLEŞMENİN TARAFI OLAN HERKES HUKUKİ YARARI
BULUNMAK KAYDIYLA DAVA AÇABİLİR.
YETKİLİ MAHKEME:




GENEL YETKİLİ MAHKEME DAVALININ YERLEŞİM
YERİ MAHKEMESİDİR. (YENİ HMK m.5)
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN DAVALARDA SÖZLEŞMENİN
İFA EDİLECEĞİ YER MAHKEMESİDE YETKİLİDİR.
(m.10)
TÜKETİCİ KANUNUNDA YETKİYE İLİŞKİN YAPILAN
ÖZEL DÜZENLEME MEVCUT OLUP (4077 s.K. 23/3)
BUNA GÖRE TÜKETİCİ DAVALARI TÜKETİCİNİN
İKAMETGAH MAHKEMESİNDE AÇILABİLİR.
ANCAK GAYRİMENKULUN AYNINA İLİŞKİN
İHTİLAFLARDA TAŞINMAZIN BULUNDUĞU YER
MAHKEMESİ KESİN YETKİLİDİR. (YENİ HMK m.12)
BU HALDE TÜKETİCİ KENDİ İKAMETGAHINDA DAVA
AÇAMAZ.
TÜKETİCİ SORUNLARI
HAKEM HEYETİ:




4077 SAYILI YASAYLA GETİRİLEN EN ÖNEMLİ YENİLİKLERDEN
BİRİSİ TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETİ MÜESSESESİNİN
FAALİYETE GEÇMESİDİR. İL VE İLÇE MERKEZLERİNDE
TÜKETİCİ KANUNUNDAN DOĞAN İHTİLAFLARI ÇÖZMEK
AMACIYLA EN AZ BİR TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETİ
OLUŞTURULMASI ZORUNLUDUR.
DAVA DEĞERİ 2011 YILI İÇİN 1.031,87-TL ALTINDA OLAN
UYUŞMAZLIKLARDA HAKEM HEYETİNE BAŞVURU YAPILMASI
ZORUNLUDUR. VERİLEN KARARLAR İLAM HÜKMÜNDEDİR.
TEBLİĞDEN İTİBAREN 15 GÜN İÇİNDE TÜKETİCİ
MAHKEMELERİNE İTİRAZ YAPILABİLİR.
BELİRLENEN MİKTARIN ÜZERİNDEKİ İHTİLAFLAR VEYA DEĞERİ
PARAYLA ÖLÇÜLEMEYEN İHTİLAFLARDA VERİLEN KARARLAR
DELİL MAHİYETİNDEDİR.
TÜKETİCİ KANUNU KAPSAMINDA
KALAN SÖZLEŞMELERDE MALIN
AYIPLI OLMASI HALİNDE TÜKETİCİ
SEÇİMLİK HAKLARA SAHİPTİR.
1.
2.
3.
4.
SÖZLEŞMEDEN DÖNME VE BEDEL
İADESİ İSTEME,
MALIN AYIPSIZ YENİSİ İLE
DEĞİŞTİRİLMESİ,
AYIP ORANINDA BEDELDE İNDİRİM,
ÜCRETSİZ ONARIM,
TÜKETİCİ KANUNU KAPSAMINDA
HAKSIZ ŞART (4077 s.K.m.6)

1.
2.
3.
YAPILAN SÖZLEŞMEDE SATICI VE SAĞLAYICININ TÜKETİCİ
İLE MÜZAKERE ETMEDEN TEK TARAFLI OLARAK
SÖZLEŞMEYE KOYDUĞU, SÖZLEŞEMEDEN DOĞAN HAK VE
YÜKÜMLÜLÜKLERİ İYİ NİYET KURALLARINA AYKIRI
DÜŞECEK ŞEKİLDE TÜKETİCİ ALEYHİNE DENGESİZLİĞE
NEDEN OLAN SÖZLEŞME KOŞULLARI HAKSIZ ŞART SAYILIR
VE TÜKETİCİYİ BAĞLAMAZ. BUNA GÖRE;
SÖZLEŞMEYE MÜZAKERE EDİLMEDEN TEK YANLI OLARAK
KONULMUŞ OLMASI,
TÜKETİCİ ALEYHİNE DENGESİZLİK OLUŞTURMASI,
İYİ NİYET KURALLARINA AYKIRI OLMASI HALİNDE
SÖZLEŞMEDİ ŞART HAKSIZ ŞART OLARAK KABUL EDİLİR.
İKİNCİ BÖLÜM
TÜKETİCİ KANUNUNDA
DÜZENLENEN SÖZLEŞMELER:



TAKSİTLİ SATIŞ (m.6/A): Satış bedelinin en az iki taksitte ödendiği
mal veya hizmetin sözleşmenin düzenlendiği anda ifa edildiği satım
sözleşmesidir. Yazılı şekilde yapılması zorunludur.
DEVRE TATİL SÖZLEŞMESİ (m.6/B) Devre tatil sözleşmeleri en az
3 yıl süre ile yapılan ve bu süre zarfında bir yıl içinde belirli veya
belirlenecek ve bir haftadan az olmayacak dönem için bir veya
daha fazla sayıda taşınmazın kullanım hakkı, devri yada devri
taahhüdünü içeren sözleşmelerdir. Sözleşmenin yazılı olarak
yapılması zorunludur.
Devre tatil sözleşmesi imzalanmasından itibaren tüketicinin 10
günlük cayma hakkı mevcuttur. (Yönetmelik m.6) Ancak bu süre
Yüksek Yargıtay yerleşik uygulamasına göre tecrübe ve muayene
koşulunun fiilen yerine getirildiği tarihten itibaren başlar.


PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ (m.6/C) Paket tur
sözleşmeleri, ulaştırma, konaklama ve bunlara
yardımcı sayılmayan diğer turistik hizmetlerinin en az
ikisinin birlikte herşeyin dahil olduğu fiyatla satılan ve
satış taahhüdü yapılan ve hizmeti 24 saatten uzun bir
süreyi kapsayan ve gecelik konaklamayı kapsayan
yazılı bir sözleşmedir. Yazılı olarak yapılması
zorunludur.
KAMPANYALI SATIŞ SÖZLEŞMELERİ (m.7)
Kampanyalı satış, gazete, radyo, tv vb. yollarla
tüketiciye duyurularak düzenlenen kampanyalara
iştirakçi kabul edilmesi veya mal ve hizmetin daha
sonra teslim veya ifa edilmesi suretiyle yapılan
satımdır. Kampanyalı satışlar Sanayi Bakanlığı izniyle
yapılır.




KAPIDAN SATIŞ SÖZLEŞMELERİ (m.8) Kapıdan satış işyeri, fuar,
panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımdır. Bu tür
satışlarda tüketici teslim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde
koşulsuz cayma hakkına sahiptir.
MESAFELİ SÖZLEŞMELER (m.9/A) Mesafeli sözleşmeler yazılı
görsel telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları
kullanılarak tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve
malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi
veya ifası kararlaştırılan sözleşmelerdir.
TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİ (M.10) Tüketicilerin mal
veya hizmet edinmek amacıyla kredi verenden nakit olarak
aldıkları kredidir. Yazılı olarak yapılması zorunludur.
KREDİ KARTI SÖZLEŞMELERİ (M.10/A) Kredi kartı ile mal veya
hizmet alımı sonucu nakdi krediye dönüşen veya kredi kartı ile
nakit çekim suretiyle kullanılan kredi kullanma aracıdır.


SÜRELİ YAYINLAR (m. 11) Süreli yayın
kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve
şekilde olursa olsun, bilet, kupon iştirak
numarası, oyun, çekiliş vb. yollarla süreli
yayın dışında ikinci bir ürün veya hizmetin
verilmesinin taahhüt edildiği durumlarda
kitap, dergi, ansiklopedi, optik disk gibi
yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel
ürünler dışında hiçbir mal yada hizmetin
taahhüdü ve dağıtımı yapılamaz.
ABONELİK SÖZLEŞMELERİ (m.11/A)
Tüketicinin taraf olduğu her türlü abonelik
sözleşmesi bu kapsamda sayılır.
TÜKETİCİ MAHKEMESİ
UYGULAMALARI VE
YARGITAY İÇTİHATLARI