Transcript Rehabilitacja pulmonologiczna - Lubuski Szpital Specjalistyczny

Lubuski
Szpital
Specjalistyczny
Pulmonologiczno-Kardiologiczny
w Torzymiu w swej historii i tradycjach leczniczych sięga początku
dwudziestego wieku. Szpital usytuowany jest, na terenach Krainy
Wielkopolsko-Pomorskiej, Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego z wyodrębnioną
Równiną Torzymską.
Specyficzny mikroklimat
Równiny Torzymskiej
stwarza doskonałe warunki
do leczenia schorzeń
pulmonologicznych
i kardiologicznych.
Szpital w Torzymiu, w dokumentach strategicznych rozwoju
opieki zdrowotnej naszego regionu, ma pełnić rolę Centrum
Pulmonologicznego. W tym zakresie świadczenia zdrowotne
obejmują leczenie chorób układu oddechowego (nowotwory,
gruźlica, ostre i przewlekłe stany zapalne, alergologia).
Nasz leczniczy ośrodek, staje się również miejscem gromadzenia
doświadczeń w zakresie leczenia, podejmowania działań
edukacyjnych,
dyskusyjno-seminaryjnych
dla
lekarzy
(z uzyskaniem specjalizacji włącznie) oraz opracowywania
programów promujących ciągłe podnoszenie świadomości
istnienia zagrożeń chorób układu oddechowego.
Rehabilitacja pulmonologiczna - obejmuje wielokierunkowy
zakres usług świadczonych osobom z chorobami płuc i ich
rodzinom. Celem jest osiągnięcie i utrzymanie jak
najwyższego poziomu niezależności i sprawności
funkcjonowania w środowisku.
( wg Narodowego Instytutu Zdrowia USA)
Rehabilitacja pulmonologiczna - to:
 badanie i edukacja chorego,
 postępowanie fizjoterapeutyczne,
 wsparcie psychospołeczne,
 obserwacja.
Rehabilitacja pulmonologiczna obejmuje:




systematyczną, okresową optymalizację farmakoterapii
z uwzględnieniem zaleceń programu rehabilitacyjnego,
kwalifikację do programu rehabilitacyjnego na podstawie
indywidualnych potrzeb chorego oraz jego dotychczasowej
sprawności,
ustalenie czasu trwania, realizacja zaleconego zakresu ćwiczeń
ustalenie sposobu postępowania w okresie późniejszym.
Korzyści wynikające z Rehabilitacji pulmonologicznej:






zmniejszenie liczby hospitalizacji i zapotrzebowania na pomoc
medyczną,
poprawa jakości życia,
zmniejszenie nasilenia objawów,
poprawa tolerancji wysiłku i wydolności fizycznej,
możliwość powrotu chorych do pracy,
wydłużenie przeżycia chorych stosujących ciągłą tlenoterapię.



Choroby obturacyjne płuc:
◦ POCHP
◦ astma oskrzelowa,
◦ zarostowe zapalenie oskrzelików,
◦ mukowiscydoza.
Choroby płuc bez obturacji:
◦ choroby śródmiąższowe płuc,
◦ choroby opłucnej,
◦ sarkoidoza,
◦ zwłóknienie samoistne,
◦ choroby ściany klatki piersiowej (kyfoskoliozy),
◦ choroby nerwowo-mięśniowe (Parkinsona, stwardnienie rozsiane).
Inne choroby:
◦ gruźlica płuc,
◦ nowotwór płuca,
◦ stan po zabiegach torakochirurgicznych,
◦ zespół bezdechu sennego,
◦ otyłość.






obniżenie funkcji czynnościowej płuc,
duszność,
obniżenie wydolności fizycznej,
trudności z wykonywaniem czynności dnia codziennego,
zmniejszenie zdolności do wykonywania zawodu,
zaburzenia psychospołeczne.





spirometria spoczynkowa,
gazometrię spoczynkowa,
RTG klatki piersiowej,
badanie EKG,
test wysiłkowy na bieżni ruchomej lub 6-minutowy test
marszowy.
Do tej pory brak jest standardów obciążania wysiłkiem
fizycznym w chorobach wewnętrznych, z wyjątkiem
rehabilitacji kardiologicznej.
Wiadomo jednak, na podstawie dotychczasowych
doświadczeń oraz stosowanych modeli rehabilitacji
kardiologicznej, że u chorych pulmonologicznych powinien
być odpowiednio dozowany wysiłek fizyczny, biorąc pod
uwagę ocenę tolerancji wysiłku, czynność wentylacyjną płuc,
duszność oraz sprawność fizyczną.
II. GIMNASTYKA ODDECHOWA
1.
2.
3.
4.
Ćwiczenia oddechowe odgrywają znaczącą rolę w profilaktyce
niewydolności oddechowej. Chorym z upośledzeniem wentylacji płuc
pomagają zmniejszyć uczucie duszności oraz wykorzystać istniejące
rezerwy wentylacyjne.
Ćwiczenia oddechowe mogą być stosowane jako:
Ćwiczenia bierne.
Ćwiczenia czynno-bierne – oddech wykonywany jest czynnie przy
biernych ruchach kończyn górnych i kończyn dolnych.
Ćwiczenia wolne – czynny wydech w optymalnej pozycji.
Ćwiczenia z oporem w czasie wdechu, wydechu lub podczas obu faz
( opór może stwarzać pozycja ułożeniowa, woda, ręka, przybory,
zmniejszenie drogi wydechowej).
W ćwiczeniach oddechowych dążymy do:
1.
Rozluźnienia mięśni klatki piersiowej.
2.
Nauczenie chorego oddychania z wydłużonym wydechem.
3.
Usprawnienia oddechu przeponowego, dolnożebrowego oraz
większego zaangażowania mięśni brzucha w oddychaniu.
4.
Zmniejszenie nadmiernego napięcia mięśni klatki piersiowej.
III. ĆWICZENIA OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCE:
1.
2.
3.
4.
Ćwiczenia na materacach.
Ćwiczenia na piłkach.
Ćwiczenia z taśmą Thera Band.
Ćwiczenia na stopniu.
Mają charakter korekcyjny i polegają
na usprawnieniu ruchomości klatki
piersiowej oraz poprawieniu postawy
wyprostowanej. W tym celu wykonuje
się dynamiczne ruchy kończyn górnych.
oraz pasa barkowego w pozycji stojącej
lub siedzącej (ruch w pełnym zakresie).
1.
2.
3.
Program zajęć to ćw. dynamiczne angażujące małe i duże
grupy mięśniowe.
Poprawiają ruchomość obręczy barkowej i klatki piersiowej
wpływają na koordynację i sprawność pacjentów.
Wzmacniają i uelastyczniają mięśnie.
Zapobiegają przykurczom.
IV. ĆWICZENIA ODDECHOWE Z OPOREM
1.
2.
3.
4.
Poprawa funkcji lewej komory.
Poprawa wydolności tlenowe.
Korzystna modyfikacja kontroli serca przez autonomiczny
układ nerwowy.
Pozytywna modyfikacja czynników ryzyka.
Nieodłącznym elementem rehabilitacji jest aerobowy trening
oporowy. Jego celem jest poprawa wydolności układu
sercowo – płucnego i mięśniowego. Trening oporowy
prowadzi do wydłużenia okresu sprawności i samodzielności
pacjentów. Dzięki izotonicznej pracy kończyn dolnych
dochodzi do poprawy zdolności wysiłkowej i siły mięśni
obwodowych, co spowalnia ich atrofię.
Ćwiczenia prowadzone są w formie treningu stacyjnego.
Zalecenia dotyczą małych obciążeń pozwalających swobodnie
wykonać od 8-15 powtórzeń daną grupą mięśniową (od 3050% maksymalnej siły mięśniowej). Trening wytrzymałości
mięśniowej obejmuje od 1-3 serii, zestaw od 6-10 ćwiczeń,
nie przekraczalny czas od 20-30 min, zalecana częstotliwość
2-3x w tygodniu.
V. GRY I ZABAWY RUCHOWE
1.
2.
3.
Dostosowanie reguł gry tak, aby wysiłek fizyczny nie
przekraczał dopuszczalnych dla chorego obciążeń.
Ograniczenie współzawodnictwa.
Ćwiczenia 5 x w tygodniu po 30 min.
VI. FIZYKOTERAPIA
1.
2.
3.
4.
Elektroterapia - poprawa ukrwienia
stymulowanej tkanki, przyspieszenie
wchłaniania obrzęków 15-20min dziennie.
Lampa Sollux – zmniejszenie napięcia
mięśni, poprawa ukrwienia, odżywienia
tkanek, podniesienie progu odczuwania
bólu, ok.15 min, 10 zabiegów.
Laser – normalizacja zaburzeń
metabolizmu tkankowego; f= 15002000Hz, czas 6-8 min, 1x dziennie, 10
zabiegów.
Ultradźwięki – zmniejszenie napięcia
mięśni, działają przeciwbólowo i
przeciwzapalnie, 0,2 – 0,5W/cm2,
czas 5min.
VII. TRENING WYDOLNOŚCIOWY
W rehabilitacji Pulmonologicznej zalecany jest
stacjonarny
trening
na
bieżni
lub
cykloergometrze, który prowadzi się w formie
interwałowej lub ciągłej, umożliwia on dokładną
kontrolę dawkowanych obciążeń, HR, EKG.
Forma interwałowa zalecana jest u pacjentów
z niską tolerancją wysiłku i ograniczoną
dusznością. Okresy odpoczynku podczas tego
treningu są tak dobrane by nie pozwalały na
całkowity wypoczynek.
U pacjentów o dobrej tolerancji wysiłku
zalecany jest trening ciągły jako skuteczna
i bezpieczna metoda poprawiająca tolerancję
wysiłkową. Postępowanie to prowadzi do
pozytywnej korekcji metabolicznej.
Zalecana częstotliwość treningu to 5 razy
w tygodniu, limit HRt od 40-60% HHR, czas od
20 do 30 min.
VIII. TRENING RELAKSACYJNY
Trening autogenny jest metodą opracowaną przez J.H.
Schultza łączącą autosugestię z ćwiczeniami regulacji funkcji
cielesnych i wegetatywnych. Trening oddziałuje na organizm
i życie psychiczne ćwiczącego, który wyzwala u siebie reakcję
odprężenia i koncentracji. Te z kolei przestrajają pracę
organizmu wywołując mniej lub bardziej trwałe zmiany
w reakcjach fizjologicznych organizmu i obrazie siebie.
Stosuje się tu proste formuły
autosugestii.

Kinesio Taping to jedna z nowszych metod mających
zastosowanie w fizjoterapii bazująca na osiągnięciach
wiedzy medycznej z obszaru terapii mięśniowopowieziowej.
Kinesio
Taping
(plastrowanie
dynamiczne) –polega na oklejaniu wybranych
fragmentów ciała plastrami o specjalnej strukturze.
Każda aplikacja jest poprzedzona badaniem, oceną
układu mięśniowo - powięziowego. Zabieg
wykonywany jest u pacjentów po
zabiegach
torakochirurgicznych jak i również w schorzeniach
pulmonologicznych. Aplikacje wykonywane są
w okolicy klatki piersiowej, blizny pooperacyjnej
i przepony.

Celem tego zabiegu jest rozluźnienie napięcia
mięśniowego,
uśmierzenie
bólu,
poprawa
propriocepcji, a dodatkowo w przypadku pacjentów po
zabiegach operacyjnych przeciwdziałanie zrostom
i ograniczeniu ruchomości głównie w stawach
barkowych.








wspieranie procesów leczniczych i
wydolnościowych,
terapia funkcjonalna 24 godziny na
dobę,
długi okres używania ok. 5 dni,
efekt poprawy zauważalny bezpośrednio
po aplikacji i utrzymujący się po jej
usunięciu,
poprawa elastyczności skóry i blizn,
wspomaganie pracy mięśni,
stabilizacja stawów,
likwidacja zastojów i obrzęków
limfatycznych.






Masaż klatki piersiowej odgrywa istotną rolę w
rehabilitacji układu oddechowego. Najczęściej
wykorzystuje się masaż klasyczny z technikami
od delikatnego głaskania do rozcierania
ugniatania i wibracji. Masażowi poddaje się
mięśnie klatki piersiowej, obręczy barkowej
oraz brzucha.
Celem masażu jest:
rozluźnienie mięśni oddechowych,
zwiększanie elastyczności tkanek,
ułatwianie odksztuszania zalegającej
wydzieliny,
zapobieganie przykurczom mm oddechowych,
poprawa czynności układu oddechowego.
W trakcie indywidualnej pracy z pacjentem
szczególny nacisk kładzie się na procedury, których
nie można wykonać podczas pracy z grupą.








Do tych procedur należą:
nauka prawidłowego oddychania,
ćwiczenia angażujące wszystkie tory oddechowe,
praca z przeponą,
sprężynowanie klatki piersiowej,
nauka samodzielnego opukiwania klatki piersiowej,
efektywny kaszel,
nauka i stosowanie pozycji drenażowych,
ćwiczenia rozciągające mięśnie oddechowe oraz
zwiększające ruchomość klatki piersiowej,
inne specjalistyczne formy ćwiczeń, takie jak Terapia
Manualna, Cyriax, Ackermann, Terapia CranioSacralna, Mikrokinezyterapię czy Metoda PNF.

Fizjoterapeuta kierując się rozpoznaniem
dobiera odpowiednią pozycję ułożeniową
chorego, tak aby pod wpływem siły ciężkości
ułatwić spłynięcie zalegającej wydzieliny
z drzewa oskrzelowego.

Leczenie ułożeniowe wspomagane jest
oklepywaniem i sprężynowaniem klatki
piersiowej a także wykonaniem przez pacjenta
tzw. „efektywnego kaszlu”.

Po wszystkich w.w. procedurach pacjent
pozostaje w odpowiedniej pozycji drenażowej
przez minimum10 minut.

Dodatkowo zalecane jest aby w ciągu dnia
pacjent przyjmował wskazaną pozycję od 2 do
4 razy dziennie, rozpoczynając od 10 min
i stopniowo wydłużając czas drenażu do 60
min.
Zabiegi wykonywane są inhalatorami
ultradźwiękowymi. Dzięki zmniejszeniu
oddechów do 5-6 na min. wzrasta
efektywność inhalacji do 60% zastosowanego
aerozolu.
W zależności od stanu pacjenta stosuje
się środki lecznicze powodujące:





rozszerzenie oskrzeli,
rozrzedzenie wydzieliny środki wykrztuśne,
przeciwzapalne ,
przeciwgrzybicze ,
antybiotyki.
Trening wydolności fizycznej
odgrywa ważną rolę w
rehabilitacji osób dotkniętych
chorobami układu oddechowego.
W skład takiego treningu
wchodzą m.in. jazda rowerem,
marsze i spacery.
W zależności od stanu zdrowia
pacjenta oraz przydziału
do grupy ćwiczeniowej,
dobierane są odpowiednie
formy tego typu treningu,
jego czas trwania
oraz natężenie wykonywanych
czynności.
Dźwięk ma ogromny wpływ
na człowieka –
na nastrój, emocje,
na samopoczucie.
Masaż dźwiękiem według
Petera Hessa
(Peter Hess – rozwinął metodę
masażu dźwiękiem
w latach 80-tych) jest w pierwszej
kolejności metodą
służącą rozluźnieniu.
Ponadto masaż dźwiękiem umożliwia:







szybkie osiągnięcie wyciszenia i stanu głębokiego relaksu, ponieważ dźwięk
jest jednym z najbardziej pierwotnych bodźców, na które nasz organizm
bezwiednie reaguje,
pozbycie się napięcia w mięśniach i stawach, dzięki głębokiemu odprężeniu
i wejściu w stan alfa,
wspomaganie procesu
samouzdrawiania organizmu,
osiągnięcie harmonii i spokoju ducha,
pobudzenie kreatywności
i poprawę zdolności koncentracji,
usunięcie blokad energetycznych
w ciele,
więcej witalności i energii,
Pacjenci uczestniczą również w zajęciach z pierwszej pomocy.
Program obejmuje między innymi etapy udzielania pomocy,
postępowania w przypadkach utraty przytomności. Uczy jak zadbać
o bezpieczeństwo własne i poszkodowanego na miejscu zdarzenia.
W czasie wolnym
pacjentów organizowane
są zajęcia rekreacyjne
oraz spotkania integracyjne.
Organizowane są
zabawy przy ognisku.
Pacjenci uczestniczą również
w zajęciach z pierwszej pomocy.

Pacjenci po zabiegach na klatce piersiowej trafiają do naszego
szpitala w późnym okresie pooperacyjnym /7-10 doba/.

Po każdej operacji związanej ze znieczuleniem ogólnym w drogach
oddechowych dochodzi do wzrostu wydzieliny, którą należy usunąć,
aby zapobiec powstaniu pooperacyjnej niedodmy, spowodowanej
zatkaniem drobnych oskrzeli i oskrzelików. Dochodzi również do
zbierania się krwi i płynu tkankowego w przestrzeni zajmowanej
uprzednio przez tkankę płucną. Wskutek przecięcia mięśni istnieje
niebezpieczeństwo powstania zrostów, które mogą poważnie
ograniczyć ruchomość zarówno barku, jak i klatki piersiowej.
Może również wystąpić boczne skrzywienie kręgosłupa.
Postępowanie kinezyterapeutyczne obejmuje:


udział w zespołowych ćwiczeniach oddechowych i
ogólnousprawniających,
indywidualną pracę z pacjentem wykorzystującą specjalistyczne metody
fizjoterapii.
Uzupełnieniem tych zabiegów są:





masaże klatki piersiowej o narastającej intensywności (od
łagodnego głaskania do rozcierania ugniatania i wibracji),
aerozoloterapia,
drenaż i oklepywanie,
fizykoterapia,
kinesio taping,
Rehabilitacja prowadzona w oparciu o wypracowane strategie postępowania obejmujące następujące cele:
I. Utrzymanie drożności drzewa oskrzelowego

oklepywanie + stymulacja kaszlu i odkrztuszania wydzieliny ze stabilizacją rany pooperacyjnnej ,

wypracowanie odruchu kaszlowego zaburzonego przez dysfunkcje rzęskowego układu transportującego
błony śluzowej oskrzeli oraz odnerwienie płuc,

inhalacje z soli fizjologicznej w celu nawilżenia drzewa oskrzelowego.
II. Rozprężenie płuca przeszczepionego, zwiększenie wentylacji płuc.







nauka prawidłowego oddychania,
ćw. wydechu z oporem w postaci dmuchania do butelki z wodą,
ćw. mobilizujące mięśnie wdechowe,
ćw. wspomaganego wydechu i tzw."sprężynowanie" klatki piersiowej,
ćw. torem piersiowym i przeponowym,
ćw. oddechowe torem dolnożebrowym na boku nieoperowanym z udziałem kończyny górnej,
ćw. oddechowe dynamiczne połączone z ruchami kończyn.
III. Zapobieganie zakażeniom układu oddechowego i jamy ustnej
IV. Zapobieganie odleżynom.
częste zmiany pozycji w łóżku - ułożenie na bokach,
możliwie szybkie uruchamianie.


V. Wczesna mobilizacja ruchowa chorego








ćwiczenia czynne kończyn górnych mobilizujące obręcz barkową i klatkę piersiową,
długotrwałego unieruchomienia po zabiegu,
ćwiczenia kończyn dolnych z oporem,
masaż mobilizujący, masaż rozluźniający obręcz barkową (ból rany pooperacyjnej powoduje
odruchowe napięcie mięśni obręczy barkowej),
stopniowo wydłużane spacery po sali i korytarzu.
W miarę poprawy wydolności chorego wprowadzano kolejne elementy postępowania
rehabilitacyjnego:
ćw. grupowe ogólnousprawniające na sali gimnastycznej – czas
15-3O minut,
interwałowy trening rowerowy z monitorowaniem ciśnienia tętniczego oraz saturacji w trakcie
wysiłku,
wchodzenie i schodzenie po schodach.