Transcript Oorzaken van kleine lichaamslengte

JGZ-richtlijn Signalering van en verwijscriteria bij kleine lichaamslengte
Redactie: TNO Kwaliteit van Leven, N. Heerdink-Obenhuijsen, P. van Dommelen, M. Kamphuis, S. van Buuren, E.J.C. Coenen-van
Vroonhoven, P.H. Verkerk
2010
Inhoud van de presentatie
•
Richtlijncyclus JGZ
•
Oorzaken van kleine lichaamslengte
•
Achtergrond, doel en afbakening
•
Inhoud van de richtlijn
•
Signalering
•
Ondersteuning en begeleiding
•
Nieuwe groeidiagrammen
•
Nazorg
•
Randvoorwaarden
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
maandag 13 april 2015
Richtlijncyclus jeugdgezondheidszorg
'Beleid, onderzoek en praktijk verbonden'
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Vraag
Wie heeft de richtlijn gelezen?
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Incidentie en prevalentie
Jaarcohort (circa 185.000 kinderen)
-schatting 4.255 (2,3%) een kleine lichaamslengte (< –2 SDS).
-schatting 1.147 kinderen (0,62%) een zeer kleine lichaamslengte (< –2,5 SDS)
-schatting 240 (0,13%) een extreem kleine lengte (< –3 SDS)
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Oorzaken van kleine lichaamslengte
• Normale variant of idiopathisch
• Primaire groeistoornis:
- Dysmorf
- Disproportioneel
- SGA
• Secundaire groeistoornis
- Orgaanafwijkingen
- Endocrien/metabool
- Psychogeen
- Psychogeen
- malnutritie
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Oorzaken 1
Idiopatische kleine gestalte
•
Een achterblijvende lengtegroei zonder verdere afwijkingen of symptomen
•
80 % van de verwijzingen voor kleine lengte
•
Familiaire of niet familiaire oorzaak
•
Al dan niet samengaand met een vertraagde puberteit
•
In Europa GEEN geregistreerde indicatie voor GH
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Oorzaken 2
Primaire groeistoornis
•
1. met dysmorfe kenmerken (Down, Turner, Noonan, Prader-Willi)
•
2.met disproportie (Skeletdysplasieën, stoornissen in het botmetabolisme)
•
3.klein voor zwangerschapsduur met persisterende kleine lengte (10-15 %: onvoldoende
inhaalgroei)
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Oorzaken 3
Secundaire groeistoornis
•
1. orgaanafwijkingen (CF, Coeliakie)
•
2. endocriene/metabole afwijkingen (verworven hypothyreoïdie, groeihormoondeficiëntie)
•
3. psychogeen (psychosociale/emotionele deprivatie)
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Achtergrond, doel en afbakening
•
Aanleiding
- Eind jaren 90 1e richtlijn volgens consensusmodel
- Sommige criteria zijn later gewijzigd, want teveel verwijzingen
- Strengere verwijscriteria
- Nieuwe richtlijn is nu ontwikkeld op basis van onderzoek
- Weer strengere verwijscriteria
•
Doel
- Signalering
- Verwijzing
 Tijdige opsporing van aandoeningen die een effect hebben op de groei
- Voorkomen onnodig onderzoek en behandeling
•
Richtlijn is bestemd voor JGZ 0 tot 19
•
Afbakening (waar gaat de richtlijn wel en niet over)
- Wel: verwijscriteria kleine lengte
- Niet: grote lengte, diagnosticeren
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Aanvullend
- Juni 2010: Vijfde Landelijke Groeistudie
- Nieuwe inzichten
- Andere formules en daaraan gekoppeld criterium
 Alhier presentatie van nieuwe richtlijn!
- Artikel NTvG (webpublicatie):
Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A2366
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Inhoud van de richtlijn
Inleiding
Begripsbepaling /definities
Oorzaken van kleine lichaamslengte
Signalering
Verwijzing
Begeleiding door de JGZ bij een kleine lengte
Discussie , overwegingen
Aanbevelingen
Tevens bijlagen: hoe te meten en adressen/ websites
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Signalering 1
Meetmomenten:
- 1e jaar:elke 3 maanden
- 1-4 jaar: jaarlijks
- 5-10 jaar: monitoring lijkt zinvol
Lengtemeting ouders
Voorkeur zelf meten
Anders anamnestisch
Bij afwijkingen: ouders wel zelf meten
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Signalering 2
Anamnese
Lichamelijk onderzoek
Zwangerschap bevalling
Inspectie (dysmorfie, disproportie)
Familieanamnese
Auscultatie
Algemeen
Palpatie schildklier
Voedingsanamnese
Observatie gedrag
Chronische ziekten
Operaties
Medicatie
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Signalering 3, ontwikkeling criteria
Referentie data
•
Limburg cohort N=970
•
SMOCC cohort N=2151
•
Zuid Holland (North) cohort N=400
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
vervolg ontwikkeling criteria
Patiënten data
•
Turner’s syndroom cohort N=777
Dutch Growth Research Foundation Rotterdam
Sophia Children’s Hospital Rotterdam
Rongen-Westerlaken et al
•
Gemengd patient sample N=27
Sophia Children’s Hospital Rotterdam
Spaarne Hospital Haarlem
•
Coeliacie cohort N=120
Damen et al
Boersma et al
•
Cystic Fibrosis cohort N=216
Sophia Children’s Hospital Rotterdam
University Hospital Maastricht
Juliana Children’s Hospital The Hague
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Signalering 4, criteria
Verwijzen
1.
2.
3.
Leeftijd tussen 0 en 3 jaar:
-
Extreem klein (lengte SDS < -3) EN geboortegewicht > 2500 gram
-
Herhaaldelijk kleine lengte (< -2,5 SDS) EN geboortegewicht > 2500 gram.
Leeftijd tussen 3 en 10 jaar
-
Zeer kleine lengte (< - 2,5 SDS)
-
Kleine lengte (< -2 SDS) EN er speelt tenminste één van de punten:
-
Geboortegewicht en/of lengte < -2 SDS voor zsch duur (SGA)
-
Lengte SDS meer dan -1,6 SDS beneden de TH-SDS
-
Lengteafbuiging van meer dan 1 SDS (onafhankelijk van tijdsduur
Leeftijd ouder dan 10 jaar
-
Nog geen verwijscriteria
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Signalering 5, interpretatie
Groeiparameters:
1.
SD = Standaarddeviatie:
maat voor de spreiding van de meetwaarde rondom het
gemiddelde, waarbij is aangenomen dat
de meetwaarden een normale verdeling hebben
2.
SDS = Standaard deviatie score
aantal standaard deviaties onder of boven het gemiddelde
3.
Lengte SDS = lengte standaard deviatiescore
afwijking van de lengte in aantal SD dat de lengte verschilt van het gemiddelde van de populatie
lengte - gemiddelde lengte voor leeftijd en geslacht
SD voor leeftijd en geslacht
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
vervolg interpretatie
Groeiparameters:
4.
TH = Target Height
lengte die bereikt wordt op basis van genetisch potentieel
Kind volgt lengte referentielijn conform
genetische aanleg vanaf leeftijd 2-3 jaar
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
vervolg interpretatie
Groeiparameters:
5.
TH-range =
Target height range
Gebied rondom TH waarin gezonde kinderen naar verwachting hun eindlengte zullen hebben
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
TH formule
TH Oud
- Jongen
vaderlengte + (moederlengte + 13)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
+ 4,5  (gemiddelde + 11)
2
-
Meisje
vaderlengte + (moederlengte -13)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
+ 4,5  (gemiddelde - 2)
2
TH Nieuw (seculaire groeiverschuiving, regressie nr gemiddelde)
- TH jongen: 44,5 + 0,376*lv (cm) + 0,411*lm (cm)
- TH meisje: 47,1 + 0,334*lv (cm) + 0,364*lm (cm)
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
TH-SDS formule
TH-SDS Oud
-
TH-SDS = TH – gemiddelde eindlengte P50 / SD
TH-SDS meisje = (TH –170,6) / 6,5
TH-SDS jongen = (TH – 184,0) / 7,1
TH-SDS Nieuw
-
TH- SDS meisje=(TH-170,7)/6,3
-
TH-SDS jongen= (TH- 183,8)/7,1
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
TH range formule
TH-range Oud
-
Consensus Kleine Lengte (1998): TH-range het gebied van +/- 1,3 SD (ongeveer 9 cm) 
teveel verwijzingen.
-
Richtlijn (2010): TH-range het gebied van +/- 2 SD
(13 cm voor meisjes, 14,2 voor jongens).
TH-range Nieuw
-
Op grond van de nieuwe formule van de TH, ook formule
TH-range aangepast. NU: gebied van +/- 1,6 SD
(10 cm voor meisjes, 11 cm voor jongens).
Dit betekent: 95% van de gezonde jongens en meisjes heeft naar verwachting een eindlengte
die binnen deze TH range valt.
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Nee
Nee
Extreem kleine lengte (< -3 SDS) EN
geb.gewicht ≥2500 gram
Ja
Ja
Ja
Verwijzing voor verdere diagnostiek
Kleine lengte
(<-2 SDS)
Nee
Naar eigen inzicht handelen
Leeftijd ≥ 3 jaar (tot
10 jaar)
Herhaaldelijk (nogmaals na een half jaar maar binnen een jaar)
een zeer kleine lengte (< -2,5 SDS) EN
geb.gewicht ≥2500 gram
Nee
Ja
Zeer kleine lengte
(< -2,5 SDS)
Nee
)
Ja
Eén of meer van onderstaande punten:
1. Geboortegewicht en/of –lengte < -2 SDS voor zwangerschapsduur
2. Lengte >1,6 SDS beneden Target Height
3. Afbuigende lengtegroei (>1 SDS)
Nee
Ja
Verwijzing voor verdere diagnostiek
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Nee
Nee
Extreem kleine lengte (< -3 SDS) EN
geb.gewicht ≥2500 gram
Ja
Ja
Ja
Verwijzing voor verdere diagnostiek
Kleine lengte
(<-2 SDS)
Nee
Naar eigen inzicht handelen
Leeftijd ≥ 3 jaar (tot
10 jaar)
Herhaaldelijk (nogmaals na een half jaar maar binnen een jaar)
een zeer kleine lengte (< -2,5 SDS) EN
geb.gewicht ≥2500 gram
Nee
Ja
Zeer kleine lengte
(< -2,5 SDS)
Nee
)
Ja
Eén of meer van onderstaande punten:
1. Geboortegewicht en/of –lengte < -2 SDS voor zwangerschapsduur
2. Lengte >1,6 SDS beneden Target Height
3. Afbuigende lengtegroei (>1 SDS)
Nee
Ja
Verwijzing voor verdere diagnostiek
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Nee
Nee
Extreem kleine lengte (< -3 SDS) EN
geb.gewicht ≥2500 gram
Ja
Ja
Ja
Verwijzing voor verdere diagnostiek
Kleine lengte
(<-2 SDS)
Nee
Naar eigen inzicht handelen
Leeftijd ≥ 3 jaar (tot
10 jaar)
Herhaaldelijk (nogmaals na een half jaar maar binnen een jaar)
een zeer kleine lengte (< -2,5 SDS) EN
geb.gewicht ≥2500 gram
Nee
Ja
Zeer kleine lengte
(< -2,5 SDS)
Nee
)
Ja
Eén of meer van onderstaande punten:
1. Geboortegewicht en/of –lengte < -2 SDS voor zwangerschapsduur
2. Lengte >1,6 SDS beneden Target Height
3. Afbuigende lengtegroei (>1 SDS)
Nee
Ja
Verwijzing voor verdere diagnostiek
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Let op
•
Het criterium >1,6 SDS beneden TH, geldt alleen indien de Target Height berekend is mbv de
formule van Hermanussen en Cole.
•
Gebruik website: aangepaste formules en criterium
www.tno.nl/groei (groeidiagrammen en handleiding)
http://groeiweb.pgdata.nl/calculator.asp
(wachtwoord “ajn2003”)
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Condities te ontdekken
1.
86% van de kinderen met Turner's syndroom (0-10y) target height
2.
27% van de kinderen met coeliakie (0.5-2.5y)  BMI, gewicht beter
3.
8% van de kinderen met cystic fibrosis (0-2.5y)  BMI, gewicht beter
-
…andere aandoeningen?
-
…rekening houden met 2% vals-positieven
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Ondersteuning en begeleiding
- Follow up
- Patiënteninformatie
- Uitleg
- Psychosociale problemen
Groeihormoon
- Indicaties
- Kosten
- Dilemma’s
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Groeihormoon
Indicatie:
•
Groeihormoondeficiëntie
•
Syndroom van Turner
•
Chronische nierinsufficiëntie
•
Syndroom van Prader Willi
•
SGA die aan bepaalde criteria voordoen
•
Kosten van groeihormoon:€ 11.700,- per jaar
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Nieuwe groeidiagrammen
•
Curve uit 1980 voor het gewicht als referentie gewicht (normatief)
•
Tevens -3 SDS referentielijn opgenomen
•
Begin met Nederlandse curve
- voor Turkse en Marokkaanse kinderen
- Voor borstgevoede kinderen
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Nazorg
• Denk aan psychosociale begeleiding
• Navragen verwijzing opgevolgd en uitkomst
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Meer informatie
www.tno.nl/groei
(groeidiagrammen en handleiding)
http://groeiweb.pgdata.nl/calculator.asp
(wachtwoord “ajn2003”)
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Randvoorwaarden
•
Voorwaarde: in bezit zijn van handleiding
Talma H, Schönbeck Y, Bakker B. HiraSing RA, van Buuren S. Groeidiagrammen 2010
Handleiding bij het meten en wegen van kinderen en het invullen van groeidiagrammen.
Leiden: TNO; 2010.
•
Stroomlijnen verwijscriteria met andere disciplines (huisarts, kinderarts)
•
Enige vorm van instructie nodig
•
Monitoring van gebruik
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Vragen en discussiepunten
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Contactinformatie
Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ)
Tel.: 030 7600405
Email: [email protected]
Contactpersoon ontwikkelaars:
M. Kamphuis
Email: [email protected]
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
13-4-2015
Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
maandag 13 april 2015