Transcript AB Finansal Entegrasyonu ve Kriz

İktisadi Kalkınma Vakfı
’EKONOMİK VE PARASAL BİRLİK, KRİZ VE AB’NİN GELECEĞİ’
SEMİNERİ
AB Finansal Entegrasyonu ve
Kriz
Oral Erdoğan
İstanbul Bilgi Üniversitesi
25 Ocak 2011
İstanbul
1
İçerik
1.
2.
3.
4.
AB Finansal Entegrasyon Adımları
Finansal Sistemin Gelişimi
Kriz Döneminde Finansal Entegrasyon
Sonuç
2
Finansın Rolü*
• Dış finansman kaynağı öz kaynakla finansman gereksinimini azaltır.
Özkaynak kullanımı yatırımları kısıtlayıcı niteliktedir.
• Finans, yatırım projelerinin toplum adına değerlendirilmesi ve
derecelendirilmesi yönünde izlenmesi ve gözetimini sağlar
• Finans riskin yönetimi ve çeşitlendirilmesini kolaylaştırır. Aksi takdirde
yatırımcılar birçok değerli yatırımı dahi risk nedeniyle yapmazlar.
• Finans, likiditenin transferini sağlar. Tasarrufçular, likiditeye yüksek
değer biçerken, yatırımcılar uzun vadeli yatırım fırsatlarına gereksinim
duyarlar.
• Finans, piyasaların belki de en önemli bilgisi olan fiyatların doğru
oluşmasına imkan sağlar.
“We cannot afford financial activities that neglect the interest of the real economy.”
*:University lecture by Jean-Claude Trichet, President of the ECB, at the Universidade Nova de Lisboa, Lisbon, 6 May 2010
3
1. AB Finansal Entegrasyon
Adımları (1957 Sonrası)
•
•
•
•
•
•
Roma Andlaşması (1957)
– Sermaye Hareketleri (1960-1962)
Bankacılık Direktifi (1977)
Tek Avrupa Senedi (1987)
Fonların Kurumsallaşması (1988)
İkinci Bankacılık Direktifi (1989)
Maastricht Andlaşması (1991-1992)
– Parasal Birlik Hedefi (Euro, ECB)
•
•
•
Yatırım Hizmetleri Direktifleri (1993)
Sermaye Yeterliliği Direktifi (1993, 1998)
Finansal Hizmetler Aksiyon Planı (FSAP) (1999)
– Commission Communication of 11 May 1999 entitled "Implementing the
framework for financial markets: action plan" [COM(1999) 232 final - Not
published in the Official Journal].
– Aksiyon Planı Revizyonu
•
Finansal Kriz dönemi
4
2. AB Finansal Sistem Gelişimi
Ekonomik Büyüklük ve Global Ekonomide Pay
40%
35%
AB
ABD
Dünya
60
50
0,28
30%
25%
40
20%
30
16,37
20
15%
0,24
AB
ABD
10%
10
14,12
5%
20 1
2
20 0
8
20 0
4
20 0
0
19 9
6
19 9
2
19 8
8
19 8
4
19 8
0
19 7
6
19 7
2
19
70
19
74
19
78
19
82
19
86
19
90
19
94
19
98
20
02
20
06
20
10
0%
0
19 6
8
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (Trilyon $)
70
5
Ey
l. 9
M 7
ar
.9
8
Ey
l. 9
M 8
ar
.9
9
Ey
l.
M 99
ar
.0
0
Ey
l. 0
M 0
ar
.0
1
Ey
l. 0
M 1
ar
.0
2
Ey
l. 0
M 2
ar
.0
3
Ey
l.
M 03
ar
.0
4
Ey
l.
M 04
ar
.0
5
Ey
l. 0
M 5
ar
.0
6
Ey
l. 0
M 6
ar
.0
7
Ey
l.
M 07
ar
.0
8
Ey
l.
M 08
ar
.0
9
Ey
l. 0
M 9
ar
.1
0
Ey
l. 1
0
mia. Euro
Finansal Büyüklük
AB-27 Parasal Finansal Kuruluşların (MFIs) Toplam Varlıkları
50,000
45,000
40,000
35,000
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
6
Ar
M a.02
a
Ha r.03
z
Ey .03
l
Ar .03
a
M .03
ar
Ha .04
z.
Ey 04
l
Ar .04
a
M .04
a
Ha r.05
z
Ey .05
l
Ar .05
a.
M 05
a
Ha r.06
z.
Ey 06
l
Ar .06
a
M .06
a
Ha r.07
z
Ey .07
l
Ar .07
a.
M 07
a
Ha r.08
z.
Ey 08
l
Ar .08
a
M .08
a
Ha r.09
z
Ey .09
l
Ar .09
a.
M 09
a
Ha r.10
z.
Ey 10
l.1
0
mia. Euro
6000
AB-27 Hanehalkına Kullandırılan Krediler Toplamı
5513
5000
4000
1400
973
3000
909
2000
Konut Kredileri
Tüketici Kredileri
1000
0
1200
1000
800
600
Tüketici ve Diğer Krediler
Kredi Büyüklüğü
2000
1800
1600
Diğer Krediler
400
200
0
7
Ara.09
Ara.08
Ara.07
Ara.06
Ara.05
Ara.04
Ara.03
Ara.02
Ara.01
Ara.00
Ara.99
Ara.98
Ara.97
Ara.96
Ara.95
18
Ara.94
Ara.93
Ara.92
Ara.91
Ara.90
Ara.89
Trilyon Euro
Menkul Kıymet Stokları
Tedavüldeki Menkul Kıymet Nominal Tutarı
16
14
12
10
8
6
4
2
0
8
Ara.09
Ara.08
Mar.03; 2.7719
Ara.07
Ara.06
Ara.05
Ara.04
Ara.03
Ara.02
Ara.01
Ara.00
Ara.99
Ara.98
Ara.97
Ara.96
8
Ara.95
Ara.94
Ara.93
Ara.92
Ara.91
Ara.90
Ara.89
Trilyon Euro
Hisse Senedi Stokları
Tedavüldeki Hisse Senedi Stoğu (AB16)
7
May.07
6
5
4
3
Şub.09; 2.94
2
1
0
9
Kolektif Yatırım Ortaklık Varlıkları
UCITS - ülke bazında net varlıklar (=5,777,312 mio Euro)
İsveç
2.5%
Diğer
8.6%
İspanya
2.9%
İtalya
3.2%
Türkiye
0.3%
Lüksemburg
30.9%
İsviçre
3.3%
Almanya
4.1%
Birleşik Krallık
10.8%
İrlanda
12.3%
Fransa
21.2%
10
Hisse Senetleri Piyasa Kapitalizasyonu
Piyasa Kapitalizasyonu
25,000
17,283.5
15,000
12,304.7
10,000
4,099.6
5,000
ABD
JAPONYA
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
0
1990
Milyar Dolar
20,000
AVRUPA
11
2010-07
2010-04
2010-01
2009-10
2009-07
2009-04
2009-01
2008-10
2008-07
2008-04
2008-01
2007-10
2007-07
2007-04
2007-01
2006-10
2006-07
2006-04
2006-01
%
Piyasa Kapitalizasyonunun
Milli Gelire Oranı
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
12
Ülkelerarası Borsa Kotasyonları
13
3. Kriz Döneminde AB Finansal
Entegrasyonu
•
•
•
•
•
•
•
Şirket Birleşmeleri
Fonlar
CDS
Gecelik Fonlama
Devlet Tahvili
Kredi Piyasaları
Hisse Senetleri Piyasası
14
Şirket Birleşmeleri
15
Ülkelerarası Emeklilik Fonları
16
UCITs ve Entegrasyon
2003-2007 yılları arası AB-15 ülkeleri için yerel olmayan fonların tüm
kayıtlı fonlar içerisindeki ağırlığına bakıldığında, %49’dan %53’e
yaklaşan ve UCITS III’ün bir sonucu olarak görebileceğimiz gelişmeler
gerçekleşmiştir.
17
Ülke Bazlı Finansal Risk
Farklılaşması
18
Entegrasyon Sağlanan Bir Alan:
Gecelik Fonlama Piyasası
19
Entegrasyon Sağlanmamış Bir Alan:
Devlet Tahvili Piyasası
(Yunanistan ve Portekiz 10 Yıllık Devlet Tahvilleri)
20
AB Kredi Faizleri Piyasasında
Entegrasyon Derecesi
21
AB Hisse Senetleri Piyasası
Entegrasyon Derecesi
22
4. Sonuç - 1
• Avrupa, ABD’nin finansal oyunu karşısında
zayıf kaldı ve ekonomik krize girdi
• Birlik, parasal harmonizasyonu nispeten
sağlama hedefinde iken, finansal
entegrasyonda aynı başarı sağlanamadı
• Euro bazlı çıkarılan tahvillerin riski farklı
fiyatlandı. Parasal itibar aynı, ancak
ekonomik güçler farklı olunca krizde ortak
eylem sağlanamadı.
23
Sonuç - 2
• Kriz paniği ile kontrolsüz yapılan ve yapılabilecek
eylemler ”moral hazard”a neden olabilir.
• Rekabetçi ekonominin temel sorunlarını “sadece finansal
entegrasyonda” aramak yine yetersizdir (Örneğin
Topluluk ülkelerinin bir kısmı uygulanan para (kur)
politikalarından zarar görmektedir).
• Global finansal oyuncular düşük risk yüksek getiri
planlarını ekonomik krizler pahasına
uygulayabilmektedir. G20 bünyesindeki çalışmaların
(örneğin FSB çerçevesinde SIFI konusu) çok fazla
zamana bırakılmadan karara bağlanması özellikle AB
için yararlı olacaktır.
• Kriz bir fırsat ise; finansal entegrasyona yönelik
eksiklikler belirlenmiş oldu. Avrupa Merkez Bankasının
kontrolü dışında kalan finansal sistemin düzenlenmesi ve
denetiminde uyum ve sistematik sağlanmalı.
24