Setningahlutaglærur
Download
Report
Transcript Setningahlutaglærur
Frumlag
Fallorð í nefnifalli: Ég les
Stýrir persónu sagnar: Við lesum/þið lesið
Táknar geranda, þann sem aðhefst, er eða
verður það sem sögnin segir: Ég les
Mars 2003
EPE ísl 202
Umsögn
Sögn er kjarni hverrar setningar, engin setning
er án sagnar.
Allar sagnir sem mynda merkingarlega heild
nefnast sagnliður og sagnliður nefnist líka
umsögn: Ég ætla að fara að reyna að lesa
bókina
Ein umsögn er í hverri setningu en umsögnin
getur verið samsett úr mörgum sögnum og þá
eru margar hjálparsagnir á undan aðalsögn en
hún er síðust í samsettri umsögn.
Mars 2003
EPE ísl 202
Andlag
Andlag (andl.) er setningarhluti sem stendur
með áhrifssögn og fer á eftir henni í beinni
orðaröð. Andlag er yfirleitt fallorð í aukafalli:
Ég les bókina
Sumar sagnir taka með sér tvö andlög, stýra
tveimur föllum. Oft er þá fyrra andlagið
kallað óbeint andlag: Ég gaf öndunum brauð
Mars 2003
EPE ísl 202
Sagnfylling
Áhrifslausar sagnir eins og vera, verða, heita
og þykja taka með sér sagnfyllingu (sf.).
Sagnfylling er ævinlega fallorð, nafnorð eða
lýsingarorð í nefnifalli.
Mars 2003
vera læknir
heita Jón
þykja minnugur
EPE ísl 202
Forsetningarliður
Forsetning ásamt þeim orðum sem hún stýrir falli á
nefnist forsetningarliður (fsl.). Nafnorð fylgir nær
ævinlega forsetningu og fall þess stýrist af henni:
um hest / frá hesti / til hests
Ýmis ákvæðisorð, einkunnir, geta einkennt
nafnorðið en saman mynda nafnorð og ákvæðisorð
þess forsetningarlið: um gamla góða hestinn minn
Mars 2003
EPE ísl 202
Atviksliður
Atviksliður (al.) er setningarliður sem er oft
eitt atviksorð. Atviksorðinu getur fylgt annað
atviksorð til nánari fyllingar. syngur afar vel
Atviksorð einkenna mest sagnir: syngur vel,
kemur oft, fer út, er úti.
Áhersluatviksorð herða eða draga úr
merkingu lýsingarorða: afar fallegur,
geysilega virðulegur.
Mars 2003
EPE ísl 202
Einkunn
Einkunn (eink.) er fallorð sem stendur sem
ákvæðisliður eða ákvæðisorð en ákvæðisorð
nefnast þau orð sem standa með öðrum
orðum og segja nánar til um einkenni þess
orðs.
Einkunnir raðast kringum nafnorð í þessari
röð: ófn., áfn., to., lo.+, no., efn.
allra þessara fjögurra góðu stráka minna
Mars 2003
EPE ísl 202
Eignarfallseinkunn
Nafnorð í eignarfalli sem stendur með öðru
nafnorði er nefnt eignarfallseinkunn: dóttir
skólastjórans, sonur prestsins, eigandi bílsins
Eignarfallseinkunn stendur á eftir nafnorðinu
sem hún einkennir eins og eignarfornafn.
Mars 2003
EPE ísl 202