Transcript คลิ๊กที่นี่เพื่ออ่านรายละเอียด

การดูแลผู้ป่วยโรคเรื อ้ รัง
Individual-Family-Community care
พญ.ปิ ยฉัตร ดีสวุ รรณ
วว.เวชศาสตร์ ครอบครัว กลุม่ งานเวชกรรมสังคม โรงพยาบาลแพร่
คาจากัดความ

Disease of long duration and generally
slow progression (WHO)
Leading cause of mortality
 Main types: Cardiovascular disease, stroke,
cancer, diabetes, chronic respiratory
disease

การดูแลผู้ป่วยโรคเรื อ้ รัง 3 มิติ

1.
2.
3.
การดูแลแบบองค์รวม (Holistic care)
การดูแลระดับบุคคล (Patient centred care)
การดูแลครอบครัว (Family oriented care /The family as a
patient)
การดูแลชุมชน (Community oriented care/The community as
a patient)
พญ.สายพิณ หัตถีรัตน์, ศูนย์การเรี ยนรู้เวชศาสตร์ ครอบครัว รามาธิบดี
Patient’s experience of chronic illness
สูญเสียความสามารถในการพึง่ พาตนเอง
 เศร้ า, เสียใจ, ผิดหวัง, กังวล, เบื่อหน่าย
 แปลกจากคนอื่น แปลกแยกจากสังคม
(Stigma)
 ขาดเหตุผล, เชื่อเรื่ องเหนือธรรมชาติหรื อ
พิสจู น์ไม่ได้
 อ่อนไหว เปราะบาง ถูกชักจูงได้ ง่าย

Chronic illness and effects on family


Family members adjust and adopt new roles
Increase risks to other family members
McWhinney 1997
Families,not health care providers,are the primary
care givers for patients with chronic illness.
 RCT : family psychoeducation dramatically improves
the course of schizophrenia and other chronic
illness.

Rakel
Family oriented care
เครื่ องมือต่างๆ ที่ทาให้ มองเห็นภาพครอบครัวในตัวผู้ป่วย
Basic communication skill
 Family system
 Family genogram
 Family life cycle
 Home visit
 Family folder

แผนภูมิครอบครัว (Geogram)
สัญลักษณ์ตา่ งๆ
การวาดแผนภูมิครอบครัว
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
วาดข้ อมูลครอบครัวอย่างน้ อย 3 ชัว่ อายุคน
ใส่ชื่อและอายุ (หรื อปี เกิด) ของสมาชิกทุกคนในครอบครัว
ใส่อายุและสาเหตุการตายของสมาชิกในครอบครัว
ระบุโรคหรื อปั ญหาความเจ็บป่ วยที่สาคัญของสมาชิกในครอบครัว
วาดวงล้ อมรอบสมาชิกที่อาศัยอยูใ่ นบ้ านเดียวกัน พร้ อมบ่งชี ้ว่า
ผู้ป่วยอยูท่ ี่ตาแหน่งใดของแผนภูมิ
ระบุวนั ที่การแต่งงานหรื อหย่าร้ างของสมาชิกในครอบครัว
เรี ยงสมาชิกที่เกิดตามลาดับก่อนและหลัง จากซ้ ายไปขวา
ถ้ าทราบความสัมพันธ์ในครอบครัว ใช้ ลากเส้ นแสดงลงในแผนภูมิ
Family genogram
TB
รักษาหาย
TB
สายใจ 50 ปี
TB, DM, HT
สมใจ
Poor controlled DM 30 ปี
TB
รักษาหาย
11 ปี
8 ปี
ประโยชน์ของแผนภูมิครอบครัว
1.
2.
3.
4.
สร้ างสัมพันธภาพ
หาความเสี่ยง
ใช้ เป็ นแนวทางให้ คาแนะนาเพื่อปรับพฤติกรรมสุขภาพ
ทาให้ ผ้ รู ักษาเข้ าใจชีวิตผู้ป่วยและครอบครัว
วงจรชีวิตครอบครั ว
1.
2.
3.
4.
เริ่มสร้ างครอบครัว
เริ่มมีบุตร
มีบุตรเล็ก
มีบุตรวัยเรียน
5. มีบุตรวัยรุ่ น
6. บุตรย้ ายออกจาก
บ้ าน
7. วัยเกษียณ
8. วัยชรา
ประโยชน์ของวงจรชีวิตครอบครัว
1.
2.
การเปลี่ยนแปลงระยะต่างๆ ของครอบครัวที่มีผลต่อสุขภาพ
และความเจ็บป่ วย
ผู้ดแู ลสามารถประเมินความเจ็บป่ วย พยากรณ์ความเจ็บป่ วย
ในอนาคต รวมทังวางแผนป
้
้ องกันและส่งเสริมสุขภาพให้ เฉพาะ
กับผู้ป่วยและครอบครัว
การเยี่ยมบ้ าน : เหตุผลที่ต้องเยี่ยมบ้ าน
- เพื่อให้ ผ้ ปู ่ วยและญาติมีความมัน่ ใจและสามารถพึง่ ตนเองใน
การดูแลสุขภาพที่บ้านได้
- เพื่อให้ ญาติร้ ูวิธีในการอยูร่ ่วมกับผู้ป่วยที่บ้าน และร่วมดูแล
รักษาผู้ป่วย
- เพื่อให้ แพทย์สามารถประเมินทัง้ disease และ illness
- เพื่อให้ แพทย์ทาความรู้จกั และสานต่อความสัมพันธ์ อนั ดีกบั
ผู้ป่วยและญาติในระยะยาว
- แพทย์สามารถประเมินความเสี่ยงต่างๆต่อสุขภาพครอบครัว
นันๆ
้
พญ.สายพิณ หัตถีรัตน์
พญ.สายพิณ หัตถีรัตน์
พญ.สายพิณ หัตถีรัตน์
พญ.สายพิณ หัตถีรัตน์
ข้ อควรระวัง เมื่อไปเยี่ยมบ้ านผู้ป่วย
ผู้ป่วยคาดหวังมากเกินไป
 การพึง่ พาการเยี่ยมบ้ านมากเกินไป
 ขอบเขตและขีดความสามารถในการเยี่ยมบ้ าน

หลักการดูแลครอบครัวผู้ป่วยโรคเรื อ้ รัง
1.
2.
3.
4.
5.
6.
เข้ าใจกลไกครอบครัว (family dynamic)
วางแผนร่วมกันระหว่าง ผู้ป่วย ผู้รักษา ครอบครัว และผู้ดแู ล
สื่อสารต่อเนื่องกันตลอดเวลา
หากลุม่ เพื่อนใหม่ให้
อย่าให้ ตกหนักใครคนเดียว
ถ้ ามีโอกาส ควรพูดคุยเรื่ องพินยั กรรมชีวิต (living will)
กรณีศกึ ษา
• ผู้ป่วยหญิงอายุ 50 ปี ป่ วยเป็ นเบาหวานประมาณ 5 ปี
• ประมาณ 4 เดือนก่อน มีอาการไอเรื อ้ รัง ประมาณ 2 สัปดาห์
เบื่ออาหาร น ้าหนักลด ไปตรวจที่โรงพยาบาลแพร่ ตรวจปอดและเสมหะ
พบว่าป่ วยเป็ นวัณโรค
Family genogram
TB
รักษาหาย
TB
สายใจ 50 ปี
TB, DM, HT
สมใจ
Poor controlled DM 30 ปี
TB
รักษาหาย
11 ปี
8 ปี
Community oriented care
The systematic assessment of health care
needs in the practice population,
identification of community health
problems, modification of practice
procedures, and monitoring the impact of
changes
McWhinney
1997
4 ขันตอน
้
1.
2.
3.
4.
การนิยามประชากรที่รับผิดชอบและกาหนดกลุม่ ชุมชน
การสารวจและค้ นหาปั ญหาสุขภาพชุมชน
การจัดทาโครงการเพื่อแก้ ไขปั ญหา
การติดตามและประเมินผลโครงการ
โครงการออกกาลังกายสาหรับผู้สงู อายุที่คลินิกโรค
เรื อ้ รัง
ขันตอน
้
1: นิยามประชากรที่รับผิดชอบและกาหนดกลุม่ เป้าหมาย
ได้ สารวจประชากรในชุมชน X พบว่ามีประชากร 7659 คน
เป็ นชาย 3716 คน และหญิง 3943 คน แบ่งเป็ นประชากร
อายุมากกว่า 60 ปี 579 คน เป็ นชาย 268 คนและหญิง
311 คน ในจานวนนี ้มีผ้ ปู ่ วยเบาหวาน ความดัน ไขมันสูง ที่มา
รับบริการในรพ.สต. X จานวน 152 คน คิดเป็ นร้ อยละ
26.25 ของผู้ที่อายุมากกว่า 60 ปี ทังหมด
้
ขันตอนที
้
่ 2 : การสารวจและค้ นหาปั ญหาสุขภาพของชุมชน
สัมภาษณ์ผ้ สู งู อายุที่มารับบริการ 20 คน พบว่า
ผู้สงู อายุที่มารับบริการ ขาดการออกกาลังกาย
ไม่มีแรงจูงใจ
ชมรมสูงอายุในชุมชน เพิ่งก่อตังยั
้ งไม่มีรูปแบบชัดเจน
ขั้นตอน 3: การจัดทาโครงการเพื่อแก้ไขปั ญหา
หารู ปแบบการออกกาลังกายที่เหมาะสมสาหรับผูส้ ู งอายุ
ทบทวนวรรณกรรม งานวิจยั ต่างๆ…….ได้รูปแบบคือ ชี่กง
วางแผนในทีมเพื่อจัดทาโครงการ
เชิญอาจารย์พลศึกษามาเป็ นวิทยากร กาหนดแผนการจัดกิจกรรม จัดสถานที่
ประชาสัมพันธ์
ผูด้ าเนินโครงการได้ตรวจร่ างกายผูส้ ู งอายุทุกคนที่เข้าร่ วมโครงการก่อนการออก
กาลังกาย, กิจกรรมมีช่วงเช้า 08.00-09.00 น.ทุกวันพฤหัสบดี ในระยะแรกอาจารย์
วิทยากรเป็ นผูน้ า ต่อมา พยาบาลประจารพ.สต X รับถ่ายทอดต่อ และเป็ นผูน้ าใน
การออกกาลังกายครั้งต่อไป ถ้าให้ดียงิ่ ขึ้นคือ ชาวบ้าน นากันเอง……
ขันตอน
้
4: การติดตามและประเมินผลโครงการ
กิจกรรมนี ้ดาเนินไปทุกเช้ าวันพฤหัสบดี ก่อนแพทย์ตรวจ เมือ่ สิ ้นสุด
โครงการ 1 เดือนแรก มีผ้ เู ข้ าร่วม ร้ อยละ 50-75 ของผู้ป่วยที่แพทย์
นัด เมื่อสิ ้นสุดโครงการระยะเวลาครบ 4 เดือน พบว่า จานวนผู้สงู อายุ
ที่มาออกกาลังกายโดยเฉลี่ย 11 คนต่อครัง้
นอกจากนี ้จากบันทึกประวัตกิ ารรักษาและการสัมภาษณ์พบว่า
ผู้สงู อายุที่เข้ าร่วม รู้สกึ ว่าตนเองแข็งแรงขึ ้น ระดับน ้าตาลและไขมันใน
เลือดของผู้ป่วยลดลง สามารถควบคุมโรคดีขึ ้น มีกาลังรักษามากขึ ้น
และ สร้ างนิสยั การออกกาลังกายให้ กบั ชุมชนกลุม่ นี ้ ซึง่ สามารถกลับไป
ปฏิบตั ติ อ่ ที่บ้านได้
The steps in the COPC process
Define and characterize community
Proceed with
The next COPC initiative
Health care providers
Monitor impact or
intervention
Measure
outcomes
Involve
community
Community members/ groups
Identify community
Health problem
Prioritize problems
Of greatest interest
/need
Develop intervention
A health care program addressing a specific health care need
จุดเน้ น!!
Community participation