Transcript Fiilimsiler Sunu İndir (90112)

FİİLİMSİLER
ADI:SEVİM
SOYADI:ÇAT
SINIFI:9/C
NUMARA:58
OKULU:BÜNYAN ANADOLU
LİSESİ
FİİLİMSİLER
Fiillerden türemiş olmakla birlikte bir
fiil gibi çekimlenemeyen,olumlu,olumsuz
şekilleri yapılabilen ve cümlede
isim,sıfat,zarf gibi görevlerde kullanılan
sözcüklerdir.Üç grupta incelenir:
a)İsim –Fiil(ad-eylem)
b)Sıfat-Fiil(ortaç)
c)Zarf-Fiil(bağ-fiil,ulaç)
1. İSİM-FİİL
Fiillere “-mak,-mek”, “-ma,-me”, “-ış,-iş,-uş,üş”,eklerinin getirilmesiyle yapılır.
ÖRNEK: “Onu burada bulmak mümkün değil.”
“Onun yemek hazırlayışını gördün mü hiç?”
cümlelerinde altı çizili sözler isim-fiildir.Bu ekleri
benzer eklerle karıştırmamak gerekir.Örneğin;
“Sana,bir daha buraya gelme,demiştim.”cümlesinde
altı çizili sözcükteki ek,isim-fiil eki değil,olumsuzluk
ekidir.Bazen isim-fiil ekiyle olumsuzluk eki bir arada
bulunabilir.
NOT:Sözcüğün isimleşip isimleşmediğini anlamak
için ,onu olumsuz şekle getirebiliriz.Fiil olumsuz
yapılabiliyorsa isimleşmemiş demektir.
ÖRNEK:”Deneme sınavlarıyla bu öğrencileri
denememiz gerekiyor.”
Cümlesinde altı çizili birinci sözü “denememe”
şeklinde kullanamayız;yani “denememe
sınavları “diyemeyiz.Çünkü bu sözcük artık
isimleşmiştir. Ancak altı çizili ikinci sözcük
“denemememiz” şeklinde kullanılabilir;yani
olumsuz yapılabilir.Öyleyse fiil anlamı devam
ediyor; yani bu, isim-fiildir.
2.
SIFAT-FİİL
Fiillere “-an,-ası,-mez,-ar,-dik,-ecek,-miş” eklerinin
getirilmesiyle yapılır.Çoğu zaman sıfat görevinde
kullanılır.
ÖRNEKLER: “Kışta açan çiçeklerin ömrü az olur.”
“Senin ne bitmez çilen varmış böyle.”
“Size biraz bilinmedik fıkralar
anlatayım.”
“Onda ne yakası açılmamış sözcükler
vardır.”cümlelerinde altı çizili sözcükler sıfat-fiildir.
 Sıfat-fiil eklerinden “-dik” ve “-ecek” ekleri
çoğu zaman kendinden sonra iyelik eki
alarak kullanılır.
ÖRNEK: “Çözdüğüm soruları niçin
yeniden soruyorsun?”
 Sıfat-fiiller niteledikleri isimler düştüğünde
onların yerine geçebilir.
ÖRNEK: “Beni arayanların adreslerini
almayı unutma.”cümlesinde altı çizili sıfat-fiil
ismin yerine gelecek şekilde kullanılmıştır.
Kimi zaman sıfat-fiiller çekimli fiillerle
karışabilir.
ÖRNEK: “Gideceğim bu şehirden artık.”
cümlesi çekimli fiildir.
 Elbette fiilden türeyip sıfat olan her sözcük
fiilimsi değildir.
ÖRNEK: “Yıkık duvarların resmini
çektik.”şeklinde söylediysek,bunu
“yıkılmamış” şeklinde de ifade
edebilirdik.Çünkü bu sözcük fiilimsidir.

3. BAĞ-FİİL
Fiillere,bağ-fiil eki dediğimiz eklerin getirilmesiyle
yapılır;cümlede daima zarf olarak kullanılır.
ÖRNEKLER:
“Kapıyı açınca karşımda onu gördüm.”
“Bu kağıdı müdüre imzalatıp geri getirin.”
“Köyden ayrılalı yaklaşık on yıl oldu.”
cümlelerinde altı çizili sözcükler bağfiildir.Görüldüğü gibi yüklemin durumunu yada
zamanını bildirerek onun zarfı olmuşlardır.
 Bağ-fiil eklerinin diğer fiilimsi eklerinden önemli bir
farkı vardır. Diğer fiilimsilerden sonra isim çekim
ekleri kullanılabildiği halde bağ-fiillerden sonra
hiçbir çekim eki kullanılamaz.Ancak çok az da
olsa bazı kullanımlarda bunun istisnası görülür.
Örneğin;
“Sen bunu anlayıncaya kadar,sana
anlatacağım.”cümlesinde altı çizili sözcükteki
“-ınca” bağ-fiil ekinden sonra onu edata bağlayan
“-e” hal eki kullanılmıştır.Bu elbette çok özel bir
kullanımdır.
 Fiillerden türeyerek zarf görevinde kullanılan
her sözcüğü bağ-fiil zannetmemek
gerekir.Örneğin;
“Onu bugün dalgın gördüm.” cümlesinde altı
çizili sözcük “dalmak” fiilinden türediği halde ve
zarf görevinde kullanılmasına rağmen bağ-fiil
değildir.Çünkü bu sözcüğün fiil anlamı
yoktur.Üstelik olumsuz şekilde kullanılamaz.
Bazen değişik ekler bir araya gelerek eklendikleri
sözcükleri zarf yapabilir.Örneğin;
“İçeri girdiğimde herkes uyuyordu.”
cümlesinde “girdiğimde” sözü zarf olarak
kullanılmıştır.Ancak buradaki “-diğimde” ekine zarf
fiil eki diyemeyiz.Çünkü burada ekler
kaynaşmamıştır.Bu ek altı şahsa göre
çekimlenebilir.Oysa Türkçe’ de ekler şahıslara
göre değil ses uyumlarına
göre değişmeye uğrar.
Fiilimsilerin cümledeki en önemli görevi yan
cümlecik kurmasıdır.