Transcript ROMANTYZM W MALARSTWIE

ROMANTYZM W MALARSTWIE
autor: Katarzyna Jarkiewicz
SPIS TREŚCI







założenia programowe
romantyzm niemiecki
romantyzm włoski
romantyzm francuski
romantyzm hiszpański
romantyzm angielski
romantyzm polski
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE
Romantyzm jako prąd artystyczny dominował w
malarstwie europejskim w latach 1820-1860.
Kierunek artystyczny dzieli się natomiast na trzy
fazy:
 wczesną (1799-1804),
 właściwą (1805-1815),
 późną (1816-1848).
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE
Cechuje go indywidualizm, swoboda twórcza
pozwalająca artystom nawiązywać do różnych
tradycji (motywy orientalne), podejmować
różnorodną tematykę, szukać inspiracji zarówno
we
współczesności,
jak
i
epokach
zamierzchłych (dzieje starożytnego Rzymu,
czasy gotyku); w malarstwie narzuca ekspresję,
bogactwo kolorytu i efektów świetlnych.
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE





Do innych zjawisk, związanych z romantyzmem,
które wpłynęły na charakter twórczości
artystycznej zaliczamy:
przedkładanie uczucia, intuicji i wiary nad
rozum - sprzeciw wobec oświeceniowego
racjonalizmu,
protest wobec klasycyzmu i harmonii,
indywidualizm, umiłowanie swobody,
bunt przeciw kanonom i konwencjom,
tajemniczość,
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE



fascynacja żywiołowością natury,
ludowość - folkizm (częste nawiązania do
legend, podań, starodawnych mitów i baśni),
tęsknota za rajskim światem, poszukiwanym
poza nudną codziennością, poczucie spleenu,
dekadentyzm,
specyficzne
wyobcowanie
spośród tłumu "szarych zjadaczy chleba",
dążenie do spełnienia, a nawet spalenia się w
poszukiwaniu ideału, głównie idealnej miłości.
ROMANTYZM NIEMIECKI
Związany z nurtem filozoficznym i literackim
„Sturm und Drang” (burza i napór)odrzucał
tradycyjną tematykę klasycystyczną na rzecz
malowania samej przyrody i jej wpływu na
uczucia.
Pierwsi artyści romantyczni Caspar David
Friedrich i Philipp Otto Runge nie odbyli
tradycyjnej podróży do Włoch, ale kształcili się
w
„prowincjonalnych”
ośrodkach
w
Kopenhadze i Dreźnie, uznając, iż dla ich
rozwoju artystycznego bardziej pożyteczne
będzie studiowanie nastrojowych widoków i
zapoznawanie się z rodzimą historią.
ROMANTYZM NIEMIECKI
Dzieła Caspara Davida Friedricha eksponowały
duchową naturę pejzażu, przeciwstawiając
potęgę
przyrody
kruchości
człowieka;
nastrojowe widoki morskich wybrzeży, górskich
ośnieżonych
szczytów,
ruin,
cmentarzy,
przesycone są romantyczną symboliką.
Najbardziej charakterystyczne dla tego artysty
są nokturny (obrazy przedstawiający scenę
nocną w przyrodzie), przedstawienia ruin,
cmentarzy, roztrzaskanych statków, świtów i
zmierzchów, np. Wrak statku Nadzieja, Morze
lodu, Wędrowiec w morzu mgły, Skały kredowe
na Rugii, Opactwo w dąbrowie, Krzyż w górach.
Podróż ponad chmurami
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Caspar_David_Friedrich_032.jpg
Krzyż w górach
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Caspar_David_Friedrich_040.jpg
ROMANTYZM NIEMIECKI
Philipp Otto Runge był wybitnym portrecistą,
malował
obrazy
nasycone
elementami
symbolicznymi i mistyką (cykl Pory dnia, Lekcja
słowika, Poranek); na estetykę niemieckiego
romantyzmu
miały
wpływ
jego
korespondencyjne uwagi z zakresu teorii
malarstwa.
Dzieci Hülsenbecków
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Philipp_Otto_Runge_003.jpg
ROMANTYZM NIEMIECKI
Z preromantycznym ruchem „Sturm und Drang”
był związany szwajcarski malarz Johann Heinrich
Füssli, także występujący jako Fuseli.
Tworzył obrazy i rysunki przepojone atmosferą
tajemniczości, fantastyki i grozy (Nocna mara,
Trzy czarownice z "Makbeta").
Jego
twórczość
będąca
wyrazem
podświadomości
fascynowała
Zygmunta
Freuda.
Nocna mara
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Fuseli_Nightmare.jpg
ROMANTYZM NIEMIECKI
W 1809 roku w Wiedniu powstało bractwo tzw.
nazareńczyków,
zrzeszające
malarzy
niemieckich i austriackich, którzy odbyli
tradycyjna podróż do Włoch i zetknęli się tam z
twórczością mistrzów wczesnego odrodzenia.
Część grupy, działająca w Rzymie, pragnęła
odrodzić malarstwo religijne (głównie freski).
ROMANTYZM NIEMIECKI
Johann Friedrich Overbeck i Franz Pforr założyli
ugrupowanie o nazwie Lukasbund (Bractwo Św.
Łukasza) i przeciwstawiając się akademizmowi
propagowali sztukę quatrocenta.
Mieli oni znaczny wpływ również na polskich
malarzy, m.in. Aleksandra Lessera i Wojciecha
Stattlera.
Italia i Germania
Johann Friedrich Overbeck
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Friedrich_Overbeck_008.jpg
Wjazd cesarza do Bazylei
Franz Pforr
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Franz_Pforr_001.jpg
Machabeusze
Wojciech Stattler
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Wojciech_Stattler_-_Machabeusze.jpg
ROMANTYZM WŁOSKI
W 1834 roku część włoskich malarzy podpisała
manifest purisimo, głoszący wielką czystość
sztuki inspirowaną malarstwem quatrocenta.
Czołowi przedstawiciele tej grupy - Antonio
Fontanesi, Francesco Hayez i Tommaso Minardi
tworzyli obrazy o tematyce zaczerpniętej z
historii średniowiecza, zawierające ukryte
przesłania patriotyczne, pejzaże i obrazy
ukazujące izolację artystów i uczucia ludzkie.
Pocałunek
Francesco Hayez
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Francesco_Hayez_008.jpg
ROMANTYZM FRANCUSKI
Jean Auguste Dominique Ingres – czołowy
przedstawiciel klasycyzmu od 1806 przebywał
we Włoszech, gdzie zachwycił się nie tylko
sztuką antyczną, ale również poznał mistrzów
odrodzenia, zwłaszcza Rafaela; fakt ten
wpłynął na zmianę stylu tworzenia z przewagą
rysunku (mocny kontur) nad kolorem, łagodnym
światłocieniem i gładką fakturą oraz na
tematykę prac.
ROMANTYZM FRANCUSKI
Pod wpływem romantyzmu powstają obrazy o
tematyce wschodniej (Wnętrze haremu, Wielka
odaliska, Łaźnia turecka) oraz inspirowany
„rzekomo odkrytymi ponownie” w XVIII wieku
pieśniami legendarnego barda Osjana (Sen
Osjana).
Sen Osjana
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Jean_Auguste_Dominique_Ingres_009.jpg
ROMANTYZM FRANCUSKI
Ingres ostro potępiał sztukę Eugene Delacroix,
który natomiast bardzo szybko zyskał uznanie
społeczne
podejmując
zarówno
tematy
współczesne (Rzeź na Chios), jak i inspirując się
literaturą (Barka Dantego).
Barka Dantego
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Eug%C3%A8ne_Ferdinand_Victor_Delacroix_006.jpg
ROMANTYZM FRANCUSKI
Zasadnicze elementy programu romantyzmu
zawierał w tematach historycznych, w
przedstawianiu
których
łamał
wszelkie
obowiązujące normy estetyczne i szukał
nowych rozwiązań formalnych (Bitwa pod
Poitiers, Śmierć Sardanapala, Wolność wiodąca
lud na barykady), coraz bardziej rozjaśniał i
wzbogacał paletę barw, potęgował napięcie
dramatyczne,
wprowadzał
silne
efekty
światłocienia.
Wolność wiodąca lud na barykady
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Eug%C3%A8ne_Delacroix__La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg
ROMANTYZM FRANCUSKI
Decydujące znaczenie dla jego twórczości
miały podróże do północnej Afryki (Maroko,
Algieria), które silnie oddziałały na jego
wyobraźnię i przyczyniły się do jeszcze większej
intesywności barw i światła w obrazach (Wesele
żydowskie w Maroku, Kobiety algierskie, Arab
siodłający konia, Arabski jeździec napadnięty
przez lwa).
Kobiety algierskie
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Eug%C3%A8ne_Ferdinand_Victor_Delacroix_014.jpg
ROMANTYZM FRANCUSKI
Na twórczość Delacroixa silnie oddziaływało
malarstwo Theodore Gericault, który malował
makabryczne głowy ofiar egzekucji oraz
szczątki zwierząt w rzeźniach, czerpał inspirację
ze współczesnych katastrof (rozbicie fregaty
„Meduza” i tragiczny los jej pasażerów), by
wyrazić
współczucie
dla
wyrzutków
społeczeństwa, niewolników, ludzi biednych i
cierpiących na zaburzenia psychiczne.
Tratwa Meduzy
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Th%C3%A9odore_G%C3%A9ricault__Le_Radeau_de_la_M%C3%A9duse.jpg
Szalona
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Jean_Louis_Th%C3%A9odore_G%C3%A9ricault_009.jpg
ROMANTYZM HISZPAŃSKI
Dominujące
od
renesansu
konwencje
artystyczne przełamał Francisco Goya, który
początkowo
tworzył
pod
wpływem
Giovanniego Tiepolo, szybko jednak znalazł
nowe formy dla wyrażenia subiektywnych wizji i
oddania ducha epoki.
Jako
artysta
dworski
tworzył
portrety
zachwycające kolorytem i psychologiczną
charakterystyką postaci (Księżna Altamira z
córką, Księżna Alba, Portret rodziny Karola IV)
oraz sceny rodzajowe (Maya naga, Maya
ubrana, Parasol, Nosicielka wody).
Portret rodziny Karola IV
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Family_of_Charles_IV_by_Goya.jpg
Parasol
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Francisco_de_Goya_y_Lucientes_017.jpg
Maya naga
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Francisco_de_Goya_y_Lucientes_011.jpg
ROMANTYZM HISZPAŃSKI
Najbardziej wstrząsające są jednak jego prace
obrazujące walkę narodu hiszpańskiego z
wojskami
Napoleona
I
(Rozstrzelanie
powstańców madryckich 3 maja 1808, Olbrzym
oraz kompozycja na ścianie jego domu Saturn
pożerający własne dzieci).
Artysta tworzył również cykle graficzne
(akwaforty
i
akwatinty)
przedstawiające
tragedie wojenne, wymierzone przeciwko
nietolerancji,
głupocie,
zabobonom
(Okropności
wojny,
Kaprysy,
Szaleństwa,
Tauromaquia - cykl poświęcony walkom byków)
Rozstrzelanie powstańców
madryckich
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Francisco_de_Goya_y_Lucientes_023.jpg
Saturn pożerający jedno ze
swoich dzieci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Goya_-_Saturno_devorando_a_su_hijo.jpg
ROMANTYZM ANGIELSKI
Przyroda była w centrum zainteresowania
artystów – John Constable poszukiwał istoty
nieba i krajobrazu, Joseph Turner wykorzystywał
światło
do
przetwarzania
obserwowanej
rzeczywistości,
a
John
Martin
malował
monumentalne krajobrazy gór, stanowiące tło
dla tematyki zaczerpniętej z poezji Byrona lub
mitologii nordyckiej.
ROMANTYZM ANGIELSKI
John Constable wyprzedzając impresjonistów
zaczął malować w plenerze i badać
współzależność światła i koloru, zmienność
oświetlenia; wykonywał słynne studia chmur, o
różnych porach dnia i różnej pogodzie
(odnotowywał czas i stan atmosfery); malował
pejzaże swobodnymi pociągnięciami pędzla, o
żywych i jasnych barwach (Malvern Hall w
Warnickshire, Widok na Epsom, Widok na
katedrę w Salisbury.
Zatoka Weymouth
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:John_Constable_027.jpg
ROMANTYZM ANGIELSKI
Joseph Turner odbywając liczne podróże po
Walii, Szkocji, hrabstwie Kent oraz Francji,
Szwajcarii, Włoszech, Holandii, wykonywał
studia pejzażowe i badał zmienność efektów
świetlnych;
przedstawiał
obok
pejzaży
odznaczających się mistrzowską prostotą
(Mroźny poranek, Wschód słońca) krajobrazy
fantastyczne, ożywione mitologicznymi scenami
(Dydona wznosząca Kartaginę), widoki górskie
(Lawina), liczne obrazy marynistyczne (Ostatnia
podróż, Fighting Téméraire); inspirowały go
żywioły (Pożar Parlamentu brytyjskiego).
Deszcz, para i szybkość
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Rain_Steam_and_Speed_the_Great_Western_Railway.jpg
Parowiec w burzy śnieżnej
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Joseph_Mallord_William_Turner_082.jpg
ROMANTYZM ANGIELSKI
John Martin był wizjonerem, fascynował go
ogień i woda jako żywioły niszczące (Potop,
Dzień boskiego gniewu), w scenach z Biblii oraz
w ilustracjach do poezji Byrona i Miltona
oddawał
pragnienie
romantyków
doświadczenia rzeczy wzniosłych do kresu
możliwości, ukazywał tytaniczną walkę z
duchami kosmosu, siłami natury i samym sobą.
Sodoma i Gomora
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:John_Martin_-_Sodom_and_Gomorrah.jpg
ROMANTYZM POLSKI
Pod
wpływem
malarstwa
Aleksandra
Orłowskiego i w wyniku studiów we Francji
rozwija się talent Piotra Michałowskiego, który
tworzył wiele obrazów przedstawiających
jeźdźców, konie, sceny z bitew napoleońskich,
portrety Napoleona I, a także żołnierzy i
oficerów powstania listopadowego (Bitwa pod
Somosierrą, Defilada przed Napoleonem,
Generał Dwernicki na czele 2 Pułku Ułanów,
seria Błękitnych huzarów).
Jego portrety odznaczają się wyjątkową
wnikliwością psychologiczną (Seńko, Portret
chłopa w kapeluszu).
Somosierra
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Michalowski/Images/Somosierra.jpg
Seńko
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Michalowski/Images/Senko.jpg
ROMANTYZM POLSKI
Wybitnym portrecista był Henryk Rodakowski,
który zyskał sławę wystawiwszy w paryskim
Salonie portret gen. Henryka Dembińskiego.
Jego Portret Matki Eugene Delacroix nazwał w
swoim dzienniku prawdziwym arcydziełem.
Jego obrazy utrzymane są przeważnie w
palecie szlachetnych brązów, czerwieni, czerni i
bieli, odznaczają się spokojem wewnętrznym i
wnikliwą
charakterystyką
psychologiczną
postaci.
Malował też wielkie kompozycje historyczne,
m.in. Wjazd Henryka Walezego do Krakowa,
Bitwa chocimska, Wojna kokosza.
Portret gen. Henryka
Dembińskiego
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:RodakowskiHenryk.PortretGeneralaHenrykaDembinskiego.1852.jpg
BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
Encyklopedia
romantyzmu,
Wydawnictwo
Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1992,
H. Morawska, Kryteria oceny romantyzmu, PWN,
Warszawa 1976,
S. Sproccati, Przewodnik po sztuce. Artyści i ich
dzieła, style i kierunki od XIV wieku do
współczesności,
Wydawnictwo
Arkady,
Warszawa 2003,
BIBLIOGRAFIA
J.
Starzyński,
Romantyzm
i
narodziny
nowoczesności, PWN, Warszawa 1972,
Tematy, tradycje i teorie w sztuce doby
romantyzmu, PWN, Warszawa 1981.