Transcript Η επίδραση της εκπαίδευσης στην προσωπική ανάπτυξη του

Η επίδραση της εκπαίδευσης στην
προσωπική ανάπτυξη του ανθρώπου
6ο ΕΠΑΛ Πειραιά
Ερευνητική εργασία Α2
2012 - 2013
1
Ομάδες εργασίας
Α. Ομάδα
Κορτεσάκης. Μ, Λαλαϊτης. Ν, Πετρούλιας. Π
Β. Ομάδα
Τσιριγώτης.Τ, Μανωλέσης.Δ, Σπανού.Α, Χατζηχαραλάμπους.Κ
Γ. Ομάδα
Τσιγεράκη. Λ, Μελίτα Β, Ζέκιο. Μ, Λατσούδης. Δ
Επιβλέποντες καθηγητές
Γιώργος Κυρκούλης
Μανώλης Αλεξανδράτος
2
Τρόπος εργασίας
1. Επιλογή θέματος (και υποθεμάτων των ομάδων)
2. Συγκρότηση της προβληματικής (τι είναι τελικά
αυτό που μελετάω; Γιατί το μελετάω;)
3. Θεωρητικό πλαίσιο (Βασική βιβλιογραφία. Πηγές,
internet, περιοδικά, εφημερίδες, άρθρα)
4. Μεθοδολογία.
Εργαλεία συλλογής δεδομένων: κατασκευή
ερωτηματολογίου ανοικτών και κλειστών ερωτήσεων
(τύπου Likert), ερμηνευτική μελέτη πρωτογενών και
δευτερογενών πηγών
3
5. Επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων –
Αποτελέσματα (ποιοτική και ποσοτική ανάλυση)
6. Συμπεράσματα, επιπτώσεις
7. Αυτό-κριτική και κριτική ερμηνεία απόψεων και
στάσεων των ερευνητών
και
Δράσεις, ερευνητική έκθεση, τέχνημα, δημιουργία
wiki
4
Εισαγωγή
Είναι εμφανές ότι στη σημερινή εποχή, η εργασιακή απασχόληση και
κοινωνική ένταξη είναι δυσκολότερες και περισσότερο αμφίβολες και
απαιτούν από τους ανθρώπους υψηλή εκπαίδευση και αποτελεσματική
κινητοποίηση του ψυχολογικού δυναμικού και των προσωπικών τους
πόρων.
Εντός αυτού του δύσκολου και αβέβαιου διεθνούς και εθνικού
περιβάλλοντος θελήσαμε να διερευνήσουμε κάποιους από τους
πιθανούς παράγοντες που επηρεάζουν την σύνδεση των ατόμων με
την αγορά εργασίας και κατ’ επέκταση με την κοινωνική ανάπτυξη και
ενσωμάτωση.
Έτσι, η παρούσα εργασία μελετά την επίδραση της εκπαίδευσης
στην προσωπική ανάπτυξη του ανθρώπου.
5
Εκπαίδευση
6
Εκπαίδευση
Ο όρος εκπαίδευση αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες
που αποσκοπούν να επηρεάσουν με συγκεκριμένο τρόπο τη
σκέψη, την προσωπικότητα και την σωματική, πνευματική
και ψυχική εξέλιξη του ατόμου περιλαμβάνοντας τις
δραστηριότητες και της θεσμικής εκπαίδευσης, αλλά και
ευρύτερα της παιδείας.
7
Παιδεία
Η έννοια της παιδείας είναι ευρύτερη από αυτή της
εκπαίδευσης. Αναφέρεται στην νοητική και ψυχική
καλλιέργεια η οποία επιτυγχάνεται μέσα από τις διάφορες
βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς και εκτός εκπαίδευσης
καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής.
Επεκτείνεται σε όλο το βίο του ατόμου, αφού ποτέ δεν
σταματά να δέχεται επιδράσεις και ερεθίσματα από το
περιβάλλον στο οποίο ζει.
8
9
Σκοποί της εκπαίδευσης
1. Ο εφοδιασμός με βασικές γνώσεις και δεξιότητες (πχ.
ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) ώστε να πάρουν οι άνθρωποι
τη θέση τους στην κοινωνία και να αναζητήσουν
περισσότερη γνώση.
2. Η ανάπτυξη του ενδιαφέροντος των ατόμων για γνώσεις
και μόρφωση.
3. Η δημιουργία κριτικής σκέψης.
4. Η μετάδοση της εθνικής κουλτούρας.
10
5. Η καλλιέργεια των αξιών και της ηθικής ώστε σε
συνδυασμό και με τους άλλους κοινωνικοποιητικούς
φορείς (πχ. οικογένεια) να βοηθηθεί ο σχηματισμός
της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου και η
προσαρμογή του στο κοινωνικό σύνολο.
6. Η ικανότητα προσαρμογής των νέων στις συνεχώς
μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές
συνθήκες.
11
Εκπαίδευση
12
Προσωπική ανάπτυξη
Ο όρος προσωπική ανάπτυξη αναφέρεται στις
δραστηριότητες που αναπτύσσουν την επίγνωση του
εαυτού και της προσωπικής ταυτότητας, καλλιεργούν
ταλέντα και ικανότητες, διευκολύνουν την
απασχολησιμότητα και την επαγγελματική προοπτική και
τελικά συνεισφέρουν στην πραγματοποίηση των
προσδοκιών και των ονείρων.
13
14
Η προσωπική ανάπτυξη έχει συνδεθεί με την ανώτερη
εκπαίδευση και το χώρο εργασίας.
Όσον αφορά την ανώτερη εκπαίδευση κατέχει κεντρική
θέση στην πολιτική των δυτικών πανεπιστημίων,
προτείνοντας ότι τα πανεπιστήμια οφείλουν να
υπερβαίνουν την ακαδημαϊκή διδασκαλία προωθώντας
στους φοιτητές την προσωπική τους ανάπτυξη.
15
οι φοιτητές κατά την διάρκεια των σπουδών τους θα
πρέπει:
να καλλιεργήσουν ικανότητες,
να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να
επιτύχουν αυτονομία και ανεξαρτησία,
να αναπτύξουν ώριμες διαπροσωπικές σχέσεις,
να εδραιώσουν την προσωπική τους ταυτότητα
και να αναπτύξουν στόχους και ακεραιότητα χαρακτήρα.
16
Στο χώρο εργασίας, η προσωπική ανάπτυξη συνδέεται με
την αυτοπραγμάτωση, δηλαδή με το να γίνει κανείς το
μέγιστο που μπορεί, που σημαίνει να εξαντλήσει το
προσωπικό του δυναμικό και τις ικανότητες του.
17
Προσωπική ανάπτυξη και αυτοαποτελεσματικότητα
Έρευνες επάνω στην επίτευξη στόχων που διεξήγαγε ο Bandura (πχ.
1977, 1981) προτείνουν ότι η αυτό-αποτελεσματικότητα (self-efficacy)
εξηγεί καλύτερα γιατί οι άνθρωποι με το ίδιο επίπεδο γνώσης και
δεξιοτήτων φτάνουν σε πολύ διαφορετικά αποτελέσματα.
Η αυτό-αποτελεσματικότητα λειτουργεί ως πολύ ισχυρός προβλέπτης
της επιτυχίας διότι:
κάνει κάποιον να αναμένει ότι θα πετύχει, επιτρέπει να αναλαμβάνει
κανείς ρίσκα και να θέτει προκλητικούς στόχους,
βοηθά στο να επιμείνει το άτομο ακόμη και αν αρχικά έχει αποτύχει,
βοηθά το άτομο να ελέγχει τα συναισθήματα και τους φόβους του,
ακόμη και όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά.
18
19
Αυτοαντίληψη – Αυτοεκτίμηση
Η προσωπικότητα κάθε ατόμου είναι συνάρτηση της αυτοαντίληψη και
της αυτοεκτίμησης του, η οποία διαμορφώνεται από την πρώτη
παιδική ηλικία στο οικογενειακό περιβάλλον και εν συνεχεία στο
κοινωνικό.
Η έννοια της αυτοεκτίμησης εκφράζει την αξία που αποδίδει το άτομο
στον εαυτό του. Είναι μία σφαιρική συναισθηματική κυρίως στάση για
τον εαυτό που μπορεί να είναι θετική ή αρνητική.
Η αυτοαντίληψη εκφράζει την αντίληψη ή εικόνα του ατόμου για τον
εαυτό από μία περισσότερο γνωστική σκοπιά. Μπορεί να αναφέρεται
σε διάφορους τομείς του εαυτού, όπως σωματικός εαυτός, κοινωνικός,
ακαδημαϊκός, επαγγελματικός, με την οικογένεια, στις διαπροσωπικές
σχέσεις.
20
Οι στόχοι της εργασίας
1. Με ποιόν τρόπο μπορεί η εκπαίδευση να βοηθήσει
κάποιον να αναπτύξει και να εκτελέσει προσωπικά,
αναπτυξιακά πλάνα;
2.Σχετίζεται η εκπαίδευση με την αναγνώριση
προσωπικών ικανοτήτων και ταλέντων και κατ’
επέκταση με την ανάπτυξη επαγγελματικών
δεξιοτήτων;
3.Βοηθά η εκπαίδευση στην ενίσχυση της
αυτοαντίληψης και αυτοεκτίμησης;
21
Διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων
1. Βιβλιογραφική αναζήτηση για το υπό εξέταση θέμα
2. Αποστολή ερωτημάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
σε εκπαιδευτικούς ΑΕΙ και ανθρώπους της τέχνης και του
πνεύματος.
3. Διοργάνωση στο χώρο του σχολείου συνέντευξης
εστιασμένης ομάδας με εκπαιδευτικούς, επιστήμονες και
επαγγελματίες.
4. Λήψη βιντεοσκοπημένων συνεντεύξεων με πρώην
μαθητές του σχολείου δεύτερης ευκαιρίας.
22
Αποτελέσματα και συμπεράσματα
Στα δεδομένα που προέκυψαν έγινε ποιοτικού τύπου
επεξεργασία και ανάλυση με σκοπό να ομαδοποιήσουμε
και να καταγράψουμε τα διάφορά θέματα-έννοιες που
αναδύθηκαν από τις τοποθετήσεις των
συνεντευξιαζόμενων και τελικά να αντιπαραβάλλουμε
αυτά με τις θεωρητικές βιβλιογραφικές αναφορές.
Τα κυρίαρχα θέματα που προέκυψαν για την επιρροή της
εκπαίδευσης στην προσωπική ανάπτυξη του ανθρώπου
ήταν τα παρακάτω.
23
Πρώτον, ως προς τον τρόπο που η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει
κάποιον να αναπτύξει προσωπικά αναπτυξιακά πλάνα
•Η εκπαίδευση βοηθά το άτομο να αποκτήσει αυτογνωσία
συνειδητοποιώντας τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του ώστε να
κάνει τις ανάλογες επιλογές στον επαγγελματικό τομέα, αλλά και
ευρύτερα ως προς τις πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές αντιλήψεις.
•Απόκτηση γνώσεων σε βασικές επιστήμες (πχ. γλώσσα, μαθηματικά,
φυσική), οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση για να αποκτήσει ακόμη
περισσότερο εξειδικευμένες γνώσεις.
•Απόκτηση δεξιοτήτων, οι οποίες θα του είναι χρήσιμες σε όλη την
υπόλοιπη ζωή του, όπως ικανότητα επικοινωνίας και διαλόγου,
συνεργασίας, ομαδικής εργασίας, ικανότητες στην αναζήτηση νέων
γνώσεων, κριτική ικανότητα.
24
Δεύτερον, αναγνώριση προσωπικών ικανοτήτων και ταλέντων
•Η εκπαίδευση ως συστηματική διαδικασία αγωγής και μόρφωσης
ασφαλώς σχετίζεται με την αναγνώριση προσωπικών ικανοτήτων και
ταλέντων. Όμως, ο βαθμός στον οποίο η εκπαίδευση αναγνωρίζει και
καλλιεργεί περαιτέρω αυτά τα ταλέντα διαφέρει από εκπαιδευτικό
σύστημα σε εκπαιδευτικό σύστημα.
•Ωστόσο για να αναγνωρισθούν και να καλλιεργηθούν τα ταλέντα και
οι προσωπικές ικανότητες βασικές προϋποθέσεις είναι οι εξής:
Ευέλικτο πρόγραμμα διδασκαλίας, εξατομίκευση και προσαρμογή της
διδασκαλίας στο προφίλ του κάθε μαθητή, διαφοροποίηση των
εργασιών που ανατίθενται στους μαθητές ανάλογα με τα προσωπικά
τους ενδιαφέροντα και πολύ καλή σχετική κατάρτιση των
εκπαιδευτικών.
25
Τρίτον, ενίσχυση της αυτοαντίληψης και αυτοεκτίμησης
Η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει το νέο άνθρωπο να
αναγνωρίσει τα πλεονεκτήματά και τα μειονεκτήματά του
και να αγαπήσει τον εαυτό του με αυτά. Ωστόσο, στο
ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχουν κάποιες
αδυναμίες που εμποδίζουν το μαθητή να ανακαλύψει τον
εαυτό του και να τον εκτιμήσει.
26
Αδυναμίες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος
•Συνοπτικά, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προωθείται η στείρα
απομνημόνευση και η παπαγαλία. Αναγνωρίζεται μόνο ή ικανότητα του
μαθητή να αποστηθίζει προκαθορισμένη γνώση.
•Βασικός στόχος του σχολείου είναι οι μαθητές να επιτύχουν υψηλές
ακαδημαϊκές επιδόσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άλλες ικανότητες
των μαθητών – αθλητικές, καλλιτεχνικές, τεχνικές – να
παραβλέπονται. Δεν υπάρχουν περιθώρια, κυρίως στο Λύκειο,
διαμόρφωσης ενός προγράμματος προσαρμοσμένου στις ανάγκες των
μαθητών.
•Επίσης, συχνά στο σχολείο η διαφορετικότητα δεν αντιμετωπίζεται με
σεβασμό και ως ευκαιρία για αμοιβαίο εμπλουτισμό, αλλά οι
διαφορετικοί μαθητές αντιμετωπίζονται ως κατώτεροι.
27
Εστιασμένες ομάδες. Απόψεις συζητητών
Συνέπειες της έλλειψης εκπαίδευσης:
«έλλειψη εκπαίδευσης εκτός των μαθησιακών κενών συνεπάγεται
επίσης έλλειψη επικοινωνίας, δυσκολία δημιουργίας διαλόγου,
δημιουργία συγκρούσεων, εσωστρέφεια και ανασφάλεια,
περιορισμένο λεξιλόγιο, υποτέλεια».
Η εκπαίδευση και η παιδεία ως μέσο αλλαγής του ατόμου: «το
σχολείο και η παιδεία είναι ένα μέσο, ένας μοχλός αλλαγής του
ατόμου. Η εκπαίδευση είναι προσωπική διαδικασία. Είναι σπουδαία
εμπειρία και βιωματική διαδικασία».
28
Η εκπαίδευση είναι μία δύσκολη και μακρόχρονη διαδικασία: «η
εκπαίδευση είναι δρόμος μακρύς και δύσκολος. Τα αποτελέσματά της
καθυστερούν. Δεν είναι όπως όταν τρώει κανείς ζάχαρη που η
επίδραση φτάνει αμέσως στον εγκέφαλο. Είναι μία κακοτράχαλη
πορεία, ένας αγώνας πέφτω σηκώνομαι».
Ο ρόλος της ανθρωπιστικής παιδείας:
«πιστεύω πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανθρωπιστική παιδεία. Η
εκπαίδευση μπορεί να αλλάξει τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και
τις μεροληψίες απέναντι σε άτομα ή ομάδες. Μπορεί να βοηθήσει να
σταματήσει κανείς να σκέφτεται ή να συμπεριφέρεται με
προκαταλήψεις».
29
Ο ρόλος της τέχνης:
«η τέχνη είναι άλλου είδους παιδεία, είναι μετάθεση ζωής. Η τέχνη
αποκαλύπτει δυνατότητες, αναγνωρίζεις πλευρές σου, δοκιμάζεσαι. Η
τέχνη σε εκθέτει στον κόσμο. Οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση».
Εκπαίδευση και στοχοθεσία:
«Η ίδια η μαθησιακή διαδικασία και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες
γενικότερα προσφέρουν με την δυναμική τους ένα ευρύ φάσμα
βιωμάτων και εμπειριών που μπορούν να εμπνέουν, να ερεθίζουν το
φαντασιακό συνειδητά ή υποσυνείδητα και να καθοδηγούν στη
θέσπιση και επιδίωξη στόχων».
30
Στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και
προσωπικής ανάπτυξης, δύο παραγόντων που επηρεάζουν την
σύνδεση των ανθρώπων με την αγορά εργασίας και την κοινωνική
ενσωμάτωση.
Εκπαίδευση και προσωπική ανάπτυξη είναι δύο πολύ ευρείες και
σύνθετες έννοιες. Η μεταξύ τους σχέση είναι πολυεπίπεδη και
ιδιαίτερα σύνθετη, καθώς η δεύτερη έννοια εμπλέκει τον τρόπο
λειτουργίας του εαυτού και της προσωπικότητας και μάλιστα σε
εύρος χρόνου.
31
•Η ανάλυση υποδεικνύει μία σχέση αμφίδρομης επιρροής μεταξύ
εκπαίδευσης και προσωπικής ανάπτυξης. Από την πλευρά της
εκπαίδευσης περισσότερο ισχυρή φαίνεται να είναι η γνωστική και
παρακινητική επιρροή και λιγότερο η συναισθηματική και βιωματική.
Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε περίπτωση η επιρροή της εκπαίδευσης
οφείλει να συμπληρωθεί και να ισχυροποιηθεί από εμπειρίες σε όλα τα
επίπεδα της ζωής του ατόμου, δηλαδή σε προσωπικό, κοινωνικό και
επαγγελματικό.
•Η σύγχρονη και διαρκώς αναπτυσσόμενη παγκόσμια κοινωνία, όπου
οι απαιτήσεις της προσωπικής και επαγγελματικής ζωής είναι συνεχώς
αυξανόμενες, υπαγορεύει μία συνεχή εκπαιδευτική διαδικασία και
ταυτόχρονα μία υψηλά προσαρμοστική και λειτουργική
προσωπικότητα εκ μέρους του ατόμου.
32
33