Transcript Glærur

Samspil notenda og þekkingar
-veistu hvað virkar?
Halldór S Guðmundsson og
Hervör Alma Árnadóttir lektorar
við Félagsráðgjafadeild HÍ
Fagmennska (Tompson, 2013; MacDonald fl., 2001)
Fagmennska
Siðferðisgrundvöllur
Hæfni til sjálfsskoðunar og
samskipta
•Hæfni til að setja sig í
spor annarra..
Fylgja eftir lögum og
siðareglum.
Gagnsemi
text
Siðferðis
grundvöllur
Fræileg þekking og vinnulag
•
•
•
•
•
Notendamiðuð
nálgun
Gagnrýnin hugsun
Launarmiðaður
Opin fyrir nýrri
þekkingu/lærdómi
Faglega ábyrgur
text
Hvað er notendasamráð?
Hvar og hvenær
• Aukin krafa um samráð frá 1980
• Notendasamráð lýsir því á hvern hátt notandi tekur þátt í
samfélagi sínu og hversu mikið
• Á við í einstaklingsvinnu (mikró) og í samfélagvinnu (makró).
Með öllum aldurshópum.
•
Upplýsingargjöf
•
Greiningu
•
Ákvörðunum
•
Áætlunum
•
Framkvæmd
•
Rannsóknum
•
Mati og endurmati
•
Þróun; frá upphafi til enda
Mælikvarðar/mat á þátttöku
• Sherry Arnstein (1969)
– A Ladder of Citizen Participation
• Roger Hart (1992)
– Harts ladder
• Harry Shier (2001)
– Pathways to Participation
• Heikkilä, M. og Julkunen, I. (2003)
– Þátttaka, hlutdeild, valdgjöf
Innileiðing og þróun samráðs við notendur
• Hvetja til virks umræðuvettvangs milli notenda annars
vegar og hins vegna milli notenda og fagmanna
• Bjóða notendum þátttöku í umræðu og vinnuhópum
sem vinna að umbótum
• Búa til rýnihópa notenda og starfsmanna
• Virkja notendur og umönnunaraðila í nefndum og
ráðum
• Eiga frumkvæði að ráðstefnum notenda og
umönnunaraðila.
Fagmaðurinn þarf að spyrja sig:
• Hvað er verkefnið?
• Hverjir eiga að koma að verkefninu?
• Hvers mál er þetta?
• Setja skýrt niður af hverju notendasamráð “í fókus”
• Markmið og tilgang þátttökunnar
• Hlutverk hvers og eins.
• Tryggja að þátttakan hafi merkingu en sé ekki tálsýn, þá getur
verið mikilvægt að notandinn sé með frá byrjun
– Hver og hversu margir
– Jafnvægi á milli kynja, kynþátta, aldurs....
– Staður, aðgengi og tímasetning
Hervör Alma Árnadóttir
Til að nálgast það sem gæti
virkað?
• Hvernig:
– vinnum við með fólki - ekki með fólk?
– deilum við hugmyndum – í stað þess að halda fólki
óupplýstu?
– hvernig getum við verið tilbúin til að prófa nýjar hugmyndir
og leiðir, endurskoðað og þróað?
» Spornum ekki við þróun.
– getum við forðast “við höfum alltaf gert þetta svona”?
– lærum við af notendum?
» notandinn er sérfræðingur í eigin lífi
Hervör Alma Árnadóttir
Skilboð frá notenda:
• “Fagfólk heldur að við kunnum bara stynja
og kveinka okkur. En fagfólkið er ekki að
hlusta. Við þekkjum okkar þarfir, vitum
hvað virkar og hvað ekki. Við vitum það
vegna þess að við lifum með okkur 24/7,
52 vikur á ári og fáum aldrei frí”.
•
(Branfield and Brersford 2006)
Samspil notenda og þekkingar veit eg hvað virkar?
• Fjallað verður um auknar kröfur til
markvissra vinnubragða og rökstuddra
ákvarðanna. Sjónum verður beint að virkni
notenda, nýjustu þekkingu og fagvitund.
Rætt verður um starfsþróun og nýsköpun i
félagsráðgjöf. I málstofunni verður lögð
áhersla a virka þátttöku gesta.
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
10
Hvað er þekking?
• Þekking= kunnugleiki, fróðleikur, kunnátta,
lærdómur, upplýsing, vitneskja, vísdómur,
vel að sér
• Þekkingarleysi= fáfræði, fáfróður
• Það sem einstaklingurinn veit
• Það sem almennt er vitað - safn þekkingar
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
11
Uppruni þekkingar
•
•
•
•
•
•
Hefðir
Sérfræðiþekking
Fagleg reynsla
Persónulegt innsæi
Mítur
Rannsóknir
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
12
Þekkingarsköpun
The Utopian Realist Model of Knowledge Production
Samvinna (Cooperation)
B
Vísindi
A
I
FagmennskaR
(Science)
(Profession)
B = Basic Sciences (Grunnrannsóknir)
A = Applied Sciences (Hagnýtar ranns.)
I = Innovation (Nýsköpunar-/þróunarverkefni)
R = Routine (Hefð/venjubundin)
Mynd/Heimild: Sommerfield.
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
13
Vinnuaðferð/ferli félagsráðgjafar
Tilvísun
Gagnaöflun
Eftirfylgd og
endurmat
samantekt
Markmið, val á
aðferð/íhlutun
og skipulagning
13.4.2015
Yfirferð, mat á
stöðu
(í samvinnu)
Halldór S. Guðmundsson, lektor
14
Hliðstæð ferli rannsóknarvinnu og vinnu
með skjólstæðinga
Rannsóknarvinna
– Bera kennsl á nauðsynlega
þekkingu
– Finna megin
rannsóknarspurningu
– Vinna tilgátur
– Þróa rannsóknarsnið
– Safna gögnum
– Vinna úr gögnum
– Breiða út þekkingu
13.4.2015
Vinna með skjólstæðinga
– Bera kennsl á vandamálið í
víðara samhengi
– Þrengja vandann
– Tilgreina vanda sem á að
grípa inn í
– Þróa aðgerðaplan
– Framkvæma það
– Meta árangur þess
– Ljúka aðgerðum
Halldór S. Guðmundsson, lektor
15
Dæmi um ólíkt vægi rannsókna
• Yfirlitsrannsóknir
• RCT –tilraunasnið /
samanburðarhópur
• Endurteknar sömu
eða hliðstæðar
rannsóknir
• Einhliða snið – single
case
13.4.2015
• Ritrýndar greinar
• Almennar greinar
• Doktorsverkefni
• MA verkefni
• BA verkefni
Halldór S. Guðmundsson, lektor
16
Knowledge transfer.
Source: (Sigrún Júlíusdóttir, 2004).
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
17
Nýsköpun – er hvað ?
• Í sinni einföldustu mynd
– að skapa eða búa til eitthvað nýtt
– sem og endurbæta það sem þegar er til staðar.
• Á við um nýja eða endurbætta vöru, þjónustu, tækni,
aðferðafræði, framleiðsluaðferð, stjórnskipulag eða
leið til sölu- og markaðssetningar.
• Nýsköpun er ekki það sama og ný hugmynd heldur er
aðeins talað um nýsköpun þegar hugmyndinni
eða endurbótinni hefur verið hrint í framkvæmd
Siðareglur FÍ
9. Félagsráðgjafi ber ábyrgð á eigin hæfni
og þeim störfum sem hann innir af hendi í
samræmi við það, sem starfsheiti hans
felur í sér samkvæmt lögum.
Félagsráðgjafi stundar fræðslu- og
rannsóknarstörf.
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
19
Ábyrgðar- og hæfnisskyldur (1)
10. Félagsráðgjafi stundar starf sitt með faglega
heildarsýn að leiðarljósi og byggir á fræðilegum
kenningum, niðurstöðum rannsókna og
starfsreynslu í félagsráðgjöf. Félagsráðgjafi
viðheldur þekkingu sinni og endurnýjar hana.
Hann fylgist vel með nýjungum í starfi og
uppfyllir þau skilyrði sem gerð eru til starfsins á
hverjum tíma.
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
20
Ábyrgðar- og hæfnisskyldur (2)
12. Félagsráðgjafi á frumkvæði að því að þróa
nýjar hugmyndir í félagsráðgjöf og að hrinda
þeim í framkvæmd. Félagsráðgjafi skal í ræðu
og riti vera málefnalegur og nákvæmur. Hann
reynir að tryggja eins og mögulegt er, að það
sem hann lætur frá sér fara, bæði skriflegt og
munnlegt, misskiljist ekki eða mistúlkist öðrum til
miska
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
21
Kröfurnar eru
• Nákvæmni (skráð og skjalfest)
• Markviss (greint og skilgreint)
• Rökstutt vinnulag (markmið og áætlun, mat og
endurmat)
• Þróun og nýsköpun (nýtt og lausnarleit)
• Samvinna/samráð við notendur (uppspretta,
þekking,valefling)
• Rannsóknir og miðlun (skrá, safna, miðla)
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
22
Samspil notenda og þekkingar Nokkrar ályktanir
• EBP er = rannsóknir + reynsla + notandi og aðstæður
– Krafa um sýnileika, sannreyndar – gagnreyndar aðferðir
• Áherslan EBP á rætur í hugmyndinni um að gera
betur og samþætta nýjustu þekkingu og þjónustu til að
tryggja faglega vinnu
• EBP er verklag sem er hluti af starfs- og
siðferðislegum skyldum félagsráðgjafa og annarra
fagstétta
• EBP-vinnulag er nátengt félagsráðgjöf og sögu
greinarinnar
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
23
Skilgreining EBP(practice)
Skilgreining Mullen, Sholonsky, Bledsoe, og Bellamy
(2005) á gagnreyndum aðferðum (EBP) í félagsráðgjöf
leggur áherslu á stöðuga leit að nýrri þekkingu, sem setji
notandann í fyrsta sæti og gagnist sem best;
– „með hagsmuni skjólstæðingsins að leiðarljósi, er sérfræðingur
sem nýtir gagnreyndar aðferðir í stöðugri þekkingarleit með því
að setja fram tilteknar spurningar sem mikilvægar eru fyrir
skjólstæðinginn, leitar hlutlaust og á skilvirkan hátt að nýjust og
bestu staðreyndum til að svara spurningunum og tekur ákvörðun
með hliðsjón af gagnreyndum upplýsingum“
(Mullen o.fl., 2005, bls. 63. Lausleg þýðing höfunda).
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
24
Nýrra módel af EBP
(Newest EBP Model)
Ástand og
aðstæður
(Clinical state and
circumstances)
Fagmennska
(Clinical Expertise)
Viðmið og viðbrögð
notanda
Rannsóknir
(Research
Evidence)
(Client Preferences and
actions)
Heimild: Haynes, Devereaux, og Guyatt, 2002
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
25
Takk
13.4.2015
Halldór S. Guðmundsson, lektor
26