Transcript Kafli 6
Höfin Höf og þurrlendi Landslag hafsbotnsins Uppruni hafanna Efnasamsetning og selta hafanna Hringrás vatns Hafstraumar Hafstraumar og hafís við Ísland Höfin og hafsbotninn Lega hafanna. Uppruni hafanna og lofthjúpsins. Selta sjávar. Landslag á hafsbotni. Hafstraumar. Hafstraumar við Ísland. Hafís við Ísland. Heimshöfin þekja um 70% yfirborðs jarðar. Norður-Íshafið Uppruni hafa og lofthjúps Talið er að höfin og lofthjúpurinn hafi myndast úr eldfjallagasi eða ís halastjarna snemma í sögu jarðar. Eldfjallagas er að mestu vatn, koldíoxíð, vetni, helíum og köfnunarefni. Vatnið myndaði höfin, koldíoxíðið barst í höfunum og bergi. Vetni og helíum rauk út í geiminn. Sólvindurinn feykir léttu gasi út í geiminn. Aðrdráttarafl jarðar heldur þyngri frumeindum innan lofthjúpsins. Uppruni hafanna Höfin eru talin hafa myndast úr eldfjallagasi og/eða ís halastjarna líkt og lofthjúpurinn. Vatnið kom úr lofthjúpnum en seltan er talin hafa borist í sjóinn úr jarðhitavökva. Sumir telja þó enn að seltan hafi borist með árvatni. Hugsanlega eru báðar þessar uppsprettur að leggja hafinu til salt. Samsetning sjávar. Eðlismassi sjávar er um 1027 kg/m3 og selta hans 3,5% eða 35 S (S stendur fyrir seltueiningu) Svartir strompar “dæla” seltu í sjóinn. Svartur strompur Þversnið af svörtum strompi Hringrás vatns á jörðinni Meðal viðstöðutími vatns á jörðinni í ólíkum forðabúrum Geymir Viðstöðutími Höfin 3000-4000 ár Jöklar 1000 til x10.000 ár Árstíðabundin snjóþekja 2 til 6 mánuðir Raki í jarðlögum 1 til 2 mánuðir Grunnt grunnvatn 100 til 200 ár Djúpt grunnvatn 10,000 ár Vötn Ár Lofthjúpurinn 50 til 100 ár 2 til 6 mánuðir 9 dagar Landslag hafsbotna úthafanna þriggja einkennist af ákveðnum landformum á svipuðu dýptarbili. Dýptardreifing landforma hafsbotnsins. Í höfunum myndast þungur sjór sem sekkur. Þannig verður til hringrás frá yfirborði niður á hafsbotn. Hafstraumar í yfirborði stjórnast af ríkjandi vindum. Hafstraumar við Ísland Hafís Hafískoma við Ísland fer í fyrsta lagi eftir ísmagni í Grænlandssundi; í öðru lagi eftir ástandi sjávar í Íslandshafi, hita, seltu og lagskiptingu efst í sjónum; í þriðja lagi eftir almennri lofthringrás yfir norðurhveli, þ.e.a.s. þrýstifari, lægðagangi, veldi Grænlandshæðar eða myndun kyrrstöðuhæðar yfir Atlantshafi. Hafís á siglingaleiðum Við Vatnsnes Borgarísjakar Scoresbysund Hafís í Íshafinu fer minnkandi