Transcript Hasan Palaz
Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Bilgi Güvenliği Dr. Hasan PALAZ TÜBİTAK BİLGEM 25.05.2012 GELECEĞİN ULAŞIM SİSTEMLERİ • • • • • Complex Large-Scale Interconnected Open Sociotechnical Geleceğin Ulaşım Sistemleri CLIOS(*) prensibine uygun olarak gelişecektir. NEDEN ? (*) Prof. Joseph M. Sussmann, MIT TÜRKİYE KARAYOLLARI VE TAŞIT SAYISI Karayolu uzunluğu artıyor Motorlu araç sayısı da artıyor Motorlu Taşıt Sayısı 16,000,000 14,000,000 12,000,000 10,000,000 8,000,000 6,000,000 4,000,000 2,000,000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 TÜRKİYE DEVLET YOLLARI TRAFİK HACİM HARİTASI 2010 Yıllık ortalama günlük trafik artıyor. KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDA GELECEK Puxi Viaduct, Şangay Moskova, Rusya Ulaşım Sistemlerinde karmaşıklık ve ölçeğin gitgide arttığı bir dönemde yaşıyoruz TÜRKİYE DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞI Demiryolu taşımacılığı artıyor Demiryolu uzunluğu da artıyor DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞINDA GELECEK Frankfurt, Almanya 2011 YILI İÇ HAT UÇUŞ HARİTASI Dün sadece THY tarafından 2 merkezden 25 noktaya 2011 yılında 7 havayolu 7 merkezden 46 noktaya TÜRKİYE ULAŞTIRMA SEKTÖRÜNDEN KAYNAKLANAN CO2 EŞDEĞER EMİSYONU Demiryolu, 1% Denizyolu, 3% Karayolu, 85% Havayolu, 11% Ulaştırmadan Kaynaklanan CO2 eşdeğer emisyonu 47,48 Milyon ton İSTANBUL ATATÜRK HAVALİMANI GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ Kullanım Alanı Dinlenme Alanları Tiyatro Salonları Konferans Salonları Otel Yatak Odaları Otel Restoranları Sağlık Yapıları Hastaneler Konutlar Yatak Odaları Oturma Odaları Servis Bölümleri (mutfak, banyo) Eğitim Yapıları Derslikler, Laboratuvarlar Spor Salonu, Yemekhaneler Endüstri Yapıları Fabrikalar (küçük) Fabrikalar (büyük) 4/13/2015 Ses basıncı düzeyi(gündüz) dBA 25 30 30 35 35 35 60 70 45 60 70 80 Gürültüyü Azaltmak İçin Alınabilecek Tedbirler: · Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması, · Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması · Havaalanlarının daha sessiz hale getirilmesi (Uçaklarda sessiz motorların kullanılması) · Uçak kalkış ve iniş zamanlarına kısıtlama getirilmesi · Rotaların yeniden düzenlenmesi · Havaalanındaki yer operasyonlarının düzenlenmesi ÇOK MODLU BÜTÜNLEŞİK YAKLAŞIM Etkin ve Güvenli bütünleşik çözümler için: Bilgi Teknolojileri ve Bilgi Güvenliği Teknolojileri AUS TABANLI ÇÖZÜMLERİN VAADETTİKLERİ • • • • • • Güvenliği artırır Yolcu ve kullanıcı memnuniyetini artırır Sıkışıklığı azaltarak performansı artırır Hareketliliği, çevikliği ve entegrasyonu artırır Çevresel faydalar sağlar Üretkenliği artırarak istihdam sağlar ve ekonomiyi geliştirir – Farklı alanlarda ek istihdam alanları (Örneğin ABD’de 20 yılda 600.000 istihdam yaratacağı öngörülüyor.) – AUS yatırımları otoban yapımına göre geri dönüşümü çok yüksek (bu değer 25 kata kadar çıkabilmektedir. ) BİLGİ TEKNOLOJİLER (BT) BOYUTU • BT birçok endüstride devrim yaptı • Gelecek on yıllarda taşımacılık sistemlerinin iyileştirilmesi ile ülke çapında yeni bilgi altyapıları oluşturulacak. • AUS dönüşümün gerçekleşmesinde BT’nin önemli bir yeri olacak. • Bilginin zamanında ve doğru olarak üretilmesi, paylaşılması, toplanması, işlenip değerlendirilmesi, karar destek süreçlerine sağlanması bütünleşik bir yaklaşımla ele alınmalı • Özellikle Bilgi Güvenliği Teknolojileri operasyonel başarı için kritik öneme haiz olacaktır BİLGİ GÜVENLİĞİ VE MAHREMİYET • Güvenlik isterleri – Kimliklendirme – Erişim denetimi – Mesuliyet takibi – Mesaj bütünlüğü • Mahremiyet İsterleri – Anonimlik – İzlenemezlik – Mesajların gizliliği (kriptolama) GÖREV KRİTİK SİSTEMLER • Gerçek/Yakın Gerçek Zamanlı • Yazılım Güvenliği – Siber Güvenlik • Yazılım Güvenirlik – Yazılım Test ve Değerlendirme lab. • Yazılım Geçerleme ve Doğrulama • Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi (GİS) BİLGEM BÜNYESİNDE YÜRÜTÜLEN İLGİLİ PROJELERDEN BAZILARI GEMRAD ve SAMRAD PROJELERİ Proje Tanımı GEMRAD (Gemi Seyir Radarı) ve SAMRAD (Sahil Gözetleme Radarı) Proje, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve DzKK.lığı’nın radar gereksinimlerini, tamamen ulusal biçimde karşılamayı hedeflemektedir. Çıktılar • Üretim prototipleri ve çevresel testleri tamamlanmıştır. Kullanılan AUS Teknolojileri • seyir bilgilerinin sayısal harita üzerinde gösterilmesine, izlenebilmesine ve plotlama yapabilmesine imkân tanıyan yazılım altyapıları • Seyrüsefer sistemleri ve GPS sistemleri ile entegrasyon KUŞ RADARI PROJESİ Proje Tanımı Kuş Radarı Proje, Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ne bağlı olan havaalanları ve civarındaki kritik sahalarda göçmen kuşlar ile uçakların geçiş yollarının kesişmesi nedeniyle oluşabilecek kuş-uçak çarpışmalarını önlemek maksadıyla, Kuş Radarı ve Milli Gözetim Radarı Sistemlerinin geliştirilmesi. Çıktılar • Kuş Radarı • Milli Gözetleme Radarı Kullanılan AUS Teknolojileri • Radar • Sinyal İşleme GÜVENLİ ARAÇ HABERLEŞME SİSTEMİ Proje Tanımı Güvenli Araç Haberleşme Sistemi Projesi Uçak, helikopter, gemi gibi hareketli unsurların yer ile olan telsiz iletişiminin güvenli olarak gerçekleşmesini sağlamaktadır. Çıktılar • Güvenli haberleşme sistemi. Kullanılan AUS Teknolojileri • Hareketli unsurların konum bilgisi, merkezden yönlendirilmesi ve durumları ile ilgili bilgiler güvenli olarak iletilmektedir. SAYISAL PLOTLAMA MASASI PROJESİ Proje Tanımı Yeni Tip Karakol Botu Sayısal Plotlama Masası (DRT Masası) Proje, Yeni Tip Karakol Bot’larının standart donanımına dahil olacak Sayısal Plotlama Masası (DRT Masası)’nın geliştirilmesi, doğrulanması, liman ve deniz testleri ile birlikte, YTKB sınıfı gemiler için 16 adet üretilmesini hedeflemektedir. Çıktılar • YTKB DRT Masası (Ürün 16 adet üretilmektedir.) Kullanılan AUS Teknolojileri • Seyir bilgilerinin sayısal harita üzerinde gösterilmesine, izlenebilmesine ve plotlama yapabilmesine imkân tanıyan yazılım altyapıları • Seyrüsefer sistemleri ve GPS sistemleri ile entegrasyon MEYDAN KONTROL VE YAKLAŞMA/YOL KONTROL SİMÜLATÖRÜ PROJESİ Proje Tanımı ATC Meydan Kontrol ve Yaklaşma/Yol Kontrol Radar Simülatörü Hava Trafik Kontrol temel, tazeleme, intibak ve ileri düzey eğitimleri ve Hava Trafik Yönetimi (ATM) ARGE çalışmaları yapılabilecek sistemi ve ASTERIX radar veri kayıt sistemini geliştirmek. Çıktılar • Yaklaşma/Yol Kontrol Pozisyonu, • Meydan Kontrol Pozisyonu • Pilot Pozisyonu • 120 derecelik Görsel Kule • Sesli Muhabere Sistemi • ASTERIX Radar Verisi Kayıt/Gösterim • Performans Değerlendirme Sistemi • Hava Sahası Düzenleme Araçları Kullanılan AUS Teknolojileri • GIS, Havacılık haritaları, • Uçuş Planı Yöneticisi, • SafetyNet • A-SMGCS • Simülasyon HAVA ARACI TAKİP SİSTEMİ (HATS) PROJESİ Proje Tanımı Hava Aracı Takip Sistemi Projesi Alçak irtifada uçan helikopter gibi hava araçlarının, uçuş emniyetini destekleyecek ve acil durumlarda hava aracına en kısa zamanda ulaşılmasına katkı sağlayacak Hava Aracı Takip Sisteminin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Çıktılar • Hava Aracı Takip Merkezi • Hava Aracı Takip Cihazları GPS GSM Kullanılan AUS Teknolojileri • GSM/GPRS • GPS • GIS • V2I Uydu ULUSAL DEMİRYOLU SİNYALİZASYONU PROJESİ Proje Tanımı Ulusal Demiryolu Sinyalizasyonu Projesi Esnek, genişleyebilir yapıda; yerli kaynaklar ile geliştirilmiş; hazır ticari ürünlere dayanan; uluslararası standartlara uygun; ülke çapında yaygınlaştırılabilir bir sinyalizasyon sisteminin tüm bileşenleri ile birlikte geliştirilmesi, pilot bölgeye kurularak devreye alınmasını hedeflemektedir. Çıktılar •Demiryolu Anklaşman Sistemi •Demiryolu Trafik Kontrol Merkezi •Mithatpaşa Demiryolu Sinyalizasyon Sistemi Kullanılan AUS Teknolojileri • Anklaşman Sistemi • Trafik Kontrol Sistemi • Sinyalizasyon Sistemi • I2V / V2I TREN SİMÜLATÖRÜ (TRENSİM) PROJESİ Proje Tanımı Tren Simülatörü Sürücüsü personelin sanal ortamda; tren sürüş eğitimlerinin yapılması, değişik iklim ve yol koşullarında tren kullanma tekniklerinin geliştirilmesi, performansının değerlendirmesi, arıza ve risk önleyici yeteneklerin geliştirilmesi için E43000 elektrikli lokomotif tren simülatörü geliştirilmiştir. Çıktılar • Harketli gerçek ölçülerde tren kabini • Simülasyon Sistemi • Görsel Veritabanı • Merkezi Donanım Bilgisayarı • Demiryolu bilşenleri matematiksel modeli •Ê 43000 Lokomotif Modeli Kullanılan AUS Teknolojileri • E 43000 Lokomotif modeli • Sinyalizasyon Sistemi • Simülasyon • Demiryolu bileşenleri matematiksel modeli GÜMRÜK KAPILARI GÜVENLİK SİSTEMLERİ PROJESİ Proje Tanımı Gümrük Kapıları Güvenlik Sistemleri T.C. Başbakanlık Gümrük Müşteşarlığı’nca “Gümrük Modernizasyonu” adı altında yürütülen yasal eşya, insan ve araç trafiğini elektronik ortamda izleyen bir sistemin tesisi çalışmaları kapsamında, Kara Gümrük Kapılarının izlenmesine olanak sağlayacak güvenlik sistemlerinin kurulmasıdır. Çıktılar • Kontrol merkezi, • Güvenlik kamera kontrol sistemi, • Plaka okuma sistemi • Transit geçiş yapan araç takip sistemi • Geniş alan ağ güvenliği • Araç ve konteyner tarama sistemi Kullanılan AUS Teknolojileri • GIS • GPS / GPRS • V2I / I2V • Plaka Okuma Sistemi • Karar Destek sistemi • IP şifreleme BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Haberleşme Teknolojileri – Araçlara Özel Haberleşme Teknolojileri • Dedicated Short Range Communications (Ör. Araçtan-Araca (V2V) ve Araçtan-Altyapıya Haberleşme (V2I)) • Araç Ortamından Kablosuz Erişim (Wireless Access in Vehicular Environment, WAVE) • Communications Access for Land Mobiles (CALM) – Deniz ve Hava Araçlarına Özel Haberleşme Teknolojileri ve İzleme Sistemleri BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Güvenlik ve Mahremiyet – Kullanılan haberleşme sistemleri ve ağlarındaki güvenlik – Kişi ve araçların mahremiyet BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Çok Modlu karmaşık sistemlerde Veri Füzyonu ve İşlenmesi BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Modelleme ve Simülasyon – En uygun güzergahın seçilmesi (Maliyet, zaman, trafik v.b. kriterlere göre) – En uygun hız tavsiyeleri – Diğer altyapı optimizasyon ihtiyaçları BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • RFID ve Sensör Teknolojileri – Araçların kaza yapmalarını önleyici sistemler (Frontal Collision Warning) – Yol ve hava durumu sensörleri (Ör. Buzlanma, kaygan yol, v.b.) SONUÇ ve ÖNERİLER • Güvenlik ve mahremiyet isterlerinin ayrıntılı bir biçimde tespit edilmesi • Altyapıların ve standartların oluşturulması ve tasarımında, güvenlik ve mahremiyet isterlerinin erken dönemlerde gözetilmesi • Önemli unsurlar: – Ulusal seviyede vizyon ve katılım – AUS gerçeklemesine önemli miktarda altyapı yatırımı yapmak – Güçlü devlet desteği ve liderliği – Çok yönlü standardizasyon (sistemler, bilgi altyapıları vb.) – Sektörler ve kurumlar arası etkin koordinasyon TEŞEKKÜRLER TÜBİTAK BİLGEM PK. 21, 41470 GEBZE-KOCAELİ Tel: +90 (262) 648 11 06 ; Faks: +90 (262) 648 11 00 www.bilgem.tubitak.gov.tr