Transcript Ağri Tedavisinde farmakolojik tedavi yöntemleri

TEDAVİSİNDE GENEL PRENSİPLER
VE
ÖRNEKLER
1
Kuvvetli bir doku harabiyetine bağlı
olan ya da olmayan, insanın geçmişte
edindiği, subjektif, primitif protektif
deneyimleri ile ilgili sensoryal ve
emosyonel bir duygudur.
2
ğrı, ağrının algılanmasını gerçekleştiren
özel oluşumlar olan “NOCİCEPTÖR”lerin,
hasara uğramış inflamasyonlu bölgede lokal
olarak
salınan
mediyatörler
(ALGESİK)
tarafından uyarılması ile algılanılır.
A
3
4
Klasik
tedavisi
5
Modern
Tedavisi
6
Tedavi Yöntemleri
1. FARMAKOLOJİK YÖNTEMLER,
2. SİNİR BLOKLARI,
3. SENSORYAL STİMÜLASYON YÖNTEMLERİ,
4. FİZİK TEDAVİ YÖNTEMLERİ,
5. RADYOFREKANS LEZYON JENERATÖR İLE
UYGULANAN
TERMOKOAGULASYON
YÖNTEMLERİ,
6. PSİKOLOJİK GİRİŞİMLER,
7. CERRAHİ GİRİŞİMLER.
7
• NON-NARKOTİK ANALJEZİKLER,
• NARKOTİK ANALJEZİKLER,
• ANTİDEPRESAN VE SEDATİFLER,
• ANTİKONVÜLSANLAR
• ANTİSTAMİNLER
8
•
•
•
•
•
•
•
•
Kullanılan analjeziğin;
z Dozu
z Emilimi
z Dağılımı
z Metabolizması, atılımı
z Yan etkileri
z İlaç etkileşimleri
z Kontrendikasyonları BİLİNMELİ
9
NSAID
(non-steroid antienflamatuvar ilaçlar):
Bu sistemin ilk basamağı en hafif şiddetteki ağrının
tedavisine yönelik ilaçları içerir:
Aspirin,
Parasetamol ,
İbuprofen.
10
Non-Opioid ve NSAİ ilaçların
kullanıldığı ağrılı durumlar:
•
•
•
•
Periostun mekanik gerilmesi,
Tendon ya da adalelere mekanik bası,
Subkutan dokuların gerginliği,
Plevra ve peritonun mekanik
gerginliği,
• Antikanser tedavi nedenli adale ve
eklemlerin katılık ve inflamasyonu.
11
NSAİ ilaçların yan etkileri
•
•
•
•
•
•
Gastrointestinal sistem düzensizlikleri,
Hemostaz ve koagulasyon bozuklukları,
Elektrolit dengesi bozuklukları,
Karbonhidrat metabolizma bozuklukları,
Protein bağlanma metabolizma bozuklukları,
Hipersensitivitenin klinik belirtileri.
12
NARKOTİK ANALJEZİKLERİN
YAN ETKİLERİ
– Konstipasyon,
– SSS yan etkileri,
– Bulantı, kusma, kaşıntı,
– Solunum depresyonu,
– Tolerans gelişmesi,
– Fiziki bağımlılık,
– İptila (psikolojik bağımlılık).
13
ASETİL SALİSİLİK ASİT
Hafif-orta ağrılar
Siklooksijenaz enziminin (COX) irreversibl inhibisyonu
Doz: 10-15 mg/kg x6 PO
Max: 120 mg/kg/gün (çocukta)
Ucuz
Antinflamatuvar etkinlik (+)
Trombosit agregasyonu baskılanır (~10 gün)
Gastrit
Astımda bronkospazm
Reye send riski?
14
ASETAMİNOFEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hafif-orta ağrılarda
z Prostoglandin sentetaz
z Aspirine göre daha pahalı
z Daha iyi tolere edilir, sıvı formu
var
z Doz: 10-15 mg/kg x6 PO
z Max: 90 mg/kg/g (çocuk)
60 mg/kg/g (bebek)
30-45 mg/kg/g (YD)
Rektal verilince gecikmiş ve
değişken emilim (daha yüksek
dozlarda, doz aralığı 6-8 saatte
bir)
z Kanamaya yol açmaz
z Astımda bronkospazm Ø
15
OPİOİDLER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Orta-ağır ağrılarda
z Oral
z Rektal
z Oral transmukozal
z Transdermal
z İntranazal
z intravenöz (İV)
z Epidural
z İntratekal
z Subkutan
z Hasta kontrollü analjezi sistemleri
16
• RESEPTÖR AGONİSTLERİ En sık kullanılan (morfin,
hidromorfon, fentanil,
• oksikodon, metadon)
• z μ RESEPTÖRÜ AKTİVASYONU
• z Membran düzeyinde K+’a karşı iyon geçirgenliği değişir.
• z Hiperpolarizasyon
• z Nöronal sistem uyarılabilirliğinde azalma
• z μ RESEPTÖRÜ ETKİSİ:
• z Analjezi
• z Solunum depresyonu
• z Öfori
• z Pupil konstrüksiyon
17
•
•
•
•
•
Yan etkiler:
z Solunum depresyonu
z Hipotansiyon (sıklıkla doz bağımlı)
z Bulantı-kusma
z ACTH, ADH, prolaktin, GH ve epinefrin
baskılanır.
• İnfantlarda; büyük çocuklarda tavsiye edilen
dozun
• ¼’ü ile başlanmalı
18
MORFİN
•
•
•
•
•
•
z Etkinlik 1
z Şiddetli ağrıda
z En ucuz opioid
z Hasta: “Ağrıyı hissediyorum. “
“Fakat beni rahatsız etmiyor.”
BİRİNCİL ETKİSİ SEDASYON VE ANALJEZİ
19
MORFİN kullanma yolları
Oral ; * tablet, * sıvı
Subkutan,
İntramusküler,
İntravenöz,
Rektal,
Epidural ,
İntratekal,
İntraventriküler.
20
MORFİN’İN AĞRI KESME
YOLLARI
– Ağrı eşiğini yükseltir,
– Ağrıya reaksiyon örneğini değiştirir,
– Uyku oluşturur,
– Hiperkapniye neden olur (merkezi
etkili solunum depresyonu, hipoventilasyon).
21
MORFİN
uygun doz ayarlaması yapılarak;
gerektiği dozda
ve gerektiği süre
kullanılabilir.
22
MORFİN’İN, UYGUN
DOZDA KULLANILDIĞINDA,
SOLUNUM DEPRESYONU
ETKİSİNİN
23
MEPERİDİN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Morfine üstünlüğü yok, etkinlik 0,1
z Lokal anestezi özelliği olan tek opioid
z Düz kaslara etkisi az
z Kan-beyin bariyerini hızlı geçer
z Normeperidin → Tremor, hiperaktif refleksler ve
konvülziyon
z Doz: 0.8-1 mg/kg İV (2-3 saat arayla)
z PO: 5 μg/kg x2
z Max: 125 mg
z Postop ürperme ve titremede: 0.125-0.25 mg/k
24
METADON
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Türkiye’de yok
z Etkinlik 1
z Etki süresi: 12-24 saat
z DOZ: 0.1 mg/kg İV.
z Bazı kronik ağrı tiplerinde yararlı
z Birikerek gecikmiş sedasyon sağlar
z Sedasyon gelişirse;
z Sedasyon düzelene kadar doz atlanır
z Daha sonra doz aralıkları açılır
25
FENTANİL
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sentetik bir opioid
DOZ: 0.5-1 μg/kg/doz (1-2 saat arayla) İV 3-5 dk’da
etki, 3 dk’da bir tekrar
Bulantı-kusma nadir (transmukozal uygulamada %3145)
z Hipotansiyon nadir
z Solunum depresyonu
z Nazal kaşıntı
z Şiddetli torasik ve abdominal rijidite
Tahta göğüs sendromu (uygun doz ve yavaş uygulama)
z Antidot: Naloksan
26
REMİFENTANİL
•
•
•
•
•
•
•
•
•
En yeni sentetik opioid
z FENTANİLDEN DAHA POTENT
z Plazma esterazları ile metabolize olur.
z Yarılanma ömrü:yaklaşık 8 dk.
z DOZ: 0.1 μg/kg/dk infüzyon
z Epidural ve spinal anestezide kullanılmaz (Glisin içerir)
z Histamin salınımına neden olmaz.
z Böbrek ve karaciğer yetmezliğinde etkili ve güvenli
z Pahalı
27
KODEİN
•
•
•
•
Sıklıkla oral
z DOZ: 4 mg/kg (3x1) PO
z Etki mekanizması: KODEİN ⇒ MORFİN
z %10-20 hastada kodeinden morfine dönüş
olmaz
• z ÖKSÜRÜĞÜ BASKILAR
• z Bağımlılık potansiyeli düşük
• z Hızla İV uygulama: Kardiyovasküler kollaps
28
OPİOİDLER ve TOLERANS
•
•
•
•
•
•
•
•
•
z Sürekli ilaç kullanımında:
z ilacın etkisinin azalması
z Aynı etkiyi elde etmek için dozu arttırma ihtiyacı
z Solunum depresyonu, analjezi, anksiyolitik, bulantı
etkisine tolerans gelişir
z Tolerans gelişenlerde çoklu ilaç seçenekleri:
z Periferik sinir bloğu + opioid, NSAİİ
z 3 gün ve daha kısa süreli uygulamalarda klinik
tolerans nadirdir.
29
TRAMADOL
•
•
•
•
•
•
Opioid reseptörlere bağlanma
♦ Norepinefrin ve seratonin geri alım inhibisyonu
♦ Orta ve şiddetli ağrılar
♦ DOZ: 1-2 mg/kg İV (4x1) (Maks: 6 mg/kg/gün)
♦ 16 yaş ↓ KULLANILAMAZ
♦ Yan etki: SSS ve GİS
30
LOKAL ANESTEZİKLER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yan etkileri nadir
z Kalpte ritim bozukluğu
z Hipertansiyon
z Dokuya doğrudan toksik etki
z Santral sinir sistemi toksisitesi (Baş dönmesi, sersemlemek,
parestezi, sinirlilik, oryantasyon bozukluğu, konvülsiyon,
koma, solunum durmas
z Methemoglobinemi
z Alerjik reaksiyon
31
LİDOKAİN
• Uzun ve ince iğne
• z Hasarlı dokuya yapılan enjeksiyon
• z Tamponlanmış lidokain (daha alkali)
Ağrı azalır
• z Enjeksiyon süresinin uzatılması
z PARMAK, PENİS, KULAK gibi arter sonlanmalarının olduğu yerlere
LİDOKAİN EPİNEFRİNLE BERABER VERİLMEZ.
z Yüksek dozda veya damar içine uygulama
z Konvülziyon
z kardiyak arrest
32
TOPİKAL ANESTEZİK AJANLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Lidokain (%4),
z Epinefrin (1/1000)
z Tetrakain (%0.5)
z Ucuz, güvenli, efektif
z Çocuklarda komplike olmayan yüz ve skalp yaralanmalarında
z Jel yara bölgesine doğrudan sürülür.
z Ardından uygulanan bölge soluklaşır
z 20-30 dk’da anestezi
z Az bir grup hastada LET yeterli anestezi yapmayabilir.
z Vazokonstrüksiyonun kontrendike olduğu vücut bölgelerinde
kullanılmaz.
33
•
•
•
•
•
•
•
•
Tetrakain
Adrenalin
Kokain
z LET’den daha ucuz
z LET’den daha az toksik
z Fakat kokain toksisitesi riski (+)
z Hızlı absorbe olduğu mukoza kenarlarına uygulanırsa
konvülziyon ve ölüme neden olabilir
34
TRAMADOL(Contramal)
antral etkili  opioid agonisti,
monoaminerjik aktiviteye sahip sentetik
analjeziktir. Non-opioid mekanizma daha
baskın olmasına karşılık etkisini hem opioid
hem non-opioid mekanizma ile gösterir.
Akut ve kronik, orta şiddetliden, şiddetli
ağrılara kadar etkilidir.
S
35
Kaynak
• http://www.totbid.org.tr/upload/files/Modul6-TemelFarmakolojiAgriYolaklari.pdf (06.10.2014)
• http://www.cayd.org.tr/tr/images/UserFiles/Documents/Gallery/farmakolojik_yo
ntemler.pdf(02.10.2014)
• http://www.gata.edu.tr(02.10.2014)
• http://anesteziworld.blogspot.com.tr/(01.10.2014)
• web.deu.edu.tranesteziindex.phpders-notlari(01.10.2014)
36
HAZIRLAYANLAR
• HAVVA SARI
• MELİSA KARANFİL
• SEHEL ERGÜN
37
38