Transcript Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı

Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
KOZMETOLOJİ
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
RESMİ TANIM
24.03.2005 tarihli ve 5324 sayılı Kozmetik Kanunu
Kozmetik ürün: İnsan vücudunun epiderma, tırnaklar,
kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar gibi
değişik dış kısımlarına, dişlere ve ağız mukozasına
uygulanmak üzere hazırlanmış, tek veya temel amacı
bu kısımları temizlemek, koku vermek, görünümünü
değiştirmek ve/veya vücut kokularını düzeltmek
ve/veya korumak veya iyi bir durumda tutmak olan
bütün preparatlar veya maddeler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİ
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
“İnsanın bittiği ve çevrenin başladığı
sınır olmaktan ve vücudumuzun iç
bütünlüğünü korumaktan öte organdır.”
Frank Gonzalez-Crussi, reviewing ‘The body’s
edge: our cultural obsession with skin’, by M.
Lappe, Holt 1996.
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİ
• vücudun en büyük
organı
• iki ana tabaka:
epidermis ve dermis
• adipoz dokuyu (yağ)
içeren destek doku ve
fascia olarak anılan
bağ dokusu
• subkütan yağ
dağılımında
kadın/erkek farkı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Derinin İşlevleri- 1
• Fiziksel engel
• Koruma – infeksiyon ve sert kimyasal maddelere
• Patojen mikroorganizmaların içeri geçişi ve
konaklamasına engel
• Sıvı kaybının engellenmesi
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Derinin İşlevleri- 2
• Ultraviyole ışınlarından koruma
• Duyusal – dokunma, ağrı, sıcaklık, basınç, vibrasyon
ve kıl hareketleri reseptörleri
• Sıcaklık regülasyonu
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Derinin İşlevleri- 3
• Adipoz doku- izolasyon özelliği, enerji stoku
• Atılım- Ter bezleri ile atık maddeler (su, sodyum, diğer
maddeler)
• D vitamini sentezi- güneşin UV bileşeni prekürsörü
dönüştürür
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Deri Katmanları
1 epidermis
- avasküler
2 dermis
- epidermisi hipodermise
bağlar
- ter bezleri, sebasöz
bezler,saç folikülleri
3 hipodermis (subkütan katman)
- gerçek değil
- subkütan fascia bağlı
- deriyi vücuda bağlar
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Epidermis
• Katlı, skuamöz, keratinize
epitelyum
• Farklı kalınlık ve tip:
kalın ve kılsız (ayak tabanı)
ince ve kıllı (saçlı deri)
• Yeni hücreler bazal
tabakada
• Hücreler yavaşça yüzeye
hareket eder
• Yüzey hücrelerinin ölümü
(deskuamasyon)
• Pigmentli hücre: melanosit
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Epidermis Hücreleri
• keratinositler
- en fazla (~ % 90)
• melanositler
- ~%5
- Melanin sentezi
• Langerhans hücreleri
- % 2-% 3
- yıldız şeklinde (dendritik hücreler)
- immün sistemin bir parçası
- temas dermatitinde (alerjik) önemli
• Merkel hücreleri
- sayıca az (< % 1); ayak tabanı ve el ayası
- duyusal ve nöroendokrin özellikten sorumlu
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Dermis
•
•
•
•
•
Bağ dokusu, fibroblastlar, kolajen
Sebasöz bezler
Ter bezleri- ekrin, apokrin
Kan damarları
Sinirler, duyusal ve motor
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Dermis
Papiler tabaka: epidermisin altında gevşek
keratinositlerin askısı
- epidermis ve dermis arasındaki temas yüzey alanını arttırır
- özel kolajen iplikçikleri epidermisin bazal laminası ile dermisteki
kolajen iplikçiklerini bağlar
- papillada yoğun kapiler ağ
Retiküler tabaka: papiler tabaka ve hipodermis
arasında
- yoğun düzensiz keratinosit
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Hipodermis (Subkütan Tabaka)
• vücut yağının en çok
depolandığı yer
• lokasyon ve beslenme
durumuna bağlı olarak
değişken kalınlık
• yağ hücreleri içeren gevşek
keratinositler
• deriyi besleyen/boşaltan
arter, ven, lenf, sinir
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİ EKLENTİLERİ 1
PİLOSEBASÖZ BİRİM (KIL+SEBASÖZ BEZ)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kıl Folikülü
Kıl
Sebum
Sebasöz Bez
Folikül
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Terminal (Yetişkin) Saç Anatomisi
1. kutikül: en dış tabaka, ince,
balık-pulu görünümü, serbest
uçlar saç büyümesi yönünde,
yoğun keratinize
2. korteks: orta tabaka, keratinize
3. medulla: pigmentli, nonkeratinize
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Saç tipleri
1. lanugo: neonatal, uterusta 7. ayda
oluşur, 8. ayda ölür, yumuşak, ince
saç, medulla yok (pigmentsiz)
2. vellus: post-natal, kısa, ince saç,
medulla yok (pigmentsiz)
3. intermediate: post-natal- 2 yaş,
vellus ve terminal saç arasında
geçiş
4. terminal: post-nataldan sonrası,
uzun, kalın saç,medullalı
(pigmentli), en çok görünen saç
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Saç Gelişimi ve Büyümesi-1
Saç folikülü geliştikten sonra büyümesi 4 aşamalı:
- anagen: saç büyümesi, aşamanın süresi saç uzunluğunu
belirler
- catagen: regresyon, soğanda hücre bölünmesi durur,
papilla büzüşür, kıl dibi ve kıl dermal papilladan ayrılır,
folikül büzüşür fakat dış kök dizisi papilla ile ilişkili olarak
kalır
- telogen: dinlenme, kılın proksimal ucu sebasöz bezin
hemen altına göçer
- exogen: kılın folikülden ayrılması
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Saç Gelişimi ve Büyümesi-2
 androjenler saç büyümesini + ve – etkiler,
androjene-bağımlı kellik-terminal kıl vellus kıla
dönüşür
 anagen siklusun süresi kıl uzunluğunu belirler
 kıl folikülü hücreleri hücre deposu olarak işlev
görür, epidermis kaybında keratinosit sağlar
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİ EKLENTİLERİ 2
TIRNAKLAR
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
TIRNAKLAR
• keratinden yapılmıştır
• 2 amaç: koruyucu plaka,
parmakucu duyusunu
iyileştirir
• Her zaman büyür– yaş ve
zayıf sirkülasyonla
yavaşlar
• El tırnakları 3 mm/ay
• Ayak tırnakları 1 mm/ay
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
TIRNAKLAR- anatomi
• tırnak kökü: Stratum basale ve
Stratum spinosum- tırnak matris
hücrelerini oluşturur, tırnak plağını
sentezler
• tırnak yatağı: Stratum spinosum, tırnak
sentezine katkısı yok
• tırnak plağı: sıkıca bağlı, sert
iplikçikler arası madde ile zengin
keratin, tırnağın Stratum corneum’u
• eponychium: derinin Stratum
corneum’u ile tırnak plağının
zemininin bağlantısı
• hyponychium: derinin Stratum
corneum’u ile tırnak plağının ucunun
bağlantısı
• lunula: tırnak plağının zeminindeki
(eponychium) açık/beyaz bölge
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİ EKLENTİLERİ 3
BEZLER
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİ BEZLERİ
a) ter bezleri
- ekrin
- apokrin
b) sebasöz bezler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
TER BEZLERİ
► Memelilerde spiral, tübüler bezler
– ekrin (merokrin)
– apokrin
► apokrin- kıl folikülleri ile ilişkili, pilosebasöz
kanala açılır, saçlı deri, meme-ucu, avuç
içi, dış genital bölge, kulak çevresi,
perianal bölge
► ekrin- vücutta yaygın dağılım
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
SEBASÖZ BEZLER
 saç folikülü ile bağlantılı
 salgısı kılın üstüne (sebum)
 sebum- lipitler, trigliseritler, mumlar,
squalene, kolesterol, hücre kalıntıları
 salgı erkekte testosteron, kadında
androjenlerle kontrol edilir
 bezlerin inflamasyonunun sonucu: akne
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
KOMEDOJENEZ
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
KOZMETİK ÜRÜNLER
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
RESMİ TANIM
24.03.2005 tarihli ve 5324 sayılı Kozmetik Kanunu
Kozmetik ürün: İnsan vücudunun epiderma, tırnaklar,
kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar gibi
değişik dış kısımlarına, dişlere ve ağız mukozasına
uygulanmak üzere hazırlanmış, tek veya temel amacı
bu kısımları temizlemek, koku vermek, görünümünü
değiştirmek ve/veya vücut kokularını düzeltmek
ve/veya korumak veya iyi bir durumda tutmak olan
bütün preparatlar veya maddeler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik Ürünlerin Niteliği
Madde 6- Piyasaya arz edilen bir kozmetik ürün,
normal ve üretici tarafından öngörülebilen şartlar
altında uygulandığında veya ürünün sunumu,
etiketlenmesi, kullanımına dair açıklamalara veya
üretici tarafından sağlanan bilgiler dikkate alınarak
önerilen kullanım şartlarına göre uygulandığında,
insan sağlığına zarar vermeyecek nitelikte olmalıdır.
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik Ürünlerin Sınıflandırması
• Cilt için kremler, emülsiyonlar, losyonlar, jeller ve yağlar (el,
yüz, ayak, vb için)
• Yüz maskeleri (cilt yüzeyini aşındıranlar/soyanlar hariç)
• Fondötenler (sıvı, pat, toz)
• Makyaj pudraları, banyo sonrası kullanılacak pudralar,
hijyenik pudralar, vb
• Kozmetik ürün tanımı kapsamındaki tuvalet sabunları,
deodorant sabunlar, vb
• Parfümler, tuvalet suları (eau de toilette) ve kolonyalar (eau de
cologne)
• Banyo ve duş ürünleri (tuzlar, köpükler, yağlar, jeller, vb)
• Depilatuvarlar (kıl dökücü ve kıl sökücüler)
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik Ürünlerin Sınıflandırması
• Deodorantlar ve ter önleyiciler
• Saç bakım ürünleri
○ saç boyaları ve açıcılar
○ dalgalandırma, düzleştirme ve sabitleştirme amacıyla kullanılanlar
○ şekillendirme ürünleri
○ temizleyiciler (losyonlar, pudralar, şampuanlar)
○ bakım ve şartlandırma ürünleri (losyonlar, kremler, yağlar)
○ taranıp şekillendirilmesi için ürünler (losyonlar, saç spreyleri,
briyantinler)
• Tıraş için kullanılan ürünler (kremler, köpükler, losyonlar, vb)
• Yüz ve göz makyajında ve makyaj temizlenmesinde kullanılan
ürünler
• Dudaklara uygulanmak üzere hazırlanmış ürünler
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik Ürünlerin Sınıflandırması
• Ağız ve diş bakım ürünleri
• Tırnak bakımı ve süsü için kullanılan ürünler
• Dış genital organlara haricen uygulanmak amacıyla üretilmiş
kişisel hijyen ürünleri
• Güneş banyosu için ürünler
• Güneş olmaksızın cilde yanık ten görünümü vermek üzere
kullanılan ürünler
• Cilt rengini açmak için kullanılan ürünler
• Cilt kırışıklıklarına karşı kullanılan ürünler
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik İsimlendirme
CTFA, 1973den bu yana
Kozmetik, Tuvalet ve Koku Birliği (Cosmetic, Toiletry and
Fragrance Association)
Kozmetik Madde Sözlüğü (CIR)
bilinen tüm kozmetik maddelerin listesi ve isimleri
INCI, 1994den bu yana
Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu (Food and Drug
Administration- FDA)
Uluslararası İsimlendirme Kozmetik Madde
International Nomenclature Cosmetic Ingredient)
IUPAC
Uluslararası Saf ve Uygulamalı Kimya Birliği
(International Union of Pure and Applied Chemistry)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik İsimlendirme
Cosmetics&Toiletries Dergisi
her yıl
Cosmetic Bench Reference- CBR
hammaddelerin IUPAC ve INCI isimleri
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Bildirim
Kozmetik ürünün piyasaya ilk kez sunulmasından
önce Sağlık Bakanlığına bildirimde bulunulması
zorunludur.
TCK geçerlidir
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik Ürün Bilgisi
• Ürünün kalitatif ve kantitatif yapısı; parfüm ve parfüm bileşimi olması
halinde, bileşimin kodu ve tedarikçinin kimliği,
• Hammadde ve bitmiş ürünün fizikokimyasal ve mikrobiyolojik
spesifikasyonu,
• İyi İmalat Uygulamaları Kılavuzu hükümlerine uygun üretim yöntemi,
• Bitmiş üründe insan sağlığı için güvenlik değerlendirmesi (25/6/2002
tarihli ve 24796 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan İyi Laboratuvar Uygulamaları
Prensipleri ve Test Laboratuvarlarının Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik
hükümlerine uygun olarak yapılır)
• Kozmetik ürünlerin kullanımı neticesinde insan sağlığına olabilecek
istenmeyen etkiler hakkında mevcut veriler,
• Kozmetik ürünün veya maddenin iddia edilen etkilerini kanıtlayan
bilimsel nitelikte çalışmalara dair belgeler
Türkçe veya Avrupa Birliğinde yaygın olarak kullanılan dillerden birinde olması zorunludur.
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Kozmetik Ürün Denetimi
Üretici, piyasa gözetim ve denetimi için Sağlık
Bakanlığının talebi halinde Kozmetik Ürün
Bilgisini 3 iş günü içerisinde hazır bulundurmak
zorundadır.
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Sorumlu Teknik Eleman
Üreticinin sorumlu teknik eleman bulundurması
gereklidir.
• eczacı
• kozmetik alanında en az iki yıl fiilen çalışmış
kimyager
kimya mühendisi
biyolog
mikrobiyolog
12.10.2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete, Kozmetik
Yönetmeliği
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
KOZMETİK HAMMADDELER
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİMİKROBİK KORUYUCU MADDELER
 Geniş spektrumlu etkinlik
 Düşük derişimde etkinlik
 Geçimli
 Renksiz ve kokusuz
 Kararlı
 Güvenilir
 Analizinin kolaylığı
 Kullanım kolaylığı
 Düşük maliyet
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİMİKROBİK KORUYUCU MADDELER
Antimikrobik koruyuculuk etkinliği
• su içindeki çözünürlük
• bulunduğu ortamın pH değeri
• yağ/su partisyon katsayısı
• formülasyon içindeki diğer maddelerle geçimlilik
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİMİKROBİK KORUYUCU MADDELER
Asitler
• benzoik asit (tuzları ve esterleri)
• dehidroasetik asit (tuzları)
• salisilik asit (tuzları)
• sorbik asit (tuzları)
• borik asit (sodyum borat)
Alkoller
• benzil alkol
• diklorobenzil alkol
• etil alkol
• feniletil alkol
• fenoksietanol
• klorobutanol
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİMİKROBİK KORUYUCU MADDELER
Fenoller
• kloroksilenol
• orto fenil fenol (sodyum tuzu)
Doğal maddeler
• formaldehit
- geniş spektrumlu
- suda çözünen tek madde
- keskin kokulu
- düşük kararlılık
• uçucu yağlar (% 4’den fazla ise ek koruyucu madde)
benzaldehit, sitral, öjenol, farnesol, jeraniol,
linalool, terpenler, timol
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİMİKROBİK KORUYUCU MADDELER
Diğerleri
• benzalkonyum klorür
• benzetonyum klorür
• diazolidinil üre
• dimetil oksazolidin
• dimetilol dimetil hidantoin
• fenilmerküri asetat
• glutaraldehit
• imidazolidinil üre
• klorhekzidindiasetat, diglukonat, dihidroklorür
• parabenler (tuzları)- metil, etil, propil, butil
• tiyomersal
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİPERSPİRAN ve DEODORAN MADDELER
Vücut kokularının ortaya çıkması
ter ve deri lipiti karışımının derinin normal
florası tarafından parçalanması ile
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİPERSPİRAN ve DEODORAN MADDELER
Antiperspiran
maddeler
Deodoran
maddeler
• astrenjan etki ile
terlemeyi engeller
• terin kimyasal yapısının
parçalanmasını engeller
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİPERSPİRAN ve DEODORAN MADDELER
• aluminyum klorhidrat
• allantoin aluminyum klorhidrat
• aluminyum kapriloil hidrolize kolajen
• aluminyum klorür
• aluminyum seskiklorhidrat
• aluminyum undesilenoil kolajen amino asitleri
• aluminyum zirkonyum pentaklorhidrat
• aluminyum zirkonyum tetraklorhidrat
• aluminyum zirkonyum triklorhidrat
• zirkonyum klorhidrat
• Doğal kaynaklı
• adaçayı
• Potentilla erecta ekstresi
• uçucu olmayan hidrokarbon veya alkol ve eter gibi alifatik
bileşikler ile susuz antiperspiran
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİPERSPİRAN ve DEODORAN MADDELER
Kısa zincirli yağ asitlerini nötralleştiren deodoran maddeler
• çinko oksit gibi metal bileşikleri
• çinko risinoleat
• çinko fenolsülfonat
• abiyetik asit
• kojik asit
• aluminyum sitrat
• farnesol
• sodyum aluminyum klorhidroksi laktat
• trietil sitrat
• Doğal kaynaklı
- Azadirecta indica
- Salvia miltiorrhiza
- sandal ağacı ekstresi
Antimikrobik etkili deodoran maddeler
• triklosan
• çinko fenolsülfonat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİOKSİDAN MADDELER
 Serbest elektron içeren yüklü veya nötr kimyasal maddeler
 Endojen veya eksojen kaynaklı
 Başlıca hedefleri
- proteinler
- enzimler
- DNA/RNA
- hücre membranının doymamış yağ asidi bileşiği
 Otooksidasyon reaksiyonu
havada bulunan % 20 oksijen varlığı ile
oluşan radikal zincir reaksiyonu
 Otooksidasyonda hızlandırıcı veya yavaşlatıcı etmenler
- ısı
- ışık (UV)
- metal iyonları (ör. demir ve bakır)
- su
- protein
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİOKSİDAN MADDELER
 serbest radikallerin oluşumunu engeller
koruyucu antioksidan
 oluşan serbest radikalleri tutar
oksidasyon reaksiyonunda zinciri kırar
Kozmetik preparatta,
• ürünün görünüm, koku ve renk değişimini engeller
• toksik ve alerjen yan ürünlerin ortaya çıkmasını önler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİOKSİDAN MADDELER
Enzimatik
• süperoksit dismutaz (SOD)
• katalaz
• glutatiyon peroksidaz
• glutatiyon redüktaz
Enzimatik olmayan
• lipofilik A ve E vitaminleri
• b-karoten
• ubikinon/ubikinol
• hidrofilik özellikteki C vitamini
• glutatiyon
• sistein
• dehidroaskorbik asit
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİOKSİDAN MADDELER
Tokoferoller (E Vitamini)
Antioksidan etki sırası
d  g  a b
• turnusol yağı veya zeytin yağının başlıca tokoferolü a–tokoferol
• buğday tohumu yağında b–tokoferol
• soya ve mısır yağında g–tokoferol (mısır yağında a-tokotrienol)
E vitamini, hücre duvarındaki lipitleri kaplayarak serbest
radikallerin etkisinden korur
koruyucu antioksidan
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
ANTİOKSİDAN MADDELER
Askorbik asit (C Vitamini)
• sulu çözeltilerde kararlı olmadığı için kullanılamaz
• % 0.01-% 0.05 askorbil palmitat
A Vitamini
• asetik ve palmitik asitlerin esterleri/retinil ve retinol esterleri
içerir
• havaya, oksidasyona, asitlere ve ışığa karşı duyarlı
• en kararlı ester retinil palmitat
• formülasyonlara bir başka antioksidan madde ile sokulur
Koruyucu antioksidan
ve
oksidasyon zincirini kırarak
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
Fiziksel
koruyucu
Kimyasal
koruyucu
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
FİZİKSEL SİPERLER
engel olarak etki eder ve ışınları yansıtır/saçar
alerjik veya temas dermatiti, fototoksisite
YOK
KİMYASAL EMİCİLER
cilt proteinlerine bağlanır ve UVB’yi emer
(280- 320 nm)
alerjik veya temas dermatiti,
fototoksisite/fotoalerji
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
ışınların
yansıması
ışınların
saçılması
deri yüzeyi
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
• görünür/ultraviyole (UV)/infrared (IR) ışınlarını yansıtır veya saçar
- çinko oksit (ZnO)
- talk
- titanyum dioksit (TiO2)
• parçacık boyutu
- ciltte matlık yapmamalı
- maksimum koruma
(TiO2
200 nm parçacık boyutu ve % 0.5-5 konsantrasyon)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
• sentetik kimyasal moleküller
• 250-320 nm’deki ışınları emer
• genellikle lipitlerde çözünür
• sınırlı konsantrasyon
• düşük kütan tolerans
• düşük ışık kararlılığı
• net-tanımlı spektrumu emer
• alerjik veya temas dermatit eğilimi
• fototoksik/fotoalerjik reaksiyon eğilimi
UVA filtre
UVB filtre (320-360 nm)
* fiziksel + kimyasal süzgeç maddeler ile daha yüksek güneşten
koruma faktörü (SPF)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
Dar Spektrum UVB Koruyucu Maddeleri
• sinnamik asit esterleri
• p-amino benzoik asit (PABA) ve türevleri
• salisilatlar
• kafur türevleri
• 2-fenil benzimidazol 5-sülfonik asit ve tuzları
• 2,4,6 trianilino (p-karbo-2’-etil-hekzil-1’oksi) 1,3,5triazin
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
Diğer maddeler
• digalloil trioleat
• dihidroksiaseton Lawson
• 3-imidazol-4-il-akrilik asit
• 5-metil-2-fenilbenzoksazol
• sodyum 3,4-dimetoksifenil glioksilat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
Doğal kaynaklı maddeler
• etkinlikleri sentetik maddelere oranla oldukça düşük
• diğer UV süzen maddelerle sinerjik etki gösterir
• susam yağı, % 39 konsantrasyonda, 298 nm’deki UVB’yi
süzer
• hindistan cevizi, zeytin ve yerfıstığı yağları düşük
oranda güneş ışınlarından koruma sağlarlar
• ayçiçeği yağı, kısa dalgalı UVA’yı süzer
• sarısabır ekstresinin içindeki glukozit antrakinonları
300 nm’deki ışınlardan koruma sağlar
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
Saç için kullanılan madde
% 1.0 oktil dimetil PABA
Şampuanlara eklenen en uygun madde
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
Katılan preparatlar
• cilt bakımı
• tıraş
• makyaj
• tırnak
• saç
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
• 25 yaşından sonra 1 yılda cilt kolajen
ve esnek dokusunun % 1’ini yitirir
• Sağlıklı, genç-görünümlü cilt için tek
ve en önemli basamak etkin güneşten
koruyucunun sürekli kullanımıdır
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
GÜNEŞTEN KORUYUCU MADDELER
• kış ayları cilt hasarı için anlamlı risk taşır
• kar, güneşin zararlı etkilerini şiddetlendirir
• güneş ışınlarının % 80’ini yansıtır
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER
• Cildin keratin tabakası  ‘doğal nemlendirici faktör’
(NMF= sodyum karboksilat, pirolidon, üre, amino asitler, şekerler)
• Suyun ciltte yer aldığı tabaka  dermis
Dermis içinde nemlenmeden sorumlu başlıca maddeler
glikozaminoglikanlar (hyalüronik asit ve kondroitin sülfat)
• Cildin nemlenmesinde tek faktör NMF değil
hücre içi lipitleri, sebum ve mukopolisakkaritler
• Nemlendirme
- suyun ciltten doğal uçuşunu sınırlamak
- çevreden cilde su çekmek
- kozmetik preparatların nem içeriğinin tutulması ve dolayısıyla
kararlılığını sağlamak
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER- 1
Emoliyanlar
• cilt yumuşatıcı
• tabakalar arasındaki boşlukları doldurur,
kaydırıcı etki
• zamanın fonksiyonu
• dağılım parametresi, uygulama sırasında
• kayganlık parametresi, uygulamadan sonra
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER- 2
Hümektanlar
• Yağ içermeyen higroskobik maddeler
• Ciltten suyun uçmasını engellerler
- gliserol
- sorbitol
- propilen glikol
- laktik asit ve laktatlar
- a-hidroksi asitler
- NMF içeriğinde bulunan maddeler
(sodyum karboksilat, pirolidon, üre, amino asitler,
şekerler)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER- 3
Hidrofilik Film Oluşturan Maddeler
Su varlığında jel oluşturan maddeler
- hyalüronik asit ve tuzları
- glikozaminoglikanlar (kondroitin sülfat, dermatan sülfat)
- kitosan
- kolajen
- sübstitüe polimerler (gliseril poliakrilat, katerner polivinilalkol,
poliviniloktadesil eter))
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER- 4
Hidrofilik Film Oluşturan Maddeler
Sodyum Hyalüronat
• bağ dokuları için kaydırıcı protein
• doğal cilt suyunu tutar
• cilde ipeksi dokunuş verir
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER- 5
Hidrofobik Film Oluşturucular
• örtücü (oklusif)
• su kaybını önler
vazelin
sıvı vazelin
parafinler
ozokeritler
mumlar
yağ alkolleri
silikon yağları
üzüm çekirdeği
doğal yağlar
badem
jojoba
avokado
susam
ayçiçek
hindistan cevizi
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER- 6
Epidermik Lipitler
• oklusif + interselüler su regülatörü hidrofobik maddeler
- doymamış yağ asitleri
- seramitler
- fosfolipitler, sfingolipitler
- steroidik alkol veya esterleri
- lanolin ve türevleri
• Stratum corneum’dan penetrasyona katkı verir
• su tutma kapasitesini ikiye katlar
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
NEMLENDİRİCİ MADDELER
Ciltten penetrasyonu regüle eden yağ asitleri ➡ linoleik
ve a-linoleik asit
Güncel yaklaşım ➡ lipofilik karışımlar kullanarak
interselüler lipit tabakasını onarmak
!
Tüm nemlendiricilerin gözenekleri tıkama ve irritasyona
yol açma potansiyeli vardır
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
POLİMERLER
 kıvam arttırıcı
 film oluşturucu
 tozları birleştirici
 nemlendirici ve yüzey etkin özellik
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
POLİMERLER
Organik
Doğal
karragen, galaktan, arap zamkı, kitre zamkı, pektin, mannan,
nişasta, guar zamkı, ayva tohumu zamkı, ksantan zamkı, dekstran,
süksinoglukan, hyalüronik asit, jelatin, kazein, albümin, kolajen
Yarı-sentetik
metil selüloz, etil selüloz, hidroksietil selüloz, hidroksipropil selüloz,
karboksimetil selüloz, metilhidroksipropil selüloz, çözünür nişasta,
karboksimetil nişasta, metil nişasta, propilen glikol ester aljinat,
aljinatlar
Sentetik
polivinil alkol, polivinil pirolidon, polivinil metil eter, karboksivinil
polimeri, sodyum poliakrilat, polietilen oksit, etilen oksit-propilen
oksit kopolimeri
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
POLİMERLER
İnorganik
- bentonit
- laponit
- silikat tozları
- kolloidal alumina
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
POLİMERLER
Film oluşturucu
maddenin
çözünürlüğü
Su (alkol)
Sulu emülsiyon
Susuz ortam
Madde
Kullanıldığı ürün
polivinil alkol
maske
- polivinil pirolidon
- amfoterik metakrilat ester
kopolimeri
saç spreyi, saç
şekillendirici
- katyonik selüloz
- poliklorlu dimetilmetilen
- piperidinyum
şampuan
poliakrilik ester kopolimeri
‘eye-liner’, maskara
nitroselüloz
tırnak boyası
silikon zamkı
kırık saç preparatı
silikon reçinesi
güneş yağı, sıvı fon-döten
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
POLİMERLER
Kitosan
son yıllarda kullanımı artan madde
 su ve alkali çözeltilerde çözünmez
 pH 6’nın altındaki seyreltik asitlerde çözünür
 toksik değil
 saç/cilt bakımı ve ağız sağlığı ürünlerinde
 film oluşturucu, emülsiyon yapıcı, emoliyan,
hümektan
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
RENKLENDİRİCİ (BOYAR) MADDELER
Boyalar
bulunduğu ortamda çözünen boyar maddeler
Pigmentler
bulunduğu ortamda çözünmeyen boyar maddeler
Laklar
suda çözünen boyar maddelerin aluminyum
hidroksit gibi bir substrat ile çöktürülmesi ile elde edilen
boyar maddeler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
RENKLENDİRİCİ (BOYAR) MADDELER
İnorganik
Doğal
tebeşir, okr, umbra, grafit, Siena toprağı
Sentetik
titanyum dioksit, krom sarısı, ultramarin, demir oksit
Organik
Doğal
karotenoidler, karmin, klorofil, ksantofil, antrakinon, indigoid
Sentetik
azo boyaları ve pigmentleri, triaril metan, ksanten,
kinoftalon, ftalosiyanin
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
RENKLENDİRİCİ (BOYAR) MADDELER
Suda çözünen/çözündürülmüş boyalar, suda
çözünen/dağılan pigmentler
şampuan, banyo köpüğü, duş jeli, sabun
Pigmentler, laklar
göz makyajı ve dudak boyası gibi dekoratif kozmetik
ürünlerde
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
RENKLENDİRİCİ (BOYAR) MADDELER
Kozmetik ürün tipi
 formülasyonun fiziksel ve kimyasal özellikleri
 arzu edilen rengin tonu ve kalitesi
Parçacık boyutu
 renklendirici madde kararlılığı
Renklendirici maddenin yasal durumu
Renklendirici madde ve konsantrasyon sınırları, her
ülkenin kendi kozmetik yönetmeliklerinde yer
almaktadır.
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
SEKUESTERAN MADDELER
Metal iyonları
 renk ve koku değişimleri
 yağlı maddelerin oksidasyonu
 ürünün fiziksel görünümünde bozulmalar
 etkin maddenin etkinliğini bozma
Sekuesteran maddeler
metal iyonlarının etkinliğini yok eden maddeler
- sodyum EDTA
- fosforik, sitrik, askorbik, süksinik ve glukonik asitler
- sodyum polifosfat
- sodyum metafosfat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
SU
Kozmetik amaçlı su
yüksek saflıkta olmalı
Sudaki iyonlar formülasyondaki maddelerin özelliğini değiştirebilir
ve etkinliğini azaltabilir
Mikroorganizma
CTFA
FDA
Önlem
 500 mikroorganizma/mL
 100 mikroorganizma/mL
• süzme
• 260 nm’de ultraviyole ışınlama
• sıcaklık (65-80°C’lık sistem)
• arıtma işleminin ardından sürekli sirkülasyon
• tüm işlemler valide edilmeli
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
SU
Testler
 mikroorganizma varlığının saptanması
 toplam organik karbon
 iletkenlik ölçümü
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
SU
Maden suyu
zengin sülfür, silikatlar, selenyum ve çinko
içeriği
• temizleyici
• antibakteryel ve antifungal
• nemlendirici
• serbest radikal zararlarını giderici
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
Bitkisel Kaynaklı
• çekirdek ve tohumlardan, basınç veya çözücü yardımı ile
ekstraksiyon
• gliserin ve doymuş/doymamış yağ asitleri içeren
trigliseritler
• düşük miktarda monogliserit ve digliserit, serbest yağ
asitleri ve sterol, yağ alkolu, hidrokarbon ve
renklendirici maddeden oluşan sabunlaşmayan
kısım içerir
Hayvansal kaynaklı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
Trigliseritler
• doymamış yağ asidi zincirindeki çifte bağ
• yağ asidi zincirindeki asit grup
Ör. zeytin, kamelya, makademia fındık, pamuk tohumu,
soya fasülyesi, ayçiçek
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
Arıtma
• rengini açma
• hidrojenasyon
• uygun antioksidan eklenmesi
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
• bitki ve hayvanlardan
• yüksek yağ asitleri ve alkollerinin esterleri
(C20-C30)
cilt bakım ürünlerinde, makyaj ürünlerinde,
dudak boyalarında ve saç ürünlerinde
Ör. karnauba ve kandelila mumları, jojoba yağı, balmumu,
lanolin
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
karbon zinciri C15’ten uzun olan doymuş
özellikte maddeler
cilt bakım krem ve losyonlarında
Ör. sıvı parafin, (C15-C30), parafin (C20-C30), vazelin (C24-
C34), mikrokristalin mum (C31-C70), ozokerit, serezin, skualen
(C29-C35)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
yağlı baz, temizleyici, kozmetik
preparatların kıvam ve diğer özelliklerini
iyileştirici
Ör. oleik, kaprilik, kaprik, linoleik, laurik, miristik, palmitik,
stearik, izostearik asit
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
yağlı baz ve emülsiyon kararlılığını arttırıcı
Ör. setil, stearil, izostearil alkoller, 2-oktil dodekanol
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
çok geniş yelpazedeki kozmetik üründe,
baz, boya çözücü ve nemlendirici
Ör. izopropil miristat, 2-oktildodesil miristat, setil 2-etil
hekzanoat, diizostearil maleat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
silikon zinciri (-Si-O-Si-) içeren organik silikon
bileşikleri
• çok farklı viskozite değerlerine sahip
• nem çekici
• yapışkan olmama
• mükemmel dağılabilirlik
• cilt ve saç preparatlarında
Ör. dimetilpolisiloksan, metilpolisiloksan,
metilfenilpolisiloksan
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YAĞ ve YAĞIMSI MADDELER
Fiziksel testler
• renk ve sabunlaşma rengi
• kırılma indisi
• erime ve katılaşma noktası
• viskozite
Kimyasal testler
• spesifik gravite
• yüzey gerilim
• nem içeriği
• dağılabilirlik
• sabunlaşmayan kısım
• asit
• sabunlaşma değeri ve eşdeğeri • polarite
• damlama/bulanma noktaları
• yağ asidi dağılımı
• iyot, hidroksil ve peroksit değerleri
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Polariteleri farklı iki fazın yüzeylerarasının
özelliklerinin değişmesine yol açan amfifilik
maddeler
Kimyasal yapılarında bir hidrofilik bir de hidrofobik
grup
• temizleyici
• emülsiyon yapıcı
• köpük verici
• ıslatıcı
• çözündürücü
• dağıtıcı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Hidrofilik grubun taşıdığı yüke göre
• amfoterik
• anyonik
• katyonik
• noniyonik
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
(Amfolitik)
* Hidrofilik grubun taşıdığı yük, ortamın pH’sına
bağlı olarak değişir
• düşük pH değerinde pozitif yük
• yüksek pH’da negatif yük
• orta pH’da nötral yük
Cilt ve saç preparatlarında zayıf temizleyici
Nadiren emülsiyon yapıcı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Açil/dialkil etilendiaminler ve türevleri
• anyonik yüzey etkin maddelerin gözde oluşturduğu
irritasyonu azaltması nedeniyle şampuanlarda
Ör. disodyum kokoamfodipropiyonat, sodyum kokoamfoasetat ve
lauroamfodipropiyonik asit
N-Alkilamino asitler
• mükemmel kararlılık
• yüksek pH’da iyi köpürme
• Emülsiyon yapıcı
Saç boyaları ve saçın özelliklerini düzeltici preparatlarda
Ör. lauraminopropiyonik asit, dihidroksietil soya glisinat, aminopropil
laurilglutamid ve miristaminopropiyonik asit
Fosfatitler
Ör. fosfatit lesitin
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
* Hidrofilik grubun taşıdığı yük negatif
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Karboksilatlar
• sabunlar, yağ asidi ile hazırlanan
• açil laktilatlar
• eter karboksilatlar
• anyonik asitlerin açil amitleri
Şampuan ve cilt preparatlarında, temizleyici ve
köpük verici
Ör. sarkosinatlar
• doğal emülsiyon yapıcılar
Çözündürücü ve emülsiyon yapıcı
Ör. safra tuzları (kolik asit, sodyum kolat)
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Sülfürik asit esterleri
Alkil sülfatlar ve alkil eter sülfatlar
• Alkil sülfatlar
• y/s emülsiyon yapıcı, ıslatıcı ve dağıtıcı
• saç ve cilt temizleyicisi
• köpük kararlılığını sağlamak, viskoziteyi
düzeltmek ve cilt ile geçimliliğini arttırmaya
yönelik olarak, diğer anyonik veya noniyonik
yüzey etkin maddelerle karışım halinde
Ör. monoetilendiamin lauril sülfat
• Alkil eter sülfat tuzları
• suda daha çok çözünür
• cilde daha az irritan
• temizleyici ajan
Ör. amonyum lauret sülfat ve sodyum C12-C13
paret sülfat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Sülfonik asit türevleri
Hem asidik hem de alkali ortamda kimyasal olarak kararlı ve cilt
ile geçimli
• Lineer alkil benzen sülfonat
çözündürücü olarak sabun ve deterjan çözeltisinde
• a-Olefin sülfonatlar
şampuanlarda ve sıvı sabunlarda temizleyici
• Alkil gliseril eter sülfonatlar
diş temizliğinde
• Alkileter sülfonatlar
• Açil izetiyonatlar
• Açil tauratlar
banyo köpüklerinde
• Sülfosüksinatlar
Cilt ile geçimlilikleri nedeniyle, diğer anyonik yüzey
etkin maddelerle birlikte
Ör. dioktil sodyum sülfosüksinat ve disodyum
lauramido monoetanolamin sülfosüksinat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
Fosforik asit esterleri
Ciltteki lipitlere benzerliği nedeniyle kozmetik
alanda popüler
• çözündürücü
• temizleyici
• emülsiyon yapıcı
• yüksek miktarda lipit içeren preparatlarda
jel oluşturucu
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
* Hidrofilik grubun taşıdığı yük pozitif
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Katernerler
toksik veya alerjik cevaplara yol açabilir
Ör. benzalkonyum klorür ve benzetonyum klorür
• Alkil betainler
Ör. oleil betain ve lauramidopropil betain,
tetraalkilamonyum tuzları, setrimonyum metosülfat,
hidroksietil setildimonyum klorür, kokamidopropil
etildimonyum etosülfat, heterosiklik amonyum tuzları,
setilpiridinyum klorür, dekualinyum klorür
• Alkil aminler
Ör. dimetil palmitamin, PEG 50 stearamin
• Alkil imidazolinler
Ör. behenil hidroksietil imidazolin, stearil hidroksietil
imidazolin
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
* Kozmetik kullanımda geçerli olan pH
değerlerinde, amfifilik molekülde hiçbir yük
olmaması
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Alkoller
derişimlerine bağlı olarak
• emülsiyon kararlılığını arttırıcı
• opaklaştırıcı
• köpük ayarlayıcı
• viskozite arttırıcı
Ör. stearil alkol ve lanolin alkolleri
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Esterler
pH 5-9 arasında kullanılır
• Etoksillenmiş karboksilik asit (polietilen glikol esterleri)
Ör. PEG-150 oleat ve PEG-6 dilaurat
• Etoksillenmiş gliseritler
Ör. PEG-4 kastor yağı, PEG-120 gliseril stearat, triolein
PEG-6 esterleri, PEG-20 gliseril oleat ve PEG-12 gliseril
dioleat
• Glikol esterleri
Ör. glikol stearat SE ve propilen glikol risinoleat
• Monogliseritler
Ör. gliseril miristat ve gliseril palmitat laktat
• Poligliseril esterleri
Ör. poligliseril-6 distearat ve poligliseril-4 oleil eter
• Polihidrik alkol esterleri
Ör. sukroz distearat ve PEG-120 metil glukoz dioleat
• Sorbitan/sorbitol esterleri
• Fosforik asit triesterleri
hem y/s, hem de s/y emülsiyon yapıcı ve emoliyan
Ör. triolet-8 fosfat ve trideset-3 fosfat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Eterler
• Etoksillenmiş alkoller
yapıları hidroliz olayına dirençli
Ör. setearet-10, Myreth® 8 (miristil alkol etoksit)
ve nonoksinol-9
• Etoksillenmiş lanolin ve kastor yağı
• Kastor yağı, risinoleik asitin trigliseriti
Ör. PEG-20 lanolin, PPG-12-PEG-65 lanolin yağı
• Etoksillenmiş polisiloksanlar
özellikle silikon yağı için emülsiyon yapıcı
Ör. dimetikon kopoliol
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Eterler
• Propoksillenmiş polioksietilen eterleri
• HLB değerleri 1-30 arasında geniş bir aralıkta
• cilt ile geçimli
• çok güçlü ıslatıcı, dağıtıcı, emülsiyon yapıcı
ve çözündürücü
• kimyasal olarak inert ve güvenli
Ör. Polaxamer® 407
• Alkilpoliglikozitler
• biyolojik olarak parçalanabilir
• cilt ile geçimli
• şampuanlar ve cilt temizleyici preparatlarda
Ör. lauril glukoz ve desil glukozit
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Amin oksitler
• saç boyaları ve saçın özelliklerini iyileştirici
preparatlarda
• köpük ayarlayıcı olarak şampuanlarda
• anyonik yüzey etkin maddelerin irritan özelliklerini
azaltıcı
Ör. kokamidopropilamin oksit, dihidroksietil stearamin
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
YÜZEY ETKİN MADDELER
• Alkanolamitler
• Alkoksillenmiş olanlar
köpük ayarlayıcı saç ve cilt temizliğinde kullanılan
su bazlı preparatlarda
• Polioksietilen zincirine sahip olanlar
• düşük pH’ya sahip ortamlarda emülsiyon
oluşturucu
• saçın özelliklerini iyileştirici ve çözündürücü
• antiperspiran ve asidik perma preparatlarında
nötralizasyon için
Ör. palmitamit dietanolamin ve PEG-11 kokoamit
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
KOZMETİK ÜRÜNLER
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
AMAÇ
• cilt üzerinde birikmiş sebumun giderilmesi
• sebumun oksidasyonu sonucu oluşan yapıların
giderilmesi
• ölü deri hücrelerinin giderilmesi
• ter gibi derinin fizyolojik artıklarının giderilmesi
• mikroorganizmaların uzaklaştırılması
• cilt üzerine yapışmış çevresel kirliliklerin
uzaklaştırılması
• cildin makyaj artıklarının uzaklaştırılması
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
KREMLER
• etkin temizlik yapar
• cilt üzerinde ince bir tabaka oluşturup cildin
kurumasını engeller
Uygulama
• deri üzerine parmak uçlarıyla ovularak
• deri yüzeyindeki kirlilikler emülsiyon yapısındaki kremin
içinde dağılır
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
Yüz Temizleyici
• balmumu-boraks kremi
• su oranı daha yüksek krem
trietanolamin
potasyum stearat
gliseril stearat emülsiyon yapıcı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
• Yağlı maddeler
Stearik asit
Sıvı parafin
Setil alkol
Vazelin
Balık nefsi
İzopropil miristat
• Nemlendirici
Propilen glikol
Gliserin
• Emülsiyon yapıcı
• Alkali
Gliseril monostearat
Gliseril stearat
POE (20) sorbitan monostearat
KOH
• Koruyucu, antioksidan
• Distile su ym
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
JELLER
• cildi temizlerken nemlendirme özelliğine de sahip
• özellikle makyaj temizliği için
• jeller, yağlı jeller
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
LOSYONLAR
• şeffaf, yarı-şeffaf, opak görünümlü sıvı
• yüz cildini temizleme amacıyla kullanılan
mikroemülsiyonlar
• özellikle hafif makyaj temizliği için veya sabah yüz
temizliğinde sabun kullanmak istemeyen
kişiler için
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
KÖPÜKLER
temizleme özellikleri çok iyi
• temizleyici sabunlar
• temizleyici yüzey etkin maddeler
• yumuşatıcılar
• nemlendiriciler
• antioksidanlar
• su
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
CİLT TEMİZLEYİCİ ÜRÜNLER
YAĞLAR
• 2-etil heksil stearat
• sıvı parafin
• sıvı parafin
• izopropil palmitat
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
MASKELER
Amaçları
• cildi ve/veya gözenekleri temizler cildi sıkılaştırır
• derinin üst tabakasını nemlendirir ve yumuşatır
• yüze sürüldükten sonra kuruması beklenir ve genellikle bu
süre boyunca ciltte sıkılaştırıcı his oluşturur
• bekleme süresince deri sıcaklığını biraz arttırarak derideki
kan akışını hızlandırır
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
MASKELER
İstenilen Özellikleri
• cilde uygulandıktan sonra çabuk kurumalı
• kuruyan tabakanın ciltten uzaklaştırılması sırasında herhangi
bir acı hissi oluşmamalı
• cilt yüzeyindeki ölü deri hücrelerini ve gözeneklerde
birikmiş olan artıkları da temizleyebilmeli
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
MASKELER
Tipleri
• soyularak (peel-off)
jel, pasta veya toz
• silinerek (wipe-off)
krem, jel, çamur veya köpük
• yıkanarak (rinse-off, wash-off)
krem, jel, çamur veya köpük
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
MASKELER
Yapıları
 mum esaslı maskeler
 hidrokolloid maskeler
 kil esaslı maskeler
 vinil/kauçuk maskeler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİNİN ÜST TABAKASINI FİZİKSEL OLARAK SOYAN ÜRÜNLER
= cildin en dışında bulunan ve ölü hücrelerden oluşan
tabakayı aşındırarak uzaklaştıran ürünler
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİNİN ÜST TABAKASINI FİZİKSEL OLARAK SOYAN ÜRÜNLER
pasta, jel veya krem
• aşındırıcı maddeler
doğal kabuklar ve tohumlar (kayısı çekirdeği, badem kabuğu, üzüm
çekirdeği, şeftali çekirdeği, fındık kabuğu, pamuk tohumu kabuğu,
ceviz kabuğu)
• farklı polimerler
boncuk veya toz polietilen, toz naylon, polipropilen, selüloz
boncuklar, polistiren
* maddelerin aşındırma gücü taneciklerin sertliğine, şekline ve
boyutuna bağlıdır
Anadolu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Kozmetoloji Bilim Dalı
DERİNİN ÜST TABAKASINI FİZİKSEL OLARAK SOYAN ÜRÜNLER
Yüz hariç vücudun diğer bölgeleri (özellikle el/ayak) için
• taşıyıcı maddeler
sıvı parafin, sentetik esterler, farklı viskozitelerdeki silikon yağı,
glikoller
• aşındırıcı maddeler
deniz tuzları, magnezyum sülfat, sodyum klorür