Transcript File - VSI Regio Brabant Limburg

Veroudering,
gepaste zorg
en
bijbehorende
centjes
Dr. Huub Maas
Geriater, TweeSteden ziekenhuis
Waar gaan we naar toe…
Prognose aantal 65- en 80-plussers tot 2050
(Bron: CBS Bevolkingsprognose)
5
Aantal (X mln)
65 plussers
80 plussers
4
3
2
1
0
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020
2030
2040
2050
Percentage 65+ers in Europese
landen 2000-2050
Levensverwachting
neemt gestaag toe
Levensverwachting neemt toe
• Uitbannen kinder- en kraamvrouwensterfte
• Reductie sterfte hart-vaatziekte op
middelbare leeftijd
• Verbetering prognose van enkele
kankertypen
• Maar betreft slechts prognose voor uw
kleinkind!
Levensverwachting en beperkingen
Waarom mannen korter leven
Het verschil wordt steeds
kleiner
Schatten we de eigen
levensverwachting goed in?
Wat is de levensverwachting….?
Levensverwachting in jaren (CBS)
Leeftijd
Mannen
Vrouwen
60
20
23
65
16
19
70
12
15
75
9,2
11
80
6,8
8,3
85
4,8
5,8
90
3,4
4,0
95
2,5
2,8
Relaties en overleving?
Gezondheidsstatus
Bron: RIVM
Ontwikkeling gezondheid,
levensverwachting en beperkingen ?
• Vroegdiagnostiek
• Een lichaam verandert niet zo snel,
de maatschappij wel
• Preventie
- moeilijker dan gedacht
- preventieparadox op hoge leeftijd
Wat is oud?
Gezondheid, levensverwachting,
ziekte en beperkingen
• Wat is ziekte?
• Wat zijn de beperkingen?
• Gezondheid? Risicofactor versus ziekte?
Ouderen nu en hun zorgvraag
• Nu en in de toekomst:
beperkingen worden niet
geaccepteerd → analyse
(SCP 2004)
behandeling
compensatie
• Jonge ouderen met ziekte:
meer vitaal maar grotere zorgvraag
(Delsing 2005)
Wat is er anders bij ouderen
met een ziekte?
“gepaste zorg”
Wat is er anders bij ouderen
met een ziekte?
• Meerdere ziekten tegelijk
• Vaak acute ziekte bij chronische aandoening
• Organen: minder reserve-capaciteit
• Regelsystemen sneller uit het lood
• Snellere impact op functioneren/zelfredzaamheid
• Ziektepresentatie verandert
- minder symptomen
- symptomen toegeschreven aan eerdere ziekte
- andere symptomen
Wat is er anders bij ouderen
met een ziekte en hun
behandeling?
• Tegenstrijdige behandeladviezen
• Meerdere geneesmiddelen tegelijkertijd (polyfarmacie)
• Time to benefit aanwezig?
• Moeite doen voor een behandeling?
• Ageisme bij maatschappij of medici?
Wanneer naar de geriater?
Wanneer naar de geriater?
≠
Dementoloog
Nierfunctie neemt 50% af
tussen 20e en 80e levensjaar
Interindividuele verschillen
Hart-vaatstelsel
• Vaak hoge bovendruk
• Verminderd vermogen
om hartritme te
verhogen
• Meer bloeddrukdaling
bij overeindkomen
• Moeizamer vulling van
de kamer
Enkele lichamelijke vermogens:
• Osteoporose
• Sarcopenie
• Geleidingstijden in zenuwen
• Gehoor
• Zuurgraad maag
Psychische vermogens
• verbeteren tot 30-40
• stabiliseren tot begin 60
• verandering gewaar eind 60
• verandering opgemerkt midden 70
• Use it or loose it ???
Geheugenstoornis?
• Waar ligt bril, sleutel?
• Namen kwijt maar al jaren niet gezien?
• Waarom kwam ik ook weer hier?
•
•
•
•
Maar een sok hoort niet in een koelkast
Verhoudingen in een familie vergeten
Pincode
Na uitleg een belangrijke afspraak vergeten
Dementie van het Alzheimertype
stoornis in geheugen
en
stoornis in begrip
stoornis in handelen
stoornis in taal(begrip)
stoornis in uitvoerende
functies
en
impact op dagelijks leven
Preventie
• Hoge opleiding op jongere leeftijd
• Zingeving - geluk?
• Voeding?
• Beweging?
Geheugenproblemen en dan
• Lijstjes – neerschrijven
• Visualisatie van informatie
• Herhalen, herhalen
• Geen dubbeltaken !
• Opmerking:
geheugenstoornis >> conversie dementie
Meerdere ziekten tegelijk
Leeftijd 50-64
65-79
80+
Geen
55 %
34 %
26 %
Eerdere kanker
8
15
19
COPD/Bronchitis
6
12
13
Hart-vaat ziekten
10
22
28
Hypertensie
16
22
19
Diabetes mellitus
6
12
15
Invloed van bijkomende ziekten op
overleving (N = 3378)
1.0
Geen
deel overlevend
0.9
0.8
Mild
0.7
0.6
Matig
0.5
0.4
Ernstig
0.3
0.2
Log Rank = 186.0, p < 0.001
0.1
0.0
0
5
10
15
20
25
30
Overleving (Maanden)
35
40
45
Onderbehandeling?
Overleving van
vrouwen met
eierstok-kanker
(stadium II/III)
Maas et al, 2005
Overbehandeling?
Chemotherapie
4 of meer
kuren
Bijwerking
en
75 -79 jaar
64 %
34 %
81 %
80+
47 %
15 %
61 %
Overleving: geen chemotherapie
3 maanden
minder dan 4 kuren
4 maanden
4 of meer kuren
12 maanden
Janssen-Heijnen, Maas 2011
Borstkanker: 3-jaars overleving, comorbiditeit en stadium
Satariano et al. 1994
Identieke behandeling?
Gepaste zorg voor ouderen in
toekomst
• Geïndividualiseerde behandeling
• Wat vereist dit?
1. Kennis van ziekte, risicofactoren en leeftijdseffecten
2. Invloed van zelfredzaamheid, geestelijke beperking,
voedingstoestand
3. Impact op functioneren, zelfstandigheid
4. Respect voor de “eigen” afweging van de patient
Geen
tweederangs
behandeling
De centjes
Mag het ook wat kosten?
Wat kost het?
Nederland in internationaal
perspectief
Zorg wordt steeds (sneller?) duurder

Hoe rijker het land, hoe hoger het zorgpercentage BNP

Professionalisering ‘liefdewerk’

Wet van Baumol: zelfde werk steeds duurder

Kwaliteit : maximum is minimum

‘Equity’ principe
Huidige
AWBZ
Kosten
in vogelvlucht
Inkomensafhankelijke premie
( €16,6 mld..)
Nominale premie
( €12,2 mld.)
CURE
Opbrengst eigen risico
( € 1,4 mld.)
Medisch Specialistische
Zorg (€17,7 mld.)
Farmacie
Geestelijke
gezondheidszorg
Hulpmiddelen
(€ 1,3mld.)
(€ 3,5 mld.)
Schade
Cure 2009
€ 32,6 mld.
Huisartsen
Mondzorg
(€ 2,2 mld.)
(€ 0,7 mld.)
Paramedisch
Ziekenvervoer
(€ 0,6 mld.)
CARE
(€ 0,6 mld.)
Rijksbijdrage < 18jaar
( € 2,1 mld.)
Geboortezorg
Premies
( €14, 6 mld.)
Verpleging & Verzorging
BIKK (Bijdrage in Kosten Kortingen)
( € 4,9 mld.)
Eigen bijdragen
( €1,5 mld.)
(€ 5,1 mld.)
(€ 0,4 mld.)
Schade
Care 2009
€ 22,2 mld.
Gehandicaptenzorg
(€ 12,0 mld.)
(€ 6,0 mld.)
GGZ
Overige Zorg
(€1,5 mld.)
(€ 0,3 mld.)
Subsidies
(€ 2,2 mld.)
*Gebaseerd op CVZ Kwartaalbericht 2009
Ontwikkelingen in de AWBZ
Aandeel BNP dat wordt besteed aan AWBZ
5,00%
4,50%
4,00%
3,50%
3,00%
2,50%
2,00%
1,50%
1,00%
0,50%
2020
2018
2016
2014
2012
2010
2008
2006
2004
2002
2000
1998
1996
1994
1992
1990
1988
1986
1984
1982
1980
1978
1976
1974
1972
1970
1968
0,00%
De zorg in verhouding tot…
Een jaar koningshuis kost 39
miljoen
•Dat is 0,2 dagen zorg
Een jaar cultuur kost 914
miljoen
•Dat is 5 dagen zorg
Alle beleidsambtenaren op
Rijksniveau kosten per jaar
910 miljoen
•Dat is 5 dagen zorg
Maar…ook baten van de zorg!
Bron: Pomp, 2010
Typisch ‘Nederlands’ aan de
gezondheidszorg





Publicly financed, privately provided
Volksverzekering als particuliere verzekering
Groot basispakket in de zorg
Accent op cure en care (AWBZ/WMO)
Weinig ziekenhuis, weinig particuliere zorg,
weinig artsen
 Patiëntenrechten
 Dominante eerste lijn, tweede lijn op afstand
 Beperkt geneesmiddelengebruik
Sociaal en Cultureel Planbureau
Nieuwe kostbare principes
 Marktwerking en concurrentie – effectief?
 Van aanbod- naar vraaggericht werken – echt waar?
• Keten en uitgebreidheid: preventie/cure/care –
beheersbaar?
AWBZ in vogelvlucht
140. 000
120. 000
int ramuraal
100. 000
Ext ramuraal
80. 000
60. 000
Toelichting
40. 000
20. 000
95 % van de bevolking
De 90-jarigen maken 1 %
van de bevolking uit. Van
de 90-jarigen maken 38
duizend personen gebruik
van intramurale zorg en
42 duizend personen van
extramurale zorg.
90+
85 - 90
80 - 85
75 - 80
65 - 70
60 - 65
55 - 60
gebruik van AWBZ-zorg.
0 - 55
ouder dan 90 jaar maakt
70 - 75
-
Regeer- en Gedoogakkoord
Differentiëren ziekenhuizen (eerste hulp?)
Ketenzorg vanuit huisartsenzorg
Beheersen, ook in AWBZ
– Scheiden wonen en zorg
– Begeleiding naar gemeenten (WMO)
– Uitvoering door zorgverzekeraars
– Revalidatie uit AWBZ
Eigen bijdrage
– Vermogensinkomensbijtelling AWBZ
Pakket aanpassen
Maar………………
Slechts 15% van de toename
van zorgkosten is gevolg van
vergrijzing……….
Nyfer 2012
Dus niet somberen……
• Vergrijzende populatie = verdelingsprobleem
Economische groei vergemakkelijkt delen
Wat is acceptabele loyaliteit?
• Leeftijdsbestendig wonen
Teleservice, domotica (zelf betalen!)
Massa-individualisatie houdt diensten
betaalbaar
Dus niet somberen…
• Ouderen beschikken over schaars kapitaal
tijd
ervaring
sociale tijd (voor anderen)
vrije tijd (eigen ontspanning)
• Ouderen zijn vitaal
maar vormen een nachtkaarsgeneratie
Crisis, what crisis?
• Gezondheidszorg past zich inhoudelijk aan specifieke
ouderengeneeskunde
• Beperkt financieel vergrijzingsprobleem
Vooral probleem van verdeling en herijking
• Ontgroeningsprobleem ?
• Conflict of harmonie tussen generaties?