Transcript prezentacja
Seminarium naukowe Temat: Wszystko zaczęło się od Solidarności Program seminarium • • • • • • • • • • • • • REFERATY: Geneza Sierpnia ’80 Narodziny związku Od konfliktu do konfliktu Trudne lato ’81 Zjazd Przed starciem Stan wojenny Pomoc Zachodu Kultura niezależna- muzyka Zmiana systemu Koniec Jałty Ogłoszenie wyników konkursu plastycznego Quiz historyczny Geneza Sierpnia ’80 • • • • • • • W drugiej połowie lat 70 –tych kryzys systemu komunistycznego w PRL wszedł w kolejna fazę. Pogarszało się zaopatrzenie w artykuły pierwszej potrzeby. Uczestników protestów czekały zmasowane represje (bicie zatrzymanych przez ZOMO, zwolnienia z pracy, procesy sądowe). Prześladowania te przyspieszyły konsolidacje środowisk opozycyjnych, 23 września 1976 r. powołano Komitet obrony Robotników, który prowadził pomoc dla represjonowanych. Wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża(16 X1978r.)Pielgrzymki Ojca Świętego do ojczyzny dały Polakom nie tylko poczucie dumy, ale także jedności i wspólnej siły. Kolejna podwyżka cen spowodowała falę strajków, nie były one skoordynowane. W odpowiedzi w całym kraju wybuchły dziesiątki strajków. Nie były one skoordynowane, nie posiadały kierownictwa, „gaszono” je obietnicami podwyżek płac. Sytuacja zmieniła się, gdy 8 lipca w świdnickiej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego powołano pierwszą reprezentację protestujących – Komitet Strajkowy. W kolejnych dniach do protestu przyłączyły się dziesiątki zakładów z całej Lubelszczyzny. 17 sierpnia w Stoczni powołany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który sformułował słynne 21 postulatów. Najważniejszym z nich było żądanie powołania niezależnych od władz związków zawodowych. Wybrzeże wysłano komisje rządowe. Rozpoczęły się długotrwałe negocjacje. 30 sierpnia podpisano porozumienie w Szczecinie, 31 sierpnia w Gdańsku, zaś 3 września w Jastrzębiu. To, co jeszcze kilka dni wcześniej wydawało się mrzonką, nagle stało się faktem – władze podpisały porozumienia z przedstawicielami strajkujących, zgadzając się na powołanie niezależnych, samorządnych związków Narodziny związku • • • • Entuzjazm, z jakim przyjęto podpisanie porozumień społecznych szybko został poddany próbie Żadne działania władz nie były w stanie powstrzymać żywiołowego rozwoju nowych struktur. Postanowiono, że powstanie jednolity związek z siedzibą w Gdańsku. Na wniosek Karola Modzelewskiego przyjęto nazwę Niezależny Samorządny Związek „ Solidarność”. Tymczasowym organem kierowniczym stała się Krajowa Komisja Porozumiewawcza, na czele której stanął Lech Wałęsa. Do setek komitetów założycielskich powstających w zakładach pracy zgłosiło akces ok.. 3 mln. osób. 24 października 1980 r. Sąd Wojewódzki zarejestrował w statut Solidarności w którym był załącznik w którym była mowa o poszanowaniu Konstytucji PRL . Od konfliktu do konfliktu • • • • • Rejestracja NSZZ „Solidarność” nie zakończyła niestety sporów i konfliktów pomiędzy związkiem a komunistycznymi władzami.. Jej celem było z jednej strony osłabienie „Solidarności”, a z drugiej wywołanie społecznego zmęczenia i zniechęcenia 21 XI 1980 r. aresztowano działacza Regionu Mazowsze, Jana Narożniaka. Został on oskarżony o ujawnienie tajnej instrukcji Prokuratora Generalnego PRL, dotyczącej metod represjonowania działaczy opozycyjnych. W kolejnych dniach ogromne zaniepokojenie wywołała zwołana na 5 XII 1m80 r. w Moskwie narada przywódców państw Układu Warszawskiego. Nie wiedziano wówczas, iż posłużyła ona Breżniewowi do przekazania wyraźnego stanowiska sowieckiego, które głosiło, iż interwencja zbrojna w PRL jest wykluczona. Prezydent USA Jimmy Carter przestrzegł władze sowieckie przed mieszaniem się w sprawy Polski. Tymczasem nadzieje wzbudziło powołanie 10 II 1981 r. nowego rządu, na czele którego stanął gen. Wojciech Jaruzelski. Zaapelował on do społeczeństwa o „90 spokojnych dni”, bez strajków i protestów. Trudne lato 1981 • Uwagę Polaków na kilka tygodni przykuły wieści docierające z Rzymu, gdzie 13 V 1981 r. na placu św. Piotra Ali Agca dokonał zamachu na życie Jana Pawła II. W całym kraju organizowano modlitwy w intencji Ojca Świętego. Nastrój zadumy i powagi pogłębiła śmierć Prymasa Tysiąclecia, kard. Stefana Wyszyńskiego (26 V 1981 r.). • Tymczasem narastało społeczne niezadowolenie związane z nieustannie pogarszającą się sytuacją gospodarczą. Nie poprawiło jej rozpoczęte w kwietniu stopniowe budowanie systemu reglamentacji towarów, czyli wprowadzenie tak zwanych kartek (początkowo na mięso i jego przetwory oraz na masło, mąki, ryż i kasze). • Nasilały się także protesty związane z trwającymi prześladowaniami działaczy opozycji (przede wszystkim procesem liderów KPN). W praktycznie każdym regionie NSZZ „Solidarność” działały Komitety Obrony Więzionych za przekonania Zjazd • • • • Najważniejszym wydarzeniem w trakcie trwającego 16 miesięcy „ Karnawału Solidarności” był Krajowy Zjazd Delegatów, który rozpoczął się 5 IX 1981 r. w hali Oliwii w Gdańsku. Zjazd potwierdził pozycje Wałęsy jako lidera NZSS Solidarność. Największym echem odbiło się uchwalenie 8 IX 1981 r. „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej” Posłanie wywołało wściekłą antysolidarnościową kampanię propagandową w Związku Sowieckim i innych krajach komunistycznych. Zjazdowi towarzyszyła największa z dotychczasowych operacji Służby Bezpieczeństwa skierowanych przeciwko NZSS Solidarność. Obok szerokiej gamy środków technicznych (podsłuchy, kamery), wykorzystano w niej 70 tajnych współpracowników. Nie byli oni jednak w stanie wpłynąć na obrady Zjazdu. Przed starciem • • • • W połowie października doszło niespodziewanie do zmiany przywództwa w PZPR. Stanisława Kanię w funkcji I sekretarza partii zastąpił gen. Wojciech Jaruzelski. Tym samym przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego wkroczyły w decydująca fazę. Sprzyjał im narastający proces społecznego zmęczenia i zniechęcenia, związany z jednej stron z brakiem poprawy sytuacji gospodarczej, a z drugiej z nieustannymi konfliktami generowanymi przez władze. Swoistą zasłoną dymną dla prowadzonych przygotowań do siłowego rozwiązania kryzysu były publiczne działania gen. Jaruzelskiego. 4 XI 1981 r. zorganizowano spotkanie „wielkiej trójki” – lidera PZPR, szefa „Solidarności” i nowego prymasa, Józefa Glempa. Jaruzelski zaproponował wówczas powołanie Frontu Porozumienia Narodowego, w którym reprezentowani byliby przedstawiciele trzech głównych sił – PZPR, „Solidarności” i Kościoła. 2 XII 1981 r. miała miejsce swego rodzaju „próba generalna” konfrontacji – ZOMO. W Radomiu obradowała Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”. W trakcie dyskusji Wałęsa stwierdził, iż być może konfrontacja z władzą jest nieuchronna, i może dojść do „szargania się po szczękach”. W tym czasie operacja wprowadzenia stanu wojennego znajdowała się już w pełnym toku... Stan wojenny • 13 grudnia 1981 roku Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego na czele z Wojciechem Jaruzelskim wprowadziła w Polsce stan wojenny. Tego dnia złamano nadzieje milionów Polaków na wiele lat odsunięto szanse na demokratyczne przemiany. Stan wojenny przyniósł tysiącom osób i ich rodzinom wielkie cierpienie – izolacje w obozach internowania, uwięzienie, pozbawienie pracy, inne represje, zaś dziesiątki niewinnych straciły życie. • Historia tworzy naszą tożsamość . W naszej najnowszej historii nie ma innego wydarzenia, które by w podobnym stopniu jak stan wojenny wpłynęło na dzisiejszą rzeczywistość. Wciąż żywe jest doświadczenie zarówno nieprawości komunistycznej władzy, jak i niezwykle szerokiego oporu przeciwko dyktaturze. Pomoc Zachodu • Jak ważna była Polska okresu „Solidarności” jako wyspa wolności w bloku sowieckim, świadczy reakcja świata na wprowadzenie stanu wojennego. Międzynarodowa solidarność krajów demokratycznych z Polską, której odebrano tę wolność, pokonywała granice ustanowione przez komunistów. • Francja, Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania, Austria, Stany Zjednoczone i wiele innych krajów zareagowało na stan wojenny i represje wobec „Solidarności”, udzielając polskiemu społeczeństwu moralnego i materialnego wsparcia na niespotykaną skalę. Zaraz po wprowadzeniu stanu wojennego, związki zawodowe we Francji i innych krajach organizowały zbiórki publiczne pieniędzy i wysyłanie paczek. • Z Zachodu do Polski szły transporty z pomocą humanitarną (żywność, lekarstwa) — czasem ogromne, składające się z kilkudziesięciu tirów. Przemycano także pomoc techniczną dla polskiej opozycji — farby, matryce, powielacze, a nawet maszyny drukarskie. • Dla przywódców komunistycznych w Polsce ta ogromna pomoc udzielana „Solidarności” była zarazem dowodem, iż oni nie uzyskają międzynarodowego poparcia dla swych działań. Była to w istocie zapowiedź niemal całkowitej ich izolacji ze strony Zachodu. Kultura niezależna- muzyka • • Ogromną rolę w podtrzymaniu społecznego oporu odgrywała muzyka. Tworzone w niezależnym obiegu pieśni, przegrywane na kolejne kasety, krążyły z rąk do rąk. Pozwalały one przetrwać najtrudniejszy okres, podtrzymywały nadzieję. Szczególną pozycję zyskał Jacek Kaczmarski, który tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego znalazł się na Zachodzie. Jego piosenki, nadawane przez Radio Wolna Europa i powielane na tysiącach kaset, ukształtowały całe pokolenie słuchaczy, wierzących, iż kiedyś nadejdzie dzień, gdy „mury runą”... Zmiana systemu • Obrady Polskiego Okrągłego Stołu trwały od 6 lutego do 5 kwietnia 1989. Uczestniczyło w nich 230 przedstawicieli opozycji, głównie z kręgów „Solidarności”, powołanych przez Lecha Wałęsę. Wynegocjowano ponowną rejestrację NSZZ „Solidarność”. Ustalono pakiet reform politycznych, spośród których najważniejsze było prawo do obsadzenia w drodze wolnych wyborów 1/3 miejsc w Sejmie oraz wolne wybory do nowo powstającego Senatu. • Wybory do Parlamentu w czerwcu 1989 przyniosły komunistom druzgocącą klęskę. Społeczeństwo po raz pierwszy w powojennej Polsce dopuszczone zostało do udziału we władzy. Kandydaci „Solidarności” zdobyli 160 miejsc w Sejmie (niemal wszystkie mandaty, jakie mogli obsadzić) i 99 miejsc w stuosobowym Senacie. • Taki wynik wyborów oznaczał w Polsce koniec komunizmu — powołanie pierwszego niekomunistycznego rządu w bloku sowieckim, zniesienie cenzury, wejście na drogę budowy demokracji. Koniec Jałty • • • • • Między sierpniem 1980 a listopadem 1989 dokonał się największy pokojowy przewrót w powojennej Europie — między bramą Stoczni Gdańskiej a Bramą Brandenburską w Berlinie. W następstwie procesu uruchomionego przez „Solidarność”, „runął” berliński mur — symbol pojałtańskiego podziału Europy. Siłą napędową przemian okazała się społeczna solidarność. Przełom lat 80. i 90. w bloku sowieckim potwierdził znaczenie, jakie miały dni tamtego Polskiego Sierpnia 80 dla historii Europy. Z jednej strony — zahamowały agresywność systemu, z drugiej — pobudziły społeczną wyobraźnię, wzmocniły odwagę. I choć dywizje były tylko po jednej ze stron, stanęły wobec siebie dwie siły. Im dłużej nie następował atak, tym większe miała znaczenie postawa bezbronnych mas. Związek Radziecki rozpadł się. Powstawały kolejne niepodległe państwa: Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina... W październiku 1992 ostatnie oddziały Armii Radzieckiej, stacjonujące w Świnoujściu opuszczają terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. W zwycięstwo pomarańczowej rewolucji na Ukrainie, gdzie determinacja tysięcznych tłumów na ulicach, wsparta solidarnie przez ludzi z innych krajów, w tym silnie i licznie z Polski, przypomniała tamtą — polską atmosferę solidarności roku 1980. To kolejny sukces pokojowej, zbiorowej odmowy — dowód, iż pragnienia wolności nie da się zdusić w żadnym ze społeczeństw. KONIEC