Transcript gıda işletmeleri
5996
S
ayılı Kanun ve Yeni Düzenlemeler
Bercan ÖĞÜT
Uzman AR GE MÜDÜRLÜĞÜ Ocak 2013 Ankara – TESK Otel 11
Gıda Mevzuatı nedir ?
Gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin; üretimi, işlenmesi, dağıtımı ve piyasaya arzı ile ilgili her aşamayı kapsayan düzenlemeler.
(kanun, kararname, yönetmelik, tebliğ, talimat vb)
Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat 5179 sayılı Gıda Kanunu 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu 1734 sayılı Yem Kanunu 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu
5996 Sayılı Kanunun Amacı • • • • Gıda ve yem güvenilirliğini Halk sağlığı Bitki ve hayvan sağlığı Hayvan ıslahı ve refahını
5996 Sayılı Kanunun Kapsadığı Başlıca Hususlar • • • • • • • • • • Hayvan hastalıkları ile mücadele Bitki zararlıları ile mücadele Hayvan refahı Hayvan ıslahı ve zootekni konuları Veteriner ilaçları ve bitki koruma ürünleri Gıda ve yemin üretim, işleme, dağıtımının tüm aşamaları ve hijyen kuralları Hızlı Uyarı Sistemi, Acil Durumlar ve Kriz Yönetimi Risk Analizi ve Risk Yönetimi, İhtiyati Tedbirler Resmi kontroller Cezai yaptırımlar
Tanımlar Gıda işletmesi: Kâr amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından işletilen, gıdaların üretildiği, İşlendiği, Muhafaza edildiği, Depolandığı, Dağıtıldığı, Nakledildiği, Satıldığı, yürüten işletmeyi servis edildiği, herhangi bir aşaması ile ilgili herhangi bir faaliyeti 6
TANIMLAR Perakende
Ana dağıtım merkezleri, Hazır yemek hizmeti,
İşyeri ve kurum yemekhaneleri, Restoranlar hizmetlerinin ve diğer benzeri sunulduğu yerler, gıda
Dükkânlar, Toptan satış yerleri,
Süpermarket dağıtım merkezleri dâhil olmak üzere son tüketiciye satış ya da dağıtım noktasında gıdanın işlenmesi veya depolanması
Üretimin Nevine Göre Personel Çalıştırmak Zorunda Olan İşletmeler ve Çalışabilecek Meslek Mensupları • Bilindiği gibi 5179 Sayılı Kanunda üretimin niteliğine göre sorumlu yönetici istihdamı zorunluluğu bulunmaktaydı.
• 5996 Sayılı Kanunla sorumlu yönetici zorunluluğu kaldırılmış olup, Kanunun EK:1’inde verilen gıda işletmeleri için konu ile ilgili meslek mensupları çalıştırma mecburiyeti getirilmiştir.
88
Kayıt ve Onay İşlemi
• • •
Gıda maddesi üreten, Satan, Toplu tüketime arz eden
«Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik»
99
5996 sayılı Kanuna göre;
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı; • Kanun kapsamında yürütülen faaliyetler ve yapılan resmi kontrollerin karşılığı olarak, ücret alabilecektir.
• Hangi faaliyetlerden ve resmî kontrollerden ne miktarda ücret alınacağı ise her yıl Aralık ayında Bakanlıkça belirlenmektedir .
5996 sayılı Kanuna göre;
•
Piyasaya arz edilecek gıdalardan onay alınması zorunlu olanlar Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca belirlenecektir.
•
Bu ürünlerin, onay alınmadan
üretimi
ithalatı Piyasaya arzı yasaktır.
Gıda İşletmecisi
• HACCP(Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları) ilkelerine dayanan gıda güvenilirliği sistemini kuracak ve uygulayacaktır.
• Faaliyeti ile ilgili istenen kayıtları güncel tutmak, istendiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır.
• Kendi faaliyet alanının her aşamasında 5996 sayılı Kanunda belirtilen şartları sağlamak ve bunu doğrulamakla yükümlüdür.
Gıda İşletmecisi
•
Faaliyetlerinin tamamını veya bir kısmını durdurduğu zaman, bu durumu üç ay içerisinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bildirecektir.
Bu süre içerisinde Bakanlığa bildirimde bulunulmadığının tespit edilmesi hâlinde, faaliyetle ilgili onay Bakanlıkça iptal edilecektir.
veya kayıt
RESMİ KONTROLLER
İzleme, gözetim, doğrulama, tetkik, denetim, numune alma ve analiz
GIDA TARIM HAYVANCILIK BAKANLIĞI
kontrol yetkisi verilen, personel tarafından gerçekleştirilecektir.
14
Temel Gıda Yönetmelikleri • • • • • • Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik Gıda Hijyeni Yönetmeliği (EC, 852/2004 ) Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği (EC , 853/2004 ) Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik (EC, 854/2004 ) Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik (EC, 882/2004 ) Risk Değerlendirme Komite ve Komisyonlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik (RG: 17/12/2011-28145)
Onaya Tabi Gıda İşletmeleri Et ve et ürünleri işleyen işletmeler.
Süt ve süt ürünleri işleyen işletmeler.
Yumurta ve yumurta ürünleri işleyen işletmeler.
Balıkçılık ürünleri işleyen işletmeler.
Mide, bağırsak, kollojen, jelatin üreten işletmeler.
Bitkisel ve işlenmemiş hayvansal gıdayı birlikte içeren ürünleri üreten işletmeler.
17
Kayıt ve Onay Yönetmeliği Onaya tâbi hayvansal ürün üreten işletmeler için, faaliyete geçmeden önce Bakanlıktan onay alınması zorunludur. Kayıt işlemine tâbi işletmeler, faaliyetleri ile ilgili işletme kayıtlarını Bakanlığa yaptırmak zorundadır. Yönetmeliğin yayımından önce faaliyet gösteren; Onaya tabi gıda işletmeleri; - 31.12.2012 tarihine kadar onay alma zorunluluğu getirilmiştir.
- Onay alamayacak durumda olan işletmeler 31.12.2012 tarihine kadar modernizasyon planlarını Bakanlığa sundukları takdirde bu süre 31.12. 2013 tarihine kadar uzatılabilir. Kayda tabi gıda işletmeleri; İşletme kayıtlarını 31.12. 2013 tarihine kadar yaptırmak zorundadır.
18
Kayıt ve Onay Yönetmeliği
İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce; Gıda İşletmeleri, 5996 sayılı Kanun ve Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik hükümleri çerçevesinde kayıt altına alınacaktır.
Gıda üreten, satış yapan ve toplu tüketim yeri olarak hizmet veren işyeri sahiplerinin kayıt işlemlerini yaptırmak üzere İl/İlçe Müdürlüklerine başvurması gerekmektedir.
19
Kayıt Gıda işletmecileri; İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı aldıktan sonra Otuz gün içerisinde yetkili mercie başvurmak ve En geç 3 ay içerisinde kayıt işlemlerini tamamlamak zorundaydılar.
20
Kayıt ve Onay Yönetmeliği 10 Ocak 2013 tarihli ve 28524 sayılı Resmi Gazetede “Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik
”
yayımlanmıştır.
Gıda işletmecilerimizin kayıt işlemleri sırasında istenen “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” artık istenmeyecektir.
21
Kayıt ve Onay Yönetmeliği • • • Gıda işletmelerine 5996 sayılı Kanun kapsamında verilen işletme kayıt ve onay belgeleri; 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliği, 27/12/2011 tarihli ve 28155 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik • 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik kapsamında verilen belgelerdir. 22
Kayıt ve Onay Yönetmeliği •
Bu belgelerin alınması diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mevzuata göre verilen izin veya ruhsatların alınması mükellefiyetini ortadan kaldırmaz.
23
Depo, Perakende, Toplu Tüketim İşletmecilerden Kayıt Başvurusunda İstenilen Bilgi ve Belgeler 1- Dilekçe 2- Beyanname 24
Gıda Üreten İşletmecilerden Kayıt Başvurusunda İstenilen Bilgi ve Belgeler 1- Dilekçe 2- Beyanname 3- Şeker üretimi veya şeker paketlemesi konusunda faaliyet gösterecek gıda işletmelerinin Şeker Kurumu’ndan alacağı uygunluk yazısı 25
Gıda İşletmeleri İçin Onay Başvurusunda İstenilen Bilgi ve Belgeler • • • • • Dilekçe Beyanname genel kısmı Beyanname özel kısmı İşletmenin teknik resim kurallarına göre çizilmiş; su giderleri, personel hareketleri, ürün akış şeması, makine yerleşim planı gibi bilgileri içeren en az A3 boyutunda yerleşim krokisi İşletmede oluşan katı/sıvı/gaz atıkların uzaklaştırma şekli ve sıklığı hakkında bilgi ve yetkili merci tarafından istenmesi durumunda belge 26
Onaya Tabi Gıda İşletmeleri
faaliyete geçmeden önce şartlı onay belgesi, daha sonra onay belgesi almak zorundadırlar.
27
Gıda Hijyeni Yönetmeliği (RG: 17/12/2011-28145)
Gıda Hijyeni Yönetmeliği Gıda güvenilirliği; birincil üretimden başlayarak son tüketiciye kadar gıda zinciri boyunca sağlanacaktır.
• Gıda işletmecileri; birincil üretim aşaması dahil üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında gıda hijyenini sağlamakla sorumlu
dur.
• HACCP /iyi hijyen uygulamaları Gıda işletmecilerine faaliyetleri ile ilgili zorunlu
dur.
kayıt tutma
ları
• Gıda işletmecileri: çalışan personelin hijyen konusunda eğitilmelerini sağlayacaktır.
Gıda Hijyeni Yönetmeliği Yönetmeliğin yayımından önce faaliyet gösteren; gıda işletmeleri; - 31.12. 2012 tarihine kadar bu Yönetmeliğin işletme gerekliliklerine uygun hale getirmek zorundadır.
- Uyum sağlayamayacak durumda olan işletmeler 31.12. 2012 tarihine kadar modernizasyon planlarını Bakanlığa sundukları takdirde bu süre 31.12. 2013 tarihine kadar uzatılabilir.
Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik (RG: 17/12/2011-28145)
Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik Kapsamı; R esmi kontroller İ zlenebilirlik H ızlı uyarı sistemi A cil durumlar İ htiyati tedbirler K riz yönetimi K amuoyunun bilgilendirilmesi R esmî sertifikasyon Y ıllık ve çok yıllık ulusal kontrol planları S orumluluklar ve itiraz hakkı 32
Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik • Resmi kontrollere etkinlik kazandırmak amacıyla idari yaptırımlarda Bakanlık İl ve İlçe Müdürleri yetkili kılınmıştır. • İnsan sağlığı, gıda güvenilirliği açısından tehlike oluşturan acil tedbirleri gerektiren durumunda, idarî para cezaları hariç olmak üzere diğer idarî yaptırımların uygulanmasında kontrol görevlisine yetki verilmiştir.
Sorumluluk kimde?
Gıda güvenilirliğinin sağlanmasında temel sorumluluk gıda işletmecisine verilmiştir.
Gıda İşletmecisi, Faaliyeti ile İlgili Olarak Gerekli Kayıtları Güncel Tutmak, İstendiğinde Bakanlığa Sunmak Zorundadır.
• • • • • • • • • İşletme onayı veya kaydına ilişkin belgeler, Tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayanan gıda ve yem güvenilirliği sistemlerine ilişkin uyguladığı prosedürler ve güncel kayıtlar, Cihaz kalibrasyon kayıtları, Cihaz ölçüm kayıtları, Partinin tanımlanmasını sağlayan bir işaret veya numara ve diğer bilgileri içerecek şekilde alım ve satış ile ilgili kayıtlar, Gıda ve yemde izlenebilirlik kayıtları, Haşere ve kemirgenlerle mücadele kayıtları, Hammadde, üretimde kullanılan yardımcı maddeler, ara ürüne ve/veya son ürüne ilişkin analiz kayıtları, İşin nevine göre konuyla ilgili lisans eğitimi almış zorunlu personelin çalıştırıldığına dair kayıtları.
Denetim Sonuçları • • • İdari para cezası, Faaliyeti durdurma Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusu öngörülmektedir.
Uygunsuzluk Durumunda Uygulanacak Bazı Cezalar • • • • • Gıda kodeksine aykırı üretim : 11.875 TL Gıda ve yemde taklit ve tağşiş : 11.875 TL Hijyen esaslarına aykırılık; o o o birincil üretim yapanlar perakende işyerleri diğer işyerleri : 1.187 TL : 2.375 TL : 5.937 TL Onay almadan faaliyete geçenler; o o üretim yapanlar depo ve satış yerleri : 11.875 TL : 5.937 TL Kayıt yaptırmayan; o üretim yerleri o perakende işyerleri : 2.375 TL : 1.187 TL
Gıda Kodeksi Nedir?
Gıda kodeksi; Gıda maddelerinin asgari teknik ve hijyenik şartlarını belirleyen kurallar bütünüdür.
Hammadde başlayarak, son tüketiciye kadar tüm aşamaları disipline eden çerçeve bir mevzuat sistemidir. Tüm gıda maddelerinin taşıması gereken hükümleri belirler.
Türk Gıda Kodeksi Kapsamı Gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerle ilgili asgarî teknik ve hijyen kriterleri, Bitki koruma ürünleri ve v eteriner ilaç kalıntıları, Katkı maddeleri, Bulaşanlar, Numune alma, Ambalajlama, Etiketleme, Nakliye, Depolama, Analiz metotları
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği (RG. 04/01/2012 – 28163)
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği Ambalajsız Olarak Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin
Üretim,
Depolama,
Dağıtım,
Satış
Aşamalarının Taşıması Gereken Kurallar Tebliğin Ek-2’sinde belirlenmiştir.
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği Tebliğ kapsamında ; 1.Ambalajsız olarak piyasaya arz edilen ürünler ile temas eden malzeme, alet ve ekipman; gıda ile temasa uygun, yeterli temizlik ve dezenfeksiyona izin veren madde ve malzemeden yapılır. Bulaşma riskini engelleyecek biçimde üretilir, kullanıma hazır, bakımlı ve iyi şartlarda tutulur.
2.Ambalajsız olarak piyasaya arz edilen ürünlerin ekmek kasalarına, ekmek kasalarının da ekmek taşıma araçlarının içine bulaşma riskini engelleyecek biçimde yerleştirilmesi gerekir.
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği 3. Satış noktasında, ekmek kasaları açıkta bırakılmaz, zemin ve dış ortamla teması engellenir, palet üzerinde olacak şekilde temiz bir ortama konulur.
4. Ürünler; satış yerlerinde alıcının elle temasını engelleyecek şekilde ekmek dolabında veya tezgâhında muhafaza edilir ve satıcı kontrolünde satılır. Ekmek dolapları veya tezgâhları açıkta bırakılmayacak şekilde kapalı bir ortama konulur.
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği 5. Satış sırasında ürünler, 29/12/2011 tarihli ve 28157/ 3 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği’nde yer alan hükümlere uygun bir ambalaj malzemesine sarılarak veya içine konularak tüketiciye arz edilir. 6. Ürünlerin muhafaza edildiği ekmek dolabında veya tezgahında alıcının rahatlıkla görebileceği büyüklükte 29/12/2011 tarihli ve 28157/ 3 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarına uygun etiketin yer alması zorunludur.
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği 7.
Ü rünlerin çalışan taşınması tüm kullanması zorunludur.
ve personelin, satışı kişisel sırasında temizliğini sürdürmeye azami itina göstermesi, uygun ve temiz kıyafet giymesi ve koruyucu eldiven 8. Bu Tebliğ kapsamında ambalajsız olarak piyasaya arz edilen ürünler; sadece bu Tebliğin hijyen ile ilgili kriterlerini karşılayan yerlerde piyasaya arz edilir.
Bu Tebliğ kapsamında ambalajsız olarak piyasaya arz edilen ürünler, kasap, manav ve pazar gibi yerlerde piyasaya arz edilemez.
45
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği 9. Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri tüketiciye arz eden yerler; tam buğday ekmeği ve/veya tam buğday unlu ekmek ve/veya kepekli ekmek de bulundurmak zorundadır.
10. Bu Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri sorumluluk alanları ile ilgili çalıştırdıkları personelin gıda hijyeni ile ilgili konularda eğitilmelerini sağlarlar.
Bu Tebliğ kapsamında verilecek eğitimlerle ilgili olarak Bakanlık; ilgili meslek federasyonu, kamu kurum ve kuruluşları ve üniversiteler ile işbirliği yapar. 46
Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği Bu kapsamda, fırınlarda, ekmek üretiminde, dağıtımında ve satışında çalışan personel ile fırınların uzantısı olmayan ekmek satış yerlerindeki ekmek satışı yapan personele, genel gıda hijyeni konularında eğitilmelerini sağlamak amacıyla, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Konfederasyonumuz arasında 06/07/2012 tarihinde “İşbirliği Protokolü” imzalanmıştır.
Te
ş