Transcript Aile Hekimliğinde Akılcı Antibiyotik Kullanımı / Prof. Dr

Aile Hekimliğinde Akılcı
Antibiyotik Kullanımı
Prof. Dr. Salih Hoşoğlu
Dicle Üniversitesi
Diyarbakır
Antibiyotik Direnci
 Antibiyotiklerin gereksiz kullanımı tüm dünyada önemli
bir problem
 Son 20 yılda aşırı antibiyotik kullanımı hızlı bir direnç
gelişimine yol açtı
 Antibiyotik direnci, dünyada ve ülkemizde hastaları ve
toplumu tehdit etmektedir
 Direnç gelişimi ile yeni antibiyotik geliştirilmesi arasındaki
yarış, direnç gelişimi yönünde ağır basmaktadır
AINF-1131555-0004
En çok satılan ilaçlar
Dünya
1. Kalp-damar
2. Santral SS
3. Metabolik
4. Antibiyotik
5. Solunum S.
Türkiye
% 19.3
% 15.8
% 15.3
% 9.9
% 9.3
1. Antibiyotik
2. Ağrı kesici
3. Romatizma
4. Soğuk algın.
5. Vitamin
% 19.0
% 12.0
% 11.0
% 8.6
% 7.3
Türkiye’de antibiyotik kullanımı nereye
gidiyor?
IMS verilerine göre Türkiye’de son on
yılda antibiyotik tüketimi
45
40
DDD/1000-kişi
35
30
25
20
15
10
5
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Yıllar
2007
2008
2009
2010
Antibiotic use in eastern Europe: a cross-national database study in
coordination with the WHO Regional Office for Europe
Ann Versporten, MPH, Ganna Bolokhovets, PhD, Lilit Ghazaryan, MPharm, Vafa Abilova, MPharm, Galina Pyshnik, Tijana
Spasojevic, MPharm, Irma Korinteli, MD, Lul Raka, PhD, Baktygul Kambaralieva, MSc, Lidija Cizmovic, MPharm, Angela Carp,
MPharm, Vesela Radonjic, PhD, Nargis Maqsudova, MPharm, Hatice Demet Celik, MScPharm, Marina Payerl-Pal, MD, Hanne
Bak Pedersen, MSc, Nina Sautenkova, MPharm, Herman Goossens, PhD and on behalf of the WHO/Europe-ESAC Project Group
The Lancet Infectious Diseases
DOI: 10.1016/S1473-3099(14)70071-4
Copyright © World Health Organization. Published by Elsevier Ltd/Inc/BV. All rights reserved. Terms and
2011 yılında Doğu Avrupa Ülkelerinde
Antibiyotik Tüketim Miktarları
Figure 1
Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI:10.1016/S1473-3099(14)70071-4)
Terms and Conditions
DDD per 1000 inhabitants per day
45
Total antibiotic use (J01) in 2010 / 2011 in DDD per 1000
inhabitants per day
40
35
30
Median=20,8
25
20
15
10
5
0
J01A (Tetracyclines)
J01D (Other beta-lactam antibacterials)
J01F (Macrolides, lincosamides & streptogramins)
J01M (Quinolones)
J01C (Beta-lactam antibacterials, penicillins)
J01E (Sulfonamides & trimethoprim)
J01G (Aminoglycosides)
Other antibacterials (J01B, J01R, J01X)
University of Antwerp and WHO: Antibiotic consumption in non-EU
countries
Figure 2
Penisilin Grubu Antibiyotikler
Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI:10.1016/S1473-3099(14)70071-4)
Terms and Conditions
Figure 3
Sefalosporin Tüketimi
Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI:10.1016/S1473-3099(14)70071-4)
Terms and Conditions
Figure 4
Makrolid ve sulfonamid tüketimi
Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI:10.1016/S1473-3099(14)70071-4)
Terms and Conditions
Figure 5
Kinolon tüketimi
Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI:10.1016/S1473-3099(14)70071-4)
Terms and Conditions
15
REÇETE BİLGİ SİSTEMİ
2013 YILLARI AİLE HEKİMLERİ ve UZMAN HEKİMLER E-REÇETE DAĞILIM
VERİLERİ
2013 YILI
Aile Hekimi
Uzman Hekim
Reçete Sayısı
116.063.545
64.610.084,00
Antibiyotik
Bulunan
Reçete - Yüzdesi
39.403.316 - %33.95
24.974.170 - %38.65
16
Kaynak: RBS, 2013
2013 YILI TÜRKİYE DURUM TESPİTİ
2013 Yılı Aile Hekimleri Antibiyotik Bulunan Reçete Yüzdesi
17
Kaynak: RBS, 2013
TÜRKİYE GENELİ BÖLGELER KARŞILAŞTIRMASI
REÇETE BİLGİ SİSTEMİ 2012 AİLE HEKİMLERİ ‘‘ANTİBİYOTİK BULUNAN
REÇETE YÜZDESİ’’
18
Kaynak: RBS, 2014
Akılcı Antibiyotik Kullanımı
Ne Demektir?
Akılcı Antibiyotik Kullanımı Nedir?
• Doğru endikasyonda, maksimum etkinliği, en
az direnç geliştirme ve en az yan etki riskiyle
optimum maliyetle elde etmek
ya da
• Doğru endikasyon
• Doğru ilaç
• Doğru doz, zaman ve uygulama yolu ile
• Uygulamayı izleyerek kullanılmasıdır
Antibiyotikler farklıdır
 Bakteriler başlangıçta yada zaman içinde
dirençli olabilir
 Antibiyotik uygulaması kür şeklinde olmalıdır
 Belli süre ve dozda uygulanmalı ve kesilmelidir
 Antibiyotik direnci yayılabilir



Bakteriden bakteriye
Hastadan hastaya
Hayvanlardan insanlara
 Gelişen direnç kalıcıdır
Çevreci Olmalıyız
• Bakteriler insanların düşmanı değil
• Bütün bakterileri yok etmek istemiyoruz
• Sadece enfeksiyon yapanları öldürme hakkımız
var
• Antibiyotik kullanımı sınırlı ve ölçülü olmalı
• Patojen olmayanları öldürmemeli/dirençli hale
getirmemeli
22
Antibiyotik Kullanma
Endikasyonları
• Tedavi amaçlı:
– Mikrobiyolojik kanıtla kullanım
– Ampirik kullanım
• Proflaktik kullanım
– Cerrahi
– Medikal
Tedavi amaçlı kullanıma karar
verme?
 Sadece bakteriyel enfeksiyonlarda kullan
 Her ateşin sebebi enfeksiyon değil
 Antibiyotik sekonder bakteriyel
enfeksiyonu önlemez
 Sadece daha dirençli bakterilere yer açar
Ampirik antibiyotik kullanımı için
• Gerçek endikasyon olmalı
• Enfeksiyonun yeri bilinmeli yada tahmin
edilmeli
• Etken bilinmeli/tahmin edilmeli
• Etkenin duyarlılığı bilinmeli/tahmin edilmeli
• Bu etkene/etkenlere etkili en dar spektrumlu,
en ucuz, en az yan etkisi olan antibiyotik
seçilmeli
• Hastanın özel durumu varsa dikkate alınmalı
Birinci Basamakta Direnç
Türkiye’de Durum Nedir?
26
2012 yılı E. coli sonuçları
E.coli
Direnç (%)
Çalışılan izolat sayısı
Seftazidim
32.7
1881
Seftriakson
47.2
1390
Sefotaksim
43.2
1045
44
1791
Gentamisin
27.7
2187
GSBL
42.5
2460
Siprofloksasin
2012 yılı K. pneumoniae sonuçları
K.pneumonae
Direnç (%)
Çalışılan izolat sayısı
Seftazidim
47.8
979
Seftriakson
55.2
727
Sefotaksim
54
539
Siprofloksasin
30.9
1075
Gentamisin
30.3
1233
GSBL
47.5
1353
2012 yılı S. pneumoniae sonuçları
S.pneumoniae
Direnç (%)
Çalışılan izolat sayısı
Penisilin (nonmenenjit)
10,6
66
Penisilin (menenjit)
47,1
17
Eritromisin
30,3
89
4,9
82
Levoflaksasin
50
45
47.1
40
35
30
30.3
25
Direnç (%)
20
15
10
5
10.6
4.9
0
Penisilin (Kan
izolatları)
Penisilin (BOS
izolatları)
Eritromisin
Levoflaksasin
UAMDSS Verileri 2011-2012
60
54
50
51.6
47.5
44.8
%R
40
42.5
42.3
33.1
30
31.5
28.9
2011
29.2
2012
20
10
8.7
9.8
0
ESBL_eco
ESBL_kpn
MRSA
VRE
KDPA
PDSP
Antibiyotik Grubu
Direnç (%) E. coli
Türkiye
AB Ülkeleri (EARSS)†
3.kuşak sefalosporinler
44
3-31
Florokinolonlar
48
8-42
Aminoglikozitler
24
4-20
†En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.
Direnç (%) K. pneumoniae
Antibiyotik Grubu
Türkiye
AB Ülkeleri (EARSS)†
3.kuşak sefalosporinler
51
2-81
Florokinolonlar
30
3.5-72
Aminoglikozitler
19
0-71
†En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.
Direnç (%)
Antibiyotik Grubu
MRSA
Türkiye
AB Ülkeleri (EARSS)†
32
0.8-54
†En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.
Antibiyotiklerin en sık yanlış
kullanıldığı durumlar
Üst solunum yolu enfeksiyonları
Tonsillofarenjit
Rinit
Grip
Otitis Media
Üst solunum yolu
enfeksiyonlarında antibiyotik
• ÜSYE % 70-75 viral
• Bakteriyel en yaygın etken S. pyogenes (A
Grubu beta Hemolitik)
• Penisiline % 100 duyarlı
• Grip vakalarında antibiyotik kullanmak
bakteriyel enfeksiyonu engellemez
35
Arroll and Kenealy, Antibiotics for the common cold.
Cochrane Database of Systematic Reviews. Issue 4,
2003
• 9 randomize plasebo kontrollü çalışmayı içeren
bir metea-analiz çalışmasında 2249 hasta
değerlendirildi
• Sonuç: Üst solunum yolu enfeksiyonlarında
antibiyotik kullanımının bir faydası görülmedi
ve antibiyotiğe bağlı ciddi yan etkiler görüldü
Akılcı antibiyotik kullanımında amaç
 Direnç gelişimini/tedavi başarısızlığını
önlemek
 Hastalarda yan etkiden kaçınmak
 Çevreye verdiği yan etkileri azaltmak
 Gereksiz maddi kayıpları önlemek
IRrasyonel Antibiyotik Kullanımı
• Tedavi başarısızlığı (morbidite,
mortalite)
• Yan etkiler
• Ekonomik yük
• DİRENÇ
– Dirençli infeksiyon
• Tedavi başarısızlığı
• Yan etkiler
• Ekonomik yük
Hekimler Neden Gereksiz
Antibiyotik Yazar?
• Bir meta analizde
• 6301 çocuk hastayı içeren 17 çalışma
değerlendirildi
• Ailelerin eğitimini içeren müdahalelerde
doktor reçeteleme oranları % 6-21 azaldı
41
Antibiyotikleri Kısıtlamada Halka
Dönük Kampanya
• Fransa Örneği
– Daha önce Avrupa’da en fazla antibiyotik
kullanılan ülkelerden olan Fransa bunu
kampanya ile aşağı çekti
ESAC 2002
HALK EĞİTİLDİ
Halk yazılı materyallerle ve televizyon
reklamlarıyla eğitildi.
“Antibiyotikler otomatik değil”
Les antibiotiques ne sont pas automatiques
Kampanyanın önderliğinin Fransız Enfeksiyon
Hastalıkları Derneği üstlendi.
Mesajlar
Unutma! Grip ya da soğuk algınlığında antibiyotik
almanızın faydası olmayacak
Antibiyotik alırsanız dirençli bakterileri
kazanmanıza neden olacak
Gereksiz antibiyotik kullanılması sizde ishal gibi
yan etkilere neden olabilir
Fransa
• Aynı sezonda antibiyotik tüketimi % 40 azaldı
2008
48
Fransa örneğinden çıkarılacak sonuç
Antibiyotik tüketimi kasım-mart dönemi
“grip sezonuyla” yakından ilişkili
Halkın grip ve rinitle ilgili
bilgilendirilmesi antibiyotik tüketimini
azaltmaktadır
Fransa’da ayaktan antibiyotik kullanımı, 1000 kişiye tanımlanmış gün doz olarak (DDD), 2001–
2008.
Chahwakilian P et al. J. Antimicrob. Chemother.
2011;66:2872-2879
© The Author 2011. Published by Oxford University Press on behalf of the British Society for
Antimicrobial Chemotherapy. All rights reserved. For Permissions, please e-mail:
[email protected]
Fransa’da her 1000 kişiye yıllık doktor başına antibiyotik reçete sayısı (EPPM panel), 2001,
2004 and 2009 yıllarında yaş gruplarına göre
Chahwakilian P et al. J. Antimicrob. Chemother.
2011;66:2872-2879
© The Author 2011. Published by Oxford University Press on behalf of the British Society for
Antimicrobial Chemotherapy. All rights reserved. For Permissions, please e-mail:
[email protected]
Fransa’da doktor başına antibiyotik konsültasyon yüzdesi (EPPM panel), 1984–2009 yılları için
Chahwakilian P et al. J. Antimicrob. Chemother.
2011;66:2872-2879
© The Author 2011. Published by Oxford University Press on behalf of the British Society for
Antimicrobial Chemotherapy. All rights reserved. For Permissions, please e-mail:
[email protected]