ETHIEK: What’s in a name?

3 Basisbegrippen

• Ethiek=bestuderen van moraal • Moraal=geheel van opvattingen of voorschriften over hoe we ons moeten gedragen • Zede(n)=ethische norm -> wat door bepaalde groep mensen als juist of wenselijk wordt aanvaard

•

De Moraal is niet gelijk aan het moreel

Bv. Kompany: ‘dat we opnieuw niet gewonnen hebben is slecht voor het moreel’ Moreel=de gemoedsstemming, de bereidheid om ervoor te gaan •

Is moraal gelijk aan religie?

Neen, maar religieuze opvattingen zijn wel vaak de basis voor moraal. Moraal hangt dus altijd samen met iemands levensbeschouwing.

Tien morele uitspraken

“Het doel heiligt de middelen”

Niccolo Machiavelli (1467-1527)

Confucius Chinees filosoof (551 tot 491 v. Christus)

Te zien wat goed is en het na te laten is een gebrek aan moed.

Imannuel Kant (1724-1804)

Men moet altijd handelen volgens een regel waarvan men zou willen dat het een algemene wet is.

“Handel zelf zo als je zou willen dat iedereen moet handelen in die situatie”

De natuurlijke kwaliteiten van vrouwen worden onderdrukt door een opvoeding waarin de nadruk wordt gelegd op het behagen en dienen van de man in plaats van op het ontwikkelen van hun natuurlijke talenten als mens.

Mary Wollstonecraft (1759-1797)

Het goede voor de mens ligt in het bereiken van genot en de afwezigheid van pijn. Hedonische calculus

John Stuart Mill (1806-1873)

Handelingen zijn goed in de mate waarin ze geluk bevorderen en slecht als ze het omgekeerde voortbrengen.

Tien geboden (Mozes in Exodus, Bijbel)

Etienne Vermeersch

Als uw zoontje en dat van uw buurman in het water vallen, dan heeft u het recht om eerst uw eigen zoontje uit het water te halen. Maar als uw zoontje kan zwemmen en dat van de buurman niet, dan vraagt een humane ethiek dat u eerst het kind van uw buurman uit het water haalt, en dan pas het uwe

Leonardo da Vinci, Italiaans schilder en universeel genie (1452 1519)

“Ik heb al in mijn jonge jaren het eten van vlees afgezworen en de tijd zal komen, waarin mensen net als ik de dierenmoordenaars met dezelfde ogen zullen beschouwen als nu de mensenmoordenaars.«

Christopher Hitchens

“We keep on being told that religion, whatever its imperfections, at least instills morality. On every side, there is conclusive evidence that the contrary is the case and that faith causes people to be more mean, more selfish, and perhaps above all, more stupid.”

VORMEN VAN ETHIEK

Gevolgenethiek (utilisten, consequentialisme) Plichtethiek (deontologie) Deugdethiek

Doel=maximaliseer het goede Doel=doe niet wat onmenselijk is Doel=doe wat ‘goed’ is Maximaliseer het geluk Behandel de mens als doel op zich, nooit als middel Deugden: wijsheid, matigheid, moed, rechtvaardigheid Vraag die we ons stellen:

Wat is het gevolg? Totale geluk?

Normatief Centraal: gevolg

Vraag die we ons stellen:

Is dit menselijk wat we doen? Zouden we het ook bij iemand anders doen?

Vraag die we ons stellen: Is wat het individu doet deugdzaam?

Wat is het motief?

Normatief Centraal: handeling Naiëf Centraal: individu

Doel heiligt de middelen Vegen voor eigen stoep Doe wat deugdzaam is

Ethisch Vraagstuk

Stel je eens voor dat een terrorist een bom in een winkelcentrum heeft geplaatst. De man wordt gelukkig opgepakt terwijl hij het centrum verlaat, maar wil absoluut niet vertellen waar de bom ligt. Wel zegt hij dat de bom binnen een half uur zal afgaan. Omdat het winkelcentrum enorm groot is, heeft de politie niet genoeg tijd om het gebouw te ontruimen. De beste oplossing is om de bom ter plekke te demonteren. Helaas zwijgt de terrorist in alle talen. Misschien gaat hij wél praten als hij gemarteld wordt. Vind je dat je deze man mag martelen om de levens van de winkelende mensen te redden?

Stel je voor dat je leefde tijdens de Duitse bezetting van WOII. Je bent een goed mens en hebt ondergedoken joden verscholen. De SS klopt aan: Wat doe je? Wat zou je moeten doen volgens de volgende vormen van ethiek?

Gevolgenethiek Plichtethiek