Transcript Ahmet Akbaş Aus

Prof.Dr. Ahmet Akbaş
Yalova Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği
Bölümü
[email protected]
Japonya ve Asya Ülkelerinin Akıllı Ulaşım Sistemleri Konusundaki
Bilim ve Teknoloji Vizyonları
Motivasyon:
Ülkemizde AUS kapsamındaki hizmetlerin daha etkili ve verimli bir
şekilde planlanması ve yürütülmesi için;
*Bu konudaki bilimsel ve teknolojik gelişmelere öncülük eden
ülkelerdeki başarıların,
*Bu başarıların arka plandaki organizasyonların,
*Çalışma yöntemlerinin dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekir.
Bu çalışmada Asya-Pasifik ülkelerinden Japonya, Kore ve
Malezya’nın AUS konusundaki bilim ve teknoloji vizyonları
incelenerek, ülkemizde AUS kapsamındaki çalışmaların yeniden
değerlendirilmesine ışık tutacak bilgiler derlenmiştir.
Dr. A. Akbaş
AUS Nedir?
AUS; sürücü, yolcu ve yayalardan
oluşan ‘kullanıcı’ birimleri ile ‘yol’ ve
‘taşıt’ birimleri arasında bilgi
paylaşımını mümkün kılan
sistemlerdir.
AUS bu etkinliği ‘bilişim teknolojileri’
olarak bilinen elektronik-bilgisayar
ve haberleşme teknolojilerinin
sunduğu imkânlardan yararlanarak
gerçekleştirir.
Dr. A. Akbaş
AUS Misyonu:
AUS misyonu, gelişmiş haberleşme
ve kontrol teknolojileri
vasıtasıyla trafik kazaları, trafik
sıkışıklığı ve çevre kirliliği gibi
ulaşımla ilgili önemli sorunlara
çözümler üretmek,
AUS hizmetleri vasıtasıyla farklı
ulaşım türleri arasında
koordinasyon sağlayarak ideal
trafik şartlarını oluşturmak,
Yolcu ve yük hareketleri ile ilgili
hizmetlerin etkinliğini arttırmak,
Böylece güvenli, etkili ve
sürdürülebilir bir ulaşım
altyapısını oluşturmak.
Dr. A. Akbaş
AUS Gelişim Süreci:
• 1970 sonrası: Basit ve dar
kapsamlı AUS projeleri,
• 1990 sonrası: Kapsamı ve
boyutları giderek büyüyen
daha karmaşık projeler,
• 1995 sonrası: Avrupa Birliği,
Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik
ülkelerini temsil eden bölgesel
sekreterya kuruluşlarının
birlikte organize ettiği ‘ITS
Dünya Kongresi’
Dr. A. Akbaş
AUS Gelişim Süreci:
• Günümüzde AUS hizmetleri,
dar anlamda ITS/CAN veri
yolu ve yerel haberleşme
ağları üzerinden, geniş
anlamda da internet
üzerinden ulaşılabilen
hizmetler olma niteliğine
kavuştu.
• AUS yeni pazarların oluşması
için büyük bir potansiyel
oluşturdu;
• Teknolojik altyapısı ile
toplumsal yapıyı
değiştirebilecek etkinliklerin
ortaya çıkmasına zemin
hazırladı.
Dr. A. Akbaş
AUS Vizyonu:
Toplum ve bireysel hayat
açısından önem taşıyan temel
konulara katkı sağlamak:
1. Trafik güvenliğini arttırmak,
2. Daha düzgün trafik akışı
sağlayarak çevre bozucu
etkileri azaltmak,
3. Bireysel uyumu geliştirmek,
4. Bölgesel ekonomik etkinliği
geliştirmek,
5. Uluslararası standartlar ve
küresel teknik düzenlemeleri
teşvik için ortak bir platform
oluşturmak.
Dr. A. Akbaş
AUS Strateji Planı:
Gelişmiş ülkeler AUS yatırımlarını
önceden hazırlanan ‘ulusal
AUS sistem mimarisi’ni hayata
geçirecek şekilde planlamakta
ve yaygınlaştırmaktadır.
AUS sistem mimari planı, AUS
kullanıcı hizmetlerine ilişkin
fonksiyonlar ve tanımlanmış
arayüzler içeren birbiri ile
bağlantılı açık ve esnek bir
çerçeve yapı sunar.
‘AUS strateji planı’ doğrultusunda
oluşturulan AUS master
planına paralel olarak
hazırlanır.
Dr. A. Akbaş
Ulusal AUS Sistem Mimarisi:
Ulusal AUS sistem mimarisinin
belirlenmesi:
İlk aşama: AUS sektörel faaliyet
alanları, AUS kullanıcı hizmetleri
ve AUS hizmet birimlerinin ve
bunlar arasındaki hiyerarşik
ilişkilerin belirlenmesi.
Bu aşamada her hizmet birimine
ilişkin fonksiyonlar doğru ve kesin
bir tanıma kavuşturulur.
Sonraki aşamalar: Mantıksal
çerçevenin oluşturulması, fiziksel
çerçevenin oluşturulması,
standartların belirlenmesi ve saha
uygulamalarının nasıl
gerçekleştirileceğinin
belirlenmesi.
Dr. A. Akbaş
Ulusal AUS Sistem Mimarisi:
Güvenli ve sürdürülebilir bir
ulaşım altyapısının
gerçekleştirilmesi için;
AUS sistem mimarisi içerisinde
tanımlanmış bulunan bütün
hizmet birimlerine ilişkin
donanım ve yazılım
bileşenleri birbiriyle uyumlu
ve birlikte çalışabilir olma
şartını sağlamalıdır.
Bu ürünler, güncel ve gelecek
teknolojilerin sunduğu
alternatif ürünler arasından
seçilebilmelidir.
Dr. A. Akbaş
AUS Kullanıcı Hizmetlerinin Performansı:
AUS yatırımlarının performansı, bu yatırımlarla sağlanan AUS
kullanıcı hizmetleri ve bunları oluşturan hizmet birimlerine ilişkin
fonksiyonların uygulamada ne ölçüde gerçekleştirildiğine ilişkin
çeşitli parametrik ölçümlerle değerlendirilir.
Bu parametrelerin temsil ettiği AUS hizmetleri ile ilgili temel yararlar:
1. Güvenlik yararları,
2. Hareketlilik yararları,
3. Müşteri memnuniyeti,
4. Fayda-maliyet etkinliği,
5. Hizmet düzeyinin geliştirilmesi,
6. Sosyoekonomik yararlar.
Dr. A. Akbaş
AUS Standardizasyonu:
1991 Avrupa Normalizasyon Komitesi CEN
TC278 teknik komitesi,
1992 Uluslararası Standartlar Örgütü ISO
TC204 teknik komitesi,
2000 Viyana Sözleşmesi, AUS
standardizasyonu için birlikte çalışma
Günümüzde AUS ile ilgili uluslararası
standardizasyon işlevi esas olarak
ISO/TC204 komitesi tarafından yürütülür.
İşlenen temalara bağlı olarak bazı görevler
ISO/IEC ortak teknik komitesi JTC
tarafından yürütülür.
Kablosuz haberleşme ihtiyaçları, haberleşme
kapasitesi ve frekans tahsisi gibi
koordinasyon gerektiren konularda
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği ITU,
Elektrik ve elektronik mühendisliği ile ilgili
konular için Uluslararası Elektroteknik
Komisyonu IEC destek sağlar
Dr. A. Akbaş
AUS Standardizasyonu:
ISO•
/TC204
ISO/TC204 her standardizasyon alanı
için WG1-WG16 aralığında
kodlanan 16 çalışma grubuna
ayrıldı.
ISO/TC204 ve CEN/TC278
standardizasyon usullerinin hangi
organizasyonun öncülüğünde
yapılacağı hususu Viyana
Sözleşmesi ile belirlendi.
Ülkemiz CEN gurubunun 20
kişilik üye listesine Mayıs
2001’de ilave edilen 28 kişilik
ikinci liste ile beraber dahil
oldu.
Böylece ülkemiz Viyana
Sözleşmesi gereğince
ISO/TC204 teknik komitesinin
de üyesi oldu.
CEN•
/TC278
Öncü K.
Çalışma
Grubu
Çalışma Programı
Sekreterliği
Yürüten Ülke
Eşdeğer Ç.Grubu
Çalışma Programı
ISO
CEN
WG1
Mimari
İngiltere
WG13
Sistem Mimarisi ve
Terminoloji
Ο
_
WG2
Kalite ve Güvenilirlik
Gereksinimleri
A.B.D.
-
-
_
-
WG7
Coğrafi Yol Veritabanı
WG3
Veritabanı
Japonya
Ο
_
WG8
Yol Trafik Verisi
WG4
Otomatik Taşıt Tanıma
Norveç
WG12
Otomatik Taşıt ve Ekipman
Tanıma
_
Ο
WG5
Otomatik Ücret Toplama
Hollanda
WG1
Otomatik Ücret Toplama ve
Erişim Kontrolü
_
Ο
WG6
Yük Taşımacılığı İşletme
Yönetimi
A.B.D.
Yük Taşımacılığı ve Filo
Yönetim Sistemi
Ο
_
WG2
Ο
_
WG7
Taşıt İşletme Yönetimi
Kanada
WG8
Toplu Taşıma
A.B.D.
WG3
Toplu Taşıma
Ο
_
WG9
Trafik Kontrol
Avustralya
WG5
TC-Trafik Kontrol
Ο
_
WG10
Yolcu Bilgilendirme
İngiltere
WG4
TTI-Trafik ve Yolcu
Bilgilendirme
_
Ο
WG11
Rota Klavuzlama ve
Navigasyon
Almanya
-
-
_
-
WG12
Park Yönetimi
yok
WG6
Park Yönetimi
-
_
WG13
İnsan-Makine Arayüzü
yok
WG10
İnsan-Makine Arayüzü
-
_
WG14
Taşıt Kontrol
Japonya
-
-
_
-
WG15
DSRC
Almanya
WG9
Özel Kısa Mesafe
Haberleşmesi
_
Ο
WG16
Geniş Alan Haberleşmesi
A.B.D.
WG11
Altsistem-sistemlerarası
Arayüzler
Ο
_
Not: "-" eşdeğer bir çalışma grubu (WG) olmadığı anlamına gelir
Dr. A. Akbaş
JAPONYA Örneği:
Günümüzde ulusal düzeydeki AUS
çalışmaları; 30’dan fazla ülkede
‘ITS America’, ‘ITS Japan’, ‘ITS
Kore’, ‘ITS Malezya’ gibi isimler
altında faaliyet gösteren ve
herhangi bir kâr amacı gütmeyen
özerk kuruluşlar tarafından
planlanmakta ve yürütülmektedir.
Bu kuruluşlar AUS ile ilgili ulusal
araştırma-geliştirme çalışmalarını
ve saha uygulamalarını teşvik
eder; ilgili devlet ve özel sektör
kuruluşları ile üniversiteler ve sivil
toplum örgütleri arasında
koordinasyon sağlar; AUS
standardizasyonu ile ilgili
etkinlikleri destekler; bölgesel
sekreterya aracılığıyla ‘ITS Dünya
Kongresi’ne katkı sağlar.
Dr. A. Akbaş
JAPONYA Örneği:
AUS organizasyonlarının yapısı ve işleyişi büyük
oranda benzerlikler gösterir. Bu kuruluşların
yapısı ve işleyişi hakkında bir bilgi sahibi olmak
için ‘ITS-Japan’ organizasyonunun yapısı ve
işleyişi ile ilgili kısa bir inceleme:
Japonya’da AUS projelerine ilişkin ar-ge faaliyetleri,
ITS-Japan isimli özerk bir kuruluş tarafından
koordine edilir.
Geliştirilen AUS projelerinin yatırım ve
uygulamaları, ITS Japan organizatörlüğündeki
özel teşebbüs, ilgili iktisadi devlet teşekkülleri
(HIDO, JASIC gibi) ve meslek kuruluşları (JAMA,
JEITA gibi) ile, Japon hükümeti adına ilgili
bakanlık temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan
bir ‘kamu-özel sektör ortaklığı modeli esas
alınarak yürütülür.
Bu kapsamda geniş toplum kesimlerinin yararının
söz konusu olduğu bazı büyük projeler merkezi
hükümet bütçesinden desteklenir: ‘taşıt bilgi
ve haberleşme sistemi, VICS’, ‘elektronik ücret
toplama sistemi, ETC’, ‘akıllı otoyol sistemi,
AHS projeleri.
Dr. A. Akbaş
Japon Ulusal AUS Strateji Planı:
Sektörel faaliyet alanları:
1. İleri Navigasyon Sistemleri
2. Elektronik Ücret Toplama
3. Güvenli Sürüş Yardımı
4. Trafik Yönetiminin Optimizasyonu
5. Karayolu Yönetiminde Etkinliğin Arttırılması
6. Toplu Taşıma için Destek
7. Ticari Taşımacılıkta Etkinliğin Arttırılması
8. Yayalar için Destek
9. Acil Durum İşletmeleri için Destek.
1995-2015 dönemini kapsayan strateji planına göre
beklenen pazar hacmi 50-60 trilyon J.Yeni
(yaklaşık 500 milyar dolar).
Böylece, bir yandan Japonya’nın ulaştırma
altyapısının güçlendirilmesi, diğer yandan da
otomobil, elektronik, finans ve inşaat
sektörleri için önemli bir pazar oluşturulması
amaçlanmaktadır.
Dr. A. Akbaş
Japon Ulusal AUS Strateji Planı:
1995-2000 dönemi: taşıt bilgi ve haberleşme
sistemleri (VICS), elektronik ücret toplama
(ETC) sistemleri geliştirildi ve sahada
yaygınlaştırılmaya başlandı.
2000-2005 dönemi: özel kısa mesafe haberleşmesi,
DSRC ile elektronik kart hizmetleri
yaygınlaştırılmaya başlandı. Toplu taşımada
ücret ödeme için ve özel sektör hizmetlerinde
bilgi transferi için kullanılmaya başlandı.
Sürücülerin güvenli sürüşe zorlanması için
gerekli teknolojik hız denetim araçları
yaygınlaştı.
2005-2010 dönemi: Daha önce başlatılan AUS
uygulamaları pekiştirildi, trafik kazalarının
önlenmesi amacıyla yol ve sürüş güvenliği ile
ilgili sistemler uygulamaya girdi. Otonom
taşıtlar özellikle otoyollarda güvenli sürüş için
kullanılmaya başlandı.
Bu uygulamanın tam ölçekli bir hizmet olarak
yürütülmesi için ileri fonksiyonların
gerçekleştirilmesine yönelik çalışmalar halen
devam etmektedir.
Dr. A. Akbaş
Japon Ulusal AUS Strateji Planı:
2010-2015 dönemi: Kapsamlı AUS strateji planının
son aşaması. Bu evrede otomatik sürüş
sistemine sahip taşıtların kullanımının
hissedilir bir şekilde artması, bütün yollarda
düzgün ve akıcı bir ulaşımın sağlanması,
böylece trafik kazalarındaki ölüm oranlarının
büyük ölçüde azalması ve çevrenin daha etkin
olarak korunması beklenmektedir.
Bu dönem, Japonya’da AUS uygulamalarının
olgunlaştığı ve bilgi teknolojilerine dayanan
toplumsal sistemlerle etkileşiminin en üst
düzeye çıktığı bir dönem olarak
öngörülmektedir.
Öyle ki, bu dönem sonunda bütün AUS sistemleri
tümüyle sahaya yayılmış olacak, ülke çapındaki
fiber-optik ağları ve yenilenmiş sosyal
sistemlerle tam ölçekli bir ileri bilgi ve
haberleşme toplumu kurulmuş olacaktır.
Dr. A. Akbaş
AUS Sektörleri ve Kullanıcı Hizmetleri; Kore ve Malezya Örnekleri
Günümüzde tanımı yapılmış belli başlı AUS kullanıcı hizmetleri esas olarak şu
‘sektörel faaliyet alanları’ içerisinde yer alır:
1. İleri Trafik Yönetim Sistemleri (ATMS)
2. İleri Yolcu Bilgi Sistemleri (ATIS)
3. Ticari Taşıt İşletmeleri (CVO)
4. İleri Toplu Taşıma Sistemleri (APTS)
5. İleri Taşıt Kontrol Sistemleri (AVCS)
AUS sektörel faaliyet alanları her ülkenin takip ettiği ulusal AUS stratejisine bağlı
olarak farklı sayıda ve farklı isimlerle anılabilir.
İsimleri ve sayıları farklı olsa da, bunlar büyük ölçüde yukarıda 5 madde halinde
sıralanan faaliyet alanına ilişkin temel fonksiyonların farklı kombinezonları
halinde oluşturulur.
Buna göre, Japonya’da AUS sistem mimari planı çerçevesinde belirlenen sektörel
faaliyet alanlarının sayısı 9’dur.
Dr. A. Akbaş
AUS Sektörleri ve Kullanıcı Hizmetleri; Kore ve Malezya Örnekleri
Kore’de 2001 yılında başlatılan AUS master plan çalışmaları kapsamında belirlenen
AUS sektörel faaliyet alanları 7 ana başlık halinde verilir:
1. Trafik Yönetim Sistemi
2. Otomatik Ücretlendirme Sistemi
3. Trafik Bilgilendirme Yönetim Sistemi
4. Yolcu Bilgilendirme Sistemi
5. Toplu Ulaşımı Teşvik Sistemi
6. Yük Taşımacılığı Yönetim Sistemi
7. Taşıt-Altyapı Entegrasyonu
Kore’de bu sektörel faaliyet alanlarının kapsadığı hizmet alanlarının sayısı 16,
hizmet birimlerinin sayısı 63’dür.
Dr. A. Akbaş
AUS Sektörleri ve Kullanıcı Hizmetleri; Kore ve Malezya Örnekleri
Malezya’da 2003 yılında başlatılan AUS master plan çalışmalarına göre, AUS
sektörel faaliyet alanları 9 ana başlık halinde verilir:
1. İleri Trafik Yönetim Sistemleri
2. Güvenlik Sistemleri
3. İleri Toplu Taşıma Sistemleri
4. İleri Yolcu Bilgi Sistemleri
5. Elektronik Ücret Toplama Sistemleri
6. Ticari Taşıt İşletim Sistemleri
7. İleri Taşıt Kontrol Sistemleri
8. Acil Durum Yönetim Sistemleri
9. Bilgi Depolama Sistemleri.
Bunların kapsadığı hizmet alanlarının sayısı 36, hizmet birimlerinin sayısı 91’dir.
Dr. A. Akbaş
SONUÇLAR
Asya-Pasifik ülkelerinin AUS konusundaki bilim ve teknoloji vizyonları ve
hizmet organizasyonlarının incelenmesinden şu sonuçlar elde edilmiştir:
• ‘Ulusal AUS strateji planları’, bu ülkelerin ‘bilgi toplumu’na geçiş için
takip ettikleri ‘IT stratejileri’nin önemli bir ayağını teşkil etmektedir.
• Bu planlar ve bunlara bağlı olarak geliştirilen ‘AUS master planları’, ‘ITS
Japan’, ‘ITS Kore’, ‘ITS Malezya’ gibi isimler altında faaliyet gösteren ve
herhangi bir kâr amacı gütmeyen özerk kuruluşlar tarafından koordine
edilen ve ilgili bütün kamu/özel sektör kuruluşları ile üniversitelerin
katıldığı çalışmalar sonucunda hazırlanmaktadır.
Dr. A. Akbaş
SONUÇLAR
• Bu kuruluşlar AUS ile ilgili ulusal ar-ge çalışmaları ve saha uygulamalarını
teşvik etmekte; ilgili devlet ve özel sektör kuruluşları ile üniversiteler ve
sivil toplum örgütleri arasında koordinasyon sağlamakta; AUS
standardizasyonu ile ilgili etkinlikleri desteklemekte; bölgesel sekreterya
aracılığıyla ‘ITS Dünya Kongresi’ne katkı sağlamaktadır.
• Bu kuruluşlar önümüzdeki süreçte büyük bir potansiyele kavuşacak olan
AUS pazarından pay almak için ulusal ve uluslararası düzeydeki birçok
yatırımı teşvik etmektedir. Bu kapsamda kamu menfaatinin söz konusu
olduğu AUS projeleri, bu kuruluşların koordine ettiği kamu-özel sektör
ortak girişimleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
Dr. A. Akbaş
SONUÇLAR
• Bu kuruluşların önemli işlevlerinden birisi ülke ihtiyaçlarına göre ‘AUS
kullanıcı hizmetleri’nin belirlenmesidir. Bu hizmetler, ‘ulusal AUS strateji
planı’ ile belirlenen kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri gerçekleştirecek
şekilde sınıflandırılan sınırlı sayıdaki ‘sektörel faaliyet alanı’ içerisinde
yer almaktadır.
• Gerçekleştirilecek olan AUS hizmetleri, ulusal AUS strateji planına göre
belirlenen kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri gerçekleştirmek üzere
hazırlanan bir ‘AUS master planı’ çerçevesinde belirlenir ve yürütülür.
• Buna göre, her sektörel faaliyet alanı biribirini destekler nitelikteki
uygulamalara tahsis edilmiş sınırlı sayıdaki ‘AUS kullanıcı hizmeti’ni
kapsamaktadır.
Dr. A. Akbaş
SONUÇLAR
• Her kullanıcı hizmeti, bu hizmet alanındaki görevlerin yerine getirilmesi
için gereken birbiriyle uyumlu ve birbirini tamamlar nitelikteki temel
fonksiyonlarla karakterize edilir. Sınırlı sayıdaki bu fonksiyonların her biri
bir ‘AUS hizmet birimi’ ya da bir ‘alt kullanıcı hizmeti’ni oluşturur.
• AUS hizmetleri ve bunlarla ilgili yatırımlar, AUS master planına paralel
olarak geliştirilen bir ‘ulusal AUS sistem mimarisi’ni gerçekleştirecek
şekilde hayata geçirilir. Ulusal AUS sistem mimarisi, AUS kullanıcı
hizmetlerine ilişkin fonksiyonlar ve tanımlanmış arayüzler içeren birbiri
ile bağlantılı açık ve esnek bir çerçeve yapı sunar.
Dr. A. Akbaş
SONUÇLAR
• Ulusal AUS sistem mimarisi içerisinde tanımlanmış bulunan bütün
hizmet birimlerine ilişkin donanım ve yazılım bileşenleri birbiriyle
uyumlu ve birlikte çalışabilir teknolojik ürünler arasından seçilir. Bu
amaçla AUS hizmetlerinin standardizasyonuna gereken önem verilir.
• Yapılan AUS yatırımlarının performansı uygun parametrik ölçümlerle
sürekli olarak değerlendirilir.
Dr. A. Akbaş
ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER
Bu bilgiler ışığında ülkemizde ulaşım sorunlarının çözümü amacıyla
yürütülen AUS hizmetleri değerlendirildiğinde aşağıdaki tespitler öne
çıkmaktadır:
• Ülkemizde AUS konusundaki ar-ge ve yatırım faaliyetleri ülke genelinde
geçerli bir ‘ulusal AUS stratejisi’ esas alınarak ve ilgili bütün kamu/özel
sektör kuruluşlarının ihtiyacı gözetilerek yapılan bir üst planlamaya
(ulusal AUS strateji planı) göre yürütülmemektedir.
• Ulusal IT stratejisi doğrultusunda bir AUS strateji planı hazırlamak ve
AUS kullanıcı hizmetleri ile ilgili ar-ge ve yatırım faaliyetlerini koordine
etmek gibi önemli görevleri yürütecek bir çatı kuruluş (‘AUS Türkiye’
gibi) mevcut değildir.
Dr. A. Akbaş
ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER
• Böyle bir organizasyonun olmayışı, ülkemizde konu ile ilgili devlet/özel
sektör kuruluşları, üniversite, meslek kuruluşları ve sivil toplum
kuruluşları tarafından yapılan çok sayıda ar-ge çalışmasının sonuçlarının
tam olarak değerlendirilememesine neden olmaktadır.
• Bunların bir kısmı uygulamaya geçme fırsatı dahi bulamamakta, böylece
büyük bir beyin gücü ve üretim potansiyeli verimli olarak
kullanılmadığından AUS hizmetlerinin oluşturduğu büyük pazar
potansiyelinden yararlanma fırsatı kaçırılmaktadır.
Dr. A. Akbaş
ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER
• Bu konuda halen bir kısım kamu kuruluşları ve yerel yönetimler eliyle
yürütülen ar-ge ve yatırım faaliyetleri sadece lokal ihtiyaçlara cevap
verecek şekilde planlanmaktadır.
• Bu da kurulan sistemlerin ülke genelinde geçerli bir AUS mimarisini
oluşturacak şekilde genişletilebilmesi için gerekli ‘birlikte çalışabilirlik’ ve
‘uyumluluk’ şartlarına uygun ürünlerin (yazılım ve donanım) seçimini
zorlaştırmaktadır.
Dr. A. Akbaş
ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER
• Gelişmiş ülkelerdeki örnekleri dikkate alındığında, ülke çapındaki AUS
hizmetleri ile ilgili hizmet birimleri, hizmet alanları ve sektörel faaliyet
alanlarının belirlenmemiş olması, ve hizmet birimlerine ilişkin
fonksiyonların ve standartların kesin bir şekilde tanımlanmamış olması,
ülkemizde yaşanan birçok ulaşım sorununun çözümünde bu
sistemlerden etkin olarak yararlanamamamızın ana nedenini
oluşturmaktadır.
• Uygulamada hangi tür trafik sorununa karşılık hangi AUS hizmet
biriminin kullanılacağına ilişkin tespitler, bu belirsizlikler ve tanımsızlıklar
nedeniyle çoğu kez isabetli bir şekilde yapılamamaktadır.
Dr. A. Akbaş
ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER
• Dahası gelişmiş ülkelerde yoğun olarak kullanılan bazı AUS kullanıcı
hizmetlerinin örneklerine ülkemizde neredeyse hiç rastlanmamaktadır.
Bu konuda İstanbul kent içi çevreyolları ve otoyollarda Katılım Denetimi
ve Değişken Hız Sınırı Denetimi hizmetlerinin hemen hemen hiç
kullanılmıyor olması tipik bir örnek teşkil etmektedir.
• Bu durum, AUS ile ilgili yapılmakta olan ya da yapılacak olan AUS
yatırımlarının ülke kaynaklarını en verimli şekilde kullanacak ve
uygulamada en etkin sonuçları elde edecek şekilde planlanmasının
önündeki en önemli engel olarak gözükmektedir.
Dr. A. Akbaş
ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER
• Gelişmiş ülkelerdeki örnekleri dikkate alındığında, ülke çapındaki AUS
hizmetleri önceden hazırlanmış bir AUS master planı ve buna eşlik eden
‘AUS sitem mimarisi’ ile belirlenmekte ve yatırımlar bu plana göre
geliştirilmektedir.
• Ülkemizde AUS kullanıcı hizmetlerine ilişkin fonksiyonlar ve tanımlanmış
arayüzler içeren birbiri ile bağlantılı açık ve esnek bir çerçeve yapı sunan
böyle bir AUS sistem mimarisi hazırlanmış değildir.
Dr. A. Akbaş
ÖNERİLER
Bu tespitler daha da geliştirilebilir. Ancak, bunların ortaya koyduğu
gerçekler, ülkemizde AUS kullanıcı hizmetleri ile ilgili ar-ge ve yatırım
faaliyetlerini daha etkin olarak yürütülmesi için yapılması gereken atılım
ve düzenlemeler için gerekli önerileri çıkarmak için yeterlidir.
Buna göre, ülkemizde AUS hizmetlerinin etkinliğini artırma adına
yapılmasında yarar gördüğümüz hususlarla ilgili önerilerimiz şöyledir:
Dr. A. Akbaş
ÖNERİLER
• Ulusal IT stratejisine bağlı olarak örneğin 20 yıllık süreyi kapsayan bir
ulusal AUS strateji planı hazırlanmalıdır.
• Ulusal AUS strateji planına bağlı olarak ülke genelinde AUS kullanıcı
hizmetlerinin yaygınlaştırılma şeklini belirleyen bir AUS master planı ve
buna paralel olarak ulusal AUS sistem mimarisi hazırlanmalıdır.
• Bütün bu çalışmaları yürütmek ve bu çalışmalara katkı sağlayacak ilgili
bütün devlet/özel sektör kuruluşları, üniversite, meslek kuruluşları ve
sivil toplum kuruluşlarını koordine edecek ‘AUS Türkiye’ gibi bir özerk
çatı kuruluş kurulmalıdır.
Dr. A. Akbaş
ÖNERİLER
• Bu kuruluşun koordine ettiği çalışmalarla ülke genelinde geçerli bir AUS
mimarisini oluşturacak yazılım ve donanım birimlerinin standartları
belirlenmelidir.
• Bu amaçla öncelikle ülke çapındaki AUS hizmetleri ile ilgili hizmet
birimleri, hizmet alanları ve sektörel faaliyet alanları belirlenmeli ve
hizmet birimlerine ilişkin fonksiyonlar kesin bir şekilde tanımlanmalıdır.
Dr. A. Akbaş
TEŞEKKÜRLER….
Prof.Dr. Ahmet Akbaş
Yalova Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
[email protected]