Transcript 8/a hücre bölünmesi sunusu

Hücre Bölünmesi Ve Kalıtım
Konular
Mitoz
Kalıtım
Mayoz
DNA
Genetik Kod
Konular
Mitoz
Sperm ve yumurta hücrelerinin çekirdeklerinin birleşmesiyle
yasam yolculuğumuz baslar.
Oysa milyarlarca hücreden oluştuğumuzu biliyoruz. Tek bir
hücreyle başlayan bu yolculuk nasıl oluyor da milyarlarca hücreye
ulaşabiliyor?
Anahtar Kavramlar
Kromozom
Hücre Bölünmesi
Mitoz
Eşeysiz Üreme
Anahtar Kavramlar
Kromozom
Hücrede bölünme zamanının dışındaki dönemlerde kalıtsal yapı uzun ve
ipliksi şekil alır. Bu şekle "kromatin ağ" denir. Bölünme esnasında
kromatin ağ kısalır ve kalınlaşır. Böylece kromozomu oluşturur.
Anahtar Kavramlar
Hücre Bölünmesi
Hücre bölünmesi, bir hücreli canlıların çoğalması,
çok hücreli canlıların büyümesi erkek ve dişi eşey
hücrelerinin meydana gelmesi için gerekli bir olaydır.
 Hücre bölünmesi vücut hücrelerinde mitoz, eşey
hücrelerini oluşturmak için mayoz olmak üzere iki
farklı şekilde gerçekleşir.
Anahtar Kavramlar
Mitoz
Hücre mitoz sırasında yukarıdaki şekilde görüldüğü
gibi birbirini takip eden farklı evrelerden geçer. Bu
evreler sırasında çekirdeğin ve sitoplâzmanın
bölünmesiyle iki yavru hücre oluşur.
Hücre bölünmesi öncesinde çekirdekte bulunan ve
canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan maddenin (kalıtım
maddesi) birer kopyası yapılır. Bu kalıtım maddesi
mitozun başlangıcında kromozom adi verilen yapılara
dönüşür.
Anahtar Kavramlar
Mitoz
Mitozun ilk evresinde kromozomlar belirgin halde
görülmeye baslar. Daha sonraki evrelerde hücrenin
ortasında dizilen kromozomlar, hücrenin karşılıklı
kutuplarına doğru hareket eder. Böylece oluşacak
hücrelerin ikisi de kromozomların, dolayısıyla kalıtım
maddesinin birer kopyası almış olur. Bu şekilde
çekirdek bölünmesini tamamlayan hücre, sitoplâzma
bölünmesine geçer.
Anahtar Kavramlar
Mitoz
Sitoplâzma bölünmesi sırasında hayvan hücresi
yandaki şekilde görüldüğü gibi ortadan ikiye
boğumlanır ve mitoz bölünme tamamlanır. Bitki
hücresinde ise hücrenin ortasında ara lamel adi verilen
bir yapı oluşarak hücre ikiye bölünür.
Mitozla ilgili bilinmesi Gerekenler
1. Yavru hücreler ana hücrenin yarısı kadardır.
2. Görevlerine göre dokulara eklenerek büyümeyi sağlar, yıpranan
yerleri onarır.
3. Bitkiler meristem dokuya sahip olduklarından büyüme sınırsızdır.
Meristem dokudaki hücreler sürekli bölündüklerinden bitki enine,
boyuna büyümenin yanı sıra dal,yaprak,çiçek oluşmasını da sağlar.
4. Hayvanlarda büyüme sınırlıdır. Örneğin insanlar 20 yaşına kadar
büyür. Büyüme sonucu özelleşen hücreler bölünme yeteneğini
kaybeder. Bölünen hücreler dokunun büyümesini yada yıpranan
yerleri onarmayı sağlar.
5. Çekirdek bölünmesine KARYOKİNEZ, sitoplazma bölünmesine
SİTOKİNEZ denir.
6. Bir hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde vücut hücre sayısının
artmasını,büyümesini ve yıpranan yeri onarmaya yarar.
7. Mitoz bölünme hücre sayısını artırır. Kromozom sayısını sabit tutar.
İnsan da 46 kromozom olduğu gibi.
Mitozla ilgili bilinmesi Gerekenler
1. Mitoz sonucu oluşan yavru hücrelerin büyüklükleri farklı olabilir.Ama
kalıtsal olarak birbirinin aynıdır.
2. Mitoz Sonucu kromozom sayısı değişmez.
3. Mitoz sonucu üreme oluşabilmesi canlı sayısının artması gerekir.
4. Kromozom sayısı gelişmişliği göstermez. Aşağıda kromozom sayıları
verilen canlılara bakalım yanda da bir egrelti otu görülmektedir.
Ehrelti otunun kromozom sayısı 500 olmasına ragmen insandan daha
gelişmiş değildir.
Mitozla ilgili bilinmesi Gerekenler
1. Kromozom sayıları aynı olan canlılar aynı tür olmayabilir. Moli balığı
ve insanın kromozom sayısı 46 olmasına rağmen aynı tür değildirler.
2. Buna ragmen türlerin kromozom sayıları hep aynıdır. Asyalı, siyah
ırklar,kızılderililer hepsindede kromozom sayısı 46 dır.
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
1. Eşeysiz üreme sonucunda oluşan döller, kalıtsal bakımından hem
birbirinin hem de ata canlının aynısıdır. Yani eşeysiz üremede kalıtsal
çeşitlilik görülmez.
2. Eşeysiz üremede çoğalma mitoz ile sağlanır.
3. Eşeysiz üreme ile kazanılan özellikler değişmeden nesilden nesile
aktarılır. Ancak eşeysiz üreyen canlıların değişen ortam koşullarına
dayanıklığı yani uyum sağlama özelliği azdır.
4. Eşeysiz üreme görülen canlıların bir çoğunda zaman zaman eşeyli
üreme görülebilir. (bakteri ve paremesyumu örnek verebiliriz.
5. Ayrıca eşeysiz üremede üreme hızı çok hızlıdır.
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
1. Bölünerek Üreme: Bu bölünme çeşiti bütün ökaryotik bir hücreli
canlılarda ve bakterilerde görülmektedir. Bölünme mitoz ile enine yahut
boyuna olarak gerçekleşir.
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
2. Tomurcuklanma İle Üreme: Canlı üzerinde oluşan bir çıkıntının
gelişerek ana canlıya benzer bir döl oluşturmasına denir. Bira
mayalarında, hidralarda, medüzlerde ve mercanlardan
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
3. Sporla Üreme: Bir hücreli canlılardan
plazmodium’da mantarlarda ve çiçeksiz
bitkilerin tamamında görülmektedir. Sporlar
döllenme olmadan yeni canlı meydana getirme
özelliğine sahiptir. Çoğalma sporların bölünme
geçirmesi ile sağlanmaktadır
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
4. Vejetatif Üreme: Genellikle yüksek yapılı çiçekli bitkilerde görülen
eşeysiz üreme şeklidir. Vejatatif üreme çeşitlerinden yararlanılarak ata
canlı ile aynı kalıtsal özellikte fertler elde edilebilir. Tohum üretme
yeteneği olmayan; muz, çekirdeksiz üzüm, kavak gibi bazı bitiler
vejetatif üreme ile ürer. Vejetatif üreme 4 çeşittir.
a) Çelikle üreme
b) Yumru ile Üreme
c) Sürünücü gövde ile Üreme
d) Soğan ile Üreme
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
a) Çelikle üreme: Ağaçların dallarından alınan çubukların nemli
toprakta yahut özel bileşimli suda köklendirilmesi ile bir bitkiden çok
sayıda yeni bir bitki gelişir. Örnek : kavak, söğüt,gül,
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
Yumru ile Üreme: Gövde yumruları ile üreme bir çok bitkide
gözlenmektedir. Bunların en güzel örneği patateste gözlemlenir. Patates
gibi bitkiler yumru şeklinde toprak altı gövdelerinden üretilir. Bu
bitkiler yumru gövdenin göz bulunan bölgeleri dikilerek çoğaltılır
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
Sürünücü gövde ile Üreme: Bu üremeye en belirgin örnek çilek bitkisidir.
Sürünücü gövde ile çoğalan bu bitkilerde, ana bitkiden oluşan bazı
yapılar görev alır. Gövde görevini üstlenen bu yapılar toprak üstünde
veya toprak altında sürünerek yeni bir bitkiyi oluşturur.
Anahtar Kavramlar
Eşeysiz Üreme
Soğan ile Üreme:Soğan, zambak ve lale gibi bitkilerde görülür. Gövdenin
en alt ucundan gelişmeye başlayan rizomlar, yer altında uzamaya
devam eder ve uygun ortam koşullarında yeni bir bitkiyi oluşturur.
Aynı durum muz bitkisi için de söz konusu diyebiliriz.
Konular
Kalıtım
Devam edecek…
Hazırlayan
İLKAY UMUR