T.C.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Karadeniz ve Ortadoğu Bölgesel Ani Taşkın Erken Uyarı Merkezi

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

İçindekiler

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi . İhtiyaç . Gayesi . Model Genel Yapısı . Yapılan Çalışmalar . Model sonuçları Nehir Taşkın Tahmin Sistemi ve Ani Taşkın Tahmin Sistemi Arasındaki Farklar

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

İhtiyaçlar

 Küresel olarak Ani Taşkınlar, her sene 5.000’den fazla kişinin ölümüne neden olmaktadır. Fakat, kayıpların azaltılması için yapılan çalışmalar çok yetersizdir.  Nüfusun yoğun olduğu bir çok bölgede ani taşkın erken uyarıları yapılmamaktadır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

İhtiyaçlar

 Konuyla ilgili uzman sayısı azdır ve bölgesel işbirliği yapılmamaktadır.

 Kırsal bölgelerde gözlem ağı yetersizdir.

 Büyük nehir erken uyarı sistemleri ani taşkınlar için etkili değildir.

 İklim değişikliği bir çok ülkede ani hava olaylarının artmasına neden olacaktır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Projenin Arka planı

 Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO),Dünya genelinde Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemlerinin oluşturulması kararı almıştır. Proje;  WMO Hidroloji ve Temel Sistemler Komisyonları,  ABD de Meteoroloji Servisi (NOAA),  ABD Hidroloji Araştırma Merkezi (HRC) ve  ABD Yardım Kurumu (USAID) ile işbirliği yapılarak geliştirilmiştir.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Projenin Gayesi

Dünya genelinde, Ani Taşkınlara maruz kalan alanlarda,  Meydana gelebilecek hasarları azaltmak  Bölgesel kapasiteleri artırmak  Gerçek zamanlı doğruluğu yüksek Ani Taşkın Uyarıları yapmak  Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemlerini geliştirmek.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Projenin Gayesi

 Ani Taşkınlar ile ilgili yeni teknolojilerin uygulamaya konulmak üzere geliştirilmesi ve eğitim vermek.  Karadeniz ve Ortadoğu Bölgesi için Ani Taşkın ve Erken Uyarı sistemi geliştirmek ve uygulamaya koymak.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi

 29-31 Mart 2010 tarihinde İstanbul’da yapılan ilk çalıştayda, projenin başlangıç fazına katılacak ülkeler Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Irak, Suriye ve Lübnan olarak belirlenmiş ve Türkiye bölgesel merkez seçilmiştir.  Projeye katılmak için Dünya Meteoroloji Örgütüne

Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan,

Suriye ve Bulgaristan taahhüt mektubu göndermiştir.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Küresel Tasarım Konsepti Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Terminoloji

Taşkın Tahmini ve Erken Uyarı sistemleri iki ana kısımdan oluşmaktadır.

1. ANİ TAŞKIN UYARI SİSTEMİ 2. NEHİR TAŞKIN TAHMİNİ VE ERKEN UYARI SİSTEMİ. Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Terminoloji

ANİ TAŞKINLAR yağış başladıktan sonra 6 saat içinde meydana gelen taşkınlardır. Bu taşkınlar genelde şiddetli yağış sonucunda meydana gelmektedir.

NEHİR TAŞKINLARI ise nehir havzalarında, genelde 6 saat veya daha fazla süre içinde büyük nehirlerin seviyelerinin yükselmesi ile meydana gelmektedir. Bazı durumlarda ise günler sonrasında meydana gelmektedir.  ANİ TAŞKIN ERKEN UYARI PROJESİ 0-6 saat arasında meydana gelecek taşkınlar için erken uyarı vermek için geliştirilmiş bir projedir.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Ani Taşkınlara Neden Olan Tabii Olaylar

 Şiddetli yağış bırakan orajlar ve tropik sistemler,  Topografyanın çok dik olmasından kaynaklanan şiddetli orografik yağışlar,  Toprak ve bitki örtüsü,  Kanal özellikleri.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Proje Faaliyet Takvimi Ana Faaliyetler

1.Projenin Uygulamaya konması 1.1 Alt Havzaların Oluşturulması 1.2 Hidro-Meteorolojik Model Parametrelerinin oluşturulması 1.3 Model Kalibrasyonu 1.4 Gerçek zamanlı Meteorolojik Veriler ile Model Test Çalışmaları 1.5 Test Model Çıktılarının Değerlendirilmesi 1.6 Proje Ortaklarının Katılacağı Çalıştay 1.7 Proje Ortaklarına ABD’de Uzun Dönemli Eğitim 1.8 Modelin MGM’de Kurulması ve Operasyonel Çalışması 1.9 Bölgesel Eğitimlerin Verilmesi 2. Model doğrulama (Verifikasyon)

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları Yıllar

Model Parametrelerinin Hazırlanması

Modelin operasyonel olarak çalışmaya başlamasından önce üç ana faz uygulamaya konacaktır.

Ani Taşkın Uyarı Sistemi Model Konsepti Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Yapılan Çalışmalar

Model parametrelerinin oluşturulması için 30’dan Fazla Hidro-meteorolojik parametre Coğrafi Bilgi Sistemi ortamında oluşturularak MGM sunucusuna konmuştur. Bu parametrelerden bazıları şunlardır;    Toprak çeşitleri, Arazi örtüsü, Bazı DSİ akım verileri,

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Yapılan Çalışmalar

 Barajlar, Göletler, Göller,  Nehir verileri,  Uzun yıllar yağış,sıcaklık,nem,rüzgar verileri,  Buharlaşma,  Toprak nemi,  Rüzgar ve Radyasyon verileri Tüm veriler ulusal gizlilik prensipleri doğrultusunda ilgili kurumların izni alınarak hazırlanmıştır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Arazi Örtüsü

Arazi Örtüsü Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı  1/100.000 ölçekli.

 “Corine” arazi sınıflandırması; 5 temel sınıf, 44 alt sınıf ve Türkiye'ye has 12 alt sınıf ilave yapılmış.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Topoğrafya

Kaynak: USGS http://srtm.csi.cgiar.org

)  90 Metre çözünürlülük’de DEM (Sayısal Yükseklik Modeli); USGS internet Sayfasında ücretsiz olarak kullanıma açıktır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Toprak Sınıflandırması

Toprak Verisi Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı  ABD Toprak sınıflaması esas alınarak hesaplanmıştır.

 1/25.000 ölçekli.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Hidrolik Parametreler

Barajlar ve Göletler Nehirler Ölçek: 1/250.000 Akım İstasyonları Ölçek: 1/250.000 Kaynak: DSİ

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Meteorolojik Parametreler

Geçmiş 30 Yıllık Meteorolojik Veriler Kaynak: MGM • Yağış, • Sıcaklık, • Radyasyon, • Güneşlenme, • Buharlaşma, • Toprak nemi, • Rüzgar vs.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Model Kalibrasyonu

Geçmişte Taşkın Meydana Gelen 19 Akım ve Meteoroloji İstasyonları Akım İstasyonu Meteoroloji istasyonu  Geçmişte taşkın olan 19 yerdeki akım ve yağış verileri kullanılarak model kalibrasyonu yapılmıştır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Modelin Genel Özellikleri

 Dağıtılmış (Distributed) model olup model gridlerini alt havzalar oluşturmaktadır,  Her bir alt havzada toprak nemi ve kar modeli hesaplaması yapılmaktadır,  Yüzey akışlar Sacramento modeline benzer şekilde hesaplanmaktadır,  Donmuş yüzeyler için NOAA donmuş yüzeyler parametrizasyonu kullanılmaktadır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Alt Havzaların Oluşturulması

 Tüm Türkiye için 2900’den fazla alt havza oluşturulmuş olup entegre bir sistemdir,

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Tüm Üye Ülkeler İçin Oluşturulan Alt Havzalar

 Proje ortağı diğer ülkeler içinde aynı ürünler elde edilmektedir.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Büyük Menderes Havzası- Alt Havzalar

128 Alt Havza Oluşturulmuştur

Doğu Karadeniz Bölgesi- Alt Havzalar

 Topografya şartları göz önüne alınarak toplam 116 alt havza oluşturuldu.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Alt Havzalar İçin Üretilen Ürünler Üretilen ana ürünler:

      Birleştirilmiş yağış miktarı (METEOSAT + ALADIN + GÖZLEMLER + RADAR), Yüzey Akış, Toprak Nemi haritaları, Ani Taşkın Uyarı haritaları, Ani Taşkın tehlike haritaları, Ani Taşkına Neden olacak akım (Q) (Alt havza çıkışında).

Alt Havzalar İçin Üretilen Ürünler

Yüzey Akışı ve Sızma  Her bir alt havza çıkışında debi hesaplaması yapılmaktadır Havza Çıkışında Q hesabı

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Alt Havzalar İçin Üretilen Ürünler

 Sacramento SAC-SMA modeli ile yüzey akışı, toprak nemi, sızma gibi hesaplamalar yapılmaktadır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Alt Havzalar İçin Üretilen Ürünler

 Toprak Nemi SAC-SMA modeli ile yapılmaktadır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

GOES

Alt Havzalar İçin Üretilen Ürünler

MSG  Meteorolojik Sabit ve Kutupsal Yörüngeli Uyduların Kızılötesi (IR) ve Mikrodalga sensörleri Verilerinden Yağış elde edilir.  Kalman Filtreleme Yöntemi ile veri asimilasyonu,Yer gözlemleri ve Klimatolojik Hata Düzetmeleri yapılır.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Model Çıktısı Kullanıcı Arayüzü

 Ürünlere kullanımı kolay ara yüz ile erişebilmektedir.

 Projedeki her ülke yalnızca kendi ülkelerine ait ürünlerine erişmektedir.  MGM proje yöneticisi olduğundan tüm ülkelerin ürünlerine erişebilmektedir.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Model Çıktıları

Yer Gözlemleri Uydu Yağışı Yer Gözlemleri (Yağış) Birleştirilmiş Yağış Kar Toprak Nemi FFG Geçmişteki Taşkın Tehlike Haritası Şimdiki Taşkın Tehlike Haritası ALADIN Model Çıktısı Yağış Tahmini Tahmini Taşkın Tehlike Haritası FFG: Banket Seviyesine kadar dere yatağının dolması için gerekli olan yağış miktarı. FFT: Banket Seviyesine ulaştıktan sonra taşkına neden olan yağış miktarı (Taşkın Tehlike Haritası).

Model Çıktıları: Ani Taşkın Tehlike Haritası

 7 Şubat 2012 tarihinde Güney Ege ve Akdeniz’de Meydana gelen taşkınlar için 6 saat önceden uyarı vermiştir.

Model Çıktıları: Ani Taşkın Tehlike Haritası

Model Çıktıları: Birleştirilmiş Yağış

Model Çıktıları: Ani Taşkın Kılavuzu

Model Çıktıları: Karla Kaplı Alanlar

Model Çıktıları: Toprak Nemi

Nehir Taşkını ile Ani Taşkınlar Arasındaki Farklar

 Nehir Taşkını, Nehirin Herhangi bir yerindeki debisinin (Q) zamanla değişiminin tahmin edilmesidir.

Nehir Taşkını ile Ani Taşkınlar Arasındaki Farklar

 Ani Taşkın, herhangi bir alt havzada belirli bir süre içinde drenaj kanalının (dere, nehir) dolu olarak akmasını sağlayan yağış miktarı.

Nehir Taşkını ile Ani Taşkınlar Arasındaki Farklar

 Nehir Taşkınları 6 saatten daha fazla süre içinde meydana gelen hadiselerdir.  Ani Taşkın, 0-6 Saat arasında şiddetli yağışların meydana getirdiği hadiselerdir .

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Nehir Taşkını ile Ani Taşkınlar Arasındaki Farklar

 Lokal yağışların nehir taşkınlarına etkileri yok denecek kadar azdır.  Havzanın herhangi bir yerinde meydana gelen lokal kısa süreli yağışlar ani taşkınlara neden olur.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Nehir Taşkını ile Ani Taşkınlar Arasındaki Farklar

 Şehir taşkınlarına genellikle kısa süreli şiddetli yağışlar neden olmaktadır. Karadeniz bölgesinde meydana gelen taşkınların çoğu kısa süreli şiddetli yağışlardan dolayı oluşmuştur.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Projenin Genişletilmesi

Meteoroloji Genel Müdürlüğü; Karadeniz ve Ortadoğu Bölgesel Ani Taşkın Erken Uyarı Merkezine, Güney Doğu Avrupa Ülkelerinin dahil edilmesi için çalışmalarını sürdürmektedir.

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları

Teşekkürler…

Karadeniz ve Ortadoğu Ani Taşkın Erken Uyarı Projesi Çalışmaları