Transcript Wykład część 3

OPERACJE GOSPODARCZE, ICH DOKUMENTACJA I
WPŁYW NA SKŁADNIKI BILANS
Zdarzenia gospodarcze stanowią wszystkie fakty
gospodarcze dotyczące działalności gospodarczej
podmiotu.
Operacje gospodarcze są udokumentowanymi
dowodami księgowymi i podlegającymi ewidencji
księgowej zdarzeniami gospodarczymi, wyrażonymi w
mierniku pieniężnym i wpływającymi na zmianę sytuacji
podmiotu gospodarczego oraz jego majątek i źródła
pochodzenia tego majątku.
1
Zdarzenia gospodarcze
Rachunkowość ogranicza zakres zdarzeń podlegających
ewidencji do:
zdarzeń gospodarczych, które mogą być wyrażone w
pieniądzu,
zdarzeń gospodarczych, które wpływają na faktyczny
układ majątkowy lub na zmianę kosztów i dochodów.
ZDARZENIA GOSPODARCZE
OPERACJE
GOSPODARCZE
Każda operacja gospodarcza jest zdarzeniem
gospodarczym, lecz nie każde zdarzenie gospodarcze
może być operacją gospodarczą.
2
Cechy charakterystyczne operacji
gospodarczych
1) dotyczą konkretnego podmiotu gospodarczego,
2) wyrażone są w mierniku pieniężnym,
3) określone są co do daty ich zaistnienia,
4) wywierają wpływ na co najmniej dwa składniki
bilansu,
5) umożliwiają obserwację zmian w aktywach i/lub
pasywach podmiotu gospodarczego,
6) żadne typy zaksięgowanych operacji gospodarczych
nie powodują naruszenia równowagi bilansowej.
3
Kryteria klasyfikacyjne operacji gospodarczych
Lp.
Kryteria klasyfikacyjne operacji gospodarczych
1
Kryterium
oddziaływania
na -operacje gospodarcze bilansowe
składniki bilansu i wynik finansowy -operacje gospodarcze wynikowe
podmiotu gospodarczego
2
Kryterium oddziaływania tylko na -operacje gospodarcze aktywne
składniki bilansu (aktywa bądź - operacje gospodarcze pasywne
pasywa) podmiotu gospodarczego
- operacje gospodarcze aktywno-pasywne
3
Kryterium
sposobu
operacji gospodarczej
4
Kryterium zależności od podmiotu -operacje gospodarcze zależne
gospodarczego
- operacje gospodarcze niezależne
5
Kryterium
wpływu
operacji -operacje gospodarcze wewnętrzne
gospodarczej na rozrachunki z - operacje gospodarcze zewnętrzne
kontrahentami
powstania -operacje gospodarcze jednorazowe
- operacje gospodarcze procesowe
4
Dowody księgowe mają za zadanie stworzenie
podstaw:
1)
zarządzania, kontroli i badania działalności
gospodarczej, szczególnie z punktu widzenia
legalności i celowości dokonanych operacji
gospodarczych,
2) do dochodzenia praw i do udowadniania dopełnienia
obowiązków.
5
Za dowód księgowy uważa się dokument księgowy który:
1) stwierdza fakt dokonania operacji gospodarczej i
zawiera co najmniej:
a) określenie wystawcy i wskazanie stron,
b) datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres
dokonania operacji gospodarczej,
c) przedmiot i wartość operacji gospodarczej oraz
ilościowe jej określenie, jeżeli dana operacja
gospodarcza jest wymierna w jednostkach
naturalnych,
d) własnoręczne podpisy osób odpowiedzialnych za
dokonanie
operacji
gospodarczej
i
jej
udokumentowanie.
6
Za dowód księgowy uważa się dokument księgowy
który:
2) jest sprawdzony pod względem merytorycznym i
formalno-rachunkowym przez właściwe komórki
organizacyjne podmiotu gospodarczego,
3) jest oznaczony numerem lub w inny sposób
umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami
księgowymi dokonanymi na jego podstawie;
4) jest zadekretowany, to znaczy posiada oznaczenie
symboli kont i stron na tych kontach, na których dana
operacja gospodarcza winna być zaksięgowana.
7
Dowody księgowe
Dowody księgowe powinny być wystawione w
sposób staranny, czytelny i trwały.
Podpis na dowodach księgowych składa się
odręcznie atramentem, długopisem lub ołówkiem
kopiowym. Dane dowodów księgowych nie mogą
być
zamazywane,
przerabiane,
wycierane.
wyskrobywane lub usuwane w inny sposób.
8
Błędy w dowodach księgowych
Błędy w dowodach księgowych należy
poprawiać przez skreślenie niewłaściwie napisanego
tekstu lub liczby i wpisanie tekstu lub liczby
właściwej. Skreślenia dokonuje się w taki sposób,
aby można było odczytać tekst lub liczbę pierwotną.
Poprawka tekstu lub liczby powinna być zaopatrzona
w podpis lub skrót podpisu osoby upoważnionej
(parafę).
9
Klasyfikacja dowodów księgowych
l) wystawcy dowodu księgowego, co umożliwia wyróżnić:
a) dowody własne, wystawiane przez podmiot dokonujący
księgowań,
b) dowody obce, wystawiane przez inny podmiot
gospodarczy;
2) przeznaczenia, co pozwala wyróżnić:
a) dowody dyspozycyjne, zawierające polecenie
dokonania operacji gospodarczej albo wykonania
zapisu,
b) dowody wykonawcze, zawierające informacje o
przebiegu lub skutku dokonanej operacji,
c) dowody kombinowane
10
Klasyfikacja dowodów księgowych
3) adresata dowodu księgowego według którego
dowody księgowe dzielimy na:
a) dowody zewnętrzne, wystawiane dla
kontrahenta podmiotu wystawiającego,
b) dowody wewnętrzne, wystawiane dla
własnych potrzeb podmiotu wystawiającego;
4) podstawy sporządzania, co pozwala wyróżnić
a) dowody pierwotne, zwane źródłowymi,
b) dowody wtórne
11
Klasyfikacja dowodów księgowych
5) rodzajów operacji gospodarczych:
a) operacji pieniężnych bankowe (bezgotówkowe), oraz
kasowe (gotówkowe)
b) stanu i ruchu zapasu materiałów, towarów i produktów:
- przychodu i rozchodu, np. Pz, Wz, Rw, Zw, Mm, Po
- zakupu i sprzedaży, np. faktury (Fa-VAT, Fa korygująca VAT),
c) stanu i ruchu składników majątku trwałego, np. OT, PT, LT,
d) płacowe i rozliczeń z pracownikami; np. listy płac, listy
obecności, listy zaliczek;
6) liczby operacji gospodarczych, co umożliwia wyróżnić
dowody pojedyncze oraz dowody zbiorcze.
12
Dowody księgowe
Sprawdzenie dowodów
księgowych
pod
względem merytorycznym (rzeczowym) polega na
ustaleniu
rzetelności
ich
danych,
celowości,
gospodarności i legalności operacji gospodarczych
wyrażonych w dowodach księgowych, a także na
stwierdzeniu, że owe dowody zostały wystawione przez
właściwe podmioty gospodarcze.
Sprawdzenie dowodów księgowych pod względem
formalno-rachunkowym polega na ustaleniu, że zostały
wystawione w sposób technicznie poprawny, zawierają
wszystkie elementy dowodu księgowego oraz że ich dane
liczbowe nie zawierają błędów arytmetycznych.
13
Dowody księgowe
Obieg dowodów księgowych należy by odbywał się
najkrótszą i najprostszą drogą.
Zasady obiegu:
1) przekazywać dowody księgowe tylko do tych
komórek, które istotnie korzystają z zawartych w
nich danych i są kompetentne do ich sprawdzania,
2) przestrzegać równomiernego obiegu wszystkich
dowodów księgowych,
3) dążyć do skrócenia czasu przetrzymywania dowodów
księgowych przez odpowiedzialne komórki do
minimum.
14
Dowody księgowe
Dekretacja nazywa się ogół czynności związanych z
przygotowaniem
dowodów
do
księgowania,
wydaniem dyspozycji co do sposobu ich księgowania
i pisemnym potwierdzeniem jej wykonania.
Obejmuje ona następujące etapy:
1) segregacja dowodów księgowych,
2) sprawdzenie poprawności dowodów księgowych,
3)właściwa
dekretacja
(oznaczenie
sposobu
księgowania).
15
Dowody księgowe
Segregacja dowodów księgowych polega na:
a)
wyłączeniu z ogółu dokumentów napływających do
komórki księgowości tych dokumentów, które nie
podlegają księgowaniu,
b) podziale dowodów księgowych na jednorodne grupy
objęte poszczególnymi rejestrami (np. zakupu,
sprzedaży, kasowych),
c) kontroli kompletności dowodów na oznaczony okres
(np. dzień, dekadę).
16
Dowody księgowe
Sprawdzenie
poprawności
dowodów
księgowych to ustalenie, że są one podpisane na
dowód
skontrolowania
pod
względem
merytorycznym i formalno-rachunkowym.
W odniesieniu do dowodów kasowych,
stanowiących podstawę wypłaty gotówki, należy
ponadto sprawdzić, czy są one akceptowane przez
dyrektora podmiotu gospodarczego lub upoważnioną
przez niego osobę.
17
Dowody księgowe
Właściwa dekretacja obejmuje następujące czynności:
1) nadanie dowodom księgowym numerów, pod którymi
zostaną one zaewidencjonowane;
2) umieszczenie na dowodach adnotacji:
a) w jakich rejestrach dowód ma być zaksięgowany - w
odniesieniu do dowodów objętych rejestrami
b) na jakich kontach syntetycznych ma być dowód
zaksięgowany
3) wskazanie sposobu rejestracji dowodu księgowego w
urządzeniach (na kontach) analitycznych;
4) określenie daty, pod jaką dowód ma być zaksięgowany,
jeżeli dowód ma być zaksięgowany pod inną datą niż
data jego wystawienia przy dowodach własnych lub pod
datą otrzymania przy dowodach obcych;
5) podpisanie przez głównego księgowego lub inną osobę
upoważnioną do dekretacji przez głównego księgowego. 18
Operacje gospodarcze
Operacje gospodarcze dzielimy na:
1) operacje gospodarcze bilansowe (bezwynikowe), które
wywierają wpływ tylko na składniki bilansu,
2) operacje gospodarcze wynikowe (niebilansowe), które
oddziałują bezpośrednio na wynik finansowy podmiotu
gospodarczego.
19
Operacje gospodarcze bilansowe
Operacje
gospodarcze
4 podstawowe grupy:
sklasyfikowano
w
1. A + Z - Z = P
Zwiększenie jednej pozycji aktywów i jednoczesne
zmniejszenie innej.
Np. zakupiono za gotówkę materiały na kwotę 2 000.
2. A = P + Z - Z
Aktywa bez zmian, zwiększenie jednej pozycji pasywów z
równoczesnym zmniejszeniem innej
Np. Spłacono zobowiązanie wobec dostawcy biorąc na ten
cel kredyt z banku na sumę 10 000
20
Operacje gospodarcze bilansowe
3. A + Z = P + Z
Zwiększenie jednej pozycji aktywów i jednej pasywów.
Np. Otrzymano od dostawcy materiały na sumę
10 000. Zapłata nastąpi po 30 dniach.
4. A - Z = P - Z
Zmniejszenie jednej pozycji aktywów i jednej pasywów
Np. Spłacono częściowo zobowiązanie wobec dostawcy
gotówką z kasy na sumę 3 000.
Operacja 1 i 4 nie zmieniają ogólnej sumy
bilansowej, następuje tylko przemieszczenie w
aktywach lub pasywach. Operacja 2 i 3 zmieniają
sumę bilansową in plus bądź in minus
21
Operacje gospodarcze bilansowe
Na podstawie przedstawionej charakterystyki
typów operacji gospodarczych bilansowych
(bezwynikowych) można sformułować następujące
stwierdzenia :
1)
każda operacja gospodarcza powoduje dwie zmiany
w składnikach bilansowych,
2)
obie zmiany są zawsze jednakowe pod względem
wartościowym,
3) po każdej operacji gospodarczej
bilansowa jest zachowana.
równowaga
22
Operacje gospodarcze bilansowe
Typ operacji
bilansowej
Aktywa
Pasywa
1 - operacja aktywna
II - operacja pasywna
III - operacja aktywnopasywna zwiększająca
IV - operacja aktywnopasywna zmniejszająca
+ bez zmian
Ogólna
suma
bilansu
bez zmian bez zmian
+ bez zmian
+
+
zwiększenie
-
-
zmniejszenie
23
Wyodrębniamy czterech typów wynikowych
operacji gospodarczych:
1)
zwiększenie przychodów i zysków spowodowane
zwiększeniem aktywów,
2) zwiększenie przychodów i zysków spowodowane
zmniejszeniem pasywów,
3) zwiększenie kosztów i strat spowodowane
zmniejszeniem aktywów,
4) zwiększenie kosztów i strat spowodowane
zwiększeniem pasywów.
24
BILANS KSIĘGOWY
AKTYWA
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
PASYWA
+
KOSZTY I STRATY
OPERACJA
I TYPU
PRZYCHODY
ZYSKI
I
+
OPERACJA I TYPU
-
-
OPERACJA II TYPU
OPERACJA III TYPU
+
+
OPERACJA III TYPU
+ OPERACJA IV TYPU
+
25